Γιατί οι Σύμμαχοι δεν βομβάρδισαν το Άουσβιτς;

Ένα από τα μεγάλα ιστορικά ερωτήματα του Β' Παγκοσμίου. Γιατί δεν επιχείρησαν να σταματήσουν τη βιομηχανία θανάτου των Γερμανών;

Στις αρχές του 1944 οι συμμαχικές δυνάμεις πήραν τις πρώτες ανατριχιαστικές αναφορές για το τι συνέβαινε στο εργοστάσιο θανάτου του Άουσβιτς-Μπιρκενάου. Τον Απρίλιο της ίδιας χρονιάς ο Ρούντολφ Βρμπα και ο Άλφρεντ Βέτσλερ απέδρασαν από το στρατόπεδο έδωσαν στους Συμμάχους λεπτομερείς μαρτυρίες για τους θαλάμους αερίων και τις μαζικές εξοντώσεις ανθρώπων, σε αδιανόητη κλίμακα. Η μαρτυρία τους αργότερα θα γινόταν γνωστή ως Πρωτόκολλο Άουσβιτς. Από τον Μάιο ως τον Ιούλιο, αντίγραφά του έφτασαν στην Ελβετία, στην Ουάσιγκτον και στην ηγεσία των Συμμαχικών δυνάμεων. Μάλιστα ο Γουίνστον Τσορτσιλ με υπόμνημα του συνέστησε την άμεση επέμβαση με βομβαρδισμό του στρατοπέδου.

Η ηγεσία των Συμμάχων γνώριζε ακριβώς τι έκαναν οι Γερμανοί. Το μεγάλο ιστορικό ερώτημα που προκύπτει είναι γιατί δεν έδρασαν για να σταματήσουν τη μηχανή εξολόθρευσης ανθρώπων, γιατί δεν βομβάρδισαν το Άουσβιτς.

Απαντήσεις επιχειρεί να δώσει ένα ντοκιμαντέρ που κυκλοφόρησε πριν λίγους μήνες. Το «Secrets of the Dead: Bombing Auschwittz» εξετάζει τα δεδομένα της περιόδου και υποστηρίζει ότι η συμμαχική διοίκηση βρέθηκε μπροστά σε ένα μεγάλο δίλημμα: Να αποσταλούν αεροπλάνα για να βομβαρδίσουν το εργοστάσιο θανάτου, παρά τον κίνδυνο μεγάλων απωλειών ζωών κρατουμένων, ή όχι καθώς το κόστος (τόσο στρατιωτικό, όσο και από πλευράς πιθανής απώλειας ζωής) ήταν πολύ μεγάλο δεδομένου ότι ο πόλεμος βρισκόταν σε κομβικό σημείο;

Βομβαρδισμοί σε απόσταση αναπνοής

Παρότι όμως το καλοκαίρι του '44 στο Άουσβιτς βρίσκονταν περίπου 400.000 άνθρωποι και η βιομηχανία εξολόθρευσης δούλευε με πυρετώδεις ρυθμούς η τελική απόφαση ήταν να μην γίνει αεροπορική επέμβαση. Την ίδια ώρα τα συμμαχικά βομβαρδιστικά, χτυπούσαν το χημικό εργοστάσιο της IG Farben (στο οποίο εργάζονταν κρατούμενοι) που βρισκόταν μόλις 6 χλμ από το Άουσβιτς. Οι πιλότοι των Συμμάχων λοιπόν όχι μόνο επιχειρούσαν στην περιοχή και τη γνώριζαν καλά αλλά είχαν πάρει ήδη το ρίσκο να σκοτώσουν κρατουμένους.

Γιατί λοιπόν δεν δόθηκε εντολή να χτυπήσουν και το Άουσβιτς παίρνοντας το ίδιο ρίσκο; Θα μπορούσε μια αεροπορική επίθεση σε στοχευμένα σημεία όπως οι σιδηροδρομικές γραμμές, οι θάλαμοι αερίων και τα κρεματόρια να αποτελέσει τροχοπέδη για την έκβαση του πολέμου όπως υποστηρίζουν κάποιοι για να δικαιολογήσουν τη μη επέμβαση;

Η Τάμι Ντέιβις Μπιντλ, καθηγήτρια ιστορίας και στρατηγικής εθνικής ασφαλείας στο US Army War College στο Καρλάιλ της Πενσιλβάνια, αναφέρει πως ένας από τους λόγους που δεν δόθηκε η εντολή, έχει τις ρίζες του στον αντισημιτισμό στις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Αντισημιτισμός ο οποίος υποδαυλιζόταν από τη ναζιστική προπαγάνδα που υποδείκνυε ότι οι Εβραίοι χειραγωγούσαν τη Συμμαχική πολεμική προσπάθεια. «Οι πολιτικοί ανησυχούσαν εάν φαινόταν πως καταβάλλουν ιδιαίτερες προσπάθειες για τους Εβραίους» τονίζει. Μάλιστα πολλές προσωπικότητες στην ηγεσία των ΗΠΑ (κάποιοι εκ των οποίων εβραϊκής καταγωγής) συμφωνούσαν τότε πως η διατήρηση της υποστήριξης της κοινής γνώμης προς τον πόλεμο προϋπέθετε την υποβάθμιση των θεμάτων που είχαν να κάνουν με Εβραίους. Σύμφωνα με τον Μάικλ Μπέρενμπαουμ, καθηγητή Εβραϊκών Μελετών στο Αμερικανοεβραϊκό Πανεπιστήμιο στο Λος Άντζελες «υπήρχε ο φόβος πως οι Αμερικανοί θα υποστήριζαν την πολεμική προσπάθεια λιγότερο εάν νόμιζαν πως ο πόλεμος ήταν για τους Εβραίους».

