Στο διαδίκτυο γεννιέται ένας κόσμος όπου η πραγματικότητα
δεν έχει καμία σημασία. Αλήθεια είναι αυτό που ταιριάζει στην ιδεολογία του
καθένα. Τι γίνεται όμως όταν μια θεωρία συνωμοσίας ορίζει πλέον τη ζωή χιλιάδων
ανθρώπων;
Σε μια προσπάθεια να εξηγήσει την έλξη των ανθρώπων για τις
θεωρίες συνωμοσίας ο διάσημος Βρετανός συγγραφέας, Άλαν Μουρ είχε πει: "Oι άνθρωποι πιστεύουν στις
θεωρίες συνωμοσίας γιατί είναι πιο βολικό από την αλήθεια ότι ο κόσμος στην
πραγματικότητα είναι χαοτικός. Η αλήθεια δεν είναι ότι μας ελέγχουν οι
Ιλουμινάτι, η Τράπεζα των Εβραίων ή οι Γκρι εξωγήινοι. Η αλήθεια είναι ακόμα
πιο τρομακτική. Κανείς δεν έχει τον έλεγχο. Ο κόσμος είναι ακυβέρνητος".
Οι άνθρωποι έχουν πάντα ανάγκη από κάτι που θα δίνει απλές
απαντήσεις σε πολύπλοκα ερωτήματα. Κάτι που θα ταιριάζει με την ιδεολογία τους
και θα έχει την ευθύνη για τα προβλήματα τους και το γεγονός πως η ζωή δεν
ακολουθεί τον δρόμο που θα ήθελαν.
Σε μια εποχή μεγάλων προκλήσεων και αμφισβητήσεων μια θεωρία
συνωμοσίας μπορεί, μέσω του διαδικτύου, να εξελιχθεί σε ένα είδος θρησκείας. Να
ορίζει τελικά τον τρόπο ζωής σου. Ακριβώς αυτή είναι η περίπτωση της QAnon (ΚιουΑνόν).
Οι πολυάριθμοι οπαδοί της είναι σίγουροι ότι κατέχουν την...
απόλυτη αλήθεια. Αόρατοι πληροφοριοδότες τους δίνουν όσες απαντήσεις
χρειάζονται για όποιο θέμα και αν προκύψει.
Ξέρουν τι μας κρύβουν, ποιο είναι το πλάνο και ποιος μπορεί
να τους σώσει. Γνωρίζουν πως πρέπει να είναι καχύποπτοι με τα πάντα και να
κλείνουν τα αυτιά τους στα μίντια και τους αδαείς. Πρέπει να βρουν αυτούς που
συμφωνούν μαζί τους και πρέπει να είναι έτοιμοι να δώσουν τη μάχη.
Η κεντρική θεωρία
Η κεντρική θεωρία πάνω στην οποία βασίστηκε η QAnon είναι αυτή της
κλασικής-βιβλικής μάχης του καλού με το κακό. Οι πεφωτισμένοι και εκλεκτοί θα
αποκαλύψουν τους κακούς, θα τους πολεμήσουν, θα τους κατατροπώσουν και θα έρθει
μια νέα φωτεινή εποχή που το καλό θα έχει θριαμβεύσει. Συγκεκριμένα η βασική
θεωρία της QAnon αναφέρει:
«Υπάρχει μια παγκόσμια κλίκα σατανιστών παιδόφιλων η
οποία κυβερνά τον κόσμο και ουσιαστικά ελέγχει τα πάντα. Ελέγχει τους
πολιτικούς, τα μίντια και το Χόλιγουντ. Παράλληλα όλα τα πιόνια της κλίκας
ακολουθούν ένα σχέδιο συγκάλυψης για να μην αποκαλυφθούν τα ίχνη της. Το μόνο
που διατάραξε την παγκόσμια κυριαρχία της Κλίκας ήταν η εκλογή του Ντόναλντ
Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ. Ο Τραμπ είναι ο εκλεκτός που θα καταστρέψει την Κλίκα και θα
ελευθερώσει τον κόσμο. Η QAnon
έχει σκοπό να αποκαλύψει τα σκοτεινά σχέδια της κλίκας και να στηρίξει τον Τραμπ
στην προσπάθεια του. Ο Αμερικάνος πρόεδρος έχει στο πλευρό του μια ομάδα
υψηλόβαθμων στελεχών των μυστικών υπηρεσιών και του στρατού, τη γνωστή ως QTeam.
