Πλουσιότερη γυναίκα της Αφρικής με... προεδρικό διάταγμα

Ο πατέρας της ήταν ο πρόεδρος της Ανγκόλας για 38 χρόνια και η Ισαμπέλ ντος Σάντος ήθελε να χτίσει μια αυτοκρατορία. Τα κατάφερε λεηλατώντας τους φυσικούς πόρους της χώρας και εκμεταλλευόμενη τον ιδρώτα του λαού

H 46χρονη σήμερα Ισαμπέλ ντος Σάντος φιγουράρει στην κορυφή της λίστας με τις πιο πλούσιες γυναίκες της Αφρικής. Η επιχειρηματίας από την Ανγκόλα έχει μια αμύθητη περιουσία η οποία υπολογίζεται στα 2,1 δισεκατομμύρια δολάρια.

Αναζητώντας τις πηγές του πλούτου της όλα οδηγούν σε ένα όνομα: Ζοζέ Εντουάρντο ντος Σάντος. Ο πατέρας της Ισαμπέλ ανάλαβε την προεδρία στην αφρικανική χώρα το μακρινό 1979 και παρέμεινε στο θώκο έως το 2017. Για δεκαετίες η Ανγκόλα ήταν η "παιδική χαρά" της οικογένεια Ντος Σάντος και η Ισαμπέλ έπαιρνε όποιο "παιχνίδι" ζητούσε ακόμα και αν αυτό ήταν αποκλειστικά συμβόλαια με πετρελαϊκές εταιρίες ή εταιρίες εξόρυξης διαμαντιών.

Το πώς έφτασε η Ντος Σάντος να γίνει η πρώτη δισεκατομμυριούχος της Αφρικής ήταν λίγο πολύ γνωστό όμως πλέον υπάρχουν και τα έγγραφα να το αποδείξουν.

  To BBC αποκάλυψε έγγραφα που διέρρευσαν και δείχνουν πως η 46χρονη απέκτησε, μέσω του πατέρα της, πρόσβαση σε επικερδείς συμφωνίες σχετικά με εκτάσεις, πετρέλαιο, διαμάντια και τηλεπικοινωνίες.Τα έγγραφα δείχνουν πως η ίδια και ο σύζυγός της ήταν σε θέση να αγοράσουν πολύτιμη κρατική περιουσία σε μια σειρά από ύποπτες συμφωνίες  και πως με "όπλο" της δύναμη του πατέρα της λεηλατούσε τους φυσικούς πόρους της Ανγκόλας.

H Ντος Σάντος, που μένει πλέον μόνιμα στην Αγγλία και κατέχει ακριβά ακίνητα στο κεντρικό Λονδίνο, υποστηρίζει ότι οι ισχυρισμοί σε βάρος της είναι εντελώς ψευδείς και μιλάει για «κυνήγι μαγισσών» με πολιτικό κίνητρο από την κυβέρνηση της Ανγκόλας. Το BBC όμως τονίζει ότι απέκτησε πρόσβαση σε πάνω από 700.000 έγγραφα που διέρρευσαν σχετικά με το πώς έχτισε την αυτοκρατορία της. Τα στοιχεία έχουν εξεταστεί από 37 οργανισμούς Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και είναι αξιόπιστα.

Ο Άντριου Φάινσταϊν, επικεφαλής της Corruption Watch, τονίζει ότι τα έγγραφα, που αναφέρονται ως Luanda Leaks από το όνομα της πρωτεύουσας της Ανγκόλας,  δείχνουν πώς η Ντος Σάντος εκμεταλλεύτηκε τη χώρα της, σε βάρος των πολιτών της.

Βασίλισσα του πετρελαίου

Μία από τις πιο ύποπτες συμφωνίες «πέρασε» από το Λονδίνο μέσω θυγατρικής της κρατικής πετρελαϊκής εταιρείας Sonangol. H Ντος Σάντος είχε αναλάβει επικεφαλής της Sonangol το 2016, χάρη σε προεδρικό διάταγμα του πατέρα της, Ζοζέ Εντουάρντο ντος Σάντος (φωτό), που ήταν στην εξουσία για 38 χρόνια. Ωστόσο όταν αποσύρθηκε από την προεδρία, τον Σεπτέμβριο του 2017, η θέση της απειλήθηκε, αν και ο διάδοχός του προερχόταν από το ίδιο κόμμα. Η Ντος Σάντος αποπέμφθηκε δύο μήνες μετά.

