Ένας άντρας, εκατοντάδες παιδιά σε όλο τον κόσμο και μεγάλα ερωτήματα. Η υπόθεση του Γιόναθαν Μέιγερ ρίχνει φως σε μια επιχείρηση χωρίς κανόνες
Το 2015 η Βανέσα φαν Έβαϊκ, μια ξυλουργός από την Ολλανδία, αποφάσισε ότι ήρθε η ώρα να γίνει μητέρα. Ήταν 34 ετών και δεν είχε σχέση. Έτσι, όπως πολλές άλλες γυναίκες, αναζήτησε έναν δωρητή σπέρματος.
Μια άλλη επιλογή ήταν και η τεχνητή γονιμοποίηση σε κάποια κλινική αλλά το κόστος ήταν απαγορευτικό. Βρήκε λοιπόν έναν ιδανικό υποψήφιο σε μια ιστοσελίδα που ονομαζόταν «Desire for a Child». Ήταν από τις πολλές online αγορές σπέρματος όπου γυναίκες μπορούσαν να επιλέξουν άμεσα τον δωρητή της αρεσκείας του.
Η κ.Φαν Έβαϊκ εστίασε σε ένα συγκεκριμένο προφίλ, ήταν ο Γιόναθαν Γιάκομπ Μέιγερ, ένα τριαντάρης Ολλανδός μουσικός.
Ήταν όμορφος, με γαλανά μάτια και ξανθά σγουρά μαλλιά. Όπως λέει η κ.Φαν Έβαϊκ της άρεσε γιατί έμοιαζε τόσο αυθεντικός. «Μίλησα μαζί του στο τηλέφωνό και μου φάνηκε ευγενικός, με καλούς τρόπους και καλή ψυχή. Του άρεσε η μουσική και μιλήσαμε για τις σκέψεις του για τη ζωή. Μου φάνηκε σαν το αγόρι της διπλανής πόρτας» τονίζει.
Περίπου έναν μήνα μετά, αφού είχε κάνει διάφορες σκέψεις, αποφάσισε να συναντήσει τον κ.Μέιγερ. Έδωσαν ραντεβού σε έναν πολυσύχναστο σταθμό του Μετρό στη Χάγη. Ο κ.Μέιγερ της έδωσε ένα φιαλίδιο με το σπέρμα του και αυτή τον πλήρωσε 165 ευρώ και του κάλυψε τα έξοδα του ταξιδιού.
Μετά από κάποιους μήνες γέννησε την κόρη της. Ήταν το πρώτο της παιδί και για τον κ.Μέγιερ το όγδοο, όπως της αποκάλυψε ο ίδιος.
200 και πλέον παιδιά...
Το 2017 η κ.Φαν Έβαϊκ αποφάσισε πως θέλει και δεύτερο παιδί. Ακολούθησε την ίδια διαδικασία. Επικοινώνησε με τον Μέγιερ, συναντήθηκαν, της έδωσε το σπέρμα του και τον πλήρωσε. Έμεινε και πάλι έγκυος και αυτή τη φορά γέννησε ένα αγοράκι.
Λίγο πριν πάρει και πάλι το σπέρμα του κ.Μέγιερ είχε μάθει κάτι πολύ ανησυχητικό. Μιλώντας με μια άλλη ανύπαντρη μητέρα, που είχε επίσης χρησιμοποιήσει το σπέρμα του κ.Μέγιερ, ενημερώθηκε για μια έρευνα από το ολλανδικό υπουργείο υγείας. Τα επίσημα στοιχεία έδειχναν ότι ο κ.Μέγιερ ήταν δωρητής σπέρματος σε 102 περιπτώσεις. Η έρευνα δεν συμπεριελάμβανε τις δωρεές που είχε κάνει μέσω ιστοσελίδων όπως στην περίπτωση της Φαν Έβαϊκ. Αυτό σήμαινε ότι πιθανότατα ήταν ο πατέρας 200 και πλέον παιδιών. Η κ.Φαν Έβαϊκ όμως ήθελε τα παιδιά της να έχουν τον ίδιο πατέρα και έτσι προχώρησε με τον κ.Μέιγερ. Παρ' όλα αυτά η υπόθεση την είχε προβληματίσει.
Η Ολλανδία είναι σχετικά μικρή χώρα. Με πληθυσμό 17εκατ. δύο βιολογικά αδέλφια, άγνωστα μεταξύ τους, ήταν πιθανό να συναντηθούν και να κάνουν οικογένεια. Πέραν από το προφανές πρόβλημα οι πιθανότητες τα παιδιά τους να αντιμετωπίσουν προβλήματα υγείας είναι πολύ μεγάλες.