»Η μάχη του καλού (Τραμπ+QAnon) με το κακό (Kλίκα) θα οδηγήσει στο γεγονός που ονομάζεται "Η Καταιγίδα". Τότε χιλιάδες άτομα που στηρίζουν την κλίκα θα αποκαλυφθούν, θα συλληφθούν και θα οδηγηθούν στις φυλακές του Γκουαντάναμο. Οι ηγέτες της θα εκτελεστούν. Ο στρατός, σε συνεργασία με τους οπαδούς της QAnon, θα αναλάβει, δια της βίας, τη διακυβέρνηση των ΗΠΑ. Η "Καταιγίδα" θα οδηγήσει στη Σωτηρία και από εκεί και πέρα ο κόσμος θα ζήσει μια ιδανική ζωή».
»Η μάχη του καλού (Τραμπ+QAnon) με το κακό (Kλίκα) θα οδηγήσει στο γεγονός που ονομάζεται "Η Καταιγίδα". Τότε χιλιάδες άτομα που στηρίζουν την κλίκα θα αποκαλυφθούν, θα συλληφθούν και θα οδηγηθούν στις φυλακές του Γκουαντάναμο. Οι ηγέτες της θα εκτελεστούν. Ο στρατός, σε συνεργασία με τους οπαδούς της QAnon, θα αναλάβει, δια της βίας, τη διακυβέρνηση των ΗΠΑ. Η "Καταιγίδα" θα οδηγήσει στη Σωτηρία και από εκεί και πέρα ο κόσμος θα ζήσει μια ιδανική ζωή».
Η γένεση
Ημέρα γένεσης της "QAnon" θεωρείται η 28η Οκτωβρίου 2017. Στο φόρουμ "4chan" και στο thread με
τίτλο "Calm Before the Storm"
ο χρήστης "Q Clearance Patriot" έγραψε ότι η Χίλαρι Κλίντον θα
συλληφθεί στις 30 Οκτωβρίου και θα ακολουθήσουν μαζικές διαδηλώσεις και
ταραχές. Τόνιζε ότι η εθνοφρουρά των ΗΠΑ είναι ήδη ενημερωμένη και έτοιμη να
επιβάλει την τάξη. Ο χρήστης υποστήριξε ότι έχει στη διάθεση του απόρρητα
έγγραφα και βρίσκεται σε επαφή με άτομα σε πολύ υψηλές θέσεις στην Κυβέρνηση
και στον στρατό.
Σε επόμενες αναρτήσεις του "αποκάλυψε" πως
κορυφαίες προσωπικότητες του Δημοκρατικού κόμματος και υψηλά ιστάμενα πρόσωπα
συμμετέχουν σε ένα παγκόσμιο δίκτυο παιδικής πορνείας. Υποστήριξε επίσης πως ο
Ντόναλντ Τραμπ συνασπίστηκε με τη Ρωσία και με γνωστές προσωπικότητες ώστε να
ξεσκεπάσουν το δίκτυο και να αποτρέψουν ένα πραξικόπημα που σχεδίαζαν ο Μπαράκ
Ομπάμα και η Χίλαρι Κλίντον με την οικονομική υποστήριξη του Τζορτζ Σόρος. Με
δεδομένο ότι στο συγκεκριμένο thread έμπαιναν οπαδοί του Τραμπ οι θεωρίες αυτές βρήκαν πρόσφορο
έδαφος και διαδόθηκαν με τρομακτικό ρυθμό στο διαδίκτυο.
