Τις τελευταίες μέρες μια νέα διαμάχη έχει προκύψει στον χώρο της Μέσης Ανατολής και η επέμβαση του Ισραήλ αλλάζει τα δεδομένα στην περιοχή
Η Συρία βρίσκεται ξανά στο μέσο ενός νέου κύματος θρησκευτικής βίας με τη μειονότητα των Δρούζων, ενώ την ίδια στιγμή επενέβη και το Ισραήλ εξαπολύοντας αεροπορικές επιθέσεις για να προασπιστεί τα συμφέροντα των συμμάχων του, Δρούζων.
Όπως αναφέρει το CNN, δεκάδες άνθρωποι σκοτώθηκαν αυτή την εβδομάδα μετά από
συγκρούσεις μεταξύ πιστών στην κυβέρνηση και πολιτοφυλακών των Δρούζων στη
νότια πόλη Σουγουάιντα, ωθώντας τις συριακές δυνάμεις να παρέμβουν. Αυτό, με τη
σειρά του, πυροδότησε νέες ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές, καθώς το Ισραήλ -
επικαλούμενο δέσμευση για την προστασία των Δρούζων - επεκτείνει το αποτύπωμά
του στη νότια Συρία.
Αυτά είναι όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε σχετικά με αυτά που
συμβαίνουν στη Συρία αυτή τη στιγμή.
Τι συνέβη αυτή την εβδομάδα;
Ο στρατός της Συρίας εισήλθε στη Σουγουάιντα, ένα προπύργιο
της κοινότητας των Δρούζων στο νότιο τμήμα της χώρας, την Τρίτη, μετά από
συγκρούσεις που ξέσπασαν το Σαββατοκύριακο μεταξύ των δυνάμεων των Δρούζων και φυλών
Βεδουίνων, αναζωπυρώνοντας τους φόβους για επιθέσεις κατά των μειονοτήτων.
Οι συγκρούσεις άφησαν πίσω τους τουλάχιστον 30 νεκρούς και
δεκάδες τραυματίες μέχρι την Τρίτη.
Οι ισλαμιστικές δυνάμεις που συμμάχησαν με τη συριακή
κυβέρνηση εντάχθηκαν στη μάχη αυτή την εβδομάδα, αυξάνοντας την ανησυχία μεταξύ
των Δρούζων και ωθώντας μια βασική προσωπικότητα της κοινότητας να ζητήσει
διεθνή προστασία. Το Ισραήλ, το οποίο έχει δεσμευτεί να προστατεύσει τους
Δρούζους στη Συρία, εξαπέλυσε νέες επιθέσεις εναντίον των συριακών κυβερνητικών
δυνάμεων που προελαύνουν προς τη Σουγουάιντα και δεσμεύτηκε να συνεχίσει τις
επιθέσεις για την προστασία της μειονότητας.
Το συριακό υπουργείο Εξωτερικών δήλωσε ότι αρκετοί πολίτες
και μέλη των δυνάμεων ασφαλείας σκοτώθηκαν στις επιθέσεις, αλλά δεν παρείχε
συγκεκριμένα στοιχεία. Το υπουργείο χαρακτήρισε τις ισραηλινές επιθέσεις
«κατάφωρη παραβίαση της κυριαρχίας της Συριακής Αραβικής Δημοκρατίας».
Άγνωστο παραμένει αν και πόσοι άμαχοι έχουν χάσει τη ζωή τους
από τις επιθέσεις.
Ο Τομ Μπαράκ, ο απεσταλμένος των ΗΠΑ για τη Συρία,
χαρακτήρισε τις συγκρούσεις «ανησυχητικές από όλες τις πλευρές». Παράλληλα, τόνισε
ότι «προσπαθούμε να καταλήξουμε σε ένα ειρηνικό, χωρίς αποκλεισμούς αποτέλεσμα
για τους Δρούζους, τις φυλές Βεδουίνων, τη συριακή κυβέρνηση και τις ισραηλινές
δυνάμεις».
Εν τω μεταξύ, ο δημοσιογράφος του Axios και αναλυτής του
CNN, Μπαράκ Ραβίντ, ανέφερε στο X ότι η κυβέρνηση Τραμπ ζήτησε από το Ισραήλ να
σταματήσει τις επιθέσεις του εναντίον των συριακών δυνάμεων στο νότιο τμήμα της
χώρας, επικαλούμενος έναν Αμερικανό αξιωματούχο που δεν κατονόμασε. Ο
αξιωματούχος είπε ότι το Ισραήλ υποσχέθηκε ότι θα σταματήσει τις επιθέσεις το
βράδυ της Τρίτης, είπε.