Επικοινώνησε λοιπόν με τον κ.Μέγιερ και του έθεσε το θέμα. Αυτός παραδέχθηκε ότι είχε δωρίσει το σπέρμα του τουλάχιστον 175 φορές και προσέθεσε ότι πιθανότατα υπήρχαν και άλλες που δεν θυμάται. «Μου είπε ότι απλά βοηθάει τις γυναίκες να κάνουν το μεγαλύτερο όνειρο τους πραγματικότητα. Τους απάντησα ότι αυτό δεν είναι βοήθεια. Πώς θα εξηγήσω στα παιδιά μου ότι πιθανότατα έχουν 300 αδέλφια;» τονίζει ο κ.Φαν Έβαϊκ.
Ανεξέλεγκτη παγκόσμια επιχείρηση
Η δωρεά σπέρματος είναι πλέον μια τεράστια παγκόσμια επιχείρηση. Κλινικές γονιμοποίησης, τράπεζες σπέρματος και ιδιώτες δωρητές βγάζουν χρήματα από άτομα που θέλουν ένα παιδί αλλά δεν έχουν σχέση.
Αυτή η επιχείρηση όμως λειτουργεί με προβληματικούς κανόνες. Σε κάθε χώρα οι νόμοι διαφέρουν αναφορικά με το πόσες δωρεές μπορεί να κάνει ο καθένας. Χαρακτηριστικό είναι ότι στις ΗΠΑ ουσιαστικά δεν υπάρχει νομοθεσία για το θέμα ενώ στην Ολλανδία απαγορεύεται μόνο η ανώνυμη δωρεά και μια κατευθυντήρια γραμμή προς τις κλινικές να δέχονται πάνω από 25 δωρεές από κάθε άτομο.
Οι δωρητές όμως μπορούν να δώσουν το σπέρμα τους σε κλινικές εκτός της χώρας τους ή σε διεθνή πρακτορεία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η μεγαλύτερη κλινική σπέρματος στη Δανία που λαμβάνει «υλικό» από πάνω από 100 διαφορετικές χώρες. «Δεν υπάρχει κάτι που να εμποδίσει έναν δωρητή να δώσει σπέρμα πάνω από μια φορά. Οι τράπεζες απλά τον ρωτούν αν έχει δώσει αλλού αλλά κανείς δεν μπορεί να το ελέγξει» αναφέρει η Γουέντι Κρέιμερ, συνιδρυτής οργάνωσης που προσφέρει υποστήριξη σε οικογένειες που έχουν προκύψει από δωρεά σπέρματος.
Μάλιστα όταν μιλάμε για μια συμφωνία μέσα διαδικτύου και ένα ιδιωτικό ραντεβού όπως αυτό της Φαν Έβαϊκ με τον Μέιγερ τότε δεν υπάρχει κανείς έλεγχος. Οι περιπτώσεις δωρητών με δεκάδες παιδιά είναι πάρα πολλές όπως αυτές ατόμων που διαπιστώσουν μέσω των social media ότι τελικά έχουν πάρα πολλά ετεροθαλή αδέλφια.
Ο γιατρός και ο... Λουίς
Το 2019 ένα ολλανδικό ίδρυμα έκανε μια έρευνα μέσω DNA και απέδειξε ότι ο γιατρός Γιαν Κάρμπαατ, είχε γονιμοποιήσει με το σπέρμα του, τουλάχιστον 68 γυναίκες που επισκέφθηκαν την κλινική του. Οι μητέρες δεν γνώριζαν ότι ο πατέρας των παιδιών τους ήταν ο Κάρμπαατ. Ο γιατρός είχε πεθάνει το 2017 και δεν λογοδότησε.
Μια άλλη έρευνα απέδειξε ότι ο δωρητής που είναι γνωστός ως «Λουίς» έχει πάνω από 200 παιδιά στην Ολλανδία. Ο 36χρονος Ίβο φαν Χάλεν είναι ένα από αυτά. Από τότε που το έμαθε έχει καταφέρει να επικοινωνήσει με 42 ετεροθαλή αδέλφια του. «Ήταν ένα σοκ να ενσωματώσεις 42 αδέλφια στη ζωή σου. Η ομάδα μας έχει φτάσει τα 70 παιδία ήδη και κάθε μήνα βρίσκουμε και ένα καινούργιο» τονίζει.
Χαρακτηριστικό των κινδύνων που ελλοχεύει η κατά συρροή δωρεά σπέρματος είναι η περίπτωση δύο παιδιών του «Λουίς» που επικοινωνούσαν στη σελίδα γνωριμιών Tinder και έμαθαν πως είναι αδέλφια ενώ σκέφτονταν να κανονίσουν μια συνάντηση.