Οι... αποκαλύψεις του "Q Clearance
Patriot" δεν ήταν κάτι καινούργιο. Ουσιαστικά αποτελούν ένα αμάγαλμα
θεωριών που είχαν ρίζες κυρίως στην προεκλογική περίοδο του 2016 και στο
πέρασμα του χρόνου είχαν διανθιστεί με διάφορες λεπτομέρειες.
Όταν στις 30 Οκτωβρίου η Κλίντον τελικά δεν συνελήφθη, ο
"Q" δεν
αποθαρρύνθηκε. Συνέχισε να ποστάρει σκοτεινές προβλέψεις και έγινε πιο
αινιγματικός. Με φράσεις όπως "βρείτε την αντανάκλαση μέσα στο
κάστρο" που σήμαιναν τα πάντα και τίποτα γιγάντωνε το κοινό του. Όταν
κάποιοι τον πίεζαν ή επιχειρούσαν να τον αμφισβητήσουν απαντούσε με τα κλίσε
"είπα ήδη πολλά", "εμπιστευτείτε το σχέδιο", "απολαύστε το
σόου", "ακολούθησε τα λεφτά" και "κάποια πράγματα πρέπει να
παραμείνουν απόρρητα μέχρι το τέλος".
Όσο για το ποιος ήταν τελικά ο "Q" κανείς δεν έχει καταφέρει να το
αποκαλύψει. Το φόρουμ "4chan"
δεν ζητά στοιχεία για να συμμετάσχεις και όλοι οι χρήστες είναι ανώνυμοι. Το QAnon προέκυψε τελικά από το όνομα του χρήστη και τα πρώτα
γράμματα της λέξης anonymous.
Η γιγάντωση
Μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα η θεωρία του "Q" αποτελούσε το κυρίαρχο
θέμα σε φόρουμ και ιστοσελίδες που είτε υποστήριζαν τον Τραμπ, είτε απλά είχαν
ακροδεξιό κοινό. Έρευνες έδειξαν ότι μέσα σε περίπου εννέα μήνες γνώριζε τις θεωρίες ένα τεράστιο ποσοστό ατόμων που αναπροσδιόριζονταν ως οπαδοί του Τραμπ ή
ακροδεξιοί αλλά και σημαντικό κομμάτι του γενικού πληθυσμού.
Η αρχική δυναμική της QAnon βασίστηκε στην... αυθεντία του
"Q" που παρουσιάζεται
ως ένα άτομο με πολύ υψηλή θέση στις μυστικές υπηρεσίες ή τον στρατό. Έχει στα
χέρια του τις αποδείξεις για τη διεφθαρμένη παγκόσμια μυστική κυβέρνηση οπότε
κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει τα λεγόμενα του. Ο "Q" αποκάλυψε τον αόρατο εχθρό που
είναι πίσω από όλα τα δεινά και πίσω από οτιδήποτε ενοχλεί ή εξοργίζει το συγκεκριμένο
κοινό. Η Κλίκα είναι οι καβαφικοί βάρβαροι, η... λύση για το κάθε πρόβλημα.
Τεράστιο ρόλο στη γιγάντωση της έπαιξε και το γεγονός ότι η QAnon διαφημίζεται
ως η μόνη πηγή αλήθειας απέναντι στα χειραγωγημένα συστημικά μίντια. Τονίζει πως
όλοι έχουν χρέος να μεταδίδουν με κάθε τρόπο το μήνυμα της και να σταματήσουν
να ενημερώνονται από άλλα Μέσα. Οι πιστοί της νιώθουν πως είναι οι ήρωες στη
μάχη απέναντι σε ένα σύστημα που θέλει να σε κρατήσει στην άγνοια.