Ωστόσο, την Τετάρτη, ο Ισραηλινός Υπουργός Άμυνας, Ισραήλ
Κατζ, δήλωσε ότι ο στρατός θα εντείνει τις επιθέσεις του εναντίον των
κυβερνητικών δυνάμεων στη Σουγουάιντα εάν δεν αποσυρθούν από την περιοχή.
«Το συριακό καθεστώς πρέπει να αφήσει τους Δρούζους στη
Σουγουάιντα να φύγουν και να αποσύρει τις δυνάμεις του», δήλωσε ο Κατζ σε
δήλωση που κοινοποίησε ο εκπρόσωπός του. «Οι Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις θα
συνεχίσουν να επιτίθενται στις δυνάμεις του καθεστώτος μέχρι να αποσυρθούν από
την περιοχή - και σύντομα θα ανεβάσουν την ένταση των απαντήσεων εναντίον του
καθεστώτος εάν το μήνυμα δεν γίνει κατανοητό».
Αργότερα την Τετάρτη, το Ισραήλ κλιμάκωσε τις επιθέσεις του,
εξαπολύοντας ένα κύμα επιθέσεων με στόχο ένα κτίριο του Υπουργείου Άμυνας και
μια περιοχή κοντά στο προεδρικό μέγαρο στη Δαμασκό.
Αργά το απόγευμα της Τετάρτης, η συριακή κυβέρνηση
ανακοίνωσε ότι θα προχωρήσει σε εκεχειρία στην πόλη Σουγουάιντα, ωστόσο η
μειονότητα των Δρούζων δεν φάνηκε πρόθυμη να αποδεχτεί τους όρους. Μια αποτυχημένη
προσπάθεια εκεχειρίας είχε γίνει και την Τρίτη.
Ποιοι είναι οι Δρούζοι;
Οι Δρούζοι είναι Άραβες πιστοί μιας αίρεσης που αριθμεί
περίπου ένα εκατομμύριο ανθρώπους, οι οποίοι ζουν κυρίως στη Συρία, τον Λίβανο
και το Ισραήλ. Στη νότια Συρία, όπου οι Δρούζοι αποτελούν την πλειονότητα στην
επαρχία Σουγουάιντα, η κοινότητα βρέθηκε κατά καιρούς παγιδευμένη μεταξύ των
δυνάμεων του πρώην καθεστώτος Άσαντ και εξτρεμιστικών ομάδων κατά τη διάρκεια
του δεκαετούς εμφυλίου πολέμου της Συρίας.
Έχοντας τις ρίζες τους στην Αίγυπτο του 11ου αιώνα, οι Δρούζοι ακολουθούν μια μονοθεϊστική και εθνική θρησκεία της οποίας οι κύριες αρχές υποστηρίζουν την ενότητα του Θεού, τη μετενσάρκωση και την αιωνιότητα της ψυχής.
Οι περισσότερες θρησκευτικές πρακτικές των Δρούζων
κρατούνται μυστικές και γι’ αυτό δεν επιτρέπουν σε ξένους να προσηλυτιστούν στη
θρησκεία τους. Ο γάμος έξω από την πίστη των Δρούζων είναι σπάνιος και
αποθαρρύνεται έντονα. Οι Δρούζοι διατηρούν την αραβική γλώσσα και τον πολιτισμό
ως αναπόσπαστα μέρη της ταυτότητάς τους και τα αραβικά είναι η κύρια γλώσσα
τους.
Η θρησκεία τους αποτελεί μια σύνθεση από Ισμαηλισμό (κλάδος
του Σιιτικού Ισλάμ), Χριστιανισμό, Γνωστικισμό, Νεοπλατωνισμό,
Ζωροαστρισμό, Βουδισμό, Μανιχαϊσμό,
Πυθαγορισμό και άλλες φιλοσοφίες και πεποιθήσεις. Είναι μια ξεχωριστή και
μυστική θεολογία , η οποία δίνει έμφαση στο ρόλο του νου και της αλήθειας. Οι
Δρούζοι πιστεύουν στη θεοφάνεια και τη μετενσάρκωση. Στο τέλος του κύκλου των
επαναγεννήσεων, που επιτυγχάνεται μέσω διαδοχικών μετενσαρκώσεων, η ψυχή
ενώνεται με τον Κοσμικό Νου (al-ʻaql al-kullī).
