Η ιστορία πίσω από την εμβληματική πινακίδα του Hollywood

Η πινακίδα σύμβολο της καρδιάς της κινηματογραφικής βιομηχανίας δεν είχε πάντα μια λαμπρή ιστορία

Από την στιγμή που εγκαταστάθηκε το 1923 σε έναν λόφο κοιτάζοντας το Λος Άντζελες, η ταμπέλα του Χόλιγουντ έχει πάρει πολλούς ρόλους: από ταμπέλα για ένα νέο πρότζεκτ κατοικιών, ένα φόντο αμέτρητων ταινιών και τηλεοπτικών σειρών έως και μέρος μια αυτοκτονίας αλλά και μια υπενθύμιση της χρυσής εποχής του κινηματογράφου που φθίνει. Κατασκευασμένη από μια σειρά με λευκά γράμματα που σχηματίζουν την λέξη «Hollywood» (αρχικά η ταμπέλα έγραφε «Hollywoodland») αναφέρεται σε μια γειτονιά που δεν βρίσκεται καν εκεί αλλά στο κοντινό λόφο Λι στα βουνά της Σάντα Μόνικα.

Πρόσφατα, η ταμπέλα ανακαινίστηκε εν όψει της επετείου των 100 ετών της ύπαρξής της, ωστόσο τα καθαρά πλέον γράμματα κρύβουν από πίσω τους μια σειρά από πολύ πιο σκοτεινές ιστορίες.

Η περιόδος του real estate

Η ταμπέλα δεν φτιάχτηκε για να γίνει τουριστικό αξιοθέατο. Αντίθετα, ξεκίνησε ως διαφήμιση ενός πρότζεκτ κατοικιών που ονομαζόταν Hollywoodland.

Η αρχή της ιστορίας της ξεκινά στις αρχές του 20^ου αιώνα, όταν μια σχετικά άγνωστη περιοχή που ονομαζόταν Χόλιγουντ (Hollywood, η εξήγηση για την προέλευση του ονόματος παραμένει ως και σήμερα υπό συζήτηση) άρχισε να προσελκύει ανθρώπους απ’ όλες τις ΗΠΑ καθώς εκεί άρχιζε να αναπτύσσεται η βιομηχανία του κινηματογράφου. Το 1887 ο μεσίτης ακινήτων Χάρβεϊ Χέντερσον Γουίλκοξ αγόρασε μια μεγάλη έκταση στην περιοχή που ονομάστηκε Χόλιγουντ δημιουργώντας έτσι μια πρώτη κοινότητα λίγων οικογενειών. Οι εκτάσεις ήρθαν στη συνέχεια στην κατοχή του Χ.Τζ. Γουίτλι, ο οποίος έχει λάβει στην ιστορία το προσωνύμιο «Πατέρας του Χόλιγουντ» καθώς χάρη σε αυτόν η περιοχή μεταμορφώθηκε σε ένα πολυσύχναστο προάστιο με σύγχρονες κατοικίες.

Το πρώτο κινηματογραφικό στούντιο έφτασε στο Χόλιγουντ και την Sunset Boulevard το 1911, ενώ σύντομα ακολούθησαν δεκάδες άλλα. Ο λόγος ήταν κυρίως το ποικιλόμορφο τοπίο, το ιδανικό κλίμα για κινηματογράφηση και το γεγονός ότι απείχε πάρα πολύ από την Ανατολική Ακτή, όπου ο Τόμας Έντισον συχνά μήνυε κινηματογραφικές εταιρίες για τεχνολογικές παραβάσεις. Σύντομα η περιοχή έγινε το πεδίο δράσης των διασημοτήτων της εποχής.

