Πόσο έχει αλλάξει ο άνθρωπος τις τελευταίες 30 περίπου χιλιετίες που βρίσκεται πάνω στη Γη; Οι επιστήμονες μπορούν να δώσουν τώρα με αρκετή σιγουριά απάντηση σε αυτό το ερώτημα χάρη σε έναν νεαρό που άφησε την τελευταία του πνοή κοντά στις όχθες του Νείλου στην Αίγυπτο, πολύ πριν στην περιοχή εμφανιστούν οι Φαραώ.
Το 1980 οι αρχαιολόγοι έφεραν στο φως τον σκελετό ενός νεαρού
άντρα από το σημείο ανασκαφών Nazlet Khater 2 στην Κοιλάδα του Νείλου. Το εύρημα
ήταν εξαιρετικά σημαντικό καθώς ο σκελετός ήταν σε πολύ καλή κατάσταση. Η ανθρωπολογική
ανάλυση αποκάλυψε ότι ο άντρας ήταν περίπου 17 έως 29 ετών, όταν πέθανε και
είχε ύψος περίπου 1.60 μέτρα, ενώ ήταν αφρικανικής καταγωγής. Από τα οστά δεν
ήταν πολύ εύκολο να εντοπιστεί η ηλικία του σκελετού, ωστόσο δίπλα του βρέθηκε
θαμμένο το πέτρινο τσεκούρι του άντρα, το οποίο χρονολογήθηκε ότι φτιάχτηκε
πριν από 30.000 με 35.000 χρόνια. Μέχρι και σήμερα ο σκελετός παραμένει ο παλαιότερος
του είδους Homo sapiens που βρέθηκε ποτέ
στην Αίγυπτο από την αρχή της ύστερης Λίθινης Εποχής και ένας από τους αρχαιότερους
στον κόσμο.
Δίνοντας πρόσωπο στον άγνωστο άντρα
Τώρα, πάνω από 40 χρόνια μετά την ανακάλυψή του, μια ομάδα
ερευνητών από την Βραζιλία κατάφερε να δημιουργήσει με αρκετή ακρίβεια την
τρισδιάστατη απεικόνιση του προσώπου του αξιοποιώντας δεκάδες ψηφιακές εικόνες
από τα σκελετικά υπολείμματα, τα οποία εκτίθενται σήμερα στο Αιγυπτιακό Μουσείο
του Καΐρου.
«Τα περισσότερα οστά του σκελετού είναι διατηρημένα, αν και
έχουμε κάποιες μικρές απώλειες, όπως η απουσία των πλευρών, των χεριών και
κάποιων οστών του ποδιού», ανέφερε ο επικεφαλής της έρευνας Μοασίρ Ελίας
Σάντος, ένας αρχαιολόγος του μουσείου Ciro Flamarion Cardoso στην Βραζιλία,
μιλώντας στο περιοδικό Live Science. «Όμως η βασική δομή για την αναπαράσταση
του κρανίου είναι πολύ καλά διατηρημένη», συμπλήρωσε.
«Σε γενικές γραμμές, το κρανίο έχει μοντέρνα χαρακτηριστικά,
αλλά μερικά σημεία του έχουν στοιχεία περισσότερο της αρχαϊκής εποχής, όπως το
σαγόνι, το οποίο είναι μεγάλο και έντονο από αυτό των σύγχρονων ανθρώπων»,
ανεφερε ο Σίσερο Μοράες, ένας εκ των επιστημόνων.
Ένα από τα χαρακτηριστικά του κρανίου που ξεχώρισαν οι ερευνητές ήταν το σαγόνι και το πώς διέφερε από πιο σύγχρονες κάτω γνάθους. Ένα μέρος του κρανίου επίσης έλειπε, αλλά οι επιστήμονες μπόρεσαν να το αναπαραστήσουν αντιγράφοντας με αντικατοπτρισμό την άλλη πλευρά του κρανίου που είχε διατηρηθεί πλήρως, ενώ χρησιμοποίησαν και δεδομένα από σημερινούς ανθρώπους μέσω ψηφιακής τομογραφίας.
«Όταν παρατήρησα το σαγόνι για πρώτη φορά εντυπωσιάστηκα με
τη δομή και ταυτόχρονα ήμουν πολύ περίεργος να δω πώς θα έμοιαζε αφού
ανακατασκευάζαμε το πρόσωπο», συμπλήρωσε.
Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν την τεχνολογία της φωτογραμμετρίας,
για την οποία συνδυάζονται ψηφιακά μια σειρά από πολλές φωτογραφίες. Έτσι κατάφεραν
να δημιουργήσουν δύο τρισδιάστατα μοντέλα του προσώπου του νεαρού άνδρα. Το πρώτο
ήταν μια ασπρόμαυρη εικόνα με τα μάτια κλειστά και με μια ουδέτερη έκφραση. Το δεύτερο
ήταν μια πιο καλλιτεχνική προσέγγιση, στο οποίο μπορούμε πλέον να δούμε έναν
νεαρό άντρα με σκούρα μαλλιά και γένια.
«Γενικά οι άνθρωποι πιστεύουν ότι η αναπαράσταση των προσώπων λειτουργεί όπως στις ταινίες του Χόλιγουντ, όπου το αποτέλεσμα ταυτίζεται 100% με το πώς έμοιαζε ο άνθρωπος στην πραγματική ζωή. Στην πραγματικότητα όμως δεν είναι ακριβώς έτσι. Αυτό στο οποίο καταλήγουμε είναι το πώς μπορεί να έμοιαζε περίπου το πρόσωπο με βάση τα διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία και το αποτέλεσμα είναι μια απλή δομή προσώπου», ξεκαθαρίζει ωστόσο ο Μοράες.
«Ωστόσο, είναι πάντα πολύ σημαντικό να εξανθρωπίζουμε την
εικόνα του κάθε ατόμου, όταν δουλεύουμε με ιστορικούς χαρακτήρες, συμπληρώνοντας
τη δομή αυτή με μαλλιά και χρώματα. Έτσι, ο κόσμος μπορεί να ταυτιστεί
περισσότερο με την εικόνα και να δημιουργηθεί μεγαλύτερο ενδιαφέρον και – ποιος
ξέρει- να υπάρξει μεγαλύτερη επιθυμία για να μελετήσουμε πιο πολλά γύρω από το
συγκεκριμένο θέμα ή την αρχαιολογία και την ιστορία γενικά», συμπληρώνει.
Οι ερευνητές ελπίζουν ότι δίνοντας μορφή σε αυτόν τον αρχαίο
άντρα θα βοηθήσουν τους αρχαιολόγους να καταλάβουν καλύτερα πώς εξελίχθηκε το
ανθρώπινο είδος μέσα στον χρόνο.
«Το γεγονός ότι αυτό το άτομο ζούσε πριν από 30.000 χρόνια
το κάνει πολύ σημαντικό για να κατανοήσουμε την ανθρώπινη εξέλιξη», αναφέρει
από την πλευρά του ο Σάντος.
Η ζωή του άγνωστου
άντρα
Φυσικά είναι πολύ δύσκολο να μάθουμε πολλά περισσότερα
σχετικά με την ζωή του άντρα. Οι ερευνητές ελέγχοντας τα οστά του και την φθορά
που αυτά είχαν υποστεί όσο αυτός ήταν εν ζωή συμπεραίνουν ότι θα πρέπει να
έκανε κάποια σκληρή εργασία.
«Η δομή των οστών παρουσιάζει διάτρηση του ωλεκράνου, που υποδηλώνει
βαριά εργασία στη ζωή και συμπεριλαμβανομένης της καμπυλότητας της διαφύσεως
του μηριαίου είναι πολύ πιθανό ότι η σωματική καταπόνηση όπως με το σήκωμα
βάρους ήταν σταθερή από την παιδική ηλικία του άντρα», αναφέρεται στην εργασία.
Είναι δεδομένο ότι η ζωή τότε δεν θα μπορούσε να είναι
εύκολη καθώς οι άνθρωποι προσπαθούσαν να επιβιώσουν μέσα στη φύση που ακόμα δεν
είχαν καταφέρει να δαμάσουν. Ο άντρας έζησε 25.000 χρόνια πριν οι Φαραώ
εμφανιστούν στην Αίγυπτο και ένας από τους πρώτους σπουδαίους πολιτισμούς της αρχαιότητας
– και ίσως της ανθρωπότητας- αρχίσει να εξελίσσεται, ωστόσο δίνοντας του
πρόσωπο καταλαβαίνει κανείς πόσο πολύ μπορεί να έμοιαζε με εμάς ακόμα και
σήμερα.