Άτομα σαν τον δρ.Κάρμπαατ χρησιμοποιούσαν το σπέρμα τους παράνομα και η δράση τους αποκαλύφθηκε πολλά χρόνια μετά. Σε άλλες περιπτώσεις το μοναδικό τους κίνητρο είναι τα χρήματα. Ο Άρι Νέιτζελ (φωτο), ένα μαθηματικός από τη Νέα Υόρκη, παραδέχθηκε σε συνέντευξη του ότι έχει 76 βιολογικά παιδιά. Το 2016 ο Σάιμον Γουάτσον από τη Μεγάλη Βρετανία αποκάλυψε στο BBC ότι έχει τουλάχιστον 800 σε ολόκληρο τον κόσμου.
Κανένα νομικό πλαίσιο
Ο Γιόναθαν Μέγιερ είχε υιοθετήσει και τις δύο τακτικές. Έδινε σπέρμα τόσο σε κλινικές όσο και ιδιωτικά. Όταν πλέον η δράση του αποκαλύφθηκε το ίδρυμα Donor Child ανακάλυψε ότι , πέρνα από τα 102 μέσω κλινικών, έχει τουλάχιστον 80 βιολογικά παιδιά από ιδιωτικές δωρεές. Η κυβέρνηση έδωσε εντολή στις 11 κλινικές που ακόμα είχαν σπέρμα του να το καταστρέψουν.
Η κ.Φαν Έβαϊκ έγινε φίλη με δύο ακόμα μητέρες που είχαν χρησιμοποιήσει το σπέρμα του Μέιγερ. Όπως της είπαν δούλευαν μαζί στο ίδιο σχολείο και συνειδητοποίησαν τι συμβαίνει όταν παρατήρησαν ότι τα παιδιά τους, αμφότερα εννέα ετών, έμοιαζαν πάρα πολύ.
Μάλιστα τόνισαν ότι γνωρίζουν και άλλες μητέρες στην πόλη τους που είχαν επιλέξει τον Μέιγερ ως δότη. Πλέον φοβούνται το ενδεχόμενο παιδιά που δεν γνωρίζουν ότι είναι αδέλφια θα συνάψουν σχέσεις όταν ενηλικιωθούν.
Οι μητέρες απευθύνθηκαν σε δικηγόρους για να κυνηγήσουν το θέμα νομικά αλλά ενημερώθηκαν ότι δεν μπορούν να κάνουν πολλά πράγματα. «Δυστυχώς δεν υπάρχει το νομικό πλαίσιο. Είναι απίστευτο ότι συμβαίνει κάτι τέτοιο. Τα παιδιά είναι τα θύματα σε αυτήν υπόθεση. Κάτι πρέπει να γίνει για να σταματήσουν περιπτώσεις σαν του Μέιγερ. Αυτό που μπορούν να κάνουν είναι να μιλήσουν δημοσίως και ο κόσμος να μάθει και να μην χρησιμοποιεί το σπέρμα του» τονίζει ο δικηγόρος Τιμ Μπάετερ.
Δωρητής σε 13 χώρες
Ο Γέφλε Ντε Μπούρ έχει αναλάβει από το ίδρυμα Donor Child να καταγράψει τη δραστηριότητα του Μέιγερ. Σύμφωνα με την έρευνα του ταξίδευε για πολλά χρόνια σε Σκανδιναβικές χώρες και την Ουκρανία. Ήταν δότης σπέρματος σε κλινικές και ιστοσελίδες από το 2007.
Ο ίδιος ο Μέιγερ είχε αποκαλύψει με ανάρτηση του στο Facebook ότι επισκέφθηκε κλινική στο Κίεβο και έδωσε σπέρμα. Με διαφορετικά ονόματα σε κάθε ιστοσελίδα έχει δώσει υλικό σε γυναίκες στη Γερμανία και την Ιταλία ενώ έχει κάνει εγγραφή και σε τουλάχιστον μια παγκόσμια τράπεζα σπέρματος. Με αυτό τον τρόπο θα μπορούσε να είναι ο πατέρα εκατοντάδων ή ίσως και χιλιάδων παιδιών σε όλο τον κόσμο καθώς οι διεθνείς κανόνες είναι επικίνδυνα χαλαροί. Οι διεθνείς τράπεζες δεν έχουν ένα γενικό αρχείο δωρητών με αποτέλεσμα να μην μπορεί να καταγραφεί πόσες δωρεές έχει κάνει ο καθένας.
