Ο Έλον Μασκ πραγματικά θέλει να μας βάλει τσιπάκι στο κεφάλι



Ο Έλον Μασκ παρουσίασε μια νέα τεχνολογία εμφυτεύματος στον εγκέφαλο που θα μπορούσε να αλλάξει την ιστορία.

 

Ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της ζωής κρύβεται μέσα στο… κεφάλι μας. Ο αχαρτογράφητος εγκέφαλος του ανθρώπου παραμένει πάντοτε ένα μυστηριακό πεδίο, το οποίο οι επιστήμονες προσπαθούν συνεχώς να το αποκρυπτογραφήσουν. Τα οφέλη από μια τέτοια αποκρυπτογράφηση θα είναι σημαντικά: άνθρωποι με κινητικά προβλήματα θα μπορέσουν να χρησιμοποιήσουν ξανά τα μέλη τους, ενώ βλάβες του εγκεφάλου θα μπορούν να διορθωθούν εύκολα.

Ο Έλον Μασκ, ο εκκεντρικός εκατομμυριούχος που καταπιάνεται συνεχώς με ετερόκλητα αντικείμενα, πριν από τρεισήμισι χρόνια είχε παρουσιάσει το νέο του πρότζεκτ, το οποίο άκουγε στο όνομα Neuralink. Τότε, είχε υποσχεθεί ένα μέλλον που θα έμοιαζε με σενάριο επιστημονικής φαντασίας ή επεισόδιο της φουτουριστικής σειράς Black Mirror καθώς όπως είχε πει σκοπός ήταν να αναπτύξουν την τεχνολογία, ώστε μικροσκοπικά σωματίδια να προσαρμόζονται στον εγκέφαλο με απώτερο σκοπό να βελτιώνουν την μνήμη ή να δίνουν στον άνθρωπο τεχνητή νοημοσύνη. Είχε μιλήσει ακόμα και για την πιο μακρινή πιθανότητα οι άνθρωποι να μπορούν να «κατεβάζουν» σε έναν σκληρό δίσκο την μνήμη τους, όπως ακριβώς έχει συμβεί και σε ένα επεισόδιο του Black Mirror. Τότε, πολλοί ήταν σκεπτικοί μαζί του θεωρώντας τη Neuralink άλλο ένα υπερφιλόφοξο σχέδιο του Μασκ, το οποίο ίσως δεν οδηγούσε πουθενά. Τώρα, όμως οι περισσότεροι άρχισαν να το σκέφτονται ξανά.

Τα τρία γουρουνάκια

Τα ξημερώματα του Σαββάτου (ώρα Ελλάδας) ο Έλον Μασκ πρόβαλε στο YouTube ένα live streaming έχοντας μαζί του τρία γουρουνάκια. Ένα από αυτά, η Γερτρούδη, ξεχώριζε περισσότερο από τα άλλα. Μέσα στον εγκέφαλό της είχε τοποθετημένο το τσιπάκι της Neuralink. Το άλλο γουρουνάκι ήταν τελείως «καθαρό», χωρίς να έχει υποστεί καμία παρέμβαση, ενώ στο τρίτο είχε τοποθετηθεί κάποια στιγμή το τσιπάκι, ωστόσο τώρα είχε αφαιρεθεί από τον εγκέφαλό του χωρίς να του έχει προκαλέσει κανένα πρόβλημα.



Το εμφύτευμα που έχει η Γερτρούδη στον εγκέφαλό της έχει το μέγεθος περίπου ενός κέρματος, ενώ τοποθετήθηκε στον εγκέφαλο της ρομποτικά και αναίμακτα πριν από δυο μήνες. Τα ηλεκτρόδια του εμφυτεύματος είναι τόσο λεπτά, πιο λεπτά ακόμα και από ανθρώπινη τρίχα, που δεν έρχονται σε επαφή με αιμοφόρα αγγεία, αλλά εφαρμόζουν απευθείας στους νευρώνες του εγκεφάλου. Καθ’ όλη τη διάρκεια της μετάδοσης, η Γερτρούδη γύριζε στον χώρο της χωρίς να δίνει ιδιαίτερη σημασία στους γύρω της και ψάχνοντας απλώς την τροφή της. Την ίδια στιγμή, μπορούσε κανείς να δει και να ακούσει σε πραγματικό χρόνο τα εγκεφαλικά σήματα που έστελνε ο πεινασμένος εγκέφαλος του γουρουνιού σε έναν υπολογιστή μέσα από τα 1.024 ηλεκτρόδια του τσιπ, το οποίο ήταν ενσωματωμένο στους νευρώνες που αφορούν την όσφρηση. Όταν η Γερτρούδη μύριζε τροφή, το διάγραμμα στην οθόνη σημείωνε κορυφές και ακούγονταν χαρακτηριστικά «μπιπ», ενώ ταυτόχρονα το σύστημα συνέλεγε δεδομένα ώστε να διαπιστωθεί πώς μεταβάλλονται τα εγκεφαλικά σήματα όταν εκτελείται μια συγκεκριμένη ενέργεια.

