Το Iron Dome δεν είναι απλώς ένα ακόμα σύστημα άμυνας. Η "εξυπνάδα" του το καθιστά ίσως το πιο αποτελεσματικό σύστημα άμυνας που έχει δημιουργηθεί ποτέ
Ισραήλ και Παλαιστίνη τις τελευταίες δέκα περίπου μέρες
επιδίδονται σε έναν ακήρυχτο πόλεμο. Το Ισραήλ με βομβαρδισμούς από αέρος αλλά
και με χερσαίες επιχειρήσεις έχει επιφέρει σοβαρά πλήγματα στα παλαιστινιακά
εδάφη, όπου τουλάχιστον 227 άτομα έχουν χάσει τη ζωή τους. Την ίδια στιγμή, η
Παλαιστινιακή Αρχή απαντά με την ρίψη ρουκετών με στόχο το Ισραήλ. Τις τελευταίες
μέρες έχουν εκτοξευθεί χιλιάδες ρουκέτες, ωστόσο ελάχιστες από αυτές έχουν
καταφέρει να πλήξουν κρίσιμους στόχους καθώς έχουν εξουδετερωθεί πριν καν
πλησιάσουν στο έδαφος. Ο λόγος είναι το μοναδικό στον κόσμο αμυντικό σύστημα
του Ισραήλ με την ονομασία «Iron Dome»,
το οποίο θα μπορούσε να αποδοθεί στα ελληνικά ως «Σιδερένιος Θόλος».
«Το Εναέριο Αμυντικό Σύστημα ‘Σιδερένιος Θόλος’ έχει έναν
στόχο: να εξουδετερώνει τις ρουκέτες στον αέρα πριν αυτές σκοτώσουν Ισραηλινούς
πολίτες. Δεν θα απολογηθούμε επειδή σώζουμε ζωές», έγραψαν οι Ισραηλινές
Αμυντικές Δυνάμεις (Israeli Defense Forces -IDF)
πριν λίγες μέρες στο Twitter.
Επιλεγμένες
εξουδετερώσεις
Ο ισραηλινός στρατός υποστηρίζει ότι τα αντιβαλλιστικά βλήματα
που εκτοξεύονται από το σύστημα του Σιδερένιου Θόλου μπορούν να εξουδετερώσουν
πάνω από το 90% των ρουκετών που εκτοξεύει η άλλη πλευρά. Ωστόσο, ο Σιδερένιος
Θόλος δεν κυνηγά κάθε ρουκέτα. Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με τα επίσημα
στοιχεία του IDF, το
σύστημα έχει καταστρέψει λιγότερες από τις μισές ρουκέτες και όλμους που έχουν
εκτοξευτεί από την Χαμάς και την Ισλαμική Τζιχάντ.
Μέχρι και την Κυριακή 16/5, η Ισραηλινή Πολεμική Αεροπορία
ανέφερε ότι εκτοξεύτηκαν από την Γάζα περίπου 3.100 ρουκέτες από τότε που
ξεκίνησαν τα επεισόδια μια περίπου εβδομάδα νωρίτερα. Περίπου 450 απέτυχαν κατά
την εκτόξευση και δεν έφτασαν ποτέ κοντά στο Ισραήλ. Από τις υπόλοιπες 2.650,
σχεδόν οι 1.210 αναχαιτίστηκαν.
Δεδομένου της μεγάλης ποσότητας ρουκετών που εκτοξεύονται
από την πλευρά της Γάζας, ειδικά σε περιόδους έντασης, ο Σιδερένιος Θόλος «αποφασίζει»
ποια από αυτές αποτελεί μεγαλύτερο κίνδυνο, δηλαδή αν στοχεύει αστικές περιοχές
ή κρίσιμες εγκαταστάσεις, όπως δρόμοι, γέφυρες κτλ. Έτσι, αγνοεί επίτηδες αυτές
που από την τροχιά τους φαίνεται ότι θα πέσουν σε ακατοίκητες περιοχές ή στη
θάλασσα. Το IDF εκτιμά ότι υπήρχαν περί τις 13 με 14
χιλιάδες ρουκέτες στη Γάζα πριν ξεκινήσει η σύρραξη κι έτσι αν υποθέσουμε ότι
θα εκτοξευτούν οι περισσότερες από αυτές, η επιλεκτική εξουδετέρωσή τους είναι
κριτικής σημασίας ώστε να λειτουργήσει σωστά το σύστημα.
