Τις έχουμε δει όλοι σε αμερικανικές ταινίες και ντοκιμαντέρ ειδικά σε μικρές επαρχιακές πόλεις των ΗΠΑ. Τι είναι τελικά;
Αν κάποιος σκεφτεί μια χαρακτηριστική πόλη της επαρχίας των
ΗΠΑ, όπως τις έχουμε γνωρίσει μέσω του κινηματογράφου και των ντοκιμαντέρ, δεν
θα μπορέσει να μην εντάξει στο τοπίο και μια τεράστια, συνήθως λευκή, υπερυψωμένη
δεξαμενή. Σε κάθε κωμόπολη και κάθε χωριό των ΗΠΑ οι δεξαμενές αυτές
λειτουργούν και ως ταμπέλες μιας και αναγράφουν το όνομα της περιοχής και
ξεχωρίζουν. Γιατί όμως βρίσκονται εκεί και σε τι ακριβώς χρησιμεύουν;
Η πρακτική εξήγηση
Υπάρχουν πολλές θεωρίες σχετικά με τους
λόγους ύπαρξης αυτών των δεξαμενών. Κάποιοι λένε ότι υπάρχουν εκεί καθαρά για να
ενημερώνουν τους περαστικούς με έναν εντυπωσιακό τρόπο για το όνομα της πόλης ή
του χωριού ή για διαφημιστικούς λόγους με διάφορες εταιρίες να πληρώνουν αδρά
για να μπει το όνομά τους τόσο ψηλά.
Η αλήθεια όμως είναι πολύ πιο… πεζή! Στην πραγματικότητα η
ύπαρξη αυτών των πύργων νερού είναι ζωτική για την περιοχή καθώς παρέχει την
κατάλληλη πίεση στο νερό, ώστε αυτό να φτάσει στις βρύσες των σπιτιών, ενώ παράλληλα αποθηκεύει νερό. Μάλιστα,
οι δεξαμενές αυτές δεν υπάρχουν μόνο στις μικρές, επαρχιακές πόλεις αλλά σε
κάθε πόλη που είναι χτισμένη σε επίπεδο έδαφος. Απλώς στις μεγαλουπόλεις, οι
πύργοι αυτοί συνήθως «χάνονται» μέσα στα ψηλά κτίρια.
Όταν σε μια επίπεδη πόλη το νερό αντλείται από το υπέδαφος,
δεν μπορεί να υπάρξει πίεση εκτός αν η αντλία λειτουργεί ασταμάτητα 24
ώρες το εικοσιτετράωρο. Αυτό ωστόσο θα ήταν ασύμφορο και εξαιρετικά κοστοβόρο
καθώς θα απαιτούσε μεγάλη κατανάλωση ρεύματος. Έτσι αντ’ αυτού, η αντλία
στέλνει νερό στον πύργο, ο οποίος μπορεί να αποθηκεύει τόνους νερού και
παράλληλα να παρέχει στη συνέχεια την απαιτούμενη πίεση. Όταν οι κάτοικοι ανοίγουν
την βρύση, μέσα στην δεξαμενή με τη βοήθεια της βαρύτητας δημιουργείται πίεση
στο νερό, ώστε αυτό να μεταφερθεί από τον σωλήνα ως τον νεροχύτη.
Ωστόσο, αν η ζήτηση από τους κατοίκους είναι μεγάλη – για παράδειγμα κατά τη διάρκεια ενός καύσωνα- η κατανάλωση του νερού αυξάνεται και έτσι τα επίπεδα του νερού και της πίεσης στη δεξαμενή αρχίζουν να πέφτουν και φτάνει πιο ασθενές νερό στις βρύσες των σπιτιών. Γι’ αυτό ο πύργος έχει έναν αισθητήρα επιπέδου κι έτσι όταν η ποσότητα του νερού σε αυτόν αρχίζει να μειώνεται τότε η αντλία λαμβάνει σήμα ώστε να αρχίσει να λειτουργεί ξανά και να στείλει νερό στον πύργο.
