Όταν το σουλτανάτο της Ζανζιβάρης αψήφησε τις εντολές των Βρετανών μίλησαν τα όπλα. Η ιστορία του συντομότερου πολέμου στην ιστορία
Στα τέλη του 19ου αιώνα ένα μικρό νησί τόλμησε να τα βάλει με την πανίσχυρη Βρετανική Αυτοκρατορία. H πολεμική σύρραξη διήρκησε κάτι περισσότερο από μισή ώρα και από τότε μνημονεύεται ως "ο συντομότερος πόλεμος στην ιστορία". Απέναντι στους Βρετανούς στάθηκε η Ζανζιβάρη, ένα νησί στα ανατολικά της Αφρικής το οποίο σήμερα αποτελεί τμήμα της Τανζανίας. Μετά από εσωτερικές συγκρούσεις και «διελκυστίνδα» μεταξύ Γερμανών και Βρετανών το 1890 ο σουλτάνος ανακήρυξε το νησί βρετανικό προτεκτοράτο και διόρισε Βρετανό Πρωθυπουργό για αρχηγό της κυβέρνησής του. Παραχωρήθηκε επίσης βέτο στους Βρετανούς για τον μελλοντικό διορισμό Σουλτάνων. Ουσιαστικά η Ζανζιβάρη έγινε κομμάτι της Βρετανικής Αυτοκρατορίας με κυβέρνηση-μαριονέτα. Όταν επιχείρησε να αμφισβητήσει αυτή την κατάσταση το πλήρωσε με μια σύρραξη που σήμανε το τέλος της ως κυρίαρχο κράτος.
25 Αυγούστου 1896
Από τα μέσα του 1890 υπήρχε έντονη δυσαρέσκεια στον νησί για τον αυξανόμενο βρετανικό έλεγχο. Σημειώθηκαν επιθέσεις σε Ευρωπαίους πολίτες και συγκρούσεις με τη βρετανική αστυνομία που βρισκόταν στο νησί. Το γεγονός που έπαιξε καταλυτικό ρόλο ήταν ο ξαφνικός θάνατος του σουλτάνου Χαμάντ το μεσημέρι της 25ης Αυγούστου 1896. Τον διαδέχθηκε ο ανιψιός του, Χαλίντ μπιν Μπαργκάς εν μέσω φημολογίας ότι τον δολοφόνησε. Αμέσως κατέλαβε το σύμπλεγμα του παλατιού στην Πόλη της Ζανζιβάρης χωρίς την βρετανική έγκριση, καταπατώντας την συνθήκη που είχε υπογραφεί. Οι Βρετανοί δεν ήθελαν τον Χαλίντ στη διοίκηση του νησιού και προτιμούσαν τον πιο πειθήνιο, Χαμούντ μπιν Μουχάμεντ.
Ο Βρετανός Πρόξενος και Διπλωματικός Πράκτορας στη
Ζανζιβάρη, Μπάζιλ Κέιβ, και ο στρατηγός Μάθιους τον προειδοποίησαν και του
τόνισαν ότι δεν πρέπει να αψηφά την αυτοκρατορία. Αυτός όμως τους αγνόησε και συγκέντρωσε στην πλατεία του
παλατιού τις δυνάμεις της σωματοφυλακής. Μέχρι το τέλος της ημέρας, είχαν
μαζευτεί 2.800 άντρες, στην πλειονότητα τους πολίτες, οπλισμένοι με τυφέκια και
μουσκέτα. Ο σουλτάνος διέθετε επίσης μερικά πολυβόλα Maxim, ένα πολύκανο πολυβόλο, ένα
μπρούτζινο κανόνι του 17ου αιώνα και δύο πυροβόλα πεδίου
Βλέποντας της κινήσεις του Χαλίντ οι Βρετανοί άρχισαν επίσης να συγκεντρώνουν τις δυνάμεις τους. Είχαν ένα στράτευμα 900 ανδρών από τη Ζανζιβάρη το οποίο ενισχύθηκε από 150 ναύτες του καταδρομικού HMS Philomel και της κανονιοδόους HMS Thrush που ήταν αγκυροβολημένα στο λιμάνι. Μία άλλη κανονιοφόρος, η HMS Sparrow, μπήκε στο λιμάνι και αγκυροβόλησε δίπλα στο Thrush. Παρά τις βρετανικές πιέσεις στις 15.00 με Βασιλικό Χαιρετισμό από τα κανόνια του παλατιού ο Χαλίντ ανακηρύχθηκε Σουλτάνος. Ο πρόξενος Κέιβ ζήτησε με τηλεγράφημα την έγκριση της κυβέρνησης του για να ξεκινήσει η επίθεση στο παλάτι.