Φυσικά κάποιες από τις ρουκέτες καταφέρνουν να διαπεράσουν
τον Σιδερένιο Θόλο. Σε μια συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων
Εθνών την Κυριακή, ο ειδικός του ΟΗΕ για την διασφάλιση ειρήνης στη Μέση
Ανατολή, Τορ Βένεσλαντ, σημείωσε ότι οι ρουκέτες είχαν φτάσει «μέχρι τα
περίχωρα της Ιερουσαλήμ, το Τελ Αβίβ και τα προάστιά του και στο αεροδρόμιο
Μπεν Γκουριούν».
«Ευθεία χτυπήματα έχουν αναφερθεί σε πολλές περιοχές
προκαλώντας ζημιές σε κατοικίες ή καταστήματα, όπως και σε σχολεία και σε έναν
αγωγό πετρελαίου», ανέφερε.
Μέχρι στιγμής, οι ρουκέτες είναι υπεύθυνες για τον θάνατο
τουλάχιστον 12 ατόμων στο Ισραήλ.
Η δημιουργία του Θόλου
Ο Σιδερένιος Θόλος σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε από την
ισραηλινή εταιρεία Rafael Advanced Defense Systems
και την αμερικανική εταιρεία Raytheon,
ενώ η χρήση του ξεκίνησε πριν από δέκα χρόνια. Η ιδέα γι’ αυτόν ήρθε το 2006μετά
τη διένεξη μεταξύ του Ισραήλ και της ισλαμιστικής Χεζμπολάχ, που εδρεύει στο
νότιο Λίβανο. Τότε η Χεζμπολάχ προκάλεσε μεγάλες ζημιές και σκότωσε δεκάδες
Ισραηλινούς με τις μαζικές εκτοξεύσεις ρουκετών της με αποτέλεσμα, ένα χρόνο
μετά, να ανατεθεί στη «Rafael Advanced Defense Systems» η ανάπτυξη ενός
συστήματος αντιπυραυλικής προστασίας. Το 2011 τελικά τέθηκε σε λειτουργία ο
Σιδερένιος Θόλος με πρώτη του επιτυχία την εξουδετέρωση ενός πυραύλου που
εκτοξεύτηκε κατά της πόλης Μπερ Σεβά στα νότια του Ισραήλ.
Ο Σιδερένιος Θόλος αποτελείται από αρκετές κινητές
πυροβολαρχίες, οι οποίες τοποθετούνται σε κρίσιμα σημεία. Κάθε πυροβολαρχία
θεωρείται πως είναι ικανή να προστατέψει μία αστική περιοχή έκτασης περίπου 150
τετραγωνικών χιλιομέτρων. Περίπου εκατό άτομα -χειριστές, τεχνικοί και
προσωπικό ασφαλείας- επανδρώνουν κάθε
πυροβολαρχία. Το σύστημα αποτελείται από ένα ραντάρ, το οποίο εντοπίζει τις ρουκέτες
και ένα σύστημα ελέγχου και εντολών που αναλύει τα δεδομένα που στέλνει το
ραντάρ. Τέλος, τα αντιβαλλιστικά βλήματα αναλαμβάνουν δράση ενώ καθοδηγούνται
με βάση τα στοιχεία στο στόχο τους. Όταν ανιχνευθεί ένας πύραυλος, το ραντάρ
παρακολουθεί την πορεία και την ταχύτητά του και μεταδίδει τα δεδομένα στο
σύστημα ελέγχου πυρός μέσω του οποίου προσδιορίζεται το πιθανό σημείο πρόσκρουσης.
Κάθε βλήμα κοστίζει περίπου 40.000 δολάρια, οπότε η
εξουδετέρωση 1.200 ρουκετών τις τελευταίες μέρες ήταν μια άκρως πολυέξοδη
υπόθεση.
