Κίνημα Δεν Δουλεύω...


Οι άνθρωποι που αρνούνται να δουλέψουν και προσπαθούν να επιβιώσουν χωρίς χρήματα


Ο Λάρι όταν τελείωσε το πανεπιστήμιο είχε ένα όραμα: Μαζί με την τότε γυναίκα του θα γίνονταν ένα «δυναμικό ζευγάρι» και θα ζούσαν το Αμερικανικό Όνειρο. Θα αγόραζαν ένα σπίτι στα προάστια και θα πήγαιναν διακοπές κάθε δύο χρόνια.

Ωστόσο, πολύ σύντομα το όνειρό του για την τέλεια ζωή τελικά έγινε κομμάτια. Η τότε σύζυγός του αντιλήφθηκε ότι η δουλειά είναι μία αυταπάτη, όπως λέει ο Λάρι, και αποφάσισε να παραιτηθεί για να φροντίσει τα παιδιά τους και τον ηλικιωμένο πατέρα της. Με κάποια καθυστέρηση, ο Λάρι ακολούθησε τον ίδιο δρόμο.

«Η δουλειά είναι κάτι που κάποιος άλλος φύτεψε στο μυαλό μας», λέει ο Λάρι στο Business Insider. Σήμερα, ο Λάρι στα 52 του δεν δουλεύει. Ήδη την στιγμή που «χτύπησε» η πανδημία, ο Λάρι ήταν έτοιμος για μια αλλαγή. Άφησε την δουλειά του ως τεχνικός συντήρησης στη Νότια Καρολίνα, ώστε να είναι κοντά στην πρώην γυναίκα του και τα παιδιά τους στο Κολοράντο. Όταν απολύθηκε από μια εποχιακή δουλειά που είχε πιάσει εκεί μετακόμισε πίσω στη Νότια Καρολίνα, για να είναι με την μητέρα του. Τώρα ζει απλά, σε ένα τροχόσπιτο έξι μέτρων στην αυλή της μητέρας του. «Πραγματικά δεν έχω έξοδα. Δεν χρειάζομαι χρήματα. Μπορώ να επιβιώσω χωρίς χρήματα», λέει.

Το… αντιεργασιακό κίνημα

Ο Λάρι είναι μέρος ενός κινήματος που μεγαλώνει όλο και περισσότερο: των ανθρώπων που επιλέγουν να σταματήσουν να δουλεύουν. Κάποιοι ονομάζουν το κίνημα αυτό «αντι-εργασιακό» ή «κίνημα κατά της εργασίας» (Antiwork) και στηρίζεται κυρίως από νεότερους εργαζόμενους καθώς η Generation Z (δηλαδή όσοι έχουν γεννηθεί από το 1997 έως το 2012) αφήνει το σημάδι της στην αγορά εργασίας.

Το κίνημα αυτό στις ΗΠΑ είναι παρόμοιο με αυτό που μπορεί να συναντήσει κανείς σε άλλες χώρες, ειδικά στην Κίνα, όπου νέοι επιλέγουν από άποψη να εναντιωθούν στην εργασία. Ειδικά στην Κίνα, το κίνημα έχει το δικό του όνομα: «Tang ping». Στα αγγλικά αυτό μεταφράζεται ως «lying flat», ενώ στα ελληνικά θα μπορούσαμε να το μεταφράσουμε ελεύθερα με τον όρο «Κίνημα της ξάπλας». Όσοι είναι μέρος του «Tang ping» αρνούνται ουσιαστικά να ακολουθήσουν τις επιταγές της εποχής που απαιτούν όλο και μεγαλύτερη παραγωγικότητα και ανταγωνιστικότητα στη δουλειά. Αντίθετα, προσπαθούν να βρουν την ευτυχία στην απλή ζωή και την χαλάρωση.

«Πραγματικά δεν θέλω να δουλεύω πια. Δεν θέλω να χρειάζεται να κάνω συναντήσεις, να έχω προθεσμίες, στόχους, τρίμηνα, σεμινάρια. Δεν θέλω τίποτα από όλα αυτά πια», λέει ο Λάρι.

