Η ιστορία πίσω από το Zombie των Cranberries

Η δολοφονία των δύο παιδιών, η Ντολόρες Ο'Ριόρνταν και η κραυγή για να μπει ένα τέλος στην αιματοχυσία 

Είκοσι έξι χρόνια (19/9/94) μετά την πρώτη του κυκλοφορία το θρυλικό κομμάτι των Cranberries, Zombie μπήκε στο κλαμπ του 1 δισ. θεάσεων στο youtube. Το επίσημο βίντεο του τραγουδιού έφτασε και ξεπέρασε το ένα δισεκατομμύριο views στις 18 Απριλίου 2020 και οι Cranberries έγιναν η πρώτη μπάντα από την Ιρλανδία που καταφέρνει κάτι τέτοιο. Πλέον βρισκεται στο 1,1 δισ. θεάσεις και καθημερινά χιλιάδες κερδίζει περισσότερες.

Από την ημέρα βέβαια που γράφτηκε το τραγούδι έχουν αλλάξει πολλά. Η Ιρλανδία δεν είναι πλέον πεδίο μαχών και τρομοκρατικών επιθέσεων, οι Cranberries έχουν διαλυθεί και η Ντολόρες Ο' Ριόρνταν πέθανε ξαφνικά τον Ιανουάριο του 2018. Ακόμα κι έτσι όμως το Zombie παραμένει το magnum opus του συγκροτήματος και της χαρισματικής Ο'Ριόρνταν και κουβαλά μαζί του μια συγκλονιστική ιστορία.

Ο Τζόναθαν και ο Τιμ

Στις αρχές της δεκαετίας του '90 ο IRA ήταν ιδιαίτερα ενεργός και εκτελούσε τρομοκρατικά χτυπήματα σε μόνιμη βάση. Το μεσημέρι της 20ης Μαρτίου 1993 δύο εκρήξεις συγκλόνισαν την οδό Μπριτζ στην περιοχή Γουόρινγκτον του Λίβερπουλ. Ο IRA είχε τοποθετήσει δύο βόμβες έξω από κεντρικά καταστήματα οι οποίες έσκασαν με διαφορά λίγων λεπτών. Ο μόλις τριών ετών Τζόναθαν Μπολ είχε κατέβει στα καταστήματα με την μπέιμπισιτερ του για να αγοράσουν μια κάρτα για τη μητέρα του. Σκοτώθηκε επί τόπου.

Από τις εκρήξεις τραυματίστηκε πολύ σοβαρά και ο 12χρονος Τιμ Πάρι. Έδωσε μάχη μέχρι τις 25 Μαρτίου 1993. Ήταν πλέον εγκεφαλικά νεκρός και οι γονείς του έδωσαν έγκριση να αποσυνδεθεί από τα μηχανήματα που τον κρατούσαν ζωντανό. Παρά τη διπλή τραγωδία ο IRA με ανακοίνωση του έριξε την ευθύνη στις βρετανικές αρχές που "επίτηδες απέτυχαν να δράσουν στις ακριβείς και έγκαιρες προειδοποιήσεις" και πραγματοποίησε νέο χτύπημα στις 24 Απριλίου, αυτή τη φορά στο Λονδίνο με ένα θύμα.

Ο θάνατος των δύο παιδιών συγκλόνισε την Ντολόρες Ο'Ριόρνταν που εκείνες τις μέρες βρισκόταν σε περιοδεία στο Νησί με τους Cranberries. "Εκείνη την εποχή υπήρχαν πολλά βομβιστικά χτυπήματα και θυμάμαι ειδικά εκείνη τη φορά που ένα παιδί σκοτώθηκε επί τόπου όταν έσκασε μια βόμβα που είχαν τοποθετήσει σε κάδο σκουπιδιών. Για αυτό υπάρχει και ο στίχος: A child is slowly taken...

Ήμασταν στο λεωφορείο με την μπάντα και περάσαμε κοντά από την περιοχή που έγινε το χτύπημα. Με χτύπησε πολύ δυνατά όλα αυτό, ήμουν αρκετά νέα αλλά θυμάμαι ότι ήμουν συγκλονισμένη από το γεγονός ότι ένα αθώο παιδί ενεπλάκη σε κάτι τέτοιο και έχασε τη ζωή του. Έτσι για αυτό λέω στο τραγούδι ότι δεν είμαι εγώ, δεν είναι η οικογένεια μου.  Παρότι είμαι Ιρλανδή δεν ήμουν εγώ, δεν το έκανα εγώ. Το να είσαι από την Ιρλανδία ήταν πολύ δύσκολο, ειδικά στην Αγγλία όπου υπήρχε τεράστια ένταση. Ήθελα να δείξω την αντίθεση μου σε όλη αυτή την τρέλα. Δεν είμαι ο IRA, οι Cranberries δεν είναι ο IRA. Δεν είναι η οικογένεια μας, δεν είναι η Ιρλανδία. Αυτό ήθελα να πω", έχει δηλώσει η Ο'Ριόρνταν για το πώς σκέφτηκε να γράψει το κομμάτι.

Σε αντίθετη με την πλειονότητα των κομματιών των Cranberries, η τραγουδίστρια έγραψε μόνη της το Zombie. "Ήταν αργά το βράδυ στο διαμέρισμα μου στην Ιρλανδία. Το έγραψα με μια ακουστική κιθάρα. Το ρεφρέν μου έμοιαζε σαν ύμνος. Το πήγα στους υπόλοιπους στις πρόβες και βάλαμε τις ηλεκτρικές κιθάρες. Παρότι είχε γραφτεί για να είναι ακουστικό τελικά έγινε ένα ροκ κομμάτι. Το Zombie ήταν πολύ διαφορετικό απ' ό,τι είχαμε κάνει μέχρι τότε. Ήταν το πιο δυναμικό τραγούδι μας". έχει πει η Ο' Ριόρνταν. "Ο πιο βαρύς ήχος ήταν το σωστό για αυτό το κομμάτι. Αν ήταν μαλακό δεν θα είχε αυτή την επίδραση. Ξεχώριζε ειδικά στα live λόγω του σκληρού ήχου του" αναφέρει ο κιθαρίστας της μπάντας, Νόελ Χόγκαν.

Το σκίσιμο της επιταγής

Η επίσημη ηχογράφηση του Zombie έγινε το 1994 στο Δουβλίνο και τα μέλη της μπάντας είχαν ενθουσιαστεί. Δεν ήταν όμως ανάλογη και η ανταπόκριση της δισκογραφικής εταιρίας. Όπως έχει αποκαλύψει ο μάνατζερ του συγκροτήματος, Άλαν Κόβατς η Island Records προσπάθησε να τους πείσει να μην κυκλοφορήσουν το Zombie ως single. Δεν ήθελαν ένα κομμάτι με τόσο σαφές πολιτικό μήνυμα. Προσέφεραν στους Cranberries ένα εκατομμύριο δολάρια για να γράψουν ένα άλλο κομμάτι που θα κυκλοφορούσε ως single ώστε το Zombie απλά να μπει στον δίσκο No Need to Argue. Η Ο' Ριόρνταν έσκισε την επιταγή μπροστά στον διευθυντή της εταιρίας.

"Η Ντολόρες ήταν ένα μικροκαμωμένη, εύθραυστο κορίτσι αλλά με πολύ ισχυρή άποψη. Πίστευε ότι το Zombie ήταν αυτό που χρειαζόταν για να αγγίξει το διεθνές κοινό και να εξελιχθεί. Ένιωθε την ανάγκη να ξεφύγει από το σ' αγαπώ, μ'  αγαπάς και να γράψει για το τι συνέβαινε στην Ιρλανδία εκείνη την εποχή". τονίζει ο Κόβατς.

«Δεν με νοιάζει αν είναι Καθολικοί ή Προτεστάντες. Είναι αθώοι»

Το Zombie κυκλοφόρησε στις 19 Σεπτεμβρίου 1994 ως το πρώτο single του νέου άλμπουμ των Cranberries και προκάλεσε παγκόσμια αίσθηση τόσο λόγω της μουσικής και των στίχων όσο και λόγω του εξαιρετικού βιντεοκλίπ. Το είχε δημιουργήσει ο σκηνοθέτης, Σάμουελ Μπάγερ, υπεύθυνος και για το κλιπ του "Smells Like Teen Spirit" των  Nirvana.

Το βίντεο γυρίστηκε στο Μπέλφαστ κατά τη διάρκεια της εποχής που έχει μείνει γνωστή ως "The Troubles". Ο Μπάγερ μιλώντας για τα γυρίσματα τονίζει ότι οι συνθήκες ήταν εξαιρετικά δύσκολα καθώς είχαν να αντιμετωπίσουν την δυσπιστία των κατοίκων και των αρχών. Αναφέρει μάλιστα ότι σε μια περίπτωση στρατιώτες τους απείλησαν με τα όπλα τους γιατί έπαιρναν πλάνα από μια απαγορευμένη περιοχή. Το βίντεο απαγορεύτηκε αρχικά από το BBC που ζήτησε να κοπούν πλάνα για να επιτρέψει την μετάδοσή του. 

Η Ντολόρες Ο' Ριόρνταν δέχθηκε έντονη κριτική μέσα στην Ιρλανδία από κόσμο που θεωρούσε ότι είχε πάρει θέση υπέρ των Άγγλων. "Δεν με νοιάζει αν είναι Καθολικοί ή Προτεστάντες. Με νοιάζει για το γεγονός ότι αθώοι άνθρωποι παθαίνουν κακό. Αυτό με οδήγησε στο να γράψω το τραγούδι. Δεν λέει ονόματα, δεν παίρνει θέση. Είναι ένα πολύ ανθρώπινο τραγούδι" έχει δηλώσει.

Το Zombie έγινε αμέσως παγκόσμια επιτυχία και οι Cranberries απέκτησαν αναγνωσιμότητα και κάθε μεριά του πλανήτη. Το 1995 πήρε το βραβείο του κορυφαίο τραγουδιού της χρονιάς στα MTV Αwards. Τρία χρόνια μετά οι Cranberries κλήθηκαν να παίξουν live στην τελετή των Νόμπελ Ειρήνης με καλεσμένους τους πολιτικούς ηγέτες της Βόρειας Ιρλανδίας που είχαν βάλει τέλος στην αιματοχυσία.

Η ερμηνεία της Ο' Ριόρνταν στο Zombie θεωρείται μια από τις κορυφαίες, αν όχι η κορυφαία της. Είναι σκληρή, ειλικρινής και αληθινή. Οι εναλλαγές στους τόνους και οι κραυγές αγωνίας λειτουργούν ως ο ιδανικός πομπός του μηνύματος που ήθελε να στείλει μέσω του τραγουδιού της.

Τον Ιανουάριο του 2018 ο πατέρας του Τιμ Πάρι, που έχασε τη ζωή του από την βομβιστική ενέργεια του IRA, ευχαρίστησε την O' Ριόρνταν "για τους μεγαλειώδεις όσο και αληθινούς στίχους του Zombie". Τον ίδιο μήνα το συγκρότημα Bar Wolves κυκλοφόρησε ένα cover του κομματιού. 

Οι στίχοι του Zombie:

Another head hangs lowly

Child is slowly taken

And the violence caused such silence

Who are we mistaken

But you see it's not me

It's not my family

In your head, in your head

They are fighting

With their tanks and their bombs

And their bombs and their guns

In your head, in your head

They are cryin'

In your head, in your head

Zombie, zombie, zombie, hey, hey

What's in your head, in your head

Zombie, zombie, zombie, hey, hey, hey, oh

Dou, dou, dou, dou

Dou, dou, dou, dou

Dou, dou, dou, dou

Dou, dou, dou, dou

Another mother's breakin'

Heart is taking over

When the violence causes silence

We must be mistaken

It's the same old theme

Since nineteen-sixteen

In your head, in your head

They're still fightin'

With their tanks and their bombs

And their bombs and their guns

In your head, in your head

They are dyin'

In your head, in your head

Zombie, zombie, zombie, hey, hey

What's in your head, in your head

Zombie, zombie, zombie, hey, hey, hey

Oh, oh, oh, oh, oh, oh, oh

Hey, oh, ya, ya-a