Τα έγγραφα δείχνουν πως μόλις έφυγε από τη Sonangol, η Ντος Σάντος ενέκρινε ύποπτες πληρωμές 58 εκατ. δολαρίων σε μια εταιρεία συμβούλων στο Ντουμπάι, τη Matter Business Solutions.

H ίδια υποστηρίζει πως δεν έχει οικονομικά συμφέροντα στη Matter, αλλά τα έγγραφα δείχνουν πως τη διαχειρίζεται ο business manager της και ανήκει σε έναν φίλο της.

Δικηγόροι της εταιρείας λένε ότι η εταιρεία ανέλαβε την ανοικοδόμηση της πετρελαϊκής βιομηχανίας στην Ανγκόλα και ότι οι πληρωμές ήταν για δουλειά που είχε γίνει ήδη από άλλες εταιρείες συμβούλων με τις οποίες είχαν κλειστεί συμφωνίες.

Οι δικηγόροι της Ντος Σάντος λένε ότι οι ενέργειές της σχετικά με τις πληρωμές της Matter ήταν εντελώς νόμιμες και ότι δεν έδωσε άδειες για πληρωμές αφού αποπέμφθηκε από τη Sonangol.

Μεγάλο μέρος της περιουσίας της βασίζεται στην ιδιοκτησία μεριδίου της πορτογαλικής εταιρείας Galp, το οποίο μια από τις εταιρείες της αγόρασε από τη Sonangol το 2006. Τα έγγραφα δείχνουν πως χρειάστηκε να πληρώσει μόνο 15% ως προκαταβολή, και ότι τα υπόλοιπα 63 εκατ. ευρώ μετατράπηκαν σε δάνειο με χαμηλό επιτόκιο από τη Sonangol. Στο πλαίσιο των όρων του, το χρέος της στους πολίτες της Ανγκόλας δεν χρειαζόταν να αποπληρωθεί για 11 χρόνια. Το μερίδιό της στη Galp τώρα αξίζει πάνω από 750 εκατ. ευρώ.

Η εταιρεία της Ντος Σάντος προσφέρθηκε να αποπληρώσει το δάνειο το 2017. Η προσφορά θα έπρεπε να είχε απορριφθεί επειδή δεν περιελάμβανε περίπου 9 εκατ. ευρώ σε χρέη από τόκους, ωστόσο η Ντος Σάντος, που ήταν τότε επικεφαλής της Sonangol, αποδέχτηκε τα χρήματα ως πλήρη πληρωμή για το δικό της χρέος. Έξι ημέρες αργότερα αποπέμφθηκε και η πληρωμή επεστράφη από τη νέα διοίκηση της εταιρείας. Η ίδια υποστηρίζει ότι αυτές οι συναλλαγές ήταν απόλυτα νόμιμες.

Διαμάντια σε τιμή ευκαιρίας  

Μια παρόμοια υπόθεση υπάρχει και στον τομέα της βιομηχανίας διαμαντιών. Ο σύζυγός της, Σίντικα Ντοκόλο, υπέγραψε μια συμφωνία το 2012 με την κρατική εταιρεία διαμαντιών Sodiam. Στο πλαίσιό της υποτίθεται πως θα ήταν συνέταιροι 50-50 σε μια συμφωνία για την αγορά μεριδίου της ελβετικής De Grisogono. Ωστόσο, χρηματοδοτήθηκε από την κρατική εταιρεία: Τα έγγραφα δείχνουν πως 18 μήνες μετά τη συμφωνία η Sociam είχε βάλει 79 εκατ. δολάρια στη συνεργασία, ενώ ο Ντοκόλο 4 εκατ. Επίσης, η Sodiam του έδωσε μια ανταμοιβή 5 εκατ. ευρώ για την επίτευξη της συμφωνίας, οπότε πρακτικά δεν χρειάστηκε να χρησιμοποιήσει δικά του χρήματα. Ακόμη, τα έγγραφα δείχνουν ότι η Sodiam δανείστηκε το ρευστό από μια τράπεζα στην οποία η Ντος Σάντος είναι η μεγαλύτερη μέτοχος. Η Sodiam πρέπει να πληρώνει τόκο 9% και υπήρξε εγγύηση για το δάνειο μέσω προεδρικού διατάγματος από τον πατέρα της. Σύμφωνα με τον Μπράβο ντα Ρόσα, νέο διευθύνοντα σύμβουλο της Sodiam, στο τέλος, όταν ολοκληρωθεί η αποπληρωμή του δανείου, η εταιρεία θα έχει χάσει πάνω από 200 εκατ. δολάρια. Ακόμη, ο πρώην πρόεδρος έδωσε στον σύζυγο της Ντος Σάντος την άδεια να αγοράσει κάποια από τα ακατέργαστα διαμάντια της Ανγκόλας. Σύμφωνα με την κυβέρνηση, τα διαμάντια πουλήθηκαν σε πολύ χαμηλή τιμή, και κάποιες πηγές εκτιμούν πως χάθηκαν περίπου ένα δισ. δολάρια.

Οικόπεδα-φιλέτα με... ένα κομμάτι ψωμί

Επίσης, τα έγγραφα αποκαλύπτουν πώς η Ντος Σάντος αγόρασε εκτάσεις από το κράτος τον Σεπτέμβριο του 2017, με μικρή προκαταβολή. Η εταιρεία της αγόρασε ένα τετραγωνικό χιλιόμετρο σε παραθαλάσσια έκταση στην πρωτεύουσα Λουάντα, με τη βοήθεια προεδρικού διατάγματος που υπέγραψε ο πατέρας της. Σύμφωνα με το συμβόλαιο, η αξία της έκτασης ήταν 96 εκατ. δολάρια, μα η εταιρεία της πλήρωσε μόνο 5% μετά από συμφωνία να επενδυθούν τα άλλα στην ανάπτυξη.

Στο πλαίσιο συμφωνίας έγινε έξωση πολιτών που ζούσαν εκεί, οι οποίοι μεταφέρθηκαν σε μια απομονωμένη περιοχή σε απόσταση 50 χλμ από την πρωτεύουσα.

Σε ένα άλλο project της Ντος Σάντος περίπου 500 οικογένειες μεταφέρθηκαν από παραθαλάσσια περιοχή για να χτιστούν εκεί θέρετρα. Εγκατέστησαν τις οικογένειες σε περιοχή την οποία διασχίζει ένας ανοιχτός υπόνομος. Όταν οι βροχές είναι έντονες ο υπόνομος πλημμυρίζει και τα μολυσμένα νερά μπαίνουν στα σπίτια. Η επιχειρηματίας διαψεύδει πως το project της ευθύνεται για τη μεταφορά των οικογενειών.

Δανείστρια και δανειζόμενη

Η δισεκατομμυριούχος είχε επίσης μεγάλα κέρδη από τη βιομηχανία τηλεπικοινωνιών της Ανγκόλας: Απέκτησε μερίδιο 25% στον μεγαλύτερο πάροχο της χώρας, Unitel, που είχε λάβει σχετική άδεια από τον πατέρα της το 1999. Η ίδια αγόρασε το μερίδιό της το επόμενο έτος από υψηλόβαθμο κρατικό αξιωματούχο.

Η Unitel της έχει πληρώσει ήδη ένα δισ. δολάρια σε μερίσματα, και το μερίδιό της αξίζει άλλο ένα δισ. Επίσης κανόνισε η Unitel να δανείσει 350 εκατ. ευρώ σε μια εταιρεία που έστησε η ίδια, ονόματι Unitel International Holdings. Το όνομα ήταν παραπλανητικό ώστε να μην φαίνεται ότι ιδιοκτήτρια ήταν η ίδια.

Τα έγγραφα επίσης δείχνουν ότι η επιχειρηματίας υπέγραφε στα ίδια δάνεια τόσο ως δανείστρια, όσο και ως δανειζόμενη. Η ίδια τονίζει ότι όλα έγιναν σύννομα και τα δάνεια έφεραν τελικά κέρδος στην Unitel.

Η Ντος Σάντος συνεργαζόταν με την κορυφαία λογιστική εταιρία PWS η οποία κάλυπτε τις παρατυπίες με αντάλλαγμα τεράστια ποσά. Μετά τις αποκαλύψεις η εταιρία ανακοίνωσε ότι σταματά τη συνεργασία της με την επιχειρηματία και ξεκινά έρευνα για το θέμα. Όλα αυτά βέβαια αφού τα στοιχεία ήρθαν στο φως. Είναι δεδομένο ότι η PWS γνώριζε πολύ καλά τι γινόταν και ουσιαστικά διευκόλυνε το εργοστάσιο διαφθοράς που είχε στήσει.