Η μεγάλη απογοήτευση από τον τρόπο εργασίας έχει δημιουργήσει εκατομμύρια «Λάρι» σε όλον τον κόσμο τον τελευταίο χρόνο. Εργαζόμενοι παραιτούνται από τις δουλειές τους μαζικά εδώ και έξι μήνες τουλάχιστον. Στις ΗΠΑ -μόνο τον Σεπτέμβριο- 4,4 εκατ. άνθρωποι δήλωσαν παραίτηση, περισσότεροι από οποιονδήποτε άλλο μήνα στην ιστορία. Πολλοί από αυτούς δεν επιστρέφουν ποτέ. Κάποιοι ίσως δεν μπορούν, αλλά κάποιοι άλλοι νιώθουν ότι η εργασία δεν αξίζει πλέον τον κόπο. Οι μισθοί μειώνονται εδώ και δεκαετίες στις ΗΠΑ, ενώ τα φοιτητικά δάνεια αυξάνονταν. Ο αριθμός των χαμηλόμισθων εργαζομένων έχει αυξηθεί από την εποχή της Παγκόσμιας Ύφεσης του 2007-2009 και οι μισθοί που είχαν δημιουργήσει την μεσαία τάξη έχουν καταποντιστεί.

Και μετά ήρθε η πανδημία: Οι δισεκατομμυριούχοι πρόσθεσαν 2,1 τρισ. δολάρια στις περιουσίες τους, ενώ εκατομμύρια Αμερικανοί έμειναν άνεργοι μιας και δεν τέθηκαν ποτέ σε εφαρμογή μέτρα προστασίας της απασχόλησης, όπως συνέβη στην Ευρώπη. Οι ανισότητες διευρύνθηκαν.

Οι ιστορίες των ανθρώπων που πλέον αποφασίζουν να ενταχθούν στο αντιεργασιακό κίνημα ίσως δίνει μια απάντηση γιατί στις ΗΠΑ υπάρχει πλέον έλλειψη στο εργατικό δυναμικό. Είτε το συνειδητοποιούν τα αφεντικά είτε όχι, οι εργαζόμενοι ουσιαστικά απαιτούν καλύτερες συνθήκες εργασίας και το κίνημα αυτό ίσως τελικά αποδώσει.

Το κίνημα των… εκατομμυρίων

Μία ομάδα στο Reddit με το όνομα «r/antiwork» έχει προσελκύσει ένα εκατομμύριο μέλη από το 2013, όταν και ξεκίνησε. Οι μισοί από αυτούς εντάχθηκαν στο γκρουπ τον Οκτώβριο του 2021. Αυτό ουσιαστικά σημαίνει ότι δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι-αν όχι περισσότεροι- μπαίνουν στη σελίδα αυτή καθημερινά.

Όπως αναφέρεται στην συγκεκριμένη ομάδα, το κίνημα κατά της εργασίας έχει να κάνει με έναν τρόπο ζωής χωρίς εργασία που έχει στόχο να φτιάξει μία κοινότητα ανθρώπων που ενώνουν τις δυνάμεις τους απέναντι στην εκμετάλλευση των εργαζομένων.

«Πολύς κόσμος μπερδεύει το να είσαι antiwork με το να είσαι τεμπέλης», εξηγεί στο Business Insider ένα από τα μέλη του γκρουπ στο Reddit με το όνομα u/rockcellist. «Η αλήθεια όμως είναι ότι προφανώς πρέπει να γίνουν πράγματα, αλλά ο συγκεκριμένος τρόπος με τον οποίο γίνονται τώρα τα πράγματα και ο τρόπος με τον οποίο το κεφάλαιο κινείται είναι άδικος και θα πρέπει να αλλάξει».

Ο Κέιντ, ένας εργαζόμενος που ανήκει στην Gen Z, είναι ένα από τα μέλη του r/antiwork. Ο ίδιος εντάχθηκε σε αυτό όταν παραιτήθηκε από τη δουλειά του. Οδηγήθηκε σε αυτήν την απόφαση, όταν ο προϊστάμενός του έβαλε μια ταμπέλα που απαγόρευε στους εργαζόμενους να χρησιμοποιούν τα κινητά τους κατά τη διάρκεια της βάρδιας και τους απείλησε με κατασχέσεις των κινητών.

«Δεν είχα δει πραγματικά κανέναν να μην δουλεύει και να κάθεται στο κινητό του», λέει ο Κέιντ. Πρόσθεσε ότι πιστεύει ότι η διοίκηση δεν θα έπρεπε να έχει δικαίωμα να κατάσχει την προσωπική υπηρεσία των εργαζομένων. Ο ίδιος λέει ότι όταν ξεκίνησε να διαβάζει αναρτήσεις μελών στο «r/antiwork» πριν από μερικούς μήνες άρχισε να αναθεωρεί τον τρόπο που έβλεπε την εργασία και αυτό συνέβαλε στην απόφασή του να παραιτηθεί. Έχει ήδη δώσει συνέντευξη για άλλη δουλειά, αλλά έχει μερικά χρήματα στην άκρη για να μπορέσει να μην δουλεύει για λίγο.