Τον Θεό τον αποκαλούν «Άκμπαρ» (= Μεγάλος) και τους εαυτούς
τους τους αποκαλούν Μουσαχιντίν (= αγωνιστές). Θεωρούν ότι ο Άκμπαρ έχει
ενσαρκωθεί 70 φορές, δηλαδή ανά μία φορά σε κάθε περίοδο ζωής του κόσμου, η
τελευταία των οποίων ήταν τον 14ο αιώνα, στην ακμή του Φατιμίδη χαλίφη της
Αιγύπτου Αλ-Χακίμ μπι-Αμρ Αλλάχ (= ο Θεία κελεύσει Άρχων). Πιστεύουν στον Ιησού
Χριστό, θεωρώντας την εμφάνισή του στη Γη μία από τις 70 προγενέστερες θεϊκές
ενσαρκώσεις.
Στη Συρία, η κοινότητα των Δρούζων εντοπίζεται γύρω σε τρεις
κύριες επαρχίες κοντά στα κατεχόμενα από το Ισραήλ Υψίπεδα του Γκολάν στο νότιο
τμήμα της χώρας.
Περισσότεροι από 20.000 Δρούζοι ζουν στα Υψίπεδα του Γκολάν,
ένα στρατηγικό οροπέδιο που το Ισραήλ κατέλαβε από τη Συρία κατά τη διάρκεια
του Πολέμου των Έξι Ημερών το 1967, πριν το προσαρτήσει επίσημα το 1981. Οι
Δρούζοι μοιράζονται την περιοχή με περίπου 25.000 Εβραίους εποίκους,
διασκορπισμένους σε περισσότερους από 30 οικισμούς.
Οι περισσότεροι από τους Δρούζους που ζουν στα Γκολάν
αυτοπροσδιορίζονται ως Σύριοι και όταν το Ισραήλ κατέλαβε την περιοχή δεν
δέχθηκαν την ισραηλινή υπηκοότητα, η οποία τους προσφέρθηκε. Σε όσους αρνήθηκαν
δόθηκαν ισραηλινές κάρτες παραμονής, αλλά δεν θεωρούνται Ισραηλινοί πολίτες.
Εκατοντάδες άνθρωποι από τη μειονότητα των Δρούζων πέρασαν
από τα Υψίπεδα του Γκολάν στη Συρία, δήλωσε ο ισραηλινός στρατός την Τετάρτη,
προφανώς ανταποκρινόμενος σε εκκλήσεις των ηγετών των Δρούζων να υποστηρίξουν
την κοινότητά τους.
Γιατί συγκρούονται οι συριακές δυνάμεις μαζί τους;
Μετά την ανατροπή του επί χρόνια δικτάτορα Μπασάρ αλ-Άσαντ,
ο νέος πρόεδρος της Συρίας, Άχμεντ αλ-Σαράα, δεσμεύτηκε για την ένταξη και την
προστασία όλων των διαφορετικών κοινοτήτων της Συρίας, αλλά οι σουνιτικές
εξτρεμιστικές δυνάμεις που είναι πιστές σε αυτόν συνέχισαν να αντιμετωπίζουν
βίαια τις θρησκευτικές μειονότητες.
Τον Μάρτιο, εκατοντάδες άνθρωποι σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια
επίθεσης σε μια κοινότητα, όπου ζουν άτομα της αίρεσης των Αλαουιτών - στην
οποία ανήκε ο Άσαντ - στη δυτική πόλη της Λαττάκειας, και τον Απρίλιο,
συγκρούσεις μεταξύ φιλοκυβερνητικών ενόπλων δυνάμεων και πολιτοφυλακών των
Δρούζων προκάλεσαν τον θάνατο 100 ανθρώπων.
Ένα βασικό ζήτημα που επιδεινώνει τις σχέσεις μεταξύ της
νέας κυβέρνησης της Συρίας και των Δρούζων είναι ο αφοπλισμός των πολιτοφυλακών
των Δρούζων και η ενσωμάτωσή τους. Ο αλ-Σαράα, που επιδιώκει να ενοποιήσει
ένοπλες παρατάξεις υπό έναν ενιαίο στρατό, δεν μπόρεσε να εξασφαλίσει συμφωνίες
με τους Δρούζους, οι οποίοι επιμένουν σθεναρά στη διατήρηση των όπλων και τους ανεξάρτητους
πολιτοφυλακές τους.
Οι Δρούζοι, μερικοί από τους οποίους αντιτάχθηκαν στην
αυταρχική διακυβέρνηση του Μπασάρ αλ-Άσαντ, παραμένουν επιφυλακτικοί απέναντι
στον αλ-Σαράα, έναν ισλαμιστή ηγέτη με τζιχαντιστικό παρελθόν. Έχουν εκφράσει
ανησυχίες για τον αποκλεισμό ορισμένων από τους ηγέτες τους από τις διαδικασίες
εθνικού διαλόγου του αλ-Σαράα και την περιορισμένη εκπροσώπηση στη νέα
κυβέρνηση, η οποία περιλαμβάνει μόνο έναν Δρούζο υπουργό.
