Έγγραφα που έφερε στη δημοσιότητα η Washington Post αποδεικνύουν ότι οι
αμερικανικές κυβερνήσεις παραπλανούσαν τον κόσμο για το τι πραγματικά συνέβαινε
στο Αφγανιστάν. Δαπάνησαν ένα τρισ. δολάρια χωρίς ουσιαστικά να ξέρουν τι κάνουν.
Γνώριζαν ότι απέτυχαν αλλά μιλούσαν για νίκες και πρόοδο
Το βραβευμένο ντοκιμαντέρ Restrepo που κυκλοφόρησε το 2010 ήταν αποτέλεσμα
μια δημοσιογραφικής έρευνας ενός έτους. Για έναν χρόνο ο Αμερικανός
δημοσιογράφος Σεμπάστιαν Γιούνγκερ και ο Βρετανός φωτορεπόρτερ Τιμ Εθέρινγκτον
ακολούθησαν μια διμοιρία του αμερικανικού στρατού που υπερασπιζόταν ένα φυλάκιο
κοντά σύνορα του Αφγανιστάν με το Πακιστάν. Μέσα από το ντοκιμαντέρ βλέπουμε
την απόλυτη παράνοια του πολέμου. Οι Αμερικάνοι δέχονται συνεχείς επιθέσεις από
τους Ταλιμπάν και έχουν απώλειες ενώ αντιμετωπίζουν μεγάλα προβλήματα με τον
ντόπιο πληθυσμό. Οι ανώτεροι τους τονίζουν σε μόνιμη βάση πόσο σημαντικό είναι
να μείνει υπό τον έλεγχο τους το φυλάκιο.
Αφού έχουν χάσει φίλους και έχουν ζήσει για περίπου έναν
χρόνο υπό άθλιες συνθήκες και συνεχή φόβο η διοίκηση αποφασίζει ότι τελικά το
Φυλάκιο Restrepo δεν
είναι τόσο σημαντικό. Τους διατάζουν να το εκκενώσουν και το καταλαμβάνουν άμεσα
οι Ταλιμπάν.
Βλέποντας τη συγκεκριμένη ιστορία είχες την εικόνα ότι ο
αμερικανικός στρατός ουσιαστικά δεν ήξερε ακριβώς τι έκανε στο Αφγανιστάν. Αυτή η εικόνα επιβεβαιώνεται πλέον από
έγγραφα που έφερε στο φως της δημοσιότητας η εφημερίδα Washington Post.
Ήξεραν και παραπλανούσαν
O Αμερικάνικος στρατός μπήκε στο Αφγανιστάν λίγο μετά την
επίθεση στους Δίδυμους Πύργους το 2001. Έως το 2015 διεξήγαγε μαζικές
επιχειρήσεις και είχε χιλιάδες στρατιώτες στο έδαφος της χώρας. Τα τελευταία
χρόνια η παρουσία του έχει περιοριστεί αν και διατηρεί σημαντικές δυνάμεις του
στη χώρα.
Την ίδια στιγμή, η Washington Post απέκτησε πρόσβαση σε έγγραφα 2.000 σελίδων και οπτικοακουστικό υλικό στο οποίο γίνεται ξεκάθαρο ότι ο αμερικανικός στρατός δεν είχε καταλάβει τι ακριβώς έπρεπε να κάνει στο Αφγανιστάν. Μέσα από απόρρητες συνεντεύξεις με υψηλόβαθμους στρατιωτικούς και αναφορές είναι σαφές ότι δεν υπήρχε κανένα πλάνο και στην ουσία όλα γίνονταν για επικοινωνιακούς σκοπούς.
Την ίδια στιγμή, η Washington Post απέκτησε πρόσβαση σε έγγραφα 2.000 σελίδων και οπτικοακουστικό υλικό στο οποίο γίνεται ξεκάθαρο ότι ο αμερικανικός στρατός δεν είχε καταλάβει τι ακριβώς έπρεπε να κάνει στο Αφγανιστάν. Μέσα από απόρρητες συνεντεύξεις με υψηλόβαθμους στρατιωτικούς και αναφορές είναι σαφές ότι δεν υπήρχε κανένα πλάνο και στην ουσία όλα γίνονταν για επικοινωνιακούς σκοπούς.
Αυτό που επίσης αποδεικνύεται είναι ότι όλοι γνώριζαν ότι η
κατάσταση στο Αφγανιστάν δεν ήταν καθόλου καλή και δεν υπήρχε πρόοδος. Όμως η
ενημέρωση προς το κοινό έλεγε το ακριβώς αντίθετο.
"Μας έλειπε η στοιχειώδης κατανόηση του Αφγανιστάν. Δεν
ξέραμε τι κάναμε, δεν ξέραμε τι προσπαθούμε να πετύχουμε. Είναι παντελής άγνοια
για το τι ακριβώς είχαμε αναλάβει. Αν ο λαός των ΗΠΑ γνώριζε το μέγεθος αυτός
της δυσλειτουργίας... 2.400 ζωές χάθηκαν. Ποιος όμως θα βγει και θα πει ότι όλα
τελικά ήταν μάταια;" λέει στρατηγός
Ντάγκλας Λούτ σε μια από τις απόρρητες συνεντεύξεις που παρουσίασε η εφημερίδα.
Ο Λουτ ήταν ο υπεύθυνος για τον πόλεμο στο Αφγανιστάν επί προεδρίας Μπους αλλά
και Ομπάμα.
Στα έγγραφα αποδεικνύεται ότι το Πεντάγωνο έστειλε συνολικά
775.000 στρατιώτες στο Αφγανιστάν αλλά τα αποτελέσματα ήταν πενιχρά. Τρεις
κυβερνήσεις (Μπους, Ομπάμα και Τραμπ) και οι στρατιωτικοί τους διοικητές
απέτυχαν παταγωδώς στο μέτωπο του Αφγανιστάν αλλά επί χρόνια "τάιζαν"
την αμερικάνικη κοινή γνώμη με το παραμύθι της συνεχούς προόδου και των μεγάλων
επιτυχιών.
Μέσα από τα έγγραφα βλέπουμε την απεγνωσμένη προσπάθεια
δεκάδων στρατιωτικών να κρούσουν των κώδωνα της ματαιότητας των όσων γίνονταν.
Τονίζουν ότι οι στρατηγικές που ακολουθήθηκαν ήταν λανθασμένες και τα τεράστια
ποσά που δαπανήθηκαν για να γίνει το Αφγανιστάν ένα σύγχρονο κράτος δεν έφεραν
αποτελέσματα. Λεπτομερείς αναλύσεις δείχνουν πώς ο αμερικάνικος σχεδιασμός
απέτυχε στο να δημιουργήσει έναν ικανό αφγανικό στρατό και μια λειτουργική
αστυνομία και πώς απέτυχε πλήρως στο να περιορίσει τη... βιομηχανία του οπίου που
ανθεί στη χώρα.
Ένα τρισ. δολάρια
Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι αμερικάνικες κυβερνήσεις
δαπάνησαν ένα κολοσσιαίο ποσό κοντά στο ένα τρισ. δολάρια για να κάνουν τελικά
μια... τρύπα στο νερό. "Τι πετύχαμε με αυτή την προσπάθεια του ενός τρισ. δολαρίων, άξιζε αυτό το τεράστιο
ποσό;" αναρωτιέται σε μια από τις συνεντεύξεις ο Τζέφρι Έγκερς (Navy SEAL) που πολέμησε στο
Αφγανιστάν. "Πιστεύω ότι ο Οσάμα Μπιν Λάντεν γελάει από τον υγρό του τάφο
σκεπτόμενος το πόσα ξοδέψαμε στο Αφγανιστάν" προσθέτει.
Τα έγγραφα αποδεικνύουν πως η πολιτική ηγεσία των ΗΠΑ είχε
απόλυτη γνώση του τι συνέβαινε στον Αφγανιστάν και πως απέκρυπτε και άλλαζε
στοιχεία για να παρουσιάσει μια... εναλλακτική πραγματικότητα. Οι υπεύθυνοι
στρατιωτικοί περιγράφουν τις τεράστιες προσπάθειες που γίνονταν για να
παραπλανηθεί το κοινό και τη μόνιμη τακτική των παραποιημένων στατιστικών. Το
αρχηγείο στην Καμπούλ σε συνεργασία με τον Λευκό Οίκο παρουσίαζε στοιχεία που
έδειχναν ότι κερδίζουν τον πόλεμο όταν κάτι τέτοιο δεν ίσχυε.
"Κάθε στοιχείο παραποιούταν ώστε να δείχνει την
καλύτερη δυνατή εικόνα. Παρουσιάζαμε εντελώς αναξιόπιστες έρευνες για να
ενισχύσουν το αφήγημα πως ό,τι κάνουμε ήταν σωστό" αναφέρει ο
συνταγματάρχης Μπομπ Κρόουλεϊ σε ένα από ταα έγγραφα.
Τις συνεντεύξεις με τους στρατιωτικούς οργάνωνε ο Τζον
Σόπκο, πρόεδρος στην επιτροπή SIGAR
που σύστησε το 2008 το Κογκρέσο για να ερευνήσει τι έγινε και τι γίνεται στο
Αφγανιστάν. Μιλώντας στην Washington Post
ο Σόπκο αναγνώρισε πως τα έγγραφα που παρουσιάζει η εφημερίδα δείχνουν ότι
"έλεγαν μόνιμα ψέματα στον αμερικανικό λαό".
Η επιτροπή έχει συγκεντρώσει σωρεία στοιχείων και έχει
συνομιλήσει με 600 στρατιωτικούς που είχαν σημαντικές θέσεις κατά τη διάρκεια
των επιχειρήσεων στο Αφγανιστάν. H SIGAR είχε δημοσιεύσει κάποιες αναφορές στις οποίες είτε
απέκρυπτε στοιχεία και μαρτυρίες είτε ωραιοποιούσε την κατάσταση. Σε καμία από
αυτές δεν ανέφερε ονόματα συνεντευξιαζόμενων.
Στα έγγραφα που έχει στα χέρια της η εφημερίδα υπάρχουν
επίσης αναφορές και non paper κορυφαίων υπουργών. Εκεί γίνεται σαφές ότι από τους πρώτους
μήνες του πολέμου η κυβέρνηση Μπους γνώριζε ότι τα πράγματα δεν πηγαίνουν καλά
και η στρατηγική τους έχει αποτύχει. Χαρακτηριστικό είναι ένα non paper του
τότε υπουργού άμυνας Ντόναλντ Ράμσφελντ στις 17 Απριλίου 2002 που αναγνωρίζει
τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν και τονίζει ότι αν δεν σταθεροποιηθεί η χώρα
ίσως να μην φύγουν ποτέ από αυτή. Την ίδια ημέρα ο πρόεδρος Μπους σε ομιλία του
στη Βιρτζίνια μίλησε για "στρατιωτική επιτυχία" και τόνισε ότι δεν θα
κάνουν το λάθος να μπουν σε έναν ατέλειωτο πόλεμο, όπως στο παρελθόν.
"Δεν ξέραμε
ποιοι ήταν οι καλοί και ποιοι οι κακοί"
Τα στοιχεία δείχνουν ότι υπήρχε διχογνωμία σε στρατιωτικό
και πολιτικό επίπεδο για το πώς θα επέλθει η νίκη. Οι στόχοι και οι στρατηγικές
άλλαζαν σε μόνιμη βάση ενώ τόσο το Πεντάγωνο όσο και ο Λευκός Οίκος σταδιακά
έχανε την πίστη στην επιτυχία. "Εντολές έρχονταν από παντού που στο τέλος
είχε τόσες προτεραιότητες και τόσους στόχους που ήταν σαν να υπήρχε καν
στρατηγική" αναφέρει στρατιωτικός.
Οι υπεύθυνοι στο πεδίο της μάχης δεν γνώριζαν καν βασικά
πράγματα. Δεν είχαν ξεκαθαρίσει ποιοι ακριβώς ήταν οι εχθροί και ποιοι οι
φίλοι. Υπήρχαν πολέμαρχοι που συνεργάζονταν με την CIA και οι στρατιωτικοί δεν το γνώριζαν.
"Οι στρατιώτες περίμεναν ότι θα πάω με έναν χάρτη και θα τους δείξω που
βρίσκονται οι καλοί και πού οι κακοί. Κάναμε τεράστιες συζητήσεις πάνω σε αυτό
το θέμα για να αποδεχθούν ότι δεν είχαμε αυτές τις πληροφορίες. Στην αρχή όλο
με ρωτούσαν: Όμως ποιοι είναι οι κακοί, πού βρίσκονται;" αναφέρει
στρατιωτικός σύμβουλος που είχε σταλεί από την κυβέρνηση.
Ακόμα και ο ίδιος ο Ράμσεφλντ σε non paper του
στις 8 Σεπτεμβρίου 2003 γράφει: "Δεν μπορούμε να ξεκαθαρίσουμε ποιοι είναι
οι κακοί. Έχουμε τρομακτική έλλειψη πληροφοριών".
"Πετύχαμε μόνο
στη διαφθορά"
Στον ίδιο λαβύρινθο φαίνεται ότι μπλέχτηκε τόσο η κυβέρνηση
του Ομπάμα, όσο και αυτή του Τραμπ. "Η ιδέα μας να φτιάξουμε μια ισχυρή
κεντρική κυβέρνηση ήταν βλακώδης γιατί στο Αφγανιστάν δεν υπάρχει προηγούμενο
ισχυρής κυβέρνησης. Ίσως να τα καταφέρναμε σε 100 χρόνια αλλά δεν έχουμε τόσο
χρόνο" αναφέρει κυβερνητικός αξιωματούχος το 2015 και προσθέτει ότι το
μεγάλο πρόβλημα είναι ότι δεν κατανόησαν ποτέ το Αφγανιστάν.
Δεκάδες αναφορές τόνιζαν ότι οι κυβερνήσεις που στήριζαν οι
ΗΠΑ είχαν εγκαθιδρύσει μια κλεπτοκρατία αλλά κανείς δεν έπαιρνε μέτρα.
"Δυστυχώς το μεγαλύτερο μας πρότζεκτ, σε αυτό που...
πετύχαμε περισσότερο ήταν η ανάπτυξη της μαζικής διαφθοράς. Έφτασε σε τέτοιο
επίπεδο που πλέον είναι σε ανάμεσα σε απίστευτα δύσκολο ή απίθανο να
επανορθώσουμε τα πράγματα" αναφέρει Αμερικάνος διπλωμάτης.
Νικητές οι Ταλιμπάν
Τα τελευταία χρόνια οι Ταλιμπάν αντεπιτέθηκαν. Ανακατέλαβαν
πόλεις και είναι και πάλι πανίσχυροι στη χώρα. "Όλοι μας έλεγαν ότι
κάνουμε τρομερή δουλειά. Αλήθεια; Αν κάνουμε τόσο τρομερή δουλειά γιατί
νιώθουμε ότι χάνουμε;" αναρωτιέται ο στρατηγός Μάικλ Φλιν σε μια συνέντευξη
του 2015.
Αυτή τη στιγμή οι ΗΠΑ έχουν στο έδαφος του Αφγανιστάν 13.000
στρατιώτες και η κυβέρνηση Τραμπ βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις με τους Ταλιμπάν
που ελέγχουν σημαντικό κομμάτι της χώρας.
Σε ένα από τα έγγραφα ο κορυφαίος Αμερικανός διπλωμάτης,
Τζέιμς Ντόμπινς δηλώνει για την πολιτική των ΗΠΑ: "Δεν εισβάλουμε σε χώρες
για να τις κάνουμε πλούσιες. Δεν εισβάλουμε σε απολυταρχικά καθεστώτα για να τα
κάνουμε δημοκρατικά. Εισβάλουμε σε βίαιες χώρες για να τις κάνουμε ειρηνικές
και στο Αφγανιστάν ξεκάθαρα αποτύχαμε".
Εν τω μεταξύ μόνο πέρσι 3.804 άμαχοι σκοτώθηκαν στο
Αφγανιστάν.