Το ψήφισμα του 2019 που «πάγωσε» και η ιστορία της αλλαγής ώρας στην χώρα μας αλλά και παγκοσμίως
Στις 30 Οκτωβρίου η χώρα μας θα επιστρέψει, για μια ακόμα χρονιά, στη χειμερινή ώρα. Στις 04:00 τα ρολόγια θα γυρίσουν μια ώρα πίσω ώστε να πραγματοποιηθεί το πέρασμα από την ώρα του καλοκαιριού σε αυτή του χειμώνα. «Αυτή είναι η κανονική ώρα» λένε πολλές φορές οι γηραιότεροι που έζησαν πριν τη θέσπιση της αλλαγής.
Το 2019 όμως όλα συνηγορούσαν ότι η... κανονική και μόνιμη ώρα της Ελλάδας θα γινόταν σύντομα η θερινή. Τι συνέβη όμως και τελικά το πλάνο δεν προχώρησε;
Η ιστορία της θερινής ώρας
Το θέμα της ανάγκης για διαφορετική ώρα το έθεσε για πρώτη φορά το 1784 ο Μπέντζαμιν Φράνκλιν σε επιστολή του που δημοσιεύθηκε σε γαλλική εφημερίδα. Ουσιαστικά δεν πρότεινε να αλλάζει η ώρα αλλά να ξυπνούν οι άνθρωποι μία ώρα νωρίτερα.
Το 1907 ο οικοδόμος Γουίλιαμ Γουίλετ έθεσε ξεκάθαρα θέμα αλλαγής ώρας κυκλοφορώντας το φυλλάδιο με τίτλο «Waste of Daylight». Η πρόταση του ήταν η αλλαγή της ώρας να γίνει σταδιακά μέσα στο διάστημα τεσσάρων εβδομάδων. Κάθε Κυριακή τα ρολόγια θα πήγαιναν 20 λεπτά μπροστά ώστε στο τέλος η διαφορά της χειμωνιάτικης με τη θερινή ώρα να είναι 80 λεπτά. Δεν εισακούστηκε από τη βρετανική κυβέρνηση.
Οι πρώτοι που εφάρμοσαν την αλλαγή ώρας ήταν οι Γερμανοί κατά την διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου από 30 Απριλίου ως 1η Οκτωβρίου του 1916. Λίγο μετά το Ηνωμένο Βασίλειο ακολούθησε εφαρμόζοντας τη θερινή ώρα από 21 Μαΐου ως 1η Οκτωβρίου 1916. Αργότερα, στις 19 Μαρτίου του 1918, το Αμερικανικό Κογκρέσο καθιέρωσε την τυπική χρήση των χρονικών ζωνών και επισημοποίησε την αλλαγή της θερινής ώρας για όλον τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο. Το μέτρο αυτό όμως καταργήθηκε αμέσως, λόγω της δυσαρέσκειας του κόσμου.
Η θερινή ώρα στην
χώρα μας
Στην Ελλάδα η θερινή ώρα εφαρμόστηκε για πρώτη φορά, δοκιμαστικά, το 1932 και συγκεκριμένα από τις 6 Ιουλίου μέχρι την 1η Σεπτεμβρίου, όταν τα ρολόγια είχαν τεθεί μία ώρα μπροστά. Στη συνέχεια όμως το πλάνο εγκαταλείφθηκε, επειδή στις 28 Ιουλίου 1916 στις 04:00 ώρα, τα ρολόγια στην Ελλάδα είχαν τεθεί 25 λεπτά μπροστά κατά την εισδοχή της ζώνης ώρας που είχε αποφασιστεί παγκοσμίως. Έτσι η διαφορά σε σχέση με το φως του Ήλιου που καθορίζει και τον πραγματικό χρόνο γινόταν πολύ μεγάλη, κυρίως στα δυτικά τμήματα της χώρας και περισσότερο στη Κέρκυρα. Τα επόμενα χρόνια είχε υιοθετηθεί μια απλή μετατόπιση της ώρας έναρξης λειτουργίας δημόσιων υπηρεσιών και καταστημάτων κατά μισή ώρα, στη χειμερινή περίοδο.
