Μια ανακάλυψη που ανατρέπει όσα θεωρούσαμε ότι γνωρίζαμε για το ηλιακό μας σύστημα
Ένα πιθανό παράθυρο που μας δείχνει τα πρώτα χρόνια του ηλιακού
μας συστήματος και αλλάζει τα έως τώρα δεδομένα ανακάλυψαν Ιάπωνες αστρονόμοι.
Όπως ανέφερε η ομάδα των ερευνητών από την Ιαπωνία στο
περιοδικό Nature Astronomy, εντόπισαν έναν πιθανό νέο νάνο πλανήτη σε τροχιά
γύρω από τον Ήλιο μας που βρίσκεται πολύ πέρα από τον Ποσειδώνα και τον Πλούτωνα.
Το ουράνιο αυτό σώμα εντοπίστηκε για πρώτη φορά τον Μάρτιο του 2023 από το
ιαπωνικό τηλεσκόπιο Subaru στη Χαβάη και ονομάστηκε 2023 KQ14, ενώ οι επιστήμονες
του έδωσαν το όνομα «Αμμωνίτης». Η εμφάνιση του Αμμωνίτη θέτει επίσης σε αμφισβήτηση τη λεγόμενη «υπόθεση του Ένατου Πλανήτη», σύμφωνα με την οποία μπορεί να
υπάρχει ένας ανεξερεύνητος ένατος πλανήτης στο ηλιακό μας σύστημα.
Το ουράνιο σώμα ονομάστηκε
Αμμωνίτης από το απολίθωμα ενός κεφαλόποδου που έχει εξαφανιστεί εδώ και χιλιετίες,
επειδή αναγνωρίστηκε στο πλαίσιο του ερευνητικού έργου Formation of the Outer
Solar System: An Icy Legacy, ή FOSSIL (το αρκτικόλεξο σχηματίζει τη λέξη «Απολίθωμα»
στα αγγλικά) αλλά και ως φόρο τιμής στη «ακραία» παλαιότητά του.
Ο αμμωνίτης ταξινομείται ως σεδνοειδές, δηλαδή ουράνιο σώμα
που βρίσκεται πέρα από τον Ποσειδώνα - τον εξώτατο επιβεβαιωμένο πλανήτη του
ηλιακού μας συστήματος - με μια ιδιόμορφη τροχιά. Πρόκειται για το τέταρτο
σεδνοειδές που ανακαλύφθηκε. Ο όρος «σεδνοειδές» προέρχεται από τον νάνο
πλανήτη Σέντνα, ο οποίος υπάρχει στην άκρη του ηλιακού μας συστήματος και
ανακαλύφθηκε το 2004.
Όταν περιγράφουν τις τροχιές των ουράνιων σωμάτων, οι
αστρονόμοι χρησιμοποιούν αστρονομικές μονάδες (AU). Η απόσταση μεταξύ Γης και
ήλιου είναι περίπου 1 AU. Ακολουθώντας μια ελλειπτική τροχιά, ο Σέντνα απέχει
περίπου 76 AU από τον ήλιο στο πλησιέστερο σημείο του (περιήλιο) και 900 AU στο
πιο μακρινό του σημείο (αφήλιο). Ο Αμμωνίτης από την άλλη βρίσκεται μεταξύ 66
και 252 AU από τον ήλιο στα πιο κοντινά και πιο μακρινά σημεία της τροχιάς του.
Συγκριτικά, η μέση απόσταση του Πλούτωνα από τον Ήλιο είναι
περίπου 40 AU — άρα ο Αμμωνίτης βρίσκεται πολύ μακρύτερα. Σε απόσταση 37,7
δισεκατομμυρίων χιλιομέτρων (ή 23,4 δισεκατομμυρίων μιλίων), το φως που
ανακλάται από αυτό χρειάζεται περίπου 34 ώρες για να φτάσει στη Γη.
Πάντως, η ανακάλυψη του Αμμωνίτη μειώνει την πιθανότητα να
υπάρχει ένας ένατος πλανήτης για το ηλιακό μας σύστημα, σύμφωνα με τους
συγγραφείς της μελέτης.
Η «υπόθεση του Ένατου Πλανήτη» προτάθηκε για πρώτη φορά το
2016 και υποδηλώνει ότι μπορεί να υπάρχει ένας πλανήτης στο μέγεθος του
Ποσειδώνα που περιστρέφεται γύρω από τον ήλιο περίπου 20 έως 30 φορές πιο
μακριά από τον ήλιο από ό,τι ο Ποσειδώνας. Αυτός ο πλανήτης θα εξηγούσε τις
εκκεντρικές τροχιές μικρότερων σωμάτων στη Ζώνη Κάιπερ, δηλαδή την απέραντη
έκταση παγωμένων πετρωμάτων που περιβάλλει το εξωτερικό ηλιακό σύστημα.