Το βράδυ της Τετάρτης, η συριακή κυβέρνηση ισχυρίστηκε ότι
επιτεύχθηκε νέα συμφωνία κατάπαυσης του πυρός, μετά την κατάρρευση προηγούμενης
εκεχειρίας μέσα σε λίγες ώρες. Είπαν ότι βάσει της εκεχειρίας θα υπάρξει πλήρης
διακοπή των στρατιωτικών επιχειρήσεων, θα συσταθεί επιτροπή παρακολούθησης με
τους ηγέτες των Δρούζων και μέλη της κοινότητας θα ηγούνται της ασφάλειας στην
επαρχία.
Προς το παρόν είναι άγνωστο το αν η νέα συμφωνία θα τηρηθεί
ή ακόμη και αν θα τεθεί σε ισχύ σε πρώτη φάση. Ένας πνευματικός ηγέτης των
Δρούζων που εκπροσωπεί μία από τις παρατάξεις στη Σουγουάιντα, ο Γιουσέφ
Τζαρμπού, επιβεβαίωσε ότι επιτεύχθηκε συμφωνία, αλλά ο Χικμάτ αλ Χίζρι - μια
άλλη εξέχουσα προσωπικότητα των Δρούζων - απέρριψε την κατάπαυση του πυρός, καλώντας
τους υποστηρικτές του να συνεχίσουν να μάχονται.
Γιατί παρενέβη το Ισραήλ;
Την Τρίτη, το γραφείο του πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου
δήλωσε ότι το Ισραήλ «έχει δεσμευτεί να αποτρέψει την πρόκληση βλάβης στους
Δρούζους στη Συρία λόγω της βαθιάς αδελφικής συμμαχίας με τους Δρούζους πολίτες
μας στο Ισραήλ και των οικογενειακών και ιστορικών δεσμών τους με τους Δρούζους
στη Συρία».
Περίπου 130.000 Ισραηλινοί Δρούζοι ζουν στο Κάρμηλο και τη
Γαλιλαία στο βόρειο Ισραήλ. Σε αντίθεση με άλλες μειονοτικές κοινότητες εντός
των συνόρων του Ισραήλ, οι Δρούζοι άνδρες άνω των 18 ετών στρατεύονται στον
ισραηλινό στρατό από το 1957 και συχνά ανέρχονται μέχρι και σε υψηλόβαθμες
θέσεις, ενώ κάνουν καριέρα στην αστυνομία και τις δυνάμεις ασφαλείας.
Η ισραηλινή κυβέρνηση είχε επίσης μονομερώς κηρύξει μια ζώνη
αποστρατιωτικοποίησης στη Συρία που «απαγορεύει την εισαγωγή δυνάμεων και όπλων
στη νότια Συρία», σύμφωνα με το γραφείο του Ισραηλινού πρωθυπουργού.
Η συριακή κυβέρνηση έχει απορρίψει την κήρυξη
αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης του Ισραήλ και, μαζί με τη διεθνή κοινότητα, έχει
επανειλημμένα καλέσει το Ισραήλ να σταματήσει τις στρατιωτικές ενέργειες που
παραβιάζουν την κυριαρχία του.
Νωρίτερα την Τρίτη, ο αλ Χίζρι ζήτησε διεθνή προστασία από
«όλες τις χώρες» για να «αντιμετωπίσουν την βάρβαρη εκστρατεία» της συριακής κυβέρνησης
και των συμμαχικών δυνάμεων «χρησιμοποιώντας όλα τα δυνατά μέσα».
«Αντιμετωπίζουμε έναν ολοκληρωτικό πόλεμο εξόντωσης», δήλωσε
ο αλ Χίζρι σε βιντεοσκοπημένη δήλωση.
Ωστόσο, μια δήλωση που εξέδωσαν άλλοι ηγέτες των Δρούζων
χαιρέτισε την παρέμβαση της συριακής κυβέρνησης στη Σουγουάιντα και κάλεσε το
κράτος να επιβάλει την εξουσία του. Κάλεσε επίσης τις ένοπλες ομάδες στην πόλη
να παραδώσουν τα όπλα στις κυβερνητικές δυνάμεις και να ξεκινήσει διάλογος με
τη Δαμασκό.