Το πρόβλημα της ακρίβειας

Ένα ακόμα θέμα που τίθεται είναι το κατά πόσον μπορούσε να βομβαρδιστεί με ακρίβεια το Άουσβιτς. Με τα τεχνολογικά δεδομένα της εποχής οι βομβαρδισμοί από αέρος ήταν εξαιρετικά ανακριβείς, οπότε και, όπως εκτιμά η Μπιντλ, θα είχαν σκοτωθεί πιο πολλοί κρατούμενοι από αυτούς που θα σώζονταν. «Θα έπρεπε να ρίξεις 220 βόμβες στο καθένα από τα τέσσερα κρεματόρια στο Άουσβιτς- Μπιρκενάου για να έχεις 90% πιθανότητες να χτυπήσει μία κάθε κρεματόριο» είπε σχετικά. Κάτι τέτοιο όμως δεν εμπόδιζε τους Συμμάχους να βομβαρδίζουν εργοστάσια και δομές που εργάζονταν καταναγκαστικά οι κρατούμενοι.

Η Μπιντλ υποστηρίζει επίσης πως μια αποστολή βομβαρδιστικών στο Άουσβιτς θα στερούσε πολύτιμους στρατιωτικούς πόρους από την κύρια πολεμική προσπάθεια: «Βλέπουμε τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και τείνουμε να σκεφτόμαστε πως ήταν πιθανότατα προφανές ότι θα κερδίζαμε. Δεν ήταν. Ο στρατός περιφρουρούσε τους πόρους του. Μαχόταν για τη ζωή του το 1944. Από τη μία πλευρά, υπάρχει η άποψη της αξιοποίησης πόρων για να πληγεί αυτός ο στόχος. Στην άλλη πλευρά, υπάρχει η αντίληψη πως οι Γερμανοί πρέπει να ηττηθούν πάση θυσία, και όλα πρέπει να επικεντρωθούν στη στρατιωτική επικράτηση»» τονίζει.

Ο Μάικλ Μπέρενμπαουμ από τη μεριά του προσθέτει πως ακόμα και αν είχε γίνει μια τέτοια επιχείρηση, δεν θα επρόκειτο για μια «μαγική λύση» που θα έσωζε εκατομμύρια ζωές. «Τη στιγμή που οι Σύμμαχοι θα ήταν έτοιμοι για κάτι τέτοιο, θα ήταν ήδη πολύ αργά για τα περισσότερα από τα θύματα του Ολοκαυτώματος: Οι Ναζί είχαν κλείσει ήδη τα περισσότερα στρατόπεδα θανάτου ενώ υποχωρούσαν και επίσης το 90% των ανθρώπων που βρήκαν τον θάνατο στο πλαίσιο της συστηματικής εξόντωσης από πλευράς του Γ′ Ράιχ ήταν ήδη νεκροί», τόνισε σχετικά.

Το ηθικό μήνυμα

Η Μπιντλ πάντως καταλήγει πως η αεροπορική επιχείρηση έπρεπε να έχει γίνει

καθώς θα είχε στείλει ένα ηχηρό, έστω ηθικό, μήνυμα πως τέτοιου είδους κτηνωδίες δεν μένουν αναπάντητες: «Εύχομαι να το είχαμε κάνει. Εύχομαι να μπορούσαμε να βλέπουμε πίσω, στο ιστορικό του πολέμου, και να λέμε ότι κατανοήσαμε πόσο φρικτό ήταν αυτό και ότι θελήσαμε να κάνουμε μια ηθική διακήρυξη» τονίζει.

Δεν ενδιαφέρθηκαν αρκετά

To Άουσβιτς ελευθερώθηκε στις 27 Ιανουαρίου 1945. Στο διάστημα των περίπου εννέα μηνών, στο οποίο οι Σύμμαχοι γνώριζαν τι συνέβαινε και δεν έδρασαν, χάθηκαν χιλιάδες ψυχές. Η πλειονότητα των ιστορικών συμφωνεί πως μια αεροπορική επιχείρηση κατά του στρατοπέδου θα είχε πολλές παράπλευρες απώλειες αλλά θα έστελνε και το μήνυμα "γνωρίζουμε τι κάνετε, σταματήστε".

Από στρατιωτικής πλευράς ο βομβαρδισμός του Άουσβιτς δεν ήταν τόσο μεγάλης έκτασης επιχείρηση που μπορούσε να δημιουργήσει πρόβλημα στα σχέδια των Συμμάχων και να επηρεάσει την έκβαση μαχών σε άλλα μέτωπα. Όλα συνηγορούν ότι η πλειονότητα της συμμαχικής διοίκησης δεν ενδιαφέρθηκε αρκετά και δεν θέλησε να εμφανιστεί ως "υπερασπιστές των Εβραίων" σε μια εποχή μου ο αντισημιτισμός δεν ήταν αποκλειστικότητα της ναζιστικής Γερμανίας.