Πιστεύεται ότι η βαρύτητα ενός πολύ πιο ογκώδους σώματος, όπως ένας πλανήτης,
μπορεί να καθοδηγεί αυτά τα μικρότερα αντικείμενα. Ωστόσο, η σχέση μεταξύ της
τροχιάς του νεότερου σεδνοειδούς και αυτής των άλλων τριών γνωστών σεδνοειδών
θέτει υπό αμφισβήτηση αυτήν την υπόθεση. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2006 ο
Πλούτωνας ορίστηκε ως «πλανήτης νάνος» οπότε δεν μπορεί να αποτελεί τον άγνωστο
ένατο πλανήτη που αναζητούν οι επιστήμονες.
«Η υπόθεση για την ύπαρξη του ‘πλανήτη 9’ βασίζεται στο
γεγονός ότι τα γνωστά σεδνοειδή έχουν το σμήνος τροχιάς τους στη μία πλευρά του
ηλιακού συστήματος», δήλωσε στο Live Science ο συν-συγγραφέας της μελέτης Σιάνγκ-Γου
Γουάνγκ, ερευνητής στο Ινστιτούτο Αστρονομίας και Αστροφυσικής στην Ταϊβάν.
Από την άλλη όμως, ο Αμμωνίτης διαφέρει από τα υπόλοιπα
σεδνοειδή επειδή η τροχιά του βρίσκεται στην αντίθετη πλευρά: το πιο μακρινό
του σημείο από τον ήλιο βρίσκεται στην αντίθετη κατεύθυνση από τα πιο μακρινά
σημεία των άλλων σεδνοειδών. Το γεγονός ότι υπάρχει τώρα ένα γνωστό αντικείμενο
σε τροχιά σε αυτή την τροχιά μειώνει την πιθανότητα να βρίσκεται εκεί έξω και
ένας μεγάλος πλανήτης.
«Το γεγονός ότι η τροχιά του Αμμωνίτη δεν
ευθυγραμμίζεται με εκείνη των άλλων τριών σεδνοειδών μειώνει την πιθανότητα της
υπόθεσης του Ένατου Πλανήτη», δήλωσε σε δελτίο τύπου ο συν-συγγραφέας της
μελέτης Γιούκουν Χουάνγκ, ερευνητής του έργου στο Κέντρο Υπολογιστικής
Αστροφυσικής του Εθνικού Αστρονομικού Παρατηρητηρίου της Ιαπωνίας. «Είναι
πιθανό ένας πλανήτης να υπήρχε κάποτε στο Ηλιακό Σύστημα, αλλά αργότερα να βγήκε
από αυτό, προκαλώντας τις ασυνήθιστες τροχιές που βλέπουμε σήμερα».
Σύμφωνα με τις παρατηρήσεις τους, οι ερευνητές θεωρούν ότι το σώμα ακολουθεί σταθερή τροχιά εδώ και 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια.
Και άλλοι αστρονόμοι πιστεύουν επίσης ότι ο Αμμωνίτης ανατρέπει
αυτή την υπόθεση. «Το πρόβλημα είναι ότι τα στοιχεία από την ευθυγράμμιση δεν
ήταν ποτέ επιστημονικά πειστικά και δεν έχουν πραγματικά γίνει ισχυρότερα,
ακόμη και τα τελευταία 10 χρόνια», δήλωσε στο Live Science ο Ντέιβιντ Τζιούιντ,
καθηγητής αστρονομίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Λος Άντζελες, ο
οποίος δεν συμμετείχε στην ανακάλυψη του Αμμωνίτη.
«Ο Αμμωνίτης δεν ευθυγραμμίζεται με αυτά τα έξι άλλα
αντικείμενα, γεγονός που αποδυναμώνει την υπόθεση για τον Ένατο Πλανήτη ή
σημαίνει ότι πρέπει να είναι πολύ απομακρυσμένος και αντίστοιχα δύσκολος να
ανιχνευθεί», δήλωσε στο Live Science ο Κρις Ίμπι, καθηγητής αστρονομίας στο
Πανεπιστήμιο της Αριζόνα, ο οποίος δεν συμμετείχε στην ανακάλυψη του
σεδνοειδούς.
Ωστόσο, ο Ίμπι είναι βέβαιος ότι, εάν υπάρχει όντως ένας Ένατος
Πλανήτης, το πρόσφατα ενεργοποιημένο Αστεροσκοπείο Vera C. Rubin στη Χιλή θα
είναι σύντομα σε θέση να τον επιβεβαιώσει. «Εάν υπάρχει ο Πλανήτης Ένατος,
σχεδόν σίγουρα θα βρεθεί μέσα σε λίγα χρόνια», είπε.