26η Αυγούστου 1896
Το πρωί της 26ης Αυγούστου το καταδρομικό HMS Racoon έφτασε στο λιμάνι της πόλης της Ζανζιβάρης και αγκυροβόλησε δίπλα στο Thrush και το Sparrow. Λίγες ώρες μετά αφίχθηκε και το καταδρομικό HMS St George, ναυαρχίδα του Σταθμού Ακρωτηρίου και Ανατολικής Αφρικής. Στο πλοίο βρίσκονταν ο υποναύαρχος Χάρι Ρόσον και Βρετανοί πεζοναύτες και ναύτες. Περίπου στις 14:00 έφτασε στον Κέιβ η έγκριση. «Έχετε την έγκριση να υιοθετήσετε οποιαδήποτε μέτρα θεωρείται αναγκαία, και θα έχετε την υποστήριξη της κυβέρνησης της Αυτής Μεγαλειότητας. Μην επιχειρήσετε ωστόσο οτιδήποτε για το οποίο δεν είστε σίγουροι ότι μπορείτε να εκτελέσετε επιτυχώς» ανέφερε το τηλεγράφημα. Στη συνέχεια έστειλε τελεσίγραφο στον Χαλίντ απαιτώντας να κατεβάσει την σημαία του και να φύγει από το παλάτι μέχρι τις 09:00 στις 27 Αυγούστου ειδάλλως οι βρετανικές δυνάμεις θα άνοιγαν πυρ. Τα εμπορικά πλοία φεύγουν από το λιμάνι και το σκηνικό για την επίθεση είναι έτοιμο.
Ο πόλεμος
Το πρωί της 27ης Αυγούστου ο Χαλίντ έστειλε μήνυμα και ζήτησε διαπραγματεύσεις αλλά οι Βρετανοί του διαμήνυσαν ότι πρέπει να συμμορφωθεί με τους όρους του τελεσίγραφου. Ο Χαλίντ απάντησε πως δεν έχουμε πρόθεση να κατεβάσουμε την σημαία μας και δεν πιστεύουμε ότι θα ανοίξετε πυρ εναντίον μας». Στις 8:55 μη ο υπονάυαρχος Ρόσον από το St George έδωσε το σύνθημα να γίνει ετοιμασία για δράση.
Ακριβώς στις 09:00, ο Στρατηγός Λόιντ Μάθιους έδωσε διαταγή
στα βρετανικά πλοία να αρχίσουν τον βομβαρδισμό. Στις 9:02 τα πλοία Racoon, Thrush και Sparrow άνοιξαν ταυτόχρονα πυρ κατά του
παλατιού. Το Thrush με
την πρώτη του βολή έθεσε εκτός μάχης το αραβικό κανόνι των
Εν τω μεταξύ στις 09:05 το μοναδικό πλοίο της Ζανζιβάρης, το
πεπαλαιωμένο Glasgow
άνοιξε πυρ κατά του St George
χρησιμοποιώντας τα κανόνια
Το πλήρωμα του Glasgow σήκωσε Βρετανική σημαία ως ένδειξη της παράδοσής τους και διασώθηκαν όλοι από Βρετανούς ναύτες με άκατους. Το Thrush βύθισε επίσης δύο ατμάκατους των οποίων τα ζανζιβαρινά πληρώματα πυροβολούσαν εναντίον του με τυφέκια. Στη στεριά σημειώθηκε μια μικρή σύγκρουση. Οι άντρες του Χαλίντ πυροβόλησαν το βρετανικό στράτευμα, καθώς πλησίαζε στο παλάτι, χωρίς να προκαλέσουν απώλειες. Στις 9:40 ο πόλεμος είχε λήξει. Το απόγευμα ο προστατευόμενος των Βρετανών Χαμούντ μπιν Μουχάμεντ, τοποθετήθηκε στον θρόνο.
Τα βρετανικά πλοία και πληρώματα έριξαν περίπου 500 βλήματα, 4.100 σφαίρες με πολυβόλα και 1.000 με τυφέκια κατά την διάρκεια της σύρραξης.
Περίπου 500 Ζανζιβαρινοί άνδρες και γυναίκες σκοτώθηκαν ή τραυματίστηκαν κατά την διάρκεια του βομβαρδισμού, οι περισσότεροι εξαιτίας της φωτιάς που ξέσπασε στο παλάτι. Είναι άγνωστο το πόσοι από αυτούς ήταν στρατιώτες. Σκοτώθηκαν όλοι οι στρατιώτες που βρίσκονταν στα πυροβόλα και τα κανόνια. Οι Βρετανοί είχαν μόλις έναν τραυματία. Ήταν ένας υπαξιωματικός του Thrush ο οποίος είχε σοβαρά τραύματα αλλά τελικά επέζησε. Μετά το τέλος της σύγκρουσης κάτοικοι της Πόλης της Ζανζιβάρης επιτέθηκαν στην Ινδική συνοικία με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 20 άτομα. Οι Βρετανοί μετέφεραν στο νησί 150 στρατιώτες Σιχ από την Μομπάσα για να περιπολούν στους δρόμους.