Ακόμα και σε περιοχές που δεν είναι επίπεδες ένας τέτοιος
πύργος είναι εξαιρετικά βοηθητικός καθώς μειώνει το κόστος διανομής του νερού,
όταν αυξάνεται η ζήτηση.
Δεν είναι…
αμερικανική εφεύρεση
Ακόμα κι αν ως εικόνα μέσα από τις ταινίες έχουμε συνδέσει αυτούς
τους πύργους με την αμερικανική επαρχία, η αλήθεια είναι ότι όχι μόνο δεν
συναντώνται μόνο στις ΗΠΑ αλλά υπάρχουν σε όλο τον κόσμο και στη χώρα μας βρίσκουμε
μέχρι και σήμερα εκατοντάδες κυρίως σε όσες περιοχές είναι επίπεδες. Σε μικρότερες ή
μεγαλύτερες πόλεις που βρίσκονται κυρίως σε πεδιάδες μπορεί να συναντήσει κανείς τσιμεντένιες ή
μεταλλικές κατασκευές πύργων, οι οποίοι κάνουν ακριβώς την ίδια δουλειά: φροντίζουν
για την πίεση του νερού. Η πραγματικότητα είναι βέβαια ότι με την εξέλιξη των
δικτύων ύδρευσης οι συγκεκριμένοι υδατόπυργοι, όπως ονομάζονται στην Ελλάδα,
έχουν πέσει σε μεγάλο βαθμό σε αχρησία, αν και σε ορισμένες περιοχές συνεχίζουν
να χρησιμοποιούνται εφεδρικά όταν ανεβαίνει η ζήτηση νερού το καλοκαίρι. Ωστόσο,
τις περισσότερες φορές είναι παρατημένοι και συχνά οι ντόπιοι κάνουν
λόγο για φόβο κατάρρευσης. Σε άλλες περιοχές, όπως στην Πρέβεζα, έχουν
ξεκινήσει εδώ και καιρό συζητήσεις για την μεταμόρφωση ενός τέτοιου υδατόπυργου
που υπάρχει στην περιοχή με σκοπό να γίνει πολυχώρος πολιτισμού, έκθεση τέχνης
και καφετέρια.
Παράλληλα, το τελευταίο διάστημα είχε γίνει μεγάλη συζήτηση για τον εμβληματικό ερυθρόλευκο μεταλλικό υδατόπυργο στο ύψος του Ελληνικού στην λεωφόρο Βουλιαγμένης, ο οποίος αποτελεί ένα «μνημείο» από την εποχή της τότε Αμερικανικής Βάσης και των αεροδρομίων καθώς κατασκευάστηκε το 1953 για να εξασφαλίσει σταθερή πίεση νερού στο πυροσβεστικό σύστημα της Βάσης. Ο πύργος αυτός (ΦΩΤΟ παρακάτω) εντάσσεται στο έργο «The Ellinikon Project», με το οποίο αναδιαμορφώνεται όλη η περιοχή του παλιού αεροδρομίου του Ελληνικού. Η ανάδοχος εταιρία, Lamda Development, έχει ανακοινώσει ότι δεν σκοπεύει να κατεδαφίσει τον εν λόγω πύργο ύψους 36 μέτρων καθώς «ανήκει στη νεότερη βιομηχανική ιστορία της χώρας». Αντίθετα, θα τον εντάξει αρμονικά στο έργο.
Πάντως, η ύπαρξη των πύργων νερού πάει πολύ πίσω στην ιστορία. Είναι ενδεικτικό ότι αντίστοιχοι πύργοι με παρόμοιο σύστημα λειτουργίας είχαν εντοπιστεί στην αρχαία πόλη της Πομπηίας και ήταν υπεύθυνοι για τη διανομή του νερού σε όλη την πόλη και την διατήρηση της πίεσης. Οι πύργοι (ΦΩΤΟ) λειτουργούσαν πριν την έκρηξη του Βεζούβιου το 79 μ.Χ. Πιθανότατα είχαν δεχθεί ένα πρώτο ισχυρό πλήγμα στον ισχυρό σεισμό που είχε καταστρέψει μεγάλο μέρος της πόλη το 63 μ.Χ.
