Ανώνυμοι αλλά και επώνυμοι συλλέκτες πληρώνουν εκατομμύρια για να αποκτήσουν τα χρυσά αγαλματίδια. Η Ακαδημία αντιστέκεται σε αυτό το παζάρι ενώ κάποια «διάσημα» Όσκαρ έχουν εξαφανιστεί εδώ και δεκαετίες
Τον Μάρτιο του 2000, τρεις εβδομάδες
πριν την 72η τελετή απονομής των βραβείων Όσκαρ, τα 55 χρυσά
αγαλματίδια εξαφανίστηκαν στη διαδρομή από τον κατασκευαστή στο Σικάγο προς το Λος Άντζελες. Η Ακαδημία ζήτησε πληροφορίες και προσέφερε 50.000 δολάρια σε
όποιον θα βοηθούσε να βρεθούν τα αγαλματίδια. Στην υπόθεση ενεπλάκη ακόμα και το FBI. Τελικά το μυστήριο λύθηκε μέσα σε λίγες μέρες.
Πίσω από την εξαφάνιση βρίσκονται δύο μεταφορείς που έπεσαν πάνω στο κουτί με
τα Όσκαρ και αποφάσισαν να το κλέψουν για να τα πουλήσουν.
Η Ακαδημία δεν θέλει τα αγαλματίδια της
να γίνονταν αντικείμενο αγοραπωλησίας και από το 1951 οι νικητές υπογράφουν μια
συμφωνία σύμφωνα με την οποία είναι αναγκασμένοι, σε περίπτωση που θέλουν να «ξεφορτωθούν»
το αγαλματίδιο τους, να το προσφέρουν πρώτα στην Ακαδημία στην τιμή του ενός δολαρίου.
Η συμφωνία ισχύει και για εκείνους που έχουν κληρονομήσει ένα αγαλματίδιο.
Το παζάρι των
Όσκαρ
Παρά τους κανόνες της Ακαδημίας, τα αγαλματίδια
αλλάζουν χέρια με ανώνυμους (ή όχι) συλλέκτες να είναι έτοιμοι να πληρώσουν
μεγάλα ποσά. Κάποια πουλήθηκαν για εκατομμύρια δολάρια και κάποια άλλα έχουν
απλώς εξαφανιστεί. Κανείς δεν γνωρίζει σε ποιον ανήκουν αυτή τη στιγμή τα πάνω από
3.000 αγαλματίδια που έχει δώσει η Ακαδημία.
«Θα έλεγα ότι περίπου 150 αγαλματίδια
έχουν πουληθεί δημόσια ή σε ένα καθεστώς ημι-μυστικότητας τα τελευταία χρόνια.
Οι τιμές ξεκινούν από 10.000 δολάρια και φτάνουν τα 1,5εκατ. ευρώ. Μια ντουζίνα
αγωγές έχουν γίνει για πωλήσεις Όσκαρ» αναφέρει η βετεράνος των δημοπρασιών
Κάρολιν Άσλεϊ.
Το 1993 η οικογένεια της Βίβιαν Λι έβαλε
σε δημοπρασία το Όσκαρ που είχε κερδίσει η ηθοποιός για το «Όσα Παίρνει ο
Άνεμος» και πήρε 563.000 δολάρια. Από τη στιγμή που ήταν ένα αγαλματίδιο πριν
το 1951 η Ακαδημία δεν μπορούσε να αντιδράσει. Έβγαλε μια ανακοίνωση με την οποία εξέφραζε τη λύπη της
για το γεγονός ότι τα Όσκαρ γίνονται
αντικείμενο αγοραπωλησιών και προειδοποίησε ότι θα χρησιμοποιήσει κάθε νόμιμο
μέσο για να σταματήσει τις πωλήσεις.
Το 2008 μάλιστα τα κατάφερε όταν οι κληρονόμοι
της σταρ του βωβού κινηματογράφου Μέρι Πίκφορντ επιχείρησαν να πουλήσουν τα
Όσκαρ που είχε πάρει το 1930 και το 1976. Το Δικαστήριο δέχθηκε το επιχείρημα της
Ακαδημίας ότι η συμφωνία που είχε υπογράψει η Πίκφορντ το 1976 κάλυπτε και το
πρώτο της.