Η επανάσταση της Neuralink

Ο Έλον Μασκ δημιούργησε την Neuralink το 2016 καλώντας δεκάδες επιστήμονες να δουλέψουν σε αυτήν. Πριν από έναν χρόνο, τον Ιούλιο του 2019, ο Μασκ είχε πραγματοποιήσει την πρώτη σχεδόν πλήρη παρουσίαση του οράματος της εταιρείας. Όπως είχε πει τότε στόχος τους ήταν να δημιουργηθεί ένα εμφύτευμα εγκεφάλου, το οποίο θα προσαρμόζεται απευθείας σε συγκεκριμένους νευρώνες του εγκεφάλου (πχ αυτούς που ελέγχουν την κίνηση, την όσφρηση κλπ) και θα μπορεί να διαβάζει τον εγκέφαλο σε πραγματικό χρόνο και να αναλύει ταχύτατα τις πληροφορίες στέλνοντάς τες παράλληλα μέσω Bluetooth ή άλλου ασύρματου τρόπου σε εξωτερική ηλεκτρονική συσκευή (π.χ. smartphone, υπολογιστή). Έτσι, σύμφωνα με όσα είχε πει τότε ο Μασκ το σύστημα θα μάθαινε κάποια στιγμή τον εγκέφαλο και θα επέτρεπε έτσι μια ομαλή συμβίωση της τεχνητής νοημοσύνης με τον ανθρώπινο εγκέφαλο και πιθανότατα κάποια στιγμή θα δημιουργούνταν έναν είδος «υπερνοημοσύνης». Το εμφύτευμα που είχε παρουσιάσει τότε τοποθετούνταν χειρουργικά στον εγκέφαλο και συνδεόταν με μια συσκευή που έμπαινε πίσω από το αυτί σαν ακουστικό Bluetooth.



Ο βασικός απώτερος σκοπός όλων αυτών είναι η θεραπεία σοβαρών ψυχικών και σωματικών προβλημάτων. Οι νευρώνες του εγκεφάλου μας στέλνουν ηλεκτρικά σήματα σε όλο μας το σώμα επιτρέποντάς μας να αντιλαμβανόμαστε όλες τις αισθήσεις μας όπως την όραση, την ακοή, την αφή, αλλά και τον πόνο. Όταν υπάρχει κάποιο σωματικό πρόβλημα αυτό οφείλεται σε κάποιο «λάθος της μετάδοσης». Ωστόσο, καταγράφοντας και μελετώντας αυτά τα σήματα είναι πιθανό να μπορέσουμε να επέμβουμε και να τα διορθώσουμε θεραπεύοντας έτσι πολλές παθήσεις όπως απώλεια μνήμης, απώλεια ακοής, κατάθλιψη, παράλυση, αϋπνία, σχιζοφρένεια, άγχος, εξαρτήσεις, ισχαιμικά επεισόδια κλπ.

Ήδη υπάρχουν εμφυτεύματα εγκεφάλου που έχουν δώσει την δυνατότητα ασθενείς με σοβαρά κινητικά προβλήματα να κινούν ξανά τα μέλη τους, ωστόσο το εμφύτευμα πάνω στο οποίο δουλεύει η εταιρεία του Μασκ υπόσχεται να κάνει πολλά παραπάνω, καθώς σκοπός είναι να γίνει «ένα» με τον εγκέφαλο.

Η εμφύτευση

Η μεγάλη διαφορά με όσα εμφυτεύματα εγκεφάλου υπάρχουν ήδη, αλλά και με το πρώτο δείγμα που είχε παρουσιάσει πέρυσι η Neuralink, είναι ότι το συγκεκριμένο εισάγεται με ελάχιστα επεμβατικό τρόπο και εντελώς αναίμακτα, ενώ είναι σαν «αόρατο».