Σύντομα αυξήθηκαν και οι ευκαιρίες για κατασκευή όλο και περισσότερων κατοικιών. Στις αρχές της δεκαετίας του 1920, οι μεγιστάνες των σιδηροδρόμων Έλι Π. Κλαρκ και Μόουζις Σέρμαν συνεργάστηκαν με τον εκδότη των Los Angeles Times , Χάρι Τσάντλερ, και τους κατασκευαστές ακινήτων Τρέισι Ι. Σουλτς και Σίντεϊ Γουντρουφ δημιουργώντας μια κοινοπραξία με σκοπό να χτίσουν μια πολυτελή, κλειστή κοινότητα στην πλαγιά ενός λόφου που την ονόμασαν Hollywoodland. Η προσθήκη του επιθήματος «land» (γη) στη λέξη ήταν πιθανότατα μέρος μιας προσεκτικά σχεδιασμένης στρατηγικής μάρκετινγκ, που μπορεί να παρέπεμπε στη «Neverland» του Πίτερ Παν.

Για να προωθήσουν το νέο τους εγχείρημα έστησαν μια διαφημιστική πινακίδα με το όνομα της νέας περιοχής. Το πότε ακριβώς υλοποιήθηκε το έργο και ποιος είχε την ιδέα για την ταμπέλα είναι κάτι που δεν είναι σίγουρο, αλλά η υπηρεσία Hollywood Sign Trust σημειώνει ότι η κατασκευή ολοκληρώθηκε τον Δεκέμβριο του 1923.

Τα λευκά γράμματα που συνέθεταν τη λέξη «Hollywoodland» είχαν το καθένα 10 μέτρα πλάτος και 14 μέτρα ύψος. Οι εργάτες χρειάστηκαν περίπου 60 μέρες για να τοποθετήσουν τα γράμματα και το έργο κόστισε 21.000 δολάρια, ένα ποσό που σήμερα αντιστοιχεί περίπου σε 370.000 δολάρια. Σύντομα, στην πινακίδα τοποθετήθηκαν περιμετρικά των γραμμάτων περί τα 4.000 φωτάκια και η εφημερίδα Los Angeles Evening Express περιέγραφε το αποτέλεσμα ως μια «τεράστια ηλεκτρική πινακίδα, την μεγαλύτερη στον κόσμο, η οποία συναγωνίζεται τα αστέρια στην φωτεινή ομορφιά». Αρχικά, είχε προγραμματιστεί η πινακίδα να μείνει εκεί για 18 μήνες, ωστόσο προφανώς έμεινε πολύ περισσότερο…

Στα επόμενα χρόνια το πρότζεκτ «Hollywoodland» διαφημιζόταν ως το τέλειο καταφύγιο από την ζωή στην πόλη. Ωστόσο, αυτό που δεν υπολόγιζε κανείς ήταν το μεγάλο Κραχ του 1929, το οποίο προκάλεσε τεράστια προβλήματα στην βιομηχανία των ακινήτων-και φυσικά και του κινηματογράφου- οδηγώντας τελικά στην διάλυση της κοινοπραξίας πίσω από το έργο. Ο νέο ιδιοκτήτης της πινακίδας, η εταιρία M.H. Sherman, θεώρησε ότι ο φωτισμός της πινακίδας προκαλούσε αναίτια πολλά έξοδα και έτσι αποφάσισε την διακοπή του.

Η τραγωδία πίσω από την πινακίδα  

Την ίδια περίπου εποχή, μια τραγωδία συνδέθηκε με την πρώτη διαφημιστική πινακίδα του Χόλιγουντ. Στις 16 Σεπτεμβρίου 1932, η Πεγκ Έντουϊστλ, μια 24χρονη Βρετανίδα ηθοποιός του θεάτρου που είχε μετακομίσει στο Λος Άντζελες για να ακολουθήσει μια καριέρα στον κινηματογράφο, φέρεται να ανέβηκε στην πινακίδα και να ακούμπησε μια σκάλα στο γράμμα "H". Σκαρφάλωσε τα σκαλιά και έπεσε στο κενό. Δύο μέρες αργότερα, ένας πεζοπόρος βρήκε το πορτοφόλι της Έντουϊστλ, το οποίο περιείχε ένα σημείωμα αυτοκτονίας που έγραφε: «Φοβάμαι ότι είμαι δειλή. Λυπάμαι για όλα. Αν το είχα κάνει αυτό πριν από πολύ καιρό, θα με είχε γλιτώσει από πολύ πόνο. Π.Ε.»

