Οι νέοι της Βουλγαρίας εγκαταλείπουν τη χώρα με τους
χαμηλότερους μισθούς της Ευρώπης για μια «καλύτερη ζωή αλλού» και ο πληθυσμός μειώνεται με τρομακτικούς
ρυθμούς
Η Βουλγαρία είναι μια από τις φτωχότερες χώρες της
Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο κατώτατος μισθός στη χώρα είναι ο μικρότερος με διαφορά σε
ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως και ο μέσος μισθός. Έτσι, δεν αποτελεί
έκπληξη ότι όλο και περισσότεροι νέοι της επιλέγουν να φύγουν αναζητώντας ένα
καλύτερο μέλλον σε μια άλλη χώρα της Ευρώπης ή του κόσμου, σε μια ιστορία που
μοιάζει αρκετά οικεία και στην Ελλάδα.
Ωστόσο, όσο κι αν οι προβλέψεις για τη χώρα μας είναι δυσοίωνες, στην Βουλγαρία το πρόβλημα είναι ήδη γεγονός καθώς εκεί καταγράφεται ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά πληθυσμιακής μείωσης παγκοσμίως.
Είναι ενδεικτικό ότι στο τέλος του 1980 η Βουλγαρία είχε
περίπου εννέα εκατομμύρια κατοίκους. Μέχρι το 2018, ο πληθυσμός έπεσε στα επτά
εκατομμύρια ενώ σύμφωνα με τις προβλέψεις στα επόμενα πενήντα χρόνια αναμένεται
να φτάσει στα έξι. Σύμφωνα με το τμήμα Πληθυσμού του ΟΗΕ, η Βουλγαρία μέχρι το
2050 θα έχει χάσει το 23% του πληθυσμού της και θα «συναγωνίζεται» την
Λιθουανία, η οποία αντιμετωπίζει το ίδιο πρόβλημα.
Αφενός οι μειωμένες γεννήσεις ωθούν στα ύψη αυτό το
πρόβλημα, ωστόσο τεράστιο ρόλο παίζει η μετανάστευση των κατοίκων της σε άλλες
χώρες. Με τον βασικό μισθό στη χώρα να φτάνει τα 286 ευρώ και ο μέσος μισθός να
μην είναι πάνω από 450 ευρώ, για τους περισσότερους νέους η αναζήτηση ενός καλύτερου
μέλλοντος εκτός των συνόρων μοιάζει μονόδρομος. Οι περισσότεροι μαζί με τα
πτυχία του Πανεπιστημίου εκδίδουν ήδη και τα εισιτήρια χωρίς επιστροφή.
Η κυβέρνηση δεν διαθέτει επίσημα στατιστικά σχετικά με το
πόσοι φεύγουν ετησίως, ωστόσο οι υπολογισμοί μιλούν για τουλάχιστον 60.000 –
νέους επί το πλείστον – Βούλγαρους που φεύγουν από τη χώρα κάθε χρόνο. Άλλωστε,
από την στιγμή που η Βουλγαρία εντάχθηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση και οι κάτοικοι
έχουν πλέον τη δυνατότητα ελεύθερης μετακίνησης, η μετανάστευση εκτοξεύτηκε.
Είναι ενδεικτικό ότι το 2006 μόλις 8.000 Βούλγαροι είχαν μεταναστεύσει στη Γερμανία, ενώ πλέον κατά μέσο όρο η
ισχυρότερη χώρα της Ένωσης δέχεται ετησίως 20.000 Βούλγαρους. Αξίζει να
σημειωθεί ότι το 2017 μόνο η Γερμανία είχε ανακοινώσει ότι υποδέχτηκε 30.000 μετανάστες
από την Βουλγαρία.
Προσπάθεια για αλλαγή
«Η πρόγνωση για τον πληθυσμό της χώρας δεν είναι αισιόδοξη
και αυτό είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα.
Το “brain drain”
επηρεάζει κάθε τομέα της οικονομίας καθώς οι περισσότεροι Βούλγαροι, από
γιατρούς μέχρι εργάτες, πιστεύουν ότι οι καλύτερες ευκαιρίες είναι εκτός της
χώρας», λέει ο Κβέταν Ντάβιτκοφ στο BBC, οικονομολόγος και καθηγητής του πανεπιστημίου της Σόφιας, ο
οποίος ασχολείται σε μεγάλο βαθμό με το πρόβλημα και είναι ένας από τους
Βούλγαρους που προσπαθούν να αναστρέψουν την κατάσταση με προγράμματα και
πρωτοβουλίες.
Ανάμεσα σε αυτούς και ο Άντονι Χριστόφ, ο οποίος ζούσε για
χρόνια στις ΗΠΑ δουλεύοντας ως καλλιτεχνικός διευθυντής της Pixar. Έχοντας δουλέψει σε έργα όπως το Finding Nemo και
το Wall-E επέστρεψε στη χώρα του
θέλοντας να βοηθήσει. Ο ίδιος πιστεύει ότι η ισχυρή μόρφωση, οι εργασιακές
ευκαιρίες και τα υψηλότερα εισοδήματα θα ήταν αρκετά για να αναστρέψουν την
τάση της μετανάστευσης. Έτσι, φέτος ίδρυσε την Arc Academy, στην οποία οι
φοιτητές μπορούν στη συνέχεια να εργαστούν στο χώρο του gaming και του animation. Τον Οκτώβριο θα ξεκινήσει η
πρώτη του χρονιά και ήδη 80 νέοι έχουν υποβάλει αίτηση συμμετοχής. Όλοι τους
ανέφεραν ότι σκόπευαν να φύγουν στο εξωτερικό, αλλά το ανέβαλαν εφόσον υπάρχει
πλέον μια τέτοια σχολή και στη χώρα τους.
«Χάνουμε πολλούς νέους ανθρώπους και αυτό σημαίνει ότι
χάνουμε και ταλέντο. Θα υπήρχαν πολλοί νέοι, αλλά αναζητούν ευκαιρίες στο
εξωτερικό όπου η μόρφωση και οι δουλειές είναι καλύτερες», λέει ο ίδιος στο BBC.
Δυστυχώς όμως ακόμα και οι σχολές όπως του Χριστόφ δεν
μπορούν να κρατήσουν τους νέους για πολύ στη χώρα. Οι περισσότεροι μετά το
πέρας των σπουδών τους σκοπεύουν και πάλι να μεταναστεύσουν. Όπως τονίζει ο
Ντάβιντκοφ ακόμα και καταξιωμένοι επιστήμονες επιλέγουν να φύγουν καθώς
γνωρίζουν ότι στην Βουλγαρία θα υπάρχει πάντα ένα χαμηλό όριο στο εισόδημα που
μπορούν να αποκτήσουν, ενώ στο εξωτερικό θα κερδίζουν περισσότερα με λιγότερη
δουλειά.
«Οι περισσότεροι θεωρούν ότι είναι καλύτερο να έχουν μια
άσχημη δουλειά στο εξωτερικό, παρά μια καλή εδώ», αναφέρει ο Ντάβιντκοφ.
Ο Χριστόφ από την άλλη θεωρεί ότι η Βουλγαρία έχει πλέον
εγκλωβιστεί σε μια κατάσταση που θυμίζει τον γρίφο «η κότα έκανε το αυγό ή το
αυγό την κότα»: οι ευκαιρίες απασχόλησης είναι απαραίτητες για να προσελκύσουν
ταλαντούχους νέους ή οι εγχώριες και παγκόσμιες εταιρείες θα δημιουργήσουν
αυτές τις ευκαιρίες μόλις βρουν τους εργαζόμενους με τα κατάλληλα προσόντα;
Είναι η ώρα για το
βουλγαρικό όνειρο
Στην προσπάθεια για να πείσουν κι άλλους νέους Βούλγαρους να
επιστρέψουν στην πατρίδα τους συμβάλει και η δημοσιογράφος Πέτια Κερτικόβα. Η
30χρονη έχει δημιουργήσει και παρουσιάζει την εκπομπή «Οι επιστρέψαντες», η οποία
προβάλλεται στο ιδιωτικό κανάλι Bulgaria on Air.
Στην εκπομπή παρουσιάζονται οι ιστορίες Βούλγαρων κάθε ηλικίας, οι οποίοι ζούσαν
στο εξωτερικό, αλλά αποφάσισαν να επιστρέψουν στη χώρα και κατάφεραν να
επιτύχουν. Μέχρι στιγμής έχει προβάλλει τις ιστορίες πάνω από 70 γιατρών,
μηχανικών, μάνατζερ, καλλιτεχνών, επιχειρηματιών και άλλων επαγγελματιών. Η
Κεριτκόβα ελπίζει ότι με αυτόν τον τρόπο θα εμπνεύσει κι άλλους να δώσουν μια
ευκαιρία σε όσα έχει να τους προσφέρει η πατρίδα τους.
«Όσοι επιστρέφουν είναι τόσο σημαντικοί για τη χώρα μας. Η
εμπειρία τους και η διαφορετική τους οπτική μπορούν να οδηγήσουν την χώρα και
την οικονομία μπροστά», τονίζει η Κερτικόβα.
Αν και πολλοί από όσους επιστρέφουν το κάνουν γιατί τελικά τους λείπει απλώς η πατρίδα τους, δεν είναι λίγοι αυτοί που θέλουν πραγματικά να βοηθήσουν και να προσφέρουν στη χώρα. Εξάλλου και η ίδια η Κερτικόβα είναι μια από αυτούς. Μέχρι πριν από δυο χρόνια εργαζόταν ως παρουσιάστρια σε έναν μικρό βουλγαρικό τηλεοπτικό σταθμό στο Σικάγο των ΗΠΑ. Επιστρέφοντας κάποια στιγμή στη Βουλγαρία για τις διακοπές των Χριστουγέννων είδε ότι πολλά είχαν αλλάξει και η ποιότητα ζωής είχε βελτιωθεί κάτι που την έκανε να πάρει την απόφαση να επιστρέψει μόνιμα.
Όπως λέει οι περισσότεροι Βούλγαροι που ζουν στο εξωτερικό
θα καταλάβουν πόσο έχουν αλλάξει τα πράγματα μόνο όταν το δουν με τα ίδια τους
τα μάτια. Ένας από τους εργαζόμενους που εμφανίστηκε στην εκπομπή της είπε ότι
επέστρεψε στη χώρα για έναν γάμο, αλλά εντυπωσιάστηκε τόσο πολύ από τις αλλαγές
που ακύρωσε το εισιτήριο της επιστροφής του για τις ΗΠΑ.
«Είχαν το όνειρο να ζήσουν στο εξωτερικό και το έζησαν.
Τώρα, θέλω να τους κάνω να ζήσουν το βουλγαρικό όνειρο», αναφέρει η Κερτικόβα
στο BBC.