Χρειάστηκαν μόλις 13 δευτερόλεπτα για να πεθάνουν τέσσερα παιδιά ηλικίας 19 και 20 ετών από πυρά αστυνομικών σε μια από τις πιο μαύρες σελίδες της Αμερικανικής ιστορίας. Πενήντα χρόνια περίπου μετά, ένα τραγούδι μας τη θυμίζει έως σήμερα.
Οι φοιτητές σε όλο τον κόσμο υπήρξαν πάντα αυτοί που σε σημαντικά γεγονότα σήκωσαν πρώτοι το ανάστημα απέναντι στην εξουσία. Η ηλικία που σε κάνει ατρόμητο μπροστά στο επικίνδυνο βοηθά τα φοιτητικά κινήματα να είναι τα πιο δυνατά. Δυστυχώς όμως πολλές φορές, θα πρέπει να το πληρώσουν ακόμα και με την ίδια τους τη ζωή.
Η «Σφαγή της 4ης Μαΐου» στην Αμερική, όπως έμεινε γνωστή, είναι