Ο κόσμος άρχισε αμέσως να υποθέτει ότι η αυτοκτονία της Έντουϊστλ ήταν ίσως αποτέλεσμα της αποτυχίας της να κάνει καριέρα στο Χόλιγουντ. «Παρόλο που το σημείωμά της δεν κάνει καμία αναφορά στην καριέρα της, ο θάνατός της σύντομα μετατράπηκε σε μια ιστορία για την απελπισμένη προσπάθεια κάποιων να αποκτήσουν φήμη στο Χόλιγουντ, αναφέρει ο ιστορικός τέχνης Λέο Μπράουντι στο Smithsonian magazine. Οι «Los Angeles Times» βοήθησαν να κάνουν ακόμα πιο δημοφιλή αυτήν την εκδοχή στις 19 Σεπτεμβρίου δημοσιεύοντας ένα άρθρο με τίτλο «Suicide Laid to Film Jinx» (σε ελεύθερη μετάφραση ‘Η αυτοκτονία αποδόθηκε στην ατυχία της στις ταινίες’) μέσα στο οποίο απέδιδε τον θάνατό της στις «διαψευσμένες ελπίδες της για μια κινηματογραφική καριέρα που θα ακολουθούσε την εξαιρετική επιτυχία που είχε απολαύσει στο  θέατρο».

Πηχυαίοι τίτλοι παρουσίαζαν την ηθική πλευρά της τραγωδίας, αλλά επίσης υπονοούσαν ότι υπήρχαν και άλλες κρυφές κοινωνικές ανησυχίες γύρω από το Χόλιγουντ. Η ιστορία «ήταν εν μέρει μύθος, αλλά [επίσης] αντανακλούσε μια πραγματική αγωνία για τις ορδές των ανθρώπων που έφευγαν από τις πόλεις τους που δοκιμάζονταν από το Κραχ για να δοκιμάσουν την τύχη τους στον κινηματογράφο», αναφέρει ο Μάικλ Σούλμαν, δημοσιογράφος  του New Yorker.

Δεν θα ήταν ίσως ψέμα να θεωρήσουμε ότι η αυτοκτονία της Έντουϊστλ ήταν το σημείο καμπής κατά το οποίο το σήμα του Hollywoodland μετατράπηκε από μια πινακίδα για διαφήμιση ακινήτων σε ένα σύμβολο που έδειχνε την δυσκολία της επιβίωσης στην σόου μπίζνες του Χόλιγουντ. Στο βιβλίο Hollywood Babylon του 1959 ο σκηνοθέτης και συγγραφέας Κένεθ Άνγκερ ισχυρίστηκε ότι «κι άλλες απογοητευμένες στάρλετ ακολούθησαν το παράδειγμά της Έντουϊστλ και η ταμπέλα του Χόλιγουντ έγινε ένα διαβόητο μέρος αυτοκτονιών». Για δεκαετίες, οι ισχυρισμοί ότι η ηθοποιός στοίχειωνε την περιοχή συνεχίζονταν, με πολλούς επισκέπτες να αναφέρουν ότι είδαν μια ατημέλητη ξανθιά γυναίκα να εμφανίζεται και στη συνέχεια να εξαφανίζεται ξαφνικά.

Ωστόσο, ο Μπράουντι υποστηρίζει ότι  προβολή του θανάτου της Έντουϊστλ ως ένα σημείο καμπής ξεκίνησε στη δεκαετία του ’70, όταν η ιστορία της άρχισε να προβάλλεται ξανά και ανανεώθηκε το ενδιαφέρον γι’ αυτήν.

Όπως αναφέρει στο βιβλίο του «The Hollywood Sign: Fantasy and Reality of an American Icon», «παρά την αυτοκτονία του Έντουϊστλ, η πινακίδα για τους περισσότερους Αμερικανούς και για το ίδιο το Χόλιγουντ παρέμεινε αυτό που ήταν στην αρχή — άλλη μια διαφημιστική πινακίδα χωρίς κανείς να υποστηρίζει ιδιαίτερα ότι ήταν το σύμβολο της βιομηχανίας του κινηματογράφου. Σαράντα χρόνια μετά το θάνατο της Πεγκ Έντουϊστλ κανείς δεν έγραφε για την αυτοκτονία της ούτε και της έδινε κάποιο συμβολισμό».

