Δέκα πράγματα που δεν γνωρίζατε για τον "Ιησού από την Ναζαρέτ"


Είναι η σειρά που βλέπουμε κάθε χρόνο τέτοιες μέρες. Ωστόσο, υπάρχουν κάποια πράγματα που ίσως δεν έχετε ακούσει ποτέ γι' αυτήν!



Όταν ο Φράνκο Τζεφιρέλι δημιουργούσε τον «Ιησού από την Ναζαρέτ» το 1977 ίσως δεν φανταζόταν ότι θα πετύχει την «τέλεια» μεταφορά της ζωής του Χριστού στην μικρή οθόνη. Η σειρά σαράντα τρία χρόνια μετά συνεχίζει και καθηλώνει τους –Έλληνες τουλάχιστον- τηλεθεατές και το πρόσωπο του Ρόμπερτ Πάουελ (του ηθοποιού που ενσάρκωσε τον Χριστό) είναι πλέον ταυτισμένο με αυτό του Ιησού.

Η μίνι σειρά διάρκειας 371 λεπτών προβλήθηκε για πρώτη φορά από το ιταλικό κανάλι RAI1 στις 27 Μαρτίου 1977 και αμέσως εντυπωσίασε καθηλώνοντας έκτοτε εκατομμύρια τηλεθεατές. Ο Τζεφιρέλι δούλεψε κάθε λεπτομέρεια συνθέτοντας τις σκηνές με τέτοιο τρόπο,  ώστε να θυμίζουν πίνακες, ενώ όλα τα σκηνικά ήταν πραγματικές τοποθεσίες. Επρόκειτο για μια πολύ ακριβή παραγωγή στην οποία συμμετείχαν επτά ηθοποιοί βραβευμένοι με Όσκαρ: ο Κρίστοφερ Πλάμερ, ο Λόρενς Ολίβιε, η Αν Μπάνκροφτ, ο σερ Πίτερ Ουστίνοφ, ο Άντονι Κουίν, ο Ροντ Στέιγκερ και ο Έρνεστ Μποργκνίν, αλλά και έξι ακόμα που είχαν προταθεί για Όσκαρ: ο Τζέιμς Μάσον, ο σερ Ίαν Χολμ, ο Ίαν Μπάνεν, ο Τζέιμς Έρλ Τζόουνς, η Βαλεντίνα Κορτές και ο σερ Ραλφ Ρίτσαρντσον.

Την σειρά και την… πλοκή  της την ξέρουμε όλοι ωστόσο υπάρχουν ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες πίσω από τις κάμερες που πιθανότατα δεν έχετε ακούσει ποτέ.

Ο ρόλος του Πάπα

Η δημιουργία της σειράς οφείλεται κατά κάποιο τρόπο στον Πάπα Παύλο τον 6ο. Ο Πάπας είχε προσωπική σχέση με τον παραγωγό Λιού Γκρέιντ, ο οποίος βρισκόταν πίσω από την ταινία «Μωυσής». Μετά την δημιουργία του «Μωυσή», ο Πάπας συνεχάρη τον Γκρέιντ ωστόσο τον παρότρυνε να δημιουργήσει μια σειρά που θα απέδιδε με πιστότητα την ζωή του Ιησού σύμφωνα με τα τέσσερα Ευαγγέλια. Έτσι, ο Γκρέιντ έβαλε ως επόμενο στόχο του μια ταινία για την ζωή του Χριστού. Ο Γκρέιντ ανέθεσε την σκηνοθεσία στον Φράνκο Τζεφιρέλι, ο οποίος επίσης είχε επίσης προσωπική γνωριμία με τον Πάπα Παύλο. Ο Τζεφιρέλι αρχικά δεν ήθελε να αναλάβει την σκηνοθεσία ωστόσο υπέκυψε ύστερα από πιέσεις.