Κάθε σύστημα του Θόλου περιέχει ένα ραντάρ για να αναγνωρίζει
στόχους, ενώ διαθέτει και έναν κινητό εκτοξευτήρα βλημάτων. Ολόκληρο το σύστημα
μπορεί να μετακινηθεί πολύ εύκολα και μέσα σε λίγες ώρες να επανατοποθετηθεί
και να στηθεί ξανά. Τα βλήματα είναι επίσης άκρως ευέλικτα. Έχουν τρία μέτρα
μάκρος και διάμετρο 15 εκατ., ενώ ζυγίζουν 90 κιλά. Η κεφαλή του θεωρείται ότι
περιέχει 11 κιλά ισχυρών εκρηκτικών και η εμβέλειά του φτάνει από τα 4 έως τα
70 χιλιόμετρα.
Γενικότερα, ο Σιδερένιος Θόλος αποτελεί ένα μόνο από τα
συστήματα αντιπυραυλικής άμυνας που προστατεύουν το Ισραήλ, απαρτίζοντας μία
αντιπυραυλική «ομπρέλα» αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων. Ωστόσο, ενώ τα
περισσότερα αεροπορικά συστήματα άμυνας είναι σχεδιασμένα για την αντιμετώπιση
βαλλιστικών πυραύλων, ο Σιδερένιος Θόλος στοχεύει μη κατευθυνόμενες ρουκέτες
που παραμένουν σε χαμηλό ύψος. Το σύστημα είναι αποτελεσματικό σε μια ακτίνα ως
και 70 χιλιομέτρων. Την ίδια στιγμή, ο στρατός του Ισραήλ έχει αναλάβει να
εντοπίζει και να καταστρέφει τους εκτοξευτές που βρίσκονται στη Γάζα, οι οποίοι
κυρίως είναι μετακινούμενοι, καθώς και τα εργοστάσια που κατασκευάζουν τις ρουκέτες.
Ο Σιδερένιος Θόλος αναβαθμίζεται συνεχώς ώστε να μπορεί να
αντιμετωπίζει κα τους όλμους, οι οποίοι μένουν συνήθως στον αέρα πολύ λιγότερο
χρόνο από τις ρουκέτες. Πρόσφατα μάλιστα αναβαθμίστηκε στο επίπεδο να μπορεί να
αντιμετωπίζει και drones.
Το IDF ανέφερε στις 13
Μαΐου ότι το σύστημα μπόρεσε να εξουδετερώσει ένα μη επανδρωμένο αεροσκάφος που
άνηκε στην Χαμάς και πέρασε από τη Λωρίδα της Γάζας στην περιοχή του Ισραήλ. Όπως
ανέφεραν αυτή ήταν η πρώτη φορά που ένα drone εξουδετερώθηκε κατά τη διάρκεια μάχης.
Το μειονέκτημα ωστόσο του Σιδερένιου Θόλου είναι ότι έχει
εύρος λειτουργίας μόνο μέχρι 150 χιλιόμετρα. Αν και αυτό είναι ιδανικό σε μια
μικρή χώρα όπως είναι το Ισραήλ, δεν είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό σε
μεγαλύτερες χώρες. Έτσι παρόλο που αρκετές χώρες έχουν εκφράσει το ενδιαφέρον τους
για την απόκτησή του πολύ λίγες έχουν προχωρήσει στην αγορά κι αυτές με
περιορισμένο τρόπο. Ήδη δύο πυροβολαρχίες έχουν αποκτήσει οι ΗΠΑ για την
προστασία συγκεκριμένων στρατιωτικών βάσεων, ενώ ανάλογα έχει πράξει και η
Σιγκαπούρη, το Αζερμπαϊτζάν, η Ινδία και η Ρουμανία. Πρόσφατα ενδιαφέρον έδειξε
και η Ελλάδα.
Οι αναλυτές του ισραηλινού στρατού θεωρούν ότι το σύστημα
είναι πολύ πετυχημένο στην προστασία των πολιτών, αλλά βλέπουν τον Σιδερένιο
Θόλο σαν ένα μόνο στοιχείο μιας ευρείας στρατιωτικής στρατηγικής.
«Το IDF
δεν πιστεύει ότι υπάρχει πιθανότητα να νικήσει σε πόλεμο, στρατιωτική επιχείρηση
ή μια πιο περιορισμένης σύγκρουσης μέσω της άμυνας», είχε αναφέρει το 2015 το
κέντρο αναλυτών του IDF,
Dado Center. «Η νίκη έρχεται πάντα
μετά από επίθεση».