Το νέο εμφύτευμα έχει μέγεθος περίπου όσο ένα νόμισμα και σκοπός είναι η εμφύτευση του να γίνεται με τη βοήθεια ενός ειδικού ρομπότ – χειρουργού, το οποίο θα εκτελεί μια εντελώς αναίμακτη μικροεπέμβαση διάρκειας περίπου μιας ώρας με μερική αναισθησία μετά την οποία ο ασθενής θα μπορεί να αποχωρήσει αμέσως. Το εμφύτευμα δεν θα ενοχλεί ούτε θα προκαλεί πόνο καθώς τα ηλεκτρόδια που συνδέονται στον εγκέφαλο είναι τόσο μικρά (πάχος στο 1/20 μιας τρίχας, μήκος 43mm) που δεν ακουμπούν καν τα αιμοφόρα αγγεία. Ο Μασκ μάλιστα στην παρουσίαση το χαρακτήρισε σαν «ένα Fitbit για τον εγκέφαλο», αναφερόμενος στα wearable ρολόγια που φορά κανείς και μετρούν όλες τις ενδείξεις του, ενώ είπε ότι θα μπορούσε ο καθένας να έχει ένα εμφύτευμα εκείνη τη στιγμή στον εγκέφαλό του χωρίς το καταλάβει!

Σύμφωνα μάλιστα με τα όσα έχουν δείξει οι δοκιμές στα γουρούνια, ο Μασκ ισχυρίζεται πως θα είναι το ίδιο εύκολο να αφαιρέσεις το εμφύτευμα ή να τοποθετήσεις αναβαθμισμένο μοντέλο στο μέλλον για παράδειγμα με μακρύτερα ηλεκτρόδια για να φτάνει σε πιο βαθιές περιοχές του εγκεφάλου. Επισήμανε ακόμα ότι θα φορτίζεται ασύρματα κάθε βράδυ, ενώ διαβεβαίωσε ότι δεν θα υπάρχει ζήτημα παραβίασης της ασφαλείας και της ιδιωτικότητας του ατόμου. Οι πληροφορίες που θα στέλνει το εμφύτευμα στον υπολογιστή θα είναι κρυπτογραφημένες και συμπιεσμένες, ενώ ήδη συνεργάζονται με ειδικούς ασφαλείας για να προσφέρουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερη προστασία από χάκερς.

Τα προβλήματα

Φυσικά, η ιδέα για τα εμφυτεύματα εγκεφάλου δεν είναι καθόλου καινούργια. Οι επιστήμονες δουλεύουν σε αυτά για δεκαετίες και τα έχουν δοκιμάσει σε ζώα, όπως οι πίθηκοι, αλλά και σε ανθρώπους. Ο αμερικανικός οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) έχει ήδη εγκρίνει ορισμένες συσκευές εγκεφαλικής διέγερσης, οι οποίες βοηθούν ανθρώπους με Πάρκινσον να ελέγξουν το τρέμουλο. Αρκετές εταιρείες ακόμα αναζητούν δικές τους μεθόδους για να συνδέουν τον ανθρώπινο εγκέφαλο με υπολογιστές. Ακόμα και το Facebook εργάζεται πάνω σε μια μη επεμβατική συσκευή που θα σου επιτρέπει να γράφεις μηνύματα με την σκέψη.

Από την άλλη, η εταιρεία Synchron έχει κατασκευάσει μια ασύρματη συσκευή που τοποθετείται ενδοφλέβια χωρίς να χρειάζεται κάποια επέμβαση στον εγκέφαλο με σκοπό να «μεταφράζει» τα σήματα του εγκεφάλου επιτρέποντας σε τετραπληγικούς ανθρώπους να ελέγχουν συσκευές με τη σκέψη τους. Ήδη αυτήν την εβδομάδα έλαβε έγκριση από τον FDA και πρόκειται να ξεκινήσει να κάνει πειράματα με την συσκευή σε ανθρώπους. Παράλληλα και η Neuralink ανακοίνωσε τώρα ότι κατάφερε να πάρει έγκριση τον προηγούμενο μήνα από τον FDA για να ξεκινήσουν δοκιμές των εμφυτευμάτων και σε εθελοντές – ανθρώπους.

Ωστόσο, όλες αυτές οι προσπάθειες συναντούν λίγο πολύ τα ίδια προβλήματα, πέρα από την τεράστια ηθική συζήτηση που ανοίγει σχετικά με το σημείο που θα πρέπει να επιτραπεί η «πρόσβαση στην σκέψη μας». Όλες οι διαδικασίες είναι πολύ ακριβές, ενώ απαιτείται μεγάλη εκπαίδευση τόσο του χρήστη όσο και του μηχανήματος καθώς ειδικά στην περίπτωση του εγκεφάλου τα σήματα μπορεί να αλλάζουν καθημερινά. Παράλληλα, η απόφαση να τοποθετήσει κάποιος ένα εμφύτευμα μέσα στον εγκέφαλό του δεν είναι εύκολη καθώς απαιτείται χειρουργική διαδικασία, κατά την οποία θα πρέπει να ανοιχτεί μια τρύπα στο κρανίο μέχρι τον εγκέφαλο. Ο Μασκ υποσχέθηκε πάντως ότι παρακάμπτοντας τα αιμοφόρα αγγεία του κρανίου θα υπάρχει το μικρότερο δυνατό τραύμα.