Το βλέμμα

Αν κάτι ξεχωρίζει περισσότερο απ’ όλα στη σειρά είναι το απόκοσμο βλέμμα του Ρόμπερτ  Πάουελ. Τα καταγάλανα μάτια του Πάουελ είναι ούτως ή άλλως εντυπωσιακά, ωστόσο το μακιγιάζ έπαιξε σημαντικό ρόλο στο τελικό αποτέλεσμα. Στο πάνω βλέφαρο βαφόταν με μια λεπτή γραμμή σκούρου μπλε αϊλάινερ, ενώ το κάτω με μια λεπτή γραμμή λευκού αϊλάινερ. Αυτό έκανε ακόμα πιο διαπεραστικό το βλέμμα του Πάουελ, ενώ και το υπόλοιπο πρόσωπο βαφόταν με τέτοιο τρόπο ώστε να ξεχωρίζουν πρώτα τα μάτια και ύστερα όλα τ' άλλα.

Παράλληλα, ο Τζεφιρέλι αποφάσισε ότι για να δημιουργήσει ένα πιο έντονο αποτέλεσμα και να διαφοροποιείται ο Ιησούς από τους άλλους χαρακτήρες, ο Πάουελ δεν θα έπρεπε να ανοιγοκλείνει καθόλου τα μάτια του. Πράγματι, σε ολόκληρη τη σειρά ο Πάουελ ανοιγοκλείνει τα μάτια του μόνο μια φορά, ενώ ο μικρός Λορένζο Μονέτ που υποδύεται τον Ιησού σε μικρή ηλικία τα ανοιγοκλείνει μόνο δύο φορές.

Ο Ρόμπερτ Πάουελ από την άλλη έχει υψηλό βαθμό μυωπίας και χωρίς τα γυαλιά του δεν βλέπει σχεδόν τίποτα. Δεν θέλησε να βάλει φακούς επαφής γιατί με αυτόν τον τρόπο δεν εστίαζε καλά και δημιουργούνταν ένα ακόμα πιο απόκοσμο βλέμμα!

Ο Ιησούς στο πλατό

Η μεταμόρφωση του Ρόμπερτ Πάουελ σε Ιησού ήταν κάτι μαγικό. Όπως έχει αποκαλύψει και ο ίδιος την πρώτη φορά που ολοκληρώθηκε η μεταμόρφωσή του σε Ιησού έμεινε άναυδος με αυτό που είδε στον καθρέπτη. Ήταν κάτι το εξωπραγματικό καθώς όπως λέει αυτό που αντίκριζε ήταν η μορφή του Χριστού όπως την έχουμε όλοι στο μυαλό μας μέσα από τις εικόνες.

Κάτι ανάλογο συνέβαινε και με όλους όσοι βρίσκονταν στα γυρίσματα. Σύμφωνα με την ιστορία κάθε φορά που ο Πάουελ έβγαινε από το καμαρίνι του μεταμορφωμένος σε Ιησού για να ξεκινήσουν τα γυρίσματα ξαφνικά όλοι σταματούσαν να μιλούν άσεμνα και να βωμολοχούν.




Ωστόσο, ακόμα και όταν ο Πάουελ δεν βρισκόταν στα γυρίσματα και δεν ήταν μεταμορφωμένος σε Ιησού υπήρχαν πολλοί που περίμεναν να ζει σαντον Ιησού! Μάλιστα όταν έγινε γνωστό ότι ο Πάουελ θα ενσαρκώσει τον Ιησού, υπήρχαν θρησκευτικές ομάδες που τον κατέκριναν γιατί «ζούσε στην αμαρτία» καθώς είχε σχέση με μια χορεύτρια, την Μπάρμπαρα Λορντ και δεν ήταν παντρεμένοι. Τελικά, το ζευγάρι παντρεύτηκε λίγο πριν ξεκινήσουν τα γυρίσματα. Αν και πολλοί θεώρησαν ότι παντρεύτηκαν για να κλείσουν τα στόματα, το ζευγάρι το διέψευσε εξηγώντας ότι ο λόγος ήταν πιο πρακτικός. Τα γυρίσματα της ταινίας έγιναν στο Μαρόκο και η Λορντ θα μπορούσε να τον επισκεφτεί μόνο αν ήταν επίσημη σύζυγός του. Οι δυο τους είναι μαζί μέχρι σήμερα και έχουν δύο παιδιά.