Στα δικαστήρια
για ένα αγαλματίδιο
Κάποια από τα αγαλματίδια έχουν
ιδιαίτερη ιστορία πίσω τους. Για παράδειγμα αυτό που κέρδισε ο Όρσον Γουέλς το
1942 για το σενάριο του «Πολίτη Κέιν». Το 1988 η κόρη του, Μπεατρίς ανέφερε στην
Ακαδημία ότι το Όσκαρ έχει χαθεί. Της έδωσαν ένα αντίγραφο αλλά το αρχικό
εξαφανίστηκε. Ο Γουέλς το είχε δώσει στον κινηματογραφιστή Γκάρι Γκρέιβερ για να
τον χρησιμοποιήσει στην ταινία του «The
Other Side
of the
Wind». Ο Γκρέιβερ προσπάθησε να το πουλήσει το
1994 και υποστήριξε ότι είχε πληρώσει τον Γουέλς για να το πάρει. Η κόρη του θρυλικού
ηθοποιού-σκηνοθέτη όμως δικαιώθηκε και βρέθηκε με δύο αγαλματίδια. Το ένα το
έβγαλε σε δημοπρασία και παρά την αντίδραση της Ακαδημίας η διαδικασία προχώρησε.
Τελικά το αρχικό αγαλματίδιο του Γουέλς για τον «Πολίτη Κέιν» κατέληξε σε ανώνυμο
αγοραστή η οποίος πλήρωσε 862.000 δολάρια.
Στα δικαστήρια κρίθηκε και η υπόθεση της πώλησης του Όσκαρ της Τζούντι Γκάρλαντ. Ήταν το αγαλματίδιο που πήρε το 1940 για τον «Μάγο του Οζ». Το αρχικό Όσκαρ ήταν ένα από τα πλέον συλλεκτικά αντικείμενα στη ιστορία του κινηματογράφου καθώς είχε μικρότερο μέγεθος από το προκαθορισμένο. Το 1958 όμως ο σύζυγος της Γκάρλαντ, Σιντ Λαφτ ανέφερε ότι το έχασε και έτσι η Ακαδημία του έδωσε αντίγραφο. Ο Λάφτ επιχείρησε να το πουλήσει το 1993, 24 χρόνια μετά τον θάνατο της Γκάρλαντ, αλλά η Ακαδημία τον εμπόδισε δικαστικά. Το αγαλματίδιο πέρασε στα χέρια της κόρης του Λαφτ, Λόρνα.
Το 2000 όμως ένας συλλέκτης ανακοίνωσε
ότι έχει το αρχικό Όσκαρ της Γκάρλαντ και το έβγαλε προς πώληση με αρχική τιμή
3εκατ. δολάρια. Η Ακαδημία κινήθηκε νομικά με τον συλλέκτη τελικά να
υποστηρίζει ότι δεν έχει το αγαλματίδιο. Το μυστήριο δεν λύθηκε ποτέ.
Τον Φεβρουάριο του 2023 μια γυναίκα
επιχείρησε να πουλήσει το Όσκαρ του Ντέιβντ Γουόρτ για το σενάριο στο «Κεντρί»
(1974). Το δικαστήριο έκρινε ότι μπορούσε μόνο να το πουλήσει στην Ακαδημία για
10 δολάρια.
Τεράστια ποσά
Τα ελεύθερα από νομικές υποχρεώσεις αγαλματίδια
που δόθηκαν πριν το 1951 πωλούνται πάντως σε μόνιμη βάση. Το 2012 ένας συλλέκτης
πλήρωσε 3εκατ δολάρια και αγόρασε 15 από αυτά. Τον Ιούλιο του 2022 δόθηκαν
228.000 δολάρια για το Όσκαρ που πήρε το 1930 ο κινηματογραφιστής Κλάιντ ντε
Βίνα για την ταινία «White
Shadows in
the South
Seas».
Ποιοι αγοράζουν όμως τα Όσκαρ; Υπάρχει
μια μυστική αγορά για τα μετά το 1951 αγαλματίδια; «Πάντα κυκλοφορούν φήμες.
Είναι δύσκολο να πουλήσεις κάτι που δεν είναι πριν το 1951. Οι αγοραστές είναι
φανατικοί των ταινιών, φανατικοί αυτής της κουλτούρας. Από τη στιγμή που έχουν
τα λεφτά προσπαθούν να βρουν κάτι στην μυστική αγορά» λέει η Άσλεϊ.
Κάποιες από αυτές τις αγορές έχουν
αποκαλυφθεί. Το 2003 έγινε γνωστό πως ο «μάγος» Ντέιβιντ Κόπερφιλντ αγόρασε για
232.000 δολάρια το Όσκαρ Σκηνοθεσίας του Μάικλ Κέρτιν για την «Καζαμπλάνκα». Το
2012 το πούλησε για 2εκατ. δολάρια. Το 1999 πληρώθηκε το απίστευτο ποσό των
1,5εκατ. δολαρίων για το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας του «Όσα παίρνει ο Άνεμος». Αγοραστής ήταν ο Μάικλ Τζάκσον.