Πάντως, ο Μασκ παραδέχτηκε ότι σε πρώτη φάση τα εμφυτεύματα αυτά θα είναι αρκετά ακριβά, αλλά αν προχωρήσει η τεχνολογία τους τότε θα μειωθεί το κόστος σε μερικές χιλιάδες δολάρια και θα γίνει μια τόσο εύκολη και φθηνή διαδικασία όπως μια κλασική επέμβαση Lasik για την διόρθωση των προβλημάτων όρασης με λέιζερ.

Μετά την παρουσίαση του Μασκ, ο ερευνητής Άρι Μπέντζαμιν του εργαστηρίου Kording στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια έθεσε ακόμα ένα ζήτημα που θα μπορούσε να είναι η μεγαλύτερη τροχοπέδη στην προσπάθεια αυτή: η συνθετότητα του ανθρώπινου εγκεφάλου και η άγνοιά μας γι’ αυτόν. Ο Μασκ ανέφερε ότι είναι σημαντική η δοκιμή του εμφυτεύματος στα γουρούνια καθώς ο εγκέφαλός τους έχει αρκετά κοινή δομή με τον δικό μας. «Αν η συσκευή αντέχει στο γουρούνι - και άντεξε εκεί εδώ και δύο μήνες και συνεχώς δυναμώνει- αυτό είναι καλό σημάδι και για τους ανθρώπους». Ωστόσο, ο Μπέντζαμιν έχει άλλη άποψη:

«Μόλις θα έχουν τις καταγραφές από τον ανθρώπινο εγκέφαλο, το Neuralink θα πρέπει να τις αποκωδικοποιήσει και εκεί κάποια στιγμή θα υπάρξει το πρόβλημα εξαιτίας της δικής έλλειψης βασικής κατανόησης για το πώς λειτουργεί το μυαλό. Τότε δεν θα έχει σημασία από πόσους νευρώνες έχουν καταγραφές. Οι στόχοι για αποκωδικοποίηση και τα σχέδια για νέες κινήσεις είναι δύσκολα όταν δεν γνωρίζεις τον νευρικό κώδικα στον οποίο επικοινωνούν αυτά τα πράγματα», ανέφερε ο Άρι Μπέντζαμιν στο CNN.

Το περίεργο μέλλον

Αν και προς το παρόν ο στόχος της Neuralink είναι να αποκαταστήσει την κίνηση σε άτομα με βλάβες στην σπονδυλική στήλη, ο Μασκ και οι συνεργάτες του δεν δίστασαν κατά την παρουσίαση να κάνουν εικασίες για την πιθανή χρήση αυτής της τεχνολογίας στο μέλλον. Ο Μασκ ανέφερε ότι η Neuralink θέλει κάποια στιγμή να δημιουργήσει μια «συσκευή γενικής χρήσης» που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να παίξει κάποιος ή να επικοινωνήσει ή ακόμα και να οδηγήσει ένα αυτοκίνητο Tesla μόνο με την σκέψη του.

Ένας συνεργάτης του ανέφερε ότι θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ακόμα και για καλλιτεχνικές δημιουργίες. «Υπάρχει τόσο πολλή δημιουργικότητα παγιδευμένη στο μυαλό μας. Μπορείς να κλείσεις τα μάτια και να συλλάβεις μια απίστευτη σκηνή σαν του Νταλί, αλλά θα σου έπαιρνε χρόνια για να τελειοποιήσεις την τεχνική σου, ώστε να την αποτυπώσεις. Πιθανόν με αρκετά ηλεκτρόδια στα σωστά σημεία θα μπορούσες να ξεκινήσεις να αξιοποιήσεις αυτά τα αρχικά σχέδια και να αρχίσεις να τα αποκωδικοποιείς».

Από την άλλη ο Μασκ πήγε ακόμα παραπέρα: «Αυτό σίγουρα θα αρχίσει να ακούγεται πολύ σαν το Black Mirror, αλλά ουσιαστικά ναι. Οτιδήποτε κωδικοποιείται μέσα στην μνήμη μας θα μπορούσε να ανέβει. Θα μπορούσες ουσιαστικά να αποθηκεύσεις τις αναμνήσεις σου για περίπτωση ανάγκης και να τις ανεβάσεις ξανά εφόσον χρειαστεί. Και τελικά θα μπορούσες πιθανόν να τις περάσεις σε ένα νέο σώμα ή ένα ρομποτικό σώμα. Το μέλλον πρόκειται να είναι περίεργο», κατέληξε.