Από Ιούδας… Ιησούς

Αν και κανείς δεν θα μπορούσε να σκεφτεί καλύτερο Ιησού από τον Ρόμπερτ Πάουελ, στην πραγματικότητα δεν ήταν η πρώτη επιλογή για τον ρόλο. Ο Τζεφιρέλι αρχικά ήθελε να παίξουν τον Ιησού ο Ντάστιν Χόφμαν ή ο Αλ Πατσίνο και υπολόγιζε τον Ρόμπερτ Πάουελ για τον ρόλο του Ιούδα. Η ιστορία λέει ότι τελικά ο Τζεφιρέλι επέλεξε τον Πάουελ όταν τον είδε στα δοκιμαστικά και εντυπωσιάστηκε από το βλέμμα του λέγοντας: «Αν ο Ιούδας έχει τόσο εκφραστικά μάτια, του Ιησού πως πρέπει να είναι;».

Μάλιστα, η αρχική ιδέα για να περάσουν από καστ τον Πάουελ άνηκε στην σύζυγο του παραγωγού Λιού Γκρέιντ, Κάθι Μούντι, η οποία είχε ξεχωρίσει τον ηθοποιό στην μίνι σειρά «Jude the Obscure» εξαιτίας των ματιών του.

Η στιγμή της σταύρωσης

Μια από τις πιο δύσκολες σκηνές της ταινίας ήταν αυτή της σταύρωσης. Ο Πάουελ επί δώδεκα ημέρες έτρωγε μόνο τυρί με αποτέλεσμα να χάσει περίπου δέκα κιλά και να δείχνει εξαντλημένος. Για τα γυρίσματα επιλέχθηκε μια ημέρα που έκανε πολύ κρύο καθώς ήθελαν ο καιρός να είναι βροχερός. Όπως έχει δηλώσει ο Πάουελ ήταν τυχερός που δεν κατέληξε άρρωστος αμέσως μετά. Όταν τα γυρίσματα σταματούσαν, σκέπαζαν τον ηθοποιό με κουβέρτα, του φόραγαν παντόφλες και του έδιναν να πίνει κονιάκ για να τον κρατούν ζεστό.



«Έκανε απόλυτη παγωνιά. Κι αντί να με κατεβάζουν από τον σταυρό μεταξύ των γυρισμάτων, με άφηναν εκεί πάνω, δίνοντάς μου μια ρόμπα και ένα ζευγάρι παντόφλες. Θυμάμαι πως ερχόταν κάποιες φορές η σύζυγός μου και μου έδινε μια τζούρα τσιγάρο. Θυμάμαι ακόμα κάποιον από την παραγωγή να μου ανεβάζει και ένα σφηνάκι μπράντι», έχει δηλώσει ο Ρόμπερτ Πάουελ.

Πριν φτάσουν στην σκηνή της σταύρωσης, ο Πάουελ έπρεπε να κουβαλήσει έναν πραγματικό κομμάτι ξύλου που ήταν τόσο βαρύ που το σήκωνε με δυσκολία και γδάρθηκε σε πολλά σημεία του σώματός του. Μάλιστα, όπως έχει αποκαλύψει σε κάποιο σημείο παραλίγο να του φύγει και αν κάποιος που ήταν κοντά δεν προλάβαινε τελευταία στιγμή να τον βοηθήσει μπορεί να είχε τραυματιστεί πολύ σοβαρά. Ο Τζεφιρέλι ήθελε επίτηδες να είναι βαρύ για να αποτυπώσει την πραγματική προσπάθεια από τον ηθοποιό.



Τα dubbing

Πολλοί ηθοποιοί που έπαιξαν στην σειρά έπρεπε να ντουμπλαριστούν από άλλους καθώς ήταν ντόπιοι από το Μαρόκο και δεν ήξεραν αγγλικά.

Ένας από αυτούς που ντουμπλαρίστηκαν όμως ήταν και ο Έλληνας ηθοποιός Γιώργος Βογιατζής, ο οποίος έπαιξε τον Ιωσήφ. Παρόλο που ο ίδιος είχε ερμηνεύσει κανονικά το ρόλο του στα αγγλικά, η φωνή του ντουμπλαρίστηκε από άλλο ηθοποιό. Όπως έγινε γνωστό αργότερα επρόκειτο για τον ηθοποιός Νόρμαν Έσλεϊ, ο οποίος δεν αναφέρεται πουθενά στους τίτλους.

Ένας άλλος ηθοποιός, ο Ρόμπερτ Ριέτι ντούμπλαρε έξι διαφορετικούς χαρακτήρες: Ήταν η φωνή του πλούσιου άντρα στον οποίο ο Ιησούς λέει να πουλήσει την περιουσία του, ένας από τους βοσκούς στην Βηθλεέμ, ένας Ρωμαίος στρατιώτης, ο επικεφαλής αυτών που έκαναν την απογραφή, ο τυφλός άντρας που θεράπευσε ο Ιησούς και ο άγγελος που μιλά για τον Λάζαρο!

Η στιγμή που ο Χριστός δάκρυσε

Ο Ρόμπερτ Πάουελ έχει παραδεχτεί ότι πριν την σειρά δεν ήταν πολύ πιστός Χριστιανός. Είχε τις βασικές γνώσεις γύρω από την θρησκεία, ωστόσο όταν κλήθηκε να υποδυθεί τον Χριστό μελέτησε πάρα πολύ την Βίβλο και άλλα εκκλησιαστικά κείμενα. Στην συνέχεια ύστερα από τα γυρίσματα, όπως λέει, ήταν πια δύσκολο να μην πιστεύει πραγματικά.

Η πιο χαρακτηριστική στιγμή των γυρισμάτων που τον επηρέασε περισσότερο είναι η σκηνή με την επί του όρους ομιλία. Όπως λέει τα γυρίσματα έγιναν ενώ ο ήλιος έδυε και έριχνε τις τελευταίες του αχτίδες ανάμεσα στα δέντρα. Ωστόσο, στην πραγματικότητα ήταν αρκετά σκοτεινά και οι εκατοντάδες άνθρωποι που κάθονταν τριγύρω του φωτίζονταν μόνο από τις διάσπαρτες φωτιές που ήταν αναμμένες για να ζεσταίνονται. «Η σκηνή ήταν εκπληκτική να την βλέπεις και περίπου στα μέσα της επηρεάστηκα τόσο από την ομορφιά που έβλεπα που άρχισα να κλαίω. Ο Φράνκο αποφάσισε να κρατήσει την σκηνή ακριβώς έτσι», ανέφερε ο ηθοποιός. Πράγματι, είναι φανερό στο τέλος της σκηνής ότι ο Πάουελ έχει πια δακρύσει.



Είναι πολλά τα λεφτά…

Η μινι σειρά του Τζεφιρέλι υπολογίζεται ότι κόστισε από 12 έως 20 εκατ. δολάρια, χωρίς ωστόσο να υπάρχει επίσημη καταγραφή του πραγματικού κόστους. Ο παραγωγός της σειρά, Λιου Γκρέιντ στην αυτοβιογραφία του είχε γράψει ότι στην τελική απογραφή το κόστος της σειράς έφτασε τα 45 εκατ. δολάρια. Όποιο ποσό κι αν είναι το πραγματικό πρόκειται για χρήματα που εκείνη την εποχή δίνονταν μόνο για τις πιο ακριβές κινηματογραφικές παραγωγές. Μέχρι και σήμερα είναι από τις πιο ακριβές τηλεταινίες που έχουν δημιουργηθεί.  