Ο Ντε Μπουρ τονίζει ότι εντόπισε γυναίκες που χρησιμοποίησαν το σπέρμα του Μέιγερ σε 13 χώρες. Όταν το σκάνδαλο ξέσπασε μια Γερμανία επικοινώνησε με τράπεζα σπέρματος Cryos, απ' όπου είχε πάρει το υλικό του Μέιγερ. Το 2019 έλαβε ένα γράμμα που επιβεβαίωνε ότι ο συγκεκριμένος άντρας είχε καταπατήσει τους κανόνες και πλέον δεν συνεργάζονται μαζί του. Ο ίδιος ο Μέιγερ υποστήριξε ότι κανείς δεν του είπε ότι δεν μπορεί να συνεχίσει να δίνει σπέρμα σε κλινικές και ιστοσελίδες. Η Cryos επιμένει ότι είχε υπογράψει συμβόλαιο αποκλειστικότητας.
Αυτή τη στιγμή είναι αδύνατο να καταγραφεί ο ακριβής αριθμός των παιδιών του Μέιγερ. Τα στοιχεία και η δράση του δείχνουν πάντως πως είναι σίγουρα πάνω από 200 και ίσως να φτάνουν και τα 1.000.
«Έχω περίπου 250 παιδιά. Οι αναφορές για 1.000 είναι γελοίες. Έγινα δότης όχι για τα νούμερα αλλά από την αγάπη μου να βοηθήσω μητέρες και οικογένειες να υλοποιήσουν το όνειρο τους. Δεν μπορώ να καταλάβω πως κάποιοι εστιάζουν στα νούμερα» τονίζει ο ίδιος ο Μέιγερ.
Ανάγκη για συντονισμένη δράση
Για να καταπολεμήσει τους «κατά συρροή δωρητές» η Ολλανδία παίρνει διάφορα μέτρα μεταξύ των οποίων και η δημιουργία επίσημου μητρώου. Τα παραθυράκια όμως σε διεθνές επίπεδο παραμένουν. Αν δεν υπάρξει διεθνές μητρώο και νομικό πλαίσιο οι δωρητές και οι εταιρίες ουσιαστικά θα κάνουν ό,τι θέλουν.
«Υπάρχουν δωρητές που ταξιδεύουν σε όλη την Ευρώπη με στόχο να έχουν όσο περισσότερα παιδιά γίνεται. Είναι ένας αηδιαστικός ναρκισσισμός. Κανείς δεν θέλει 100 παιδιά και περισσότερα. Αυτοί οι άντρες αναζητούν επιβεβαίωση, νιώθουν ότι είναι μεγαλειώδεις και όλοι τους επιζητούν» αναφέρει η Γερμανίδα δικηγόρος, Κριστίνα Μοτέιλ.
Μια έρευνα του 2013 αναφέρει ότι οι «κατά συρροή δωρητές» έχουν τρία βασικά κίνητρα. Είναι είτε τα χρήματα, είτε ότι νιώθουν γενναιόδωροι, είτε θέλουν να περάσουν το DNA τους σε άλλους. Υπάρχουν άτομα που δίνουν σπέρμα για έξι ή δέκα χρόνια και οι αριθμοί των παιδιών προκαλούν τρόμο.
Κάποια άτομα, όπως ο Άρι Νέιτζελ, το έχουν κάνει τρόπο ζωής. Όπως ο ίδιος είχε δηλώσει γυναίκες του πλήρωναν τα εισιτήρια για να ταξιδέψει σε διάφορα μέρη του κόσμου και να τους δώσει το σπέρμα του. Μάλιστα με κάποιες οικογένειες έχει διατηρήσει επαφή και γνωρίζει τα παιδιά.
«Η ζήτηση είναι τεράστια και εγώ λατρεύω να έχω παιδιά. Είναι ωραίο να βοηθώ οικογένεια και να τις βλέπω πόσο ευτυχισμένες είναι» υποστηρίζει.
Αρκετοί είναι όμως αυτοί που δεν πιστεύουν σε αυτά τα... ευγενικά κίνητρα. Μια μητέρα στην Αυστραλία, που χρησιμοποίησε το σπέρμα του Γιόναθαν Μέιγερ, τονίζει χαρακτηριστικά: «Αυτοί οι άντρες δίνουν υλικό όποτε και όπου θέλουν και έχουν παιδιά σε όλο τον κόσμο χωρίς οι γονείς να το γνωρίζουν. Δεν μπορώ να φανταστώ τι θα σκεφτεί ο γιός μας όταν ανακαλύψει τι έχει συμβεί»…