Η εποχή του «Μεγάλου Αδερφού» είναι πλέον εδώ



Όλο και περισσότερες πόλεις στον κόσμο «κατασκοπεύουν» τους πολίτες τους με το πρόσχημα της ασφάλειας και οι μεγαλύτερες πόλεις της Κίνας δείχνουν τον δρόμο


Ο Τζώρτζ Όργουελ γράφοντας το 1949 είχε οραματιστεί ότι η εποχή της απόλυτης παρακολούθησης των πολιτών θα έρθει το 1984. Αν και έπεσε έξω πάνω από τρεις δεκαετίες φαίνεται ότι η ζοφερή εποχή που περιέγραφε στο βιβλίο του πλέον είναι πιο κοντά από ποτέ.

Το παράδειγμα της Τσονγκινγκ

Η πόλη στην Κίνα αποτελεί την πιο χαρακτηριστική απόδειξη. Στην Τσονγκινγκ ζουν περίπου 15,3 εκατ. άνθρωποι και ολόκληρη την πόλη βρίσκονται διασκορπισμένες 2,58 εκατ. κάμερες παρακολούθησης, ένας αριθμός που μεταφράζεται σε μια κάμερα για κάθε έξι κατοίκους της πόλης. Έτσι, δεν μοιάζει τυχαίο που η Τσονγκτσίνγκ κρατά την πρώτη θέση σε μια ανάλυση της βρετανικής εταιρείας Comparitech για τις πόλεις με την μεγαλύτερη παρακολούθηση των κατοίκων τους, την οποία παρουσιάζει η εφημερίδα The Guardian.

Το σύστημα παρακολούθησης της Τσονγκτσίνγκ δεν αρκείται στο να καταγράφει ό,τι συμβαίνει στους δρόμους της. Κάθε πρόσωπο που περνά μπροστά από μια κάμερα σκανάραται και τα χαρακτηριστικά του καταγράφονται ώστε να μπορεί να γίνει ταυτοποίηση με πιθανούς καταζητούμενους εγκληματίας. Ταυτόχρονα δημιουργείται και μια τεράστια βάση δεδομένων προσώπων, στην οποία το αυτοματοποιημένο σύστημα της αστυνομίας μπορεί να προστρέχει ανά πάση στιγμή αναζητώντας υπόπτους. Αν θεωρηθεί ότι υπάρχει ταυτοποίηση στο 60% τουλάχιστον των χαρακτηριστικών, το σύστημα ειδοποιεί αυτόματα τους αστυνομικούς.

Χάρη σε αυτό το σύστημα ο αστυνομικός Κιου Ρούι, ειδοποιήθηκε το καλοκαίρι για μια τέτοια ταυτοποίηση. Το σύστημα θεώρησε ότι εντόπισε σε έναν δρόμο το πρόσωπο ενός άντρα που έμοιαζε με τον ύποπτο μιας υπόθεσης δολοφονίας από το 2002. Τρεις μέρες μετά, η αστυνομία εισέβαλε στο σπίτι του και ο άντρας τελικά παραδέχτηκε ότι ήταν ο δράστης του φόνου.

Η Τσονγκτσίνγκ είναι η πιο πυκνοκατοικημένη πόλη της Κίνας στα νοτιαδυτικά της χώρας και σε μια προσπάθεια να καταπολεμήσει το έγκλημα ήταν από τις πρώτες που ξεκίνησε πιλοτικά το σύστημα Sharp Eyes. Το σύστημα αναγνωρίζει και καταγράφει τα πρόσωπα και στη συνέχεια αξιολογεί την αξιοπιστία κάθε ατόμου επιβραβεύοντας ή τιμωρώντας τον καθένα ανάλογα με την… συμπεριφορά του.

Κίνα, ένας μεγάλος αδερφός

Ωστόσο, η πόλη Τσονγκινγκ αν και κρατάει την πρωτιά δεν είναι η μόνη στην Κίνα. Σύμφωνα με το υπουργείο Δημοσίας Τάξης της χώρας μέχρι την επόμενη χρονιά η Κίνα αναμένεται να έχει 626 εκατ. κάμερες ασφαλείας.

Δεν είναι τυχαίο που οι οχτώ από τις δέκα πόλεις με τις περισσότερες κάμερες παγκοσμίως βρίσκονται στην Κίνα. Αναλυτικά:

1.Τσονγκινγκ, Κίνα– 2.579.890 κάμερες. Πληθυσμός: 15.354.067= 168.03 κάμερες για κάθε 1.000 ανθρώπους
2.Σενζέν, Κίνα– 1.929.600 κάμερες. Πληθυσμός: 12.128.721= 159.09 κάμερες για κάθε 1.000 ανθρώπους
3.Σαγκάη, Κίνα– 2.985.984 κάμερες. Πληθυσμός: 26.317.104= 113.46 κάμερες για κάθε 1.000 ανθρώπους
4.Τιανζίν, Κίνα– 1.244.160 κάμερες. Πληθυσμός: 13.396.402= 92.87 κάμερες για κάθε 1.000 ανθρώπους
5.Τσινάν, Κίνα– 540.463 κάμερες. Πληθυσμός: 7.321.200= 73.82 κάμερες για κάθε 1.000 ανθρώπους
6. Λονδίνο, Αγγλία – 627.707 κάμερες. Πληθυσμός: 9.176.530 = 68.40 κάμερες για κάθε 1.000 ανθρώπους
7. Γουχάν, Κίνα– 500.000 κάμερες. Πληθυσμός: 8.266.273= 60.49 κάμερες για κάθε 1.000 ανθρώπους
8. Γουανζού, Κίνα– 684.000 κάμερες. Πληθυσμός: 12.967.862= 52.75 κάμερες για κάθε 1.000 ανθρώπους
9. Πεκίνο, Κίνα– 800.000 κάμερες. Πληθυσμός: 20.035.455= 39.93 κάμερες για κάθε 1.000 ανθρώπους
 10.Ατλάντα, ΗΠΑ – 7.800 κάμερες. Πληθυσμός: 501.178= 15.56 κάμερες για κάθε 1.000 ανθρώπους

Η Κίνα από το 2020 σκοπεύει να επιτηρεί συνεχώς τους πολίτες της με τη βοήθεια των καμερών και των σαρωτών αναγνώρισης προσώπων δημιουργώντας παράλληλα έναν πίνακα κατάταξης «κοινωνικής πίστωσης», το οποίο εφαρμόζεται ήδη πιλοτικά  στην Τσονγκινγκ και σε άλλες 39 πόλεις. Το σύστημα βαθμολογεί τους πολίτες ανάλογα με την συμπεριφορά που καταγράφουν οι κάμερες. Στη συνέχεια λογισμικά τεχνητής νοημοσύνης, διαχωρίζουν τους πολίτες σε… καλούς , όσοι είναι φιλήσυχοι και δεν δημιουργούν προβλήματα, και σε κακούς.
Για κάθε καλή πράξη που κάνει ένας πολίτης, όπως αν βρει ένα πορτοφόλι και το παραδώσει στην αστυνομία, η βαθμολογία του ανεβαίνει. Αντίθετα, για κάθε παράβαση η βαθμολογία μειώνεται κι αν πέσει κάτω από το 900 ή από το Α-,  οι πολίτες θεωρούνται ότι δεν είναι άξιοι εμπιστοσύνης. Έτσι, δεν μπορούν να πάρουν δάνειο από την τράπεζα για να αγοράσουν ένα διαμέρισμα ή ακόμα και να ταξιδέψουν με το αεροπλάνο.

Οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ήδη κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου τονίζοντας ότι η Κίνα καταπατά τη Διεθνή Συνθήκη για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Ιδιαίτερα στέκονται στο γεγονός ότι, στην Κίνα οι κάμερες δεν καταγράφουν απλώς ό,τι συμβαίνει αλλά συλλέγουν βιομετρικά στοιχεία ανθρώπων και μάλιστα όχι μόνο όσων είναι ύποπτοι για κάποιο παράπτωμα, αλλά κάθε πολίτη. Σύμφωνα με την διεθνή συνθήκη, οι πολίτες θα πρέπει να γνωρίζουν όταν συλλέγεται κάποιο βιομετρικό τους στοιχείο, κάτι που δεν συμβαίνει στην Κίνα.

«Αυτό που βλέπουμε είναι ένας αγώνας για να φτάσουμε στο τέρμα της ιδιωτικότητας στην Κίνα, με τις αρχές να υποστηρίζουν ότι αυτός είναι ο καλύτερος και πιο αποδοτικός τρόπος για να επιτύχεις την ασφάλεια και τον έλεγχο της κοινωνίας», αναφέρει η Μάγια Γουάνγκ, επικεφαλής του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην Κίνα.

Ο Μεγάλος Αδερφός στον υπόλοιπο κόσμο

Ωστόσο, αν και η Κίνα κρατά τα πρωτεία δεν είναι η μόνη χώρα που εποπτεύει τους πολίτες της. Στην έκτη θέση παρακολούθησης μετά τις πέντε πόλεις της Κίνας βρίσκεται το Λονδίνο. Στην πρωτεύουσα της Αγγλίας 627 χιλιάδες κάμερες ελέγχουν τα εννέα περίπου εκατ. των πολιτών. Συνολικά η Μεγάλη Βρετανία διαθέτει πάνω από τέσσερα εκατομμύρια κάμερες. Το καλοκαίρι προκλήθηκε σάλος, όταν έγινε γνωστό ότι η εταιρεία διαχείρισης των καμερών εφάρμοσε πιλοτικά το πρόγραμμα αναγνώρισης προσώπων. Ύστερα από την κατακραυγή, το πρόγραμμα σταμάτησε.

Η Γαλλία σκοπεύει από το 2020 να εφαρμόσει το πρόγραμμα  ταυτοποίησης με την αναγνώριση προσώπου. Μάλιστα, σύντομα η πρόσβαση στις ιστοσελίδες των δημόσιων υπηρεσιών θα γίνεται μόνο με την αναγνώριση προσώπου. Η Νίκαια ήταν η πρώτη πόλη που δοκίμασε πιλοτικά την αναγνώριση προσώπου, μέσω της βιντεοεπιτήρησης, τον Φεβρουάριο του 2019. Στην ίδια πόλη το τραμ διαθέτει σύστημα επιτήρησης που είναι ικανό να διαβάσει το πρόσωπο των επιβατών.

Η Νότιος Αφρική έχει ήδη εγκαταστήσει στο Γιοχάνεσμπουργκ 15.000 κάμερες με δυνατότητα αναγνώρισης προσώπων. Τον Αύγουστο, η Ουγκάντα επιβεβαίωσε την ανάπτυξη καμερών παρακολούθησης κινεζικής κατασκευής, ενώ σχέδια εγκατάστασης τέτοιου συστήματος έχει ανακοινώσει και η κυβέρνηση της Σιγκαπούρης. Η Σιγκαπούρη σχεδιάζει να εγκαταστήσει 100.000 κάμερες με αναγνώριση προσώπου σε φανάρια και η αστυνομία του Σικάγο έχει ζητήσει ακόμα 30.000 τέτοιες κάμερες, ενώ η Μόσχα σχεδιάζει να έχει 174.000 κάμερες με αναγνώριση μέχρι το τέλος του χρόνου.

Ωστόσο, κάποιες πόλεις ήδη έχουν κάνει βήματα προς την αντίθετη κατεύθυνση.

Τον Μάιο, το Σαν Φρανσίσκο έγινε η πρώτη μεγάλη αμερικανική πόλη που επέβαλε την απαγόρευση χρήσης της τεχνολογίας αναγνώρισης προσώπου στις κάμερες ασφαλείας.

«Μπορούμε να έχουμε ασφάλεια χωρίς να είμαστε κράτος ασφαλείας. Μπορούμε να έχουμε καλή αστυνόμευση χωρίς να είμαστε αστυνομοκρατούμενο κράτος. Και μέρος αυτού είναι η οικοδόμηση εμπιστοσύνης με την κοινότητα βασισμένη σε αξιόπιστες πληροφορίες και όχι να εξαρτιόμαστε από τη τεχνολογία του «Big Brother», ανέφερε ο επίτροπος της πόλης Ααρόν Πέσκιν.

Μετά το Σαν Φρανσίσκο, δύο ακόμα πόλεις της Καλιφόρνιας, το Οκλαντ και το Μπέρκλεϊ, απαγόρευσαν την χρήση της συγκεκριμένης τεχνολογίας, ενώ και το Σόμερβιλ στη Μασαχουσέτη ψήφισαν παρόμοιο νόμο φέτος το καλοκαίρι.

Το μάτι του «Μεγάλου Αδερφού» μοιάζει πλέον να έχει φτάσει στην πόρτα μας και είναι λίγα αυτά που μπορούμε να κάνουμε για να τον αφήσουμε έξω. Με το πρόσχημα της κοινωνικής ασφάλειας φαίνεται ότι οι περισσότερες πόλεις αργά ή γρήγορα ήδη κινούνται προς την κατεύθυνση αυτή.
 «Η πραγματικότητα είναι ότι η κατάσταση αυτή ωφελεί μόνο τις αρχές των πόλεων και τις μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας που παρέχουν αυτές τις υπηρεσίες παρά τους πολίτες. Μπορεί να ξεκινά με απλή παρακολούθηση μερικών χιλιάδων ανθρώπων, αλλά σίγουρα δεν θα σταματήσει εκεί», αναφέρει ο Έντιν Ομάνοβιτς της οργάνωσης προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Privacy International.