Πιο ευγενές ήταν το κίνητρο αγοράς αγαλματιδίων από τον Στίβεν Σπίλμπεργκ. Από το 1996 έως το 2001 πλήρωσε 1.4 εκατ. δολάρια για
να αγοράσει το Όσκαρ του Κλαρκ Γκέιμπλ για το «Συνέβη Μια Νύχτα» και τα δύο
αγαλματίδια της Μπέτι Νέιβις για το «Τζέσεμπελ» και το «Μια Επικίνδυνη Γυναίκα».
Τα δώρισε και τα τρία στην Ακαδημία. Το ίδιο έκανε και ο Κέβιν Σπέισι το 2001
με το Όσκαρ Καλύτερης Μουσικής του 1946 που είχε δοθεί στον Τζορτζ Στολ.
Τα Όσκαρ ως εκθέματα
Η Ακαδημία πάντως αρνείται να ενημερώσει
επίσημα για το πόσα αγαλματίδια έχει στην κατοχή της. Στο Μουσείο της στο Λος
Άντζελες εκτίθενται 20 Όσκαρ αλλά κάποια από αυτά τα έχει δανειστεί. Εκεί
βρίσκεται το αγαλματίδιο του Γκέιμπλ αλλά όχι αυτά της Μπέτι Ντέιβις.
Γνήσια αγαλματίδια εκτίθενται σε
διάφορα μουσεία στις ΗΠΑ. Αυτό της οικογένειας του Γουόλτ Ντίσνεϊ στο Σαν
Φρανσίσκο έχει 27. Μεταξύ τους και αυτό το ξεχωριστό βραβείο του 1939 για τη «Χιονάτη»
όπου δόθηκε μαζί με επτά μικρότερου μεγέθους. Τα τέσσερα Όσκαρ της Κάθριν
Χέρμπορν βρίσκονται στην Εθνική Γκαλερί Πορτραίτων στην Ουάσιγκτον ενώ στο Μουσείο
Βικτόρια και Αλβέρτος στο Λονδίνο ένα από τα εκθέματα είναι το Όσκαρ της Βίβιαν
Λι για το «Λεωφορείο ο Πόθος». Τέλος το αγαλματίδιο β’ ανδρικού που είχε πάρει
ο Φρανκ Σινάτρα για το «Όσο Υπάρχουν Άνθρωποι» βρίσκεται στο εστιατόριό του στο
Λας Βέγκας.
Τα εξαφανισμένα
Υπάρχουν βέβαια και «διάσημα» αγαλματίδια
που δεν έχει δει κανείς για δεκαετίες. Το 1939 η Χάτι ΜακΝτάνιελ έγινε η πρώτη
αφροαμερικανή που πήρε Όσκαρ. Ήταν το β’ γυναικείο για το ρόλο της στο «Όσα
παίρνει ο Άνεμος». Η ΜακΝτάνιελ δεν έλαβε αγαλματίδιο αλλά πλακέτα η οποία έχει
χαθεί. Έως το 1970 βρισκόταν στο Πανεπιστήμιο Χάουαρντ στην Ουάσινγκτον.
Το 1989 κλάπηκε από το σπίτι της Ολυμπίας
Δουκάκη το Όσκαρ της για το «Moonstruck»
(1988). Ο κλέφτης επικοινώνησε μαζί της και ζήτησε χρήματα για να επιστρέψει το
αγαλματίδιο αλλά τελικά δεν υπήρξε συμφωνία. Χαμένα είναι επίσης τα δύο Όσκαρ του
Μάρλον Μπράντο (για «Το λιμάνι της Αγωνίας» και τον «Νονό»), του Ματ Ντέιμον
για «Good Will Hunting»,
της Αντζελίνα Τζολί για «Το Κορίτσι που Άφησα Πίσω» και του Φρανκ Κάπρα για το
ντοκιμαντέρ «Πρελούδιο στον Πόλεμο». Μετά τον θάνατο του Μάικλ Τζάκσον το 2009
οι δικηγόροι του επιβεβαίωσαν πως το αγαλματίδιο του «Όσα παίρνει ο Άνεμος»
έχει πλέον χαθεί. Οι φήμες λένε ότι πουλήθηκε σε κάποιον συλλέκτη.
Η Ακαδημία προσπαθεί να συγκεντρώσει
όσο αγαλματίδια μπορεί αλλά και να αποτρέψει τις πωλήσεις τους. Όσο για τη ληστεία
του 2000 πήρε ένα μάθημα και έχει λάβει τα μέτρα της. Κρατά ένα στοκ από χρυσά αγαλματίδια
σε μυστική τοποθεσία σε περίπτωση που συμβεί κάτι ανάλογο.