Κατάφερε με τη δύναμη του διαδικτύου να αποκτήσει κοινό σε
πολλές χώρες του κόσμου. Η ιστορία της "Κλίκας που ελέγχει τον κόσμο"
έβρισκε παντού ανταπόκριση, "μεταφραζόταν" κατά το δοκούν και
διανθιζόταν με παλιές και νέες θεωρίες. Κάθε θέμα της επικαιρότητας είχε από
πίσω του ένα σκοτεινό παρασκήνιο και ηθικούς αυτουργούς τους σατανανιστές-παιδόφιλους
που ελέγχουν τον κόσμο και κάνουν τα πάντα για να μην χάσουν την εξουσία.
Φυσικά στο παιχνίδι μπήκε και ο οικονομικός παράγοντας.
Πολλοί είναι εκείνοι που έχουν σπεύσει να εκμεταλλευτούν το πάθος των
"πιστών". Τους πωλούν "μαγικά φίλτρα" και εξοπλισμό για την
μέρα που θα χρειαστεί να πολεμήσουν για την σωτηρία.
Η ψυχολογία
Γιατί όμως οι θεωρίες συνωμοσίας και συγκεκριμένα η QAnon έχει τόσο τεράστια
απήχηση. Μια πολύ ενδιαφέρουσα προσέγγιση είναι αυτή του ερευνητή Τράβις Βιού
που ασχολείται εδώ και χρόνια με το θέμα. "Η QAnon είναι τόσο
εθιστική όσο ένα βιντεοπαιχνίδι. Προσφέρει στον... παίκτη την ελκυστική
δυνατότητα να εμπλακεί σε κάτι με παγκόσμια-ιστορική σημασία. Μπορείς απλά να
κάθεσαι στο κομπιούτερ σου, να ψάχνεις για πληροφορίες και μετά να της
ποστάρεις. Η QAnon βασικά
σου υπόσχεται ότι μέσω αυτής της διαδικασίας θα αλλάξεις δραστικά την χώρα, θα
συνδράμεις σε αυτή την απίστευτη, σχεδόν αναίμακτη επανάσταση και τελικά θα
είσαι μέλος αυτού του ιστορικού κινήματος για το οποίο θα γίνεται αναφορά για
πολλές γενιές" τονίζει.
Ο Βιού αναφέρει ότι μέσω της QAnon νιώθεις ότι συμμετέχεις στις
αποκαλύψεις και τις αποφάσεις. "Η QAnon δεν διαγωνίζεται στο παζάρι των ιδεών αλλά σε ένα παζάρι
διαφορετικών πραγματικοτήτων" λέει χαρακτηριστικά.
Ακόμα και όταν οι ακραίες ιδέες οδηγούν στην αποξένωση και
την απομόνωση από οικογένεια και φίλους πολλοί είναι εκείνοι που αρνούνται να
αμφισβητήσουν τα "διδάγματα" της QAnon.
Παρότι παραδέχονται ότι ήταν αυτές οι θεωρίες που τους
αποξένωσαν επιλέγουν να υπερτονίσουν τα οφέλη που αποκομίζουν από το γεγονός
ότι ανήκουν στην QAnon.
Πιστεύουν ότι αυτά τα προβλήματα είναι προσωρινά και οφείλονται σε αυτούς που
δεν πιστεύουν. Πολλές φορές παρηγορούν τον εαυτό τους με το να σκέφτονται ότι
στο κοντινό μέλλον θα έρθει η στιγμή της δικαίωσης τους, η στιγμή που τα
πιστεύω τους θα αποδεχθούν σωστά. Όταν συμβεί αυτό όχι μόνο οι προσωπικές τους
σχέσεις θα αποκατασταθούν αλλά ο κόσμος θα τους βλέπει ως τους ηγέτες που είχαν
κατανοήσει καλύτερα από κάθε άλλον τι ακριβώς συνέβαινε.