Εγκατάλειψη και αποσύνθεση

Καθώς τα χρόνια περνούσαν κανείς δεν φρόντιζε για την συντήρηση της πινακίδας και σύντομα τα γράμματα άρχισαν να καταρρέουν. Το 1936 κατά τη διάρκεια μιας ισχυρής καταιγίδας το δεύτερο «Ο» έπεσε και ακόμα δύο γράμματα ακολούθησαν τα επόμενα δυόμιση χρόνια. Μέχρι το 1944 η πινακίδα είχε χάσει ακόμα και το πρώτο της γράμμα το «Η» εξαιτίας των ισχυρών ανέμων. Ένας αστικός μύθος -που δεν επιβεβαιώνεται- έλεγε ότι ο πρώην φροντιστής της πινακίδας, Άλμπερτ Κόθε, ένα βράδυ ο που οδηγούσε μεθυσμένος έχασε τον έλεγχο του αυτοκινήτου του και έπεσε πάνω στην πινακίδα ρίχνοντας το γράμμα. Τον Δεκέμβριο του 1944, η εταιρία M.H. Sherman δώρισε την φθαρμένη πινακίδα και τον περίπου 2 τχλμ περιβάλλοντα χώρο στην πόλη του Λος Άντζελες.

Τα χρόνια που ακολούθησαν υπήρξαν πολλές συζητήσεις για τη μοίρα της ολοένα και πιο κατεστραμμένης πινακίδας. Το 1947, η Επιτροπή Αναψυχής και Πάρκων του Λος Άντζελες την χαρακτήρισε «έκτρωμα» και ήθελε να τη γκρεμιστεί, αλλά μετά από διαμαρτυρίες των ντόπιων το Εμπορικό Επιμελητήριο του Χόλιγουντ παρενέβη και προσφέρθηκε να τη αποκαταστήσει. Μέχρι τα τέλη του 1949, η πινακίδα είχε ανακαινιστεί και το επίθημα «γη» αφαιρέθηκε φτάνοντας πλέον στην κλασική εικόνα που έχουμε όλοι για την πινακίδα.

Η αναγέννηση της πινακίδας του Χόλιγουντ έγινε σε μια εποχή τεράστιων αλλαγών για την κινηματογραφική βιομηχανία. Καθώς η τηλεόραση αποκτούσε όλο και περισσότερη δημοτικότητα, τα κινηματογραφικά στούντιο πάλευαν να την ανταγωνιστούν και τα κινηματογραφικά στούντιο άρχισαν να φθίνουν όλο και περισσότερο, βάζοντας τέλος στη λεγόμενη Χρυσή Εποχή του Χόλιγουντ. Οι έρευνες που άρχισαν να διεξάγονται από την Επιτροπή Αντιαμερικανικών Δραστηριοτήτων της Βουλής και τον γερουσιαστή Τζόζεφ ΜακΚάρθι στόχευαν υποτιθέμενους συμπαθούντες του κομμουνισμού στον κλάδο της ψυχαγωγίας, δημιουργώντας ένα περιβάλλον παράνοιας.

Κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του 1940 και του 1950, το Λος Άντζελες απεικονιζόταν συχνά ως πόλη του εγκλήματος, της διαφθοράς και των εξεγέρσεων. Η πινακίδα πέρασε για ακόμα μια φορά σε μια περίοδο πτώσης. Έγινε «τόπος χρήσης ναρκωτικών και περιστασιακού σεξ, αντανακλώντας τη γενική μεταμόρφωση του ίδιου του Λος Άντζελες από τη λάμψη και τη γοητεία της δεκαετίας του 1930 έως το φιλμ νουάρ της δεκαετίας του 1950 », λέει ο Μπράουντι. Πράγματι, η ταινία του 1954 «Down Three Dark Streets» δείχνει μια συμπλοκή με όπλα δίπλα στην τότε φθαρμένη από τις καιρικές συνθήκες πινακίδα.

