«Στο Wounded Knee πέθανε το όνειρο ενός λαού»

Η σφαγή των Λακότα από τον αμερικάνικο στρατό. Η τελευταία μεγάλη... μάχη που σήμανε και το οριστικό τέλος της αντίστασης των ιθαγενών της Βόρειας Αμερικής

Στα τέλη της δεκαετίας του 1880 η φυλή των Λακότα (Σιού) βρισκόταν σε δεινή θέση. Όλες οι συμφωνίες που είχε υπογράψει με τους "λευκούς" είχαν καταπατηθεί. Τους είχαν αρπάξει τα πάντα και τους είχαν εκτοπίσει σε ένα μικρό κομμάτι γης. Ό,τι είχε μείνει από τη φυλή είχε συγκεντρωθεί σε μια περιοχή στη σημερινή Νότια Ντακότα.

"Όταν ήμουν παιδί ο κόσμος ανήκε στους Λακότα. Ο ήλιος ανέτελλε και έδυε στη γη μας. Στέλναμε δέκα χιλιάδες άντρες στη μάχη. Πού είναι σήμερα οι πολεμιστές μας; Ποιος τους έσφαξε; Πού είναι η γη μας και σε ποιον ανήκει;" αναρωτιόταν ο αρχηγός τους Καθιστός Ταύρος.

Το κυνήγι ήταν πλέον δυσεύρετο καθώς οι βίσωνες είχαν εξοντωθεί και τα παιδιά πέθαιναν από την πείνα και τις ασθένειες.

Ο χορός των φαντασμάτων

Μέσα σε αυτή την απελπιστική κατάσταση οι Λακότα ήταν έτοιμοι να πιστέψουν στο οτιδήποτε θα τους προσέφερε ελπίδα. Τότε εμφανίστηκε ο προφήτης Γουοβόκα. Υποστήριξε ότι είδε ένα όραμα. Ένας τεράστιος λύκος έδιωξε όλους τους λευκούς από τα ιερά χώματα. Τα κοπάδια από βίσωνες επέστρεψαν και οι Λακότα μπορούσαν να ζήσουν όπως και πριν. Μαζί τους θα ζούσαν και τα πνεύματα των προγόνων τους που θα επέστρεφαν από τη γη των νεκρών.

Για να συμβεί αυτό, έλεγε ο Γουοβόκα (φωτό), όλοι οι ιθαγενείς πρέπει να χορεύουν τον "Χορό των φαντασμάτων". Ήταν ένας αργός χορός υπό τον μονότονο ήχο ενός τύμπανου. Στην προφητεία του Γουοβόκα ήρθε να προστεθεί και το όραμα του Μαύρου Ελαφιού που έλεγε ότι κατά τη διάρκεια του χορού πρέπει να φορούν ένα συγκεκριμένο λευκό πουκάμισο. Σύμφωνα με τον Αρκούδα που Κλοτσάει όποιος το συγκεκριμένο πουκάμισο προστάτευε από τις σφαίρες όποιον το φορούσε.

Το φαινόμενο του "Χορού των Φαντασμάτων" πήρε τεράστιες διαστάσεις στον κόσμο των ιθαγενών που, έχοντας χάσει όλες τις μεγάλες μάχες, ήλπιζαν σε ένα θαύμα για να ξεφορτωθούν τους εισβολείς. Το φαινόμενο προβλημάτισε τους λευκούς που θεώρησαν ότι πρόκειται για κάποιο είδος προετοιμασίας για μια επερχόμενη μαζική επίθεση. Παρότι οι Λακότα δεν είχαν πλέον τις δυνάμεις να αντισταθούν στον αμερικανικό στρατό ο χορός τους είχε προκαλέσει πανικό.

Οι αρχές συσκέφθηκαν και κατέληξαν στην απόφαση ότι πρέπει να συλλάβουν κάποιους από τους αρχηγούς των φυλών ώστε να τους τρομοκρατήσουν και να ματαιώσουν τα (υποθετικά) πλάνα για αντίσταση. Ο πρώτος στόχος ήταν ο Καθιστός Ταύρος, ο σεβάσμιος αρχηγός των Λακότα.

Στις 15 Δεκεμβρίου 1890, 40 ιθαγενείς αστυνομικοί έφτασαν στον καταυλισμό Standing Rock όπου βρισκόταν η ομάδα του Καθιστού Ταύρου και τον ενημέρωσαν ότι συλλαμβάνεται.

Αυτός αρνήθηκε να τους ακολουθήσει και οι αστυνομικοί επιχείρησαν να πάρουν με τη βία. Όλος ο καταυλισμός εξεγέρθηκε και μέσα στο πανικό ο Καθιστός Ταύρος δέχθηκε δύο σφαίρες, μια στο στήθος και μια στο κεφάλι. Πέθανε μετά από λίγη ώρα.

Τρομοκρατημένη η ομάδα του έφυγε και πήγε στον καταυλισμό του Ελάφι με Κηλίδες (αργότερα θα έμενε γνωστός ως Μεγαλοπόδαρος).

Πλέον η ομάδα των Λακότα αριθμούσε περίπου 350 άτομα από τα οποία τα 120 ήταν γυναίκες και παιδιά. Το 7ο Σύνταγμα Ιππικού τους οδήγησε στην περιοχή Wounded Knee με την εντολή να στήσουν εκεί τις σκηνές τους. Το πλάνο ήταν να τους περικυκλώσουν, να τους αφοπλίσουν και να τους οδηγήσουν σε ένα από τα στρατόπεδο συγκέντρωσης που είχε δημιουργηθεί για τους ιθαγενείς.

"Σταματήστε δεν μπορεί να σας ακούσει"

Το βράδυ τις 29ης Δεκεμβρίου 1890 περίπου 500 άντρες του ιππικού υπό τον συνταγματάρχη Τζέιμς Φόρσαϊθ περικύκλωσαν τον καταυλισμό. Έστησαν τέσσερα πολυβόλα M1875 και περίμεναν να ξημερώσει.

Με τις πρώτες ακτίνες του Ηλίου μια ομάδα στρατιωτών μπήκε στον καταυλισμό και ενημέρωσε τους Λακότα ότι έχουν εντολή να τους αφοπλίσουν. Έμπαιναν στις σκηνές και μάζευαν όποιο όπλο έβρισκαν ενώ άρχισαν να ψάχνουν και έναν-έναν τους Λακότα.

Είχε προκληθεί ήδη πανικός όταν ο μάγος της φυλής, Κίτρινο Πουλί άρχισε να χορεύει τον Χορό των Φαντασμάτων και να προτρέπει τους άντρες να αντισταθούν τονίζοντας ότι οι σφαίρες δεν θα τους πειράξουν αφού φορούν τα πουκάμισα του χορού.

Καθώς η ένταση αυξανόταν κάποιοι στρατιώτες προσπάθησαν να πάρουν το όπλο του Μαύρου Κογιότ. Ήταν κουφός και δεν καταλάβαινε γιατί έπρεπε να πάρουν την καραμπίνα του. "Σταματήστε δεν μπορεί να σας ακούσει" τους είπε κάποιος από τους Ινδιάνους όμως οι στρατιώτες επέμεναν και τελικά επιτέθηκαν στο Μαύρο Κογιότ. Το όπλο εκπυρσοκρότησε και ακολούθησε το απόλυτο χάος.

Οι στρατιώτες του Φόρσαϊθ άρχισαν να πυροβολούν ό,τι κινούνταν ενώ τα πολυβόλα θέριζαν όσους προσπαθούσαν να ξεφύγουν. Από τους πρώτους που έπεσαν νεκροί ήταν ο αρχηγός Ελάφι με Κηλίδες και η οικογένεια του.

Κάποιοι από τους ιθαγενείς, που είχαν ακόμα τα όπλα τους, προσπάθησαν να αντιδράσουν. Η μάχη όμως ήταν άνιση. Μέσα σε περίπου 40 λεπτά, 150 Λακότα ήταν νεκροί. Οι στρατιώτες είχαν αφηνιάσει. Εκτελούσαν επί τόπου τους τραυματίες και κυνηγούσαν τις γυναίκες και τα παιδιά που προσπαθούσαν να ξεφύγουν. Από τα 350 άτομα που βρίσκονταν στον καταυλισμό σκοτώθηκαν τα 300. Επέζησαν 47 γυναικόπαιδα και μόλις 4 άντρες. Ο αμερικανικός στρατός είχε μόλις 25 απώλειες,

"Δεν είχε μείνει τίποτα ζωντανό"

"Οι άντρες δεν σημάδευαν, πυροβολούσαν με ενθουσιασμό. Δεν πιστεύω ότι έβλεπαν καν μπροστά τους. Πυροβολούσαν όσο πιο γρήγορα μπορούσαν και μου φάνηκε ότι μέσα σε ελάχιστο χρόνο δεν είχε μείνει τίποτα ζωντανό μπροστά μας. Άντρες, γυναίκες, παιδιά, πόνι και σκυλιά είχαν σκοτωθεί από το αλόγιστα πυρά" αναφέρει ο στρατιώτης Έντουαρντ Τζόντφρεϊ που ήταν παρών στη σφαγή.

"Μια μητέρα την πυροβόλησαν με το παιδί στην αγκαλιά. Το μωρό δεν είχε καταλάβει ότι η μητέρα του ήταν νεκρή και συνέχισε να βυζαίνει. Σκότωναν τις γυναίκες και τα παιδιά που προσπαθούσαν να ξεφύγουν. Στο τέλος φώναξαν πως όποιος είναι ζωντανός να εμφανιστεί και δεν θα τον πειράξουν. Μικρά αγόρια βγήκαν από τις κρυψώνες τους και μόλις τα είδαν τα περικύκλωσαν και τα έσφαξαν" λέει το Αμερικάνικο Άλογο, που γλίτωσε από το μακελειό.

Λίγες ώρες μετά τη σφαγή την περιοχή χτύπησε χιονοθύελλα που κράτησε τρεις ολόκληρες ημέρες. Αφού καταλάγιασε ο στρατός πλήρωσε μια ομάδα πολιτών να θάψει τα πτώματα. Άνοιξαν ένα τεράστιο λάκκο και έριξαν εκεί όλους τους νεκρούς που πλέον είχαν παγώσει από το χιόνι. Ανάμεσα τους και ο αρχηγός, Ελάφι με Κηλίδες-Μεγαλοπόδαρος που βρέθηκε παγωμένος σε θέση καθίσματος και απαθανατίστηκε σε μια από τις συγκλονιστικότερες φωτογραφίες όλων των εποχών (φωτο)

Κατά τη διάρκεια της περισυλλογής των πτωμάτων στο Wounded Knee έφτασε ο στρατηγός Νέλσο Μάιλς. "Επισκέφθηκε το μέρος της σφαγής και υπολόγισε ότι περίπου 300 παγωμένες μορφές βρίσκονταν εκεί. Με φρίκη είδε νεκρά παιδιά και γυναίκες με μωρά. Οι στρατιώτες τους είχαν κυνηγήσει μακριά από τον καταυλισμό και τους είχαν σφάξει χωρίς έλεος. Κατάλαβε ότι οι στρατιώτες απλά είχαν παρανοήσει και σκότωναν αδιακρίτως. Ποιος μπορεί να εξηγήσει μια τέτοια χωρίς οίκτο περιφρόνηση της ανθρώπινης ζωής;" αναφέρει ο στρατιώτης Χιού ΜακΓκίνις.

"Η ασφάλεια μας βασίζεται στην απόλυτη εξολόθρευση των Ινδιάνων"

Ο στρατηγός Μάιλς απήλλαξε από τα καθήκοντα του τον Φορσάιθ και τον έστειλε στο στρατοδικείο. Εκεί, ο Φορσάιθ κρίθηκε αθώος και επέστρεψε αμέσως στα καθήκοντα του. "Οι στρατιώτες προσπάθησαν να αποφύγουν τις απώλειες αμάχων" έκρινε το δικαστήριο. Μέχρι το τέλος της ζωής του, ο Μάιλς τόνιζε ότι η επίθεση στο Wounded Knee ήταν μια ηθελημένη σφαγή. Δεν εισακούστηκε ποτέ και ο Φορσάιθ έφτασε τελικά στο βαθμό του υποστράτηγου.

Ο αμερικανικός στρατός έδωσε είκοσι μετάλλια τιμής σε αξιωματικούς και στρατιώτες που συμμετείχαν στη σφαγή.

Όσον αφορά την κοινή γνώμη αντιμετώπισε θετικά τα όσα έγιναν στο Wounded Knee.

Ο Τύπος μιλούσε για μάχη και οριστική ήττα μια δολοφονικής φυλής. Χαρακτηριστικό είναι το κείμενο του Λίμαν Φρανκ Μπάουμ που αργότερα θα έγραφε και τον Μάγο του Οζ. Σε άρθρο του σε εφημερίδα τόνιζε για τη σφαγή: "Οι Πιονέροι έχουν και πριν δηλώσει ότι η ασφάλεια μας βασίζεται στην απόλυτη εξολόθρευση των Ινδιάνων. Με δεδομένο ότι τους βλάπτουμε για αιώνες είναι καλύτερο, για να προστατέψουμε τον πολιτισμό μας, να συνεχίσουμε και να εξαφανίσουμε αυτά τα άγρια και αδάμαστα πλάσματα από προσώπου γης. Σε αυτό εναπόκειται η ασφάλεια των κατοίκων και τον στρατιωτών που βρίσκονται κάτω από ανίκανους ηγέτες. Σε διαφορετική περίπτωση πρέπει να περιμένουν το μέλλον να είναι γεμάτο προβλήματα με τους ερυθρόδερμους όπως ήταν και το παρελθόν".

"Τότε δεν είχα καταλάβει πόσα τελείωναν"

Η σφαγή στο Wounded Knee σήμανε και το τέλος της αντίστασης των ιθαγενών κατά των λευκών. Μνημονεύεται ως η τελευταία μεγάλη μάχη μεταξύ Ινδιάνων και στρατού αλλά μόνο μάχη δεν υπήρξε. Χρόνια μετά την σφαγή της φυλής του ο μάγος των Λακότα, Μαύρο Ελάφι, που κατάφερε να επιζήσει από το Wounded Knee θα πει: "Τότε δεν είχα καταλάβει πόσα τελείωναν. Σε αυτή την ηλικία κοιτάζω από τον λόφο κάτω και ακόμα βλέπω διασκορπισμένα τα σφαγμένα παιδιά και τις γυναίκες, όπως τα είχα δει τότε με τα νεανικά μου μάτια. Πλέον βλέπω ότι κάτι ακόμα πέθανε εκεί στην ματωμένη λάσπη και θάφτηκε από τη χιονοθύελλα. Το όνειρο ενός λαού πέθανε εκεί. Ήταν ένα όμορφο όνειρο. Η ελπίδα ενός έθνους ήταν διαλυμένη και διασκορπισμένη. Δεν υπάρχει σημείο αναφοράς πλέον και το ιερό δέντρο είναι νεκρό".

*Στην κεντρική φωτογραφία μερικοί από τους ελάχιστους επιζήσαντες της σφαγής.