«Πιστεύω ότι ένιωσα πως θα μπορούσα να είμαι μέρος ενός κινήματος. Δεν θέλω άλλο να ανέχομαι αυτά τα πράγματα», δηλώνει.

Στο γκρουπ του Reddit κατέφυγε και η Κέιτλιν Νίκολσον, μια άλλη εργαζόμενη της γενιάς της Generation Z, για  να γράψει την εμπειρία της όταν παραιτήθηκε από την δουλειά της στην εστίαση για να κυνηγήσει την δική της δουλειά στην ξυλουργική. Το γκρουπ την βοήθησε να δει ότι δεν είναι μόνη της. Ως τότε νόμιζε ότι οι πολλές ώρες εργασίας και η υποστελέχωση ήταν θέματα που αφορούσαν μόνο τον κλάδο της.

«Συνειδητοποίησα ότι αυτό συνέβαινε παντού. Οι εταιρίες λένε ‘ξέρεις υπάρχει έλλειψη εργατικού δυναμικού, αλλά δεν μπορούμε να προσλάβουμε άλλους ανθρώπους’ κι έτσι βάζουν τους εργαζόμενούς τους να δουλεύουν περισσότερο. Νομίζω ότι είναι καλό να ξέρεις ότι δεν χρειάζεται να το ανεχθείς αυτό», λέει η Νίκολσον.

Σύμφωνα με την ίδια είπε στο αφεντικό της ότι δεν μπορούσε να δουλέψει μια συγκεκριμένη ημέρα, επειδή έπρεπε να πάει το αυτοκίνητό της στο συνεργείο. Το αφεντικό της τής είπε ότι αν δεν πήγαινε για δουλειά, θα απολυόταν. Αυτή δεν πήγε στη δουλειά.

Όπως συνέβη σε πολλά θέματα, η αντίδραση ενάντια στις συνθήκες εργασίας που επικρατούν και ενισχυόταν εδώ και δεκαετίες εκτοξεύτηκε με τον ερχομό της πανδημίας. Οι εργοδότες υποστηρίζουν ότι τα επιδόματα που έδωσε το κράτος στους ανέργους λόγω της πανδημίας προκάλεσαν το πρόβλημα, ωστόσο απλώς αυτή ενίσχυσε αυτό που ήδη είχε ξεκινήσει.

Η πραγματικότητα είναι ότι το να βρεις πλέον εργαζόμενο είναι… δύσκολη δουλειά. Επιχειρήσεις καταφεύγουν σε μπόνους προσλήψεων για να καλύψουν τις κενές θέσεις εργασίας, όμως πλέον δέχονται ελάχιστα βιογραφικά για τις αγγελίες που δημοσιεύουν. Την ίδια στιγμή, ενώ στο παρελθόν οι υποψήφιοι εργαζόμενοι παραπονιούνταν ότι οι επιχειρήσεις εξαφανίζονταν μετά τις συνεντεύξεις για δουλειά, τώρα οι υποψήφιοι είναι εκείνοι που δεν απαντούν και εξαφανίζονται όταν οι επιχειρήσεις θέλουν να τους προσλάβουν.

Την ίδια στιγμή, η Generation Z εισήλθε στην αγορά εργασίας και απαιτεί καλύτερες συνθήκες εργασίας. «Νομίζω ότι σχετίζεται πολύ με την Gen Z. Απλά δεν ανέχονται τις ανοησίες των εργοδοτών πια», λέει ο Κέιντ.

Όπως και να ‘χει, οι εργοδότες αναγκάζονται πλέον να ακούσουν τους εργαζόμενους. Σύμφωνα με τον Κέιντ, αν οι εργαζόμενοι συνεχίσουν να παραιτούνται με τον ίδιο ρυθμό «οι εργοδότες δεν θα έχουν ανθρώπους να δουλεύουν στις επιχειρήσεις τους και θα πρέπει να κλείσουν ή να χρεοκοπήσουν. Ή να αλλάξουν τις συνθήκες εργασίας».