Οι αντιδράσεις

Παρόλο που η σειρά θεωρείται ευρέως αποδεκτή από την χριστιανική κοινότητα, στην εποχή της υπήρξαν και αντιδράσεις. Πριν από την προβολή της σειράς, διάφορες προτεσταντικές ομάδες Αμερικανών αντέδρασαν καθώς θεωρούσαν ότι δεν ακολουθούσε τα όσα κατέγραφαν τα Ευαγγέλια σχετικά με την Ανάσταση του Ιησού. Τις αντιδράσεις τους προκάλεσε μια δήλωση του Τζεφιρέλι στην οποία ανέφερε ότι η σειρά έδειχνε τον Ιησού σαν ένα «καθημερινό άντρα, τρυφερό, εύθραυστο, απλό». Έτσι, πολλοί θεώρησαν ότι ο Ιησούς θα αποτυπωνόταν χωρίς την θεϊκή του φύση και γι’ αυτό αποκήρυξαν την σειρά ως «βλάσφημη» χωρίς καν να την έχουν δει.

Μάλιστα, μια ομάδα πιστών μάζεψε 18.000 υπογραφές ζητώντας από την General Motors, που είχε δώσει 3 εκατ. δολάρια για την δημιουργία της σειράς, να αποσύρει την χρηματοδότησή της. Πράγματι, η General Motors αποχώρησε από την χορηγία της σειράς και τελικά τα δικαιώματα για την αμερικανική διανομή αγόρασε η Procter & Gamble στο χαμηλό ποσό του ενός εκατ. δολαρίων. Έτσι, η σειρά μπόρεσε να προβληθεί και στις ΗΠΑ.

Τελικά, ύστερα από συμβουλές του θεολόγου δρ Τεντ Μπάερ, ο οποίος ήταν φίλος με έναν από τους παραγωγούς αλλά είχε σχέσεις και με τις ομάδες των Χριστιανών που αντιτίθεντο, προστέθηκαν στη σειρά σκηνές της Ανάστασης που έδειχναν έναν άδειο τάφο να εναλλάσσεται με σκηνές του Χριστού να μιλά για τον θάνατό του και την Ανάσταση.

Αυτοί που δεν έπαιξαν

Αρκετοί είναι οι διάσημοι ηθοποιοί που έφτασαν ένα βήμα από το να συμμετέχουν στη σειρά.
Ο Πίτερ Ο’ Τουλ επρόκειτο να υποδυθεί τον Ιούδα, ωστόσο εξαιτίας κάποιας ασθένειας δεν μπόρεσε να συμμετάσχει. Τον ρόλο ανέλαβε ο Ίαν ΜακΣέιν, ο οποίος αρχικά επρόκειτο να παίξει τον Ιωσήφ από την Αριμαθεία.

Ο Φράνκο Τζεφιρέλι ήθελε τον Μαρτσέλο Μαστρογιάννι για το ρόλο του Πόντιου Πιλάτου, ωστόσο ο ηθοποιός ζητούσε πολλά χρήματα και τελικά τον ρόλο ανέλαβε ο Ροντ Στάιγκερ.

Για τον ρόλο της Μαρίας Μαγδαληνής είχε εκφράσει ενδιαφέρον η Ελίζαμπεθ Τέιλορ, ωστόσο τελικά επιλέχθηκε η Αν Μπάνκροφτ.

Ο Φράνκο Τζεφιρέλι ήθελε την Μαρία Σνάιντερ, την ηθοποιό από το Τελευταίο Τανγκό στο Παρίσι, να υποδυθεί την μητέρα του Χριστού. Η Σνάιντερ αρνήθηκε τον ρόλο, ωστόσο όπως δήλωσε στη συνέχεια είναι κάτι που το έχει μετανιώσει. Τελικά, την Παναγία υποδύθηκε η Ολίβια Χάσεϊ, η οποία είχε συνεργαστεί ξανά με τον Τζεφιρέλι στο «Ρωμαίος και Ιουλιέτα».