Η τύχη του Χαλίντ και της Ζανζιβάρης
Ο σουλτάνος Χαλίντ και περίπου σαράντα ακόλουθοι αναζήτησαν καταφύγιο στο γερμανικό προξενείο. Οι Βρετανοί ζήτησαν από τον πρόξενο Μάθιους να τους παραδώσει τον Χαλίντ αλλά αυτός αρνήθηκε και υποσχέθηκε να φυγαδεύσει τον Χαλίντ στην Γερμανική Ανατολική Αφρική χωρίς να «πατήσει το πόδι του σε ζανζιβαρινό έδαφος». Στις 2 Οκτωβρίου στις 10.00 το πρωί το SMS Seeadler του γερμανικού ναυτικού έφτασε στο λιμάνι. Ο Χαλίντ και η συνοδεία του επιβιβάστηκαν και μεταφέρθηκαν στο Νταρ ες Αλάμ της Γερμανικής Ανατολικής Αφρικής.
Ο Χαλίντ συνελήφθη από βρετανικές δυνάμεις το 1916 κατά την διάρκεια της Εκστρατεία της Ανατολικής Αφρικής στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και εξορίστηκε στις Σεϋχέλλες και την Αγία Ελένη πριν του επιτραπεί να επιστρέψει στην Ανατολική Αφρική, όπου πέθανε στην Μομπάσα το 1927.
Οι υποστηριχτές του Χαλίντ τιμωρήθηκαν με το να υποχρεωθούν να πληρώσουν αποζημιώσεις για την κάλυψη του κόστους των βλημάτων που ρίχτηκαν εναντίον τους καθώς και των ζημιών που προκλήθηκαν από τις λεηλασίες, οι οποίες συνολικά ήταν 300.000 Ινδικές ρουπίες.
Μετά τον πόλεμο των 38 λεπτών κανείς δεν τόλμησε να σταθεί απέναντι στις βρετανικές εντολές. Η Ζανζιβάρη έμεινε για 67 χρόνια αποικία των Βρετανών και ουσιαστικά μετά από τη σύρραξη του 1896 έπαψε να είναι κυρίαρχο κράτος. Στις 10 Δεκεμβρίου 1963, απέκτησε την ανεξαρτησίας της από το Ηνωμένο Βασίλειο. Ένα μήνα αργότερα, η Ζανζιβαρινή Επανάσταση, οδήγησε στην ίδρυση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Ζανζιβάρης και της Πέμπα. Τον Απρίλιο του 1964, η Δημοκρατία συγχωνεύτηκε με την ηπειρωτική Τανγκανίκα. Αυτή η Ενωμένη Δημοκρατία της Τανγκανίκα και της Ζανζιβάρης, σύντομα μετονομάστηκε σε Ενωμένη Δημοκρατία της Τανζανίας, της οποίας η Ζανζιβάρη παραμένει μια ημι-αυτόνομη περιοχή.
Η διαφωνία για την ακριβή διάρκεια του πολέμου
Αν και τα 38 λεπτά είναι η πιο συχνά αναφερόμενη διάρκεια του πολέμου γενικότερα υπάρχει μια διχογνωμία για το πόσο ακριβώς διήρκησε η σύρραξη. Αυτό συμβαίνει κυρίως λόγω της σύγχυσης για το τι πραγματικά συνιστά την αρχή και το τέλος ενός πολέμου. Κάποιες πηγές θεωρούν αρχή του πολέμου την διαταγή για έναρξη πυρός στις 09:00 και κάποιες την έναρξη των πυροβολισμών στις 09:02. Το τέλος του πολέμου συνήθως τοποθετείται στις 09:40 όταν έπεσαν οι τελευταίες βολές και χτυπήθηκε η σημαία του παλατιού, αλλά κάποιες πηγές το τοποθετούν στις 09:45. Τα ημερολόγια των βρετανικών πλοίων παρουσιάζουν την ίδια σύγχυση, το St George αναφέρει ότι ανακοινώθηκε κατάπαυση του πυρός και ότι ο Χαλίντ εισήλθε στο Γερμανικό προξενείο στις 09:35, το Thrush στις 09:40, το Racoon στις 09:41 και το Philomel και το Sparrow στις 09:45.