Θα μπορούσε το Ισραήλ να καταλήξει σε συμφωνία με μια
χώρα που συνεχίζει να βομβαρδίζει;
Από την πτώση του καθεστώτος Άσαντ τον Δεκέμβριο του 2024,
το Ισραήλ έχει κατακτήσει περισσότερα εδάφη στη Συρία και έχει εξαπολύσει
επανειλημμένα επιθέσεις στη χώρα, με στόχο, όπως διακηρύσσει, να αποτρέψει την
ανασυγκρότηση των στρατιωτικών δυνάμεων και να εξαλείψει την μαχητικότητα που
θα μπορούσε να απειλήσει την ασφάλειά της.
Οι ισραηλινές επιθέσεις συνεχίζονται παρά το γεγονός ότι ο
στενότερος σύμμαχός του, οι Ηνωμένες Πολιτείες, πιέζουν το Ισραήλ να
ομαλοποιήσει τις σχέσεις του με τη Συρία τώρα που βρίσκεται υπό τον έλεγχο μιας
νέας κυβέρνησης. Οι ΗΠΑ προσπαθούν να κατευθύνουν τις χώρες της περιοχής προς
μια διαφορετική πορεία και οραματίζονται ότι η Συρία θα υπογράψει τις Συμφωνίες
του Αβραάμ - μια σειρά συμφωνιών που ομαλοποιούν τις σχέσεις μεταξύ Ισραήλ και
αρκετών αραβικών χωρών. Ένας ανώτερος αξιωματούχος της κυβέρνησης δήλωσε στο
CNN τον περασμένο μήνα ότι είναι «προς όφελος της Συρίας να κλίνει προς το
Ισραήλ».
Τον Μάιο, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ είχε συνάντηση
με τον αλ Σαραά στο Ριάντ της Σαουδικής Αραβίας. Ήταν η πρώτη συνάντηση υψηλού
επιπέδου ΗΠΑ-Συρίας εδώ και δεκαετίες. Ο Τραμπ ανακοίνωσε την άρση των κυρώσεων
των ΗΠΑ κατά της Συρίας λίγο πριν από τη συνάντηση, μια κίνηση που γιορτάστηκε
στη Συρία και θεωρήθηκε ως ένα βήμα προς την επανένταξη της χώρας στη διεθνή
κοινότητα.
Το Ισραήλ έχει δείξει την πρόθεσή του να επεκτείνει αυτές
τις συμφωνίες. Μετά τη σύγκρουσή του με το Ιράν, ο Νετανιάχου δήλωσε ότι η
ισραηλινή «νίκη» άνοιξε το δρόμο για τη «δραματική επέκταση των ειρηνευτικών
συμφωνιών», προσθέτοντας ότι το Ισραήλ «εργάζεται έντονα πάνω σε αυτό».
Το Ισραήλ έχει πραγματοποιήσει άμεσες και έμμεσες συνομιλίες
με τη νέα συριακή κυβέρνηση, μια ένδειξη μεταβαλλόμενης δυναμικής μεταξύ των
πρώην εχθρών μετά την πτώση του καθεστώτος Άσαντ.
Αλλά οι επανειλημμένες επιθέσεις του Ισραήλ σε συριακό
έδαφος και η εκτεταμένη στρατιωτική του παρουσία στη χώρα είναι πολύ πιθανό να
περιπλέξουν αυτές τις φιλοδοξίες. Τον Μάιο, ο αλ-Σαράα δήλωσε ότι οι έμμεσες
συνομιλίες με το Ισραήλ είχαν ως στόχο να τερματίσουν τις επιθέσεις. Αλλά αυτό
δεν έχει συμβεί.
Ο Νετανιάχου έχει αναφερθεί στο παρελθόν στη νέα κυβέρνηση
της Δαμασκού ως «εξτρεμιστικό ισλαμικό καθεστώς» και απειλή για το κράτος του
Ισραήλ. Τον Μάιο, ένας Ισραηλινός αξιωματούχος δήλωσε στο CNN ότι ο
πρωθυπουργός είχε ζητήσει από τον Τραμπ να μην άρει τις κυρώσεις κατά της
Συρίας, λέγοντας ότι φοβόταν ότι αυτό θα οδηγούσε σε επανάληψη των γεγονότων
της 7ης Οκτωβρίου 2023, όταν μαχητές υπό την ηγεσία της Χαμάς επιτέθηκαν στο
Ισραήλ.
Οι επιθέσεις του Ισραήλ στη Συρία περιπλέκουν επίσης τις
προσπάθειες του αλ-Σαράα να εδραιώσει την εξουσία του στη χώρα και να
προωθήσουν μια πιθανή συμφωνία ομαλοποίησης ως νίκη για την κυριαρχία της
Συρίας και τον λαό της.