Στη δεκαετία όμως του 1970, μόλις δύο χρόνια μετά την ενεργειακή κρίση που ξέσπασε στην Ευρώπη το 1973, αποφασίστηκε η υιοθέτηση του μέτρου της θερινής ώρας από μεγάλο μέρος των κρατών της, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, με έναρξη το 1975. Η αλλαγή της ώρας γίνεται σύμφωνα με οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης που υποχρεώνει όλα τα κράτη μέλη να την εφαρμόζουν ως νόμο, και πραγματοποιείται την τελευταία Κυριακή του Μαρτίου στις 1 π.μ. ώρα Γκρίνουϊτς (GMT), ενώ τελειώνει την τελευταία Κυριακή του Οκτωβρίου του ίδιου έτους στις 1 π.μ. ώρα Γκρίνουϊτς. Επομένως η αλλαγή είναι ταυτόχρονη για όλα τα κράτη μέλη τα οποία έχουν υιοθετήσει το μέτρο.
Υπάρχουν όμως και οι χώρες που δεν έχουν υιοθετήσει το μέτρο. Η Ισλανδία δεν αλλάζει την ώρα της λόγω της γεωγραφικής της θέσης.
Η Ρωσία το 2011 αποφάσισε τη μόνιμη χρήση της θερινής ώρας. Μετά από αντιδράσεις καθώς το χειμώνα ο ήλιος δεν είχε ανατείλει τις πρωινές ώρες έκανε νέα αλλαγή. Από το 2014 έχει μονιμοποιήσει τη χειμερινή ώρα.
Η Λευκορωσία σταμάτησε την εναλλαγή ώρας μετά το 2011 και υιοθέτησε μόνιμα τη θερινή ώρα. Τη θερινή σε μόνιμη βάση ακολουθεί και η Τουρκία από το 2016.
Τα πλάνο του 2019 που
πάγωσε
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (ένας από τους τρεις νομοθετικούς θεσμούς της ΕΕ – μαζί με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και την Επιτροπή) πράγματι ψήφισε το 2019 υπέρ της ρύθμισης της κατάργησης της αλλαγής ώρας, με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα. Τονιζόταν ότι έως την άνοιξη του 2021 τα κράτη-μέλη θα κληθούν να αποφασίσουν για την ώρα που θα διατηρήσουν ως μόνιμη.
Ήταν όμως μόνο ένα από τα προπαρασκευαστικά βήματα και όχι νομοθετική πράξη ή δεσμευτική απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης με ισχύ. Θα έπρεπε να ακολουθήσει μια ολόκληρη διαδικασία για να φτάσουμε στο επίπεδο της εφαρμογής του ψηφίσματος.
Η πανδημία όμως πάγωσε εντελώς το ζήτημα και μέχρι σήμερα δεν έχει σημειωθεί επισήμως κάποια πρόοδος. Μάλιστα υπήρξαν κάποιες αναφορές πως πάνω στο θέμα δεν υπάρχει «κοινή οπτική» από τα κράτη μέλη. Συνοψίζοντας οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα συνεχίσουν κανονικά την αλλαγή ώρας μέχρι και εάν γίνουν τα επόμενα βήματα για την εφαρμογή της ρύθμισης που εγκρίθηκε το 2019.
Αν ποτέ η διαδικασία ολοκληρωθεί και η Ελλάδα κληθεί να αποφασίσει η αίσθηση είναι ότι θα προχωρήσει στη μονιμοποίηση της θερινής ώρας ώστε να «κερδίσει» μια ώρα με φως τον Νοέμβριο και τους χειμερινούς μήνες όπου σε μια συννεφιασμένη ημέρα σκοτεινιάζει ακόμα και στις 17:30.
Για το θέμα της αλλαγής ώρα και το αν θα προχωρήσει η κατάργηση της στα πλαίσια της εξοικονόμησης ενέργειας ρωτήθηκε στις 6/10/2002 ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστας Σκρέκας. «Τα έχουμε συζητήσει και σκεφτεί όλα. Έχουν γίνει και μελέτες και τώρα εκπονείται ακόμη μία. Όμως, αυτήν τη στιγμή δεν φαίνεται να έχει επίπτωση στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας η αλλαγή ή μη της ώρας» απάντησε.