Μια δεκαετία αργότερα, η πινακίδα συνέχισε να διαβρώνεται αντικατοπτρίζοντας τη μαζική φυγή των κατοίκων από το Χόλιγουντ προς τα προάστια του Λος Άντζελες. «Η τηλεόραση κέρδιζε το κοινό, οι μεγιστάνες του στούντιο είχαν μεγαλώσει και οι ταινίες δυσκολεύονταν να απευθυνθούν στο νεανικό κοινό», λέει ο Σούλμαν. Μόνο στις αρχές της δεκαετίας του 1970 οι ντόπιοι εκδήλωσαν ενδιαφέρον για μια άλλη προσπάθεια αποκατάστασης της πινακίδας. «Το Λος Άντζελες είχε αρχίσει να συνειδητοποιεί την ιστορία του με άλλους τρόπους», λέει ο Μπράουντι, «κι έτσι ορισμένοι ντόπιοι άρχισαν να προσέχουν την ταλαιπωρημένη κατάσταση της πινακίδας και αποφάσισαν να συμβάλλουν στην επισκευή και τη συντήρησή της».

Το Εμπορικό Επιμελητήριο του Χόλιγουντ βρηκε και πάλι τα κεφάλαια για την αποκατάσταση της διαφημιστικής πινακίδας, στρατολογώντας τη σταρ του Sunset Boulevard, Γκλόρια Σουάνσον,  για τα αποκαλυπτήρια της νέας πινακίδας που έγιναν τον Σεπτέμβριο 1973. Όταν όμως έφτασε η ώρα της τελετής, μια πυκνή ομίχλη τύλιξε τους λόφους του Χόλιγουντ. «Μια ορδή οπερατέρ πήγαν στην πινακίδα την Παρασκευή το βράδυ για να καταγράψουν την τελετή… Η Σουάνσον γυρίζει τον διακόπτη» των προβολέων που νοικιάστηκαν για την εκδήλωση «αλλά αντί να εμφανιστεί η πινακίδα, οι φωτεινές δέσμες αποκάλυψαν μια πυκνή στρώση ομίχλης», κατέγραφαν την επόμενη μέρα οι Los Angeles Times.

Επίσης το 1973, μια επιτροπή του Λος Άντζελες ανακήρυξε την 50χρονη πινακίδα πολιτιστικό ορόσημο. Τα επόμενα χρόνια, η πινακίδα εμφανίστηκε σε πολλές διάσημες ταινίες δράσης ως ένα στοιχείο από την Χρυσή Εποχή του Χόλιγουντ. Στην ταινία «Σεισμός» του 1974, τα γράμματα φαίνονται να κουνιούνται και να πέφτουν από τον λόφο ένα προς ένα. Στον  Superman του 1978 τα γράμματα και πάλι πέφτουν κατά τη διάρκεια ενός σεισμού. Η πολεμική κωμωδία του 1979 του Στίβεν Σπίλμπεργκ, «1941», δείχνει έναν πιλότο να πυροβολεί την πινακίδα.

Η ολοένα και πιο συχνή προβολή της πινακίδας ως πολιτιστική κληρονομία προσέλκυσε και τους φαρσέρ. Την 1η Ιανουαρίου 1976, ο 22χρονος φοιτητής τέχνης Ντάνι Φάινγκουντ άλλαξε το «Hollywood» σε «Hollyweed» περνώντας κομμάτια υφάσματος πάνω από τα γράμματα ως μέρος της εργασίας του στη σχολή του. Η κίνηση του Φάινγουντ έγινε εν όψει της ψήφισης ενός νέου νόμου στην Καλιφόρνια που ουσιαστικά αποποινικοποιούσε την κατοχή μικροποσότητας μαριχουάνας για προσωπική χρήση (πλέον θεωρούνταν πταίσμα) και ο φοιτητής βαθμολογήθηκε με Α.

Ένας άλλος καλλιτέχνης, ο 30χρονος Ζάκαρι Κόουλ Φερνάντεζ, επανέλαβε την κίνηση του Φάινγουντ το 2017, περιγράφοντας τις προσπάθειές του στους New York Times περισσότερο ως μια καλλιτεχνική εγκατάσταση παρά ως φάρσα. Οι αρχές διαφώνησαν, και κατηγορησαν τον Φερνάντεζ για καταπάτηση.