Φυσικά την τεράστια επιτυχία και απήχηση της η QAnon την
οφείλει και σε άλλη μια σειρά παραγόντων. Σε έναν κόσμο που οι κοινωνικές και
οικονομικές ανισότητες ενισχύονται, πολλοί είναι αυτοί που αμφισβητούν τα πάντα
και ψάχνουν απαντήσεις στο διαδίκτυο. Μέσα σε αυτό το "κίνημα" αμφισβήτησης υπάρχουν και
εκείνοι που αναζητούν μόνο τις απαντήσεις που ταιριάζουν στην κοσμοθεωρία τους
και τρέφουν τις εμμονές τους. Δεν τους ενδιαφέρει αν οι προβλέψεις διαψεύδονται
σε μόνιμη βάση ή αν οι αποκαλύψεις δεν έχουν την παραμικρή επαφή με την πραγματικότητα.
Τους φτάνει να νιώθουν μέλη της ομάδας που δεν είναι πλέον μαριονέτες της
Κλίκας αλλά οι εκλεκτοί που ξεσκεπάζουν το σχέδιο της.
Ο Τραμπ
Μια θεωρία που τον παρουσιάζει ως τον ηγέτη, που θα βάλει
τέλος στην "κλίκα", φυσικά και κολακεύει τον Ντόναλντ Τραμπ. Έκανε
και κάνει λοιπόν ό,τι μπορεί για να "κλείσει το μάτι" στους οπαδούς
της QAnon και να δείξει
ότι γνωρίζει το έργο τους και το επικροτεί. Τον Σεπτέμβριο του 2019 ανέβασε στο
Twitter βίντεο με θεωρίες της QAnon ενώ μέσα στο επόμενο διάστημα έκανε retweet πολλές αναρτήσεις οπαδών της.
Σε πολλές ομιλίες του Τραμπ, οπαδοί κρατούν πανό με το
γράμμα "Q" ή
με συνθήματα υπέρ της QAnon.
Τον Αύγουστο του 2018 μάλιστα ο Αμερικανός πρόεδρος υποδέχθηκε στο οβάλ γραφείο
τον Γουίλιαμ Λάιονελ Λεμπρόν, έναν από τους λεγόμενους ευαγγελιστές της
θεωρίας.
Στην QAnon υποστηρίζουν ότι ο Τραμπ σε αναρτήσεις και ομιλίες του
χρησιμοποιεί παραφρασμένα συνθήματα τους όπως το "where we go one, we go all" ή το "calm before the storm" για να τους
στείλει μήνυμα υποστήριξης.
Από την θεωρία
στην... πράξη
Από την αρχή η QAnon δημιούργησε στους πιστούς της ένα
αίσθημα "σταυροφόρου". Όσο γιγαντωνόταν τόσο ενισχυόταν το μήνυμα ότι
όλοι πρέπει να είναι σε εγρήγορση και έτοιμοι να δράσουν. Γρήγορα λοιπόν η
υπόθεση ξέφυγε από τη θεωρία και πέρασε στην πράξη. Άνθρωποι που κατέκριναν την
QAnon είδαν
τα προσωπικά τους στοιχειά να διαρρέουν στο διαδίκτυο και δέχθηκαν απειλές για
τη ζωή τους.
Τον Μάιο του 2018 ένα "πιστός" κλείστηκε μέσα σε
ένα εργοστάσιο και απαίτησε να γίνει έρευνα υποστηρίζοντας ότι "πρόκειται
για στρατόπεδο παιδικής πορνείας". Τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς ένα
οπλισμένος άντρας συνελήφθη γιατί είχε κλείσει την κυκλοφορία στο φράγμα Χούβερ
και απαιτούσε να δοθούν στη δημοσιότητα τα μυστικά αρχεία της Χίλαρι. Τον
Ιούλιο του 2018 πιστοί της QAnon
επιτέθηκαν σε δημοσιογράφο του CNN
ενώ κάλυπτε ομιλία του Τραμπ στην Τάμπα.
Τον Μάρτιο του 2019 ο "πιστός" Άντονι Καρμέλο
δολοφόνησε με δέκα σφαίρες τον υπαρχηγό της Μαφία, Φρανκ Κάλι. Ο Καρμέλο
δήλωσε ότι έκανε το έγκλημα γιατί ήταν σίγουρος ότι ο Κάλι ήταν μέλος της
"Κλίκας" και ένιωθε ότι θα τον προστάτευε ο πρόεδρος των ΗΠΑ.
Τον Απρίλιο του 2020 η "πιστή" Τζέσικα Πριμ
συνελήφθη καθώς είχε ανεβάσει στο διαδίκτυο βίντεο στο οποίο ανέφερε ότι
σκοπεύει να σκοτώσει τον υποψήφιο πρόεδρο, Τζο Μπάιντεν. Ήταν σίγουρη ότι
συμμετείχε στο κύκλωμα παιδικής πορνείας και όταν συνελήφθη έλεγε κλαίγοντας:
"Δεν έχετε ακούσει για τα παιδιά;".
Στις 4 Μαΐου 2020 η Βενεζουέλα ανακοίνωσε ότι συνέλαβε
Αμερικάνους που επιχείρησαν να εισβάλουν στη χώρα και να ρίξουν το καθεστώς
Μαδούρο. Ένας από αυτούς ήταν ο Άιραν Μπέρι, πιστός της QAnon.
Ανίκητοι;
To
ερώτημα που προκύπτει πλέον είναι πώς και αν είναι δυνατόν να περιοριστεί η QAnon. Μέσω του διαδικτύου
έχει καταφέρει να διεισδύσει σε κάθε στρώμα της κοινωνίας των ΗΠΑ. Γερουσιαστές,
υψηλόβαθμοι στρατιωτικοί, αστυνομικοί, δημοτικοί σύμβουλοι και δημοσιογράφοι στηρίζουν
δημόσια τις θεωρίες της. Χαρακτηριστική είναι η φωτογραφία με έναν αστυνομικό
να υποδέχεται τον αντιπρόεδρο των ΗΠΑ, Μάικ Πενς φορώντας διακριτικό της QAnon.
Εκατοντάδες χιλιάδες άτομα παρακολουθούν τα βίντεο με τις
αναλύσεις για την "Κλίκα" και το χρέος των "πιστών". Το
δίκτυο επεκτείνεται και πλέον η QAnon
μιλάει ανοιχτά για την ανάγκη να ενισχυθεί ο "πατριωτικός στρατός που
δίνει τη μάχη στον εμφύλιο ηλεκτρονικό πόλεμο". Το FBI θεωρεί τους ακτιβιστές της QAnon ενεργή τρομοκρατική απειλή και
γνωρίζει ότι έχουν στήσει στρατόπεδα εκπαίδευσης για να προετοιμαστούν για την
"Καταιγίδα".
Στην αμερικάνικη κοινωνία οι "πιστοί" πλέον δεν είναι
απλά κάποιοι τύποι που κάθονται επί ώρες μπροστά στον υπολογιστή τους και
μοιράζονται ακραίες θεωρίες. Κυκλοφορούν με στολές παραλλαγής και πολυβόλα στην
πλάτη, τραμπουκίζουν όσους έχουν αντίθετες απόψεις και επιχειρούν να εκλέξουν
άτομα που ασπάζονται τις θεωρίες τους σε σημαντικές θέσεις. Πώς λοιπόν αντιμετωπίζεις μια ομάδα φανατικών που αρνείται
να ακούσει οτιδήποτε άλλο και βρίσκει εύκολα τρόπο να επικοινωνήσει και να
προπαγανδίσει τις ιδέες της;
Οι ειδικοί λένε ότι είναι μια δύσκολη και άνιση μάχη. Πρόσφατα
το Facebook διέγραψε σελίδες και λογαριασμούς που σχετίζονται με την QAnon αλλά χρειάζεται να
γίνουν πολύ περισσότερα για να περιοριστεί και να μην έχει πρόσβαση σε ευρύ
κοινό. Κάθε μέρα που περνάει όλο και περισσότεροι έρχονται σε επαφή με τις
θεωρίες της QAnon και όλο και περισσότεροι "πιστοί" δηλώνουν έτοιμοι
για την "Καταιγίδα" με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό.