Ο σκοτεινός πρίγκιπας

 


Ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν κατάφερε από ένας ασήμαντος πρίγκιπας να εξελιχθεί στον άνθρωπο που ελέγχει τη Σαουδική Αραβία. Ένα βιβλίο ρίχνει φως στη σκοτεινή του προσωπικότητα


Φως σε μια από τις πλέον ισχυρές-σκοτεινές προσωπικότητες της εποχής μας έρχεται να ρίξει ένα βιβλίο που έγραψαν δύο δημοσιογράφοι της Wall Street Journal. Το Blood and Oil είναι το αποτέλεσμα της έρευνας των Μπράντλεϊ Χόουπ και Τζάστιν Σικ και αποκαλύπτει πτυχές της ζωής του Σαουδάραβα πρίγκιπα-διαδόχου του θρόνου, Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν.

ζ

Το βιβλίο εξετάζει την εξέλιξη του 35χρονου. Πώς από ένα υπέρβαρο παιδί με πάθος για τα McDonalnds έφτασε στο σημείο να δρα ανεξέλεγκτος στο βασίλειο των Σαούντ και να έχει ουσιαστικά παραγκωνίσει τον πατέρα του. Δίνει λεπτομέρειες για τον ρόλο του στο πόλεμο της Υεμένης και την ενορχήστρωση απαγωγών και δολοφονιών (όπως αυτή του δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι). Παρουσιάζει πώς έφτασε στο σημείο να ελέγχει τα οικονομικά της χώρας, τον στρατιωτικό της οπλισμό και πάνω από όλα την πανίσχυρη Aramco, έναν από τους πλέον ισχυρούς πετρελαϊκούς κολοσσούς του πλανήτη.

Ένα κομμάτι του βιβλίου εξετάζει και την προσωπική ζωή του Σαουδάραβα πρίγκιπα. Είναι γνωστός για τεράστια ποσά που ξοδεύει και τη μόνιμη... παράκαμψη των νόμων του Ισλάμ. Στη δημοσιότητα ήδη δόθηκε ένα κομμάτι από το βιβλίο που αφορά ένα πάρτι που οργάνωσε ο πρίγκιπας σε ένα μικρό νησί στις Μαλδίβες. Προσέλαβε 150 μοντέλα και τις μετέφερε στο νησί και οι καλεσμένοι του ήταν μερικές δεκάδες άντρες από τη Μέση Ανατολή.


Το απόσπασμα για το πάρτι του Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν και τη συγκέντρωση της εξουσίας αναφέρει χαρακτηριστικά:

"Τα μοντέλα έφτασαν πρώτα. Βάρκες μετέφεραν 150 γυναίκες από τη Βραζιλία, τη Ρωσία και άλλες χώρες. Έδεσαν στην αποβάθρα του ιδιωτικού νησιού Βελάα, ένα γεμάτο χλιδή θέρετρο στη Μαλδίβες. Με το που έφτασαν ένα αυτοκινητάκι γκολφ παρέλαβε κάθε κορίτσι και το μετέφερε σε μια κλινική. Εκεί τους έκαναν τεστ για σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Στη συνέχεια τις μετέφεραν σε ιδιωτικές βίλες. Οι γυναίκες θα περνούσαν το μεγαλύτερο μέρος του μήνα με τους οικοδεσπότες τους, αρκετές δεκάδες φίλους του 29χρονου τότε πρίγκιπα Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν.

Στους περισσότερους από 300 εργαζόμενους δόθηκε επιπλέον μπόνους 5.000 δολαρίων εκτός από τα φιλοδωρήματα των εκλεκτών καλεσμένων όταν ο μηνιαίος μισθός ήταν της τάξης των 1.000-1.200 δολαρίων. Σκοπός του μπόνους ήταν να εξασφαλιστεί η μεγαλύτερη δυνατή εχεμύθεια. Οι εργαζόμενοι απαγορευόταν να έχουν μαζί τους σύγχρονα κινητά ή κάμερες. Μπορούσαν να έχουν μόνο κινητά παλαιάς τεχνολογίας κινητά όπως το Nokia 3310 για να έχουν τη δυνατότητα επικοινωνίας με τον έξω κόσμο. Οι δύο εργαζόμενοι που παραβίασαν τον κανόνα αυτό, απολύθηκαν.

 To πάρτι σηματοδοτούσε την άνοδο του πρίγκιπα στην πυραμίδα της εξουσίας της χώρας. Ήταν η στιγμή που ένας νεαρός με πάθος για χλιδή, δίψα για χρήματα και ανάγκη για δύναμη βρέθηκε να έχει περίσσευμα και από τα τρία.

Ο πρίγκιπας Μοχάμεντ είχε εργαστεί επιδέξια για ένα χρόνο, αφήνοντας πίσω τους αντιπάλους του και διευκολύνοντας το δρόμο για τον γηραιό πατέρα του Σαλμάν να αναλάβει το θρόνο. Αφού ο Σαλμάν φόρεσε το στέμμα στις αρχές του 2015, ανέθεσε μεγάλες εξουσίες στον Μοχάμεντ, ο οποίος ενοποίησε της στρατιωτικές υπηρεσίες με αυτές της ασφάλειας και ξεκίνησε να βελτιώνει την εξαρτώμενη από το πετρέλαιο οικονομία του βασιλείου που βρισκόταν σε λήθαργο.

Τον Ιούλιο εκείνης της χρονιάς ο Μοχάμεντ ήθελε ένα διάλλειμα. Οι εμμονικοί με την ιδωτικότητα συνεργάτες του έκλεισαν ολόκληρο το θερετρο Βελάα για ένα μήνα με κόστος 50εκατ. δολάρια. Το προσωπικό του νησιού απαγορευόταν να έχει πάνω του κινητά και κάμερες. Ο ράπερ Pitbull, ο κορεάτης ποπ σταρ Psy και ο DJ Afrojjack εμφανίστηκαν ζωντανά.

Τα πρωινά στο νησί επικρατούσε ησυχία αλλά όταν έπεφτε το βράδυ ξεκινούσε το πάρτι. Μια τέτοια βραδιά, μάλιστα, ο Μπιν Σαλμάν δεν δίστασε να ανέβει σε μια από τις σκηνές που είχαν στηθεί προκειμένου να αναλάβει ο ίδιος τον ρόλο του DJ. Όταν οι φίλοι του και τα μοντέλα τον είδαν να βάζει τα ακουστικά άρχισαν να πανηγυρίζουν με τον Afrojack, ωστόσο, να είναι τόσο δυσαρεστημένος ώστε αυτόπτες μάρτυρες να υποστηρίζουν ότι τον άκουσαν να βρίζει τον πρίγκιπα όταν βρέθηκε σε απόσταση ασφαλείας.

Το πάρτι έγινε σε μια περίοδο υπερβολής για τον πρίγκιπα. Είχε αγοράσει το Serene, ένα 439 ποδών γιότ, για 510εκατ. δολάρια και ένα μικρό παλάτι κοντά στις Βερσαλίες για 300εκατ. δολάρια. 

Τότε ξαφνικά όλα τελείωσαν. Τα νέα ότι ο πρίγκιπας Μοχάμεντ βρίσκεται στο νησί διέρρευσαν τον τοπικό Τύπο. Τα μίντια του Ιράν, εχθρού της Σαουδικής Αραβίας, πήραν την είδηση και την μοίρασαν παντού. Σε λιγότερο από μια εβδομάδα από την άφιξη τους ο πρίγκιπας και η συνοδεία του εξαφανίστηκαν. Το άγνωστο πάρτι ήταν μόνο μια μικρή στάση στην τρελή πορεία των επόμενων ετών. Μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα περιόρισε τη δύναμη της διαβόητης θρησκευτικής αστυνομίας, έδωσε μεγαλύτερη ελευθερία στις γυναίκες και φυλάκισε μεγιστάνες και συγγενείς σε σουίτες του ξενοδοχείου Ritz-Carlton στο Ριάντ, κατηγορώντας τους για διαφθορά.

Οι δυνάμεις ασφαλείας του δολοφόνησαν τον δημοσιογράφο Τζαμάλ Κασόγκι στην Κωνσταντινούπολη. Τώρα με τον 84χρονο βασιλιά Σαλμάν να αντιμετωπίζει προβλήματα υγείας και να μπαινοβγαίνει στα νοσοκομεία, η κατανόηση της ανόδου του πρίγκιπα στην εξουσία είναι σημαντική για τους ηγέτες που προσπαθούν να προσδιορίσουν σε ποια κατεύθυνση θα κινηθεί το βασίλειο όταν ανέβει στο θρόνο.

Οι επιδεικτικές δαπάνες του πρίγκιπα και η εστίασή του στον πλούτο, προήλθαν από ένα οικογενειακό μυστικό. Για μεγάλο μέρος της ζωής του, η οικογένεια του δεν ήταν τόσο πλούσια όσοι οι υπόλοιπες του βασιλικού... δέντρου. Ως ο πρεσβύτερος πρίγκιπας, ο πατέρας του Σαλμάν λάμβανε ένα τεράστιο μηνιαίο επίδομα, αλλά το ξόδευε για να καλύψει τα έξοδα των παλατιών του, του προσωπικού του και κάνοντας μεγάλες δωρεές.

Όταν ο Μοχάμεντ ήταν 15 ετών ένας ξάδελφος του τού είπε ότι ο Σαλμάν δεν είχε μεγάλη περιουσία. Η διαπίστωση τον χτύπησε σαν τούβλο. Ακόμα χειρότερα μάλιστα ο Σαλμάν είχε χρέη σε άλλους πρίγκιπες και ισχυρούς επιχειρηματίες. Οι φίλοι της οικογένειας σοκαρίστηκαν όταν κυκλοφόρησε η είδηση ότι ο Σαλμάν δεν είχε πληρώσει τους συνεργάτες και τους υπαλλήλους για έξι μήνες.

Ο Μοχάμεντ γνώριζε πόσο σημαντικά είναι τα χρήματα στην οικογένεια του. Ο πατέρας του ήταν απίθανο να γίνει βασιλιάς καθώς δύο γηραιότεροι πρίγκιπες στέκονταν μπροστά του στο δρόμο για το θρόνο. Με έναν νέο βασιλιά η οικογένεια του Σαλμάν θα παραγκωνιζόταν ακόμα περισσότερο από το κέντρο της εξουσίας. Το εισόδημα του θα συρρικνωνόταν και θα μοιραζόταν στους μονίμως αυξανόμενους απογόνους. Αν δεν μπορούσε να χτίσει πλούτο όσο ήταν νέος ο Μοχάμεντ είδε ένα μέλλον όπου η ποιότητα ζωής του θα εξαρτιόταν από την καλή θέληση όποιου ήταν βασιλιάς.

Πριν αρχίσει να ανησυχεί o Μοχάμεντ απολάμβανε πιο κοινότυπα πράγματα. Του άρεσαν τα McDonald's και τα βιντεοπαιχνίδια όπως το Age of Empires, όπου οι παίκτες χτίζουν στρατούς για να νικήσουν εχθρούς σε ιστορικά σκηνικά. Μετά όμως αποφάσισε να γίνει ο επιχειρηματίας της οικογένειας.

Για χρόνια ο Μοχάμεντ συγκέντρωνε χρυσά νομίσματα που του έδινε ο πατέρας του και ο θείος του βασιλιάς Φαχντ ως δώρο για το Εΐντ αλ Φιτρ, στο τέλος του Ραμαζανίου. Όταν ήταν 16 ετών κατάφερε να συγκεντρώσει ένα πολύ μεγάλο ποσό πουλώντας χρυσό και ρολόγια που του είχαν δωρίσει. Ήταν το κεφάλαιο του για να παίξει στο χρηματιστήριο. Σύντομα τα έχασε όλα.

Η ενασχόληση του όμως με τα οικονομικά του κίνησε το ενδιαφέρον, του προκάλεσε μια ανατριχίλα που ήθελε να την ξανανιώσει. Αποφάσισε να πάει στο εξωτερικό με σκοπό να μπει στον τραπεζικό, στο τηλεπικοινωνιακό ή στον κατασκευαστικό κλάδο. Δεν περίμενε ποτέ να αποκτήσει πολιτική δύναμη και ως νεαρός πρίγκιπας με μικρές πιθανότητες να γίνει βασιλιάς ήταν απίθανο να βρεθεί κοντά στο θρόνο.

Κάποια βράδια ο Μοχάμεντ έπαιρνε φίλους και πήγαιναν στην έρημο όπου το προσωπικό έστηνε σκηνές και άναβε φωτιές. Εκεί μιλούσε για τα σχέδια του να γίνει δισεκατομμυριούχος όπως ο Στιβ Τζομπς και ο Μπιλ Γκέιτς. Άντρες που έχτισαν την κληρονομία τους εστιάζοντας στα αποτελέσματα και ήταν πιο οξυδερκείς από τους ανταγωνιστές τους.

Μιλούσε με πάθος αλλά και μεγάλη απογοήτευση για τη νεολαία του βασιλείου. "Είμαστε αυτοί που μπορούμε να κρίνουμε το μέλλον της γενιάς μας. Αν δεν βγούμε εμείς μπροστά ποιος άλλος θα το κάνει;" έλεγε μια νύχτα, θυμάται κάποιος που ήταν παρών.

Πρώτα επικεντρώθηκε στην οικοδόμηση μιας περιουσίας, στη δημιουργία εταιρειών και στην αγορά μετοχών σε άλλες. Το 2008, ο πρίγκιπας Μοχάμεντ, μέσω διαμεσολαβητών, έπεισε τη Verizon να φέρει υποδομή οπτικών ινών στη Σαουδική Αραβία. Η συμφωνία έδινε στη Verizon ένα μειοψηφικό μερίδιο σε μια κοινοπραξία της οποίας ο μεγαλύτερος εταίρος ήταν μια από τις πολλές εταιρείες του πρίγκιπα.

Στο νομικό τμήμα της Verizon ηγούνταν τότε ο Γουίλιαμ Μπαρ, ο νυν υπουργός δικαιοσύνης των ΗΠΑ. Η συμφωνία ισχυροποίησε τον πρίγκιπα στην χώρα του. "Ο γιός μου έβγαλε εκατομμύρια για την οικογένεια του" καυχιόταν ο Σαλμάν όταν έκλεισε η συμφωνία. Όμως τα πράγματα δεν προχώρησαν. Η εταιρία του Μοχάμεντ δεν είχε την εμπειρία να ολοκληρώσει το πράτζεκτ με αποτέλεσμα η Verizon να αποχωρήσει.

Πλήγμα υπέστησαν και οι χρηματιστηριακές δραστηριότητες του πρίγκιπα. Οι ρυθμιστικές αρχές εντόπισαν ύποπτα μοτίβα συναλλαγών που συνδέονται με λογαριασμούς που ανήκουν στον Μοχάμεντ και σε άλλους πρίγκιπες. Ο επικεφαλής χρηματιστηριακός ρυθμιστής της Σαουδικής Αραβίας το 2013, ο Μοχάμεντ ελ Σαΐκ, ερεύνησε και διαπίστωσε ότι ένας χρηματιστής που ενεργούσε για λογαριασμό του Μοχάμεντ ήταν υπεύθυνος για την ύποπτη διαπραγμάτευση. Το περιστατικό εξόργισε τον τότε βασιλιά Αμπντάλα και ο πρίγκιπας Μοχάμεντ εκδιώχθηκε για λίγο από τις κυβερνητικές υποθέσεις. (Εκπρόσωπος του πρίγκιπα αρνήθηκε να σχολιάσει το περιστατικό).

Όμως ήταν κάτι προσωρινό. Ακόμα και τις μέρες που ασχολούταν με το πώς να βγάλει λεφτά ο πρίγκιπας Μοχάμεντ δεν σταμάτησε να μελετά το πώς θα ισχυροποιήσει ή αν χρειαστεί θα ανακτήσει τη θέση του στη βασιλική αυλή. Ήξερε πώς να φανεί χρήσιμος σε ισχυρούς γηραιούς άντρες όπως ο βασιλιάς Αμπντάλα υλοποιώντας αποστολές που σνόμπαραν άλλοι πρίγκιπες. Όπως για παράδειγμα διώχνοντας τη χήρα ενός πρώην βασιλιά από ένα παλάτι από το οποίο αρνούταν να φύγει.

Επιπλέον συνειδητοποίησε ότι καθώς οι γηραιοί θείοι του, που στέκονταν μεταξύ του πατέρα του και του θρόνου, πέθαιναν πιο σύντομα απ' ό,τι αναμενόταν ο Σαλμάν είχε πλέον πιθανότητες να γίνει βασιλιάς. Ήταν λοιπόν αποστολή του Μοχάμεντ να αναπτύξει στρατηγικές που θα παραγκώνιζαν τους αντιπάλους. O αποφασιστικός και αδίστακτος χαρακτήρα του τον βοήθησε να κλείσει την υπόθεση.

Και όταν ο Σαλμάν πήρε τον θρόνο οι ιδέες του πρίγκιπα έγιναν ξαφνικά η μεγαλύτερη προτεραιότητα. Τη μέρα μετά την κηδεία του βασιλιά Αμπντάλα ο Μοχάμεντ ανέλαβε το έλεγχο του βασιλικού δικαστηρίου. Κάλεσε άμεσα τα κυβερνητικά στελέχη και τους επιχειρηματίες σε σύσκεψη. Τους ρώτησε αν υπάρχει ρίσκο στο να ξεφορτωθεί ολόκληρη την κυβερνητική δομή του πρώην βασιλιά. Κάποιοι του είπαν όταν μια τέτοια αλλαγή πρέπει να γίνει αργά ώστε να εντοπίζονται απρόβλεπτες συνέπειες. "Βλακείες. Αν είναι το σωστό τότε θα το κάνουμε σήμερα" απάντησε ο πρίγκιπας.

Μέσα σε μια εβδομάδα ο πρίγκιπας είχε υπό τον έλεγχο του την οικονομία και τον στρατό του βασιλείου και αυτή η... φούρια του θα γίνει σήμα κατατεθέν. Τοποθέτησε δίπλα του νέους συμβούλους και τους ενθάρρυνε να αντιδικούν μαζί του για θέματα πολιτικης. Έβαλε τον Μοχάμεντ αλ Σαΐκ, τον άντρα που είχε ερευνήσει το 2013 τις χρηματιστηριακές του δραστηριότητες, υπεύθυνο για τον εντοπισμό οικονομικών ατασθαλιών.

Σύντομα θα αναλάμβανε τον έλεγχο και του κρατικού πετρελαϊκού κολοσσού, της Aramco, της πιο κερδοφόρας εταιρίας στον πλανήτη. Με τα λεφτά της στη διάθεση του θα μετέτρεπε το σε λήθαργο κρατικό ταμείο στον ισχυρότερο επενδυτή στη Silicon Valley. Ο έφηβος που είχε εμμονή με το να χτίσει το δικό του μέλλον, μιμούμενος άντρες όπως ο Τζομπς, είχε τώρα υπό τον έλεγχο του περισσότερα χρήματα απ' όσα ήξερε τι να τα κάνει. Το να χτίσει πλούτο και δύναμη έγινε η εμμονή του πρίγκιπα Μοχάμεντ".