Η πινακίδα έχει «αλλάξει» όνομα αρκετές φορές. Το 1987 μετατράπηκε σε «Holywood» (με ένα l καθώς το Holy σημαίνει ‘ιερό’) προς τιμήν του Πάπα Ιωάννη Β’ που επισκέφτηκε την πόλη, το 1993 σε «Jollygood»  και το 2021 σε «Hollyboob».

Το 1973 ωστόσο λίγα έγιναν για την αποκατάσταση της πινακίδας πέρα από μερικές δομικές επισκευές. Μέσα σε λίγα χρόνια, η κατάστασή της ήταν και πάλι άθλια. Οι τερμίτες είχαν μολύνει το ξύλο. Το τρίτο γράμμα «O» και η κορυφή του «D» είχαν πέσει κάτω στο λόφο και το κάτω μέρος του δεύτερου «L» είχε καταστραφεί από εμπρηστές. Το Εμπορικό Επιμελητήριο του Χόλιγουντ δήλωσε ότι χρειαζόταν 250.000 δολάρια (πάνω από 1,1 εκατομμύρια δολάρια σήμερα) για να ξαναχτίσει πλήρως την πινακίδα. Έτσι τον Ιούνιο του 1978, ο Χιου Χέφνερ, ιδρυτής του περιοδικού Playboy, παρενέβη για να βοηθήσει, κάνοντας έναν έρανο που πρόσφερε σε διασημότητες την ευκαιρία να γίνουν οι χορηγοί ενός γράμματος για 27.700 δολάρια το καθένα. Ο τραγουδιστής Άντι Γουίλιαμς, ο ροκ σταρ Άλις Κούπερ και ο ιδρυτής του Kelley Blue Book, Λες Κέλι, ήταν μεταξύ των προσωπικοτήτων που έκαναν δωρεές για να σωθεί η ταμπέλα.

Δύο μήνες μετά, οι εργάτες κατεδάφισαν την παλιά ταμπέλα αφαιρώντας τα ετοιμόρροπα γράμματα και αντικαθιστώντας τα με πτυχωτά μεταλλικά πάνελ. Η νέα πινακίδα εγκαινιάστηκε τον Νοέμβριο του 1978 έχοντας μήκος 140 μέτρα και ζυγίζοντας 217 τόνους. Είναι η ίδια πινακίδα που μπορεί να δει κανείς μέχρι σήμερα στους λόφους του Λος Άντζελες, η οποία βάφεται συχνά για να προστατεύεται από την φθορά.

Η φήμη της πλέον έχει εξαπλωθεί και αρκετά αντίγραφά της υπάρχουν ανά τον κόσμο όπως στη Γαλλία, την Ιρλανδία, τις Φιλιππίνες και αλλού.

Έναν αιώνα μετά την αρχική της εγκατάσταση, η πινακίδα του Χόλιγουντ έχει επιβιώσει από την κατάρρευση, την δυσφήμιση και τις πολλές ανακαινίσεις και θα μπορούσε να θεωρηθεί ένας ενδιαφέρον παραλληλισμός με μερικούς από τους αστέρες που ζουν στην πόλη κάτω από αυτήν.

«Η πινακίδα έχει γίνει ένα παγκόσμιο σύμβολο του Χόλιγουντ», λέει ο Μπράουντι, «και τα εννέα γράμματα της επιτρέπουν σε όποιον τα δει να τους δώσει ό,τι νόημα θέλει».

Σήμερα, ο κύριος σκοπός της πινακίδας είναι να τιμήσει το μέρος που χτυπά η καρδιά του κινηματογράφου. «Η πινακίδα είναι μια τέλεια αναπαράσταση του μέρους», λέει από την πλευρά του ο Σούλμαν. «Όπως ένα παλιό σετ ταινιών, είναι μια ψευδαίσθηση της showbiz: δισδιάστατη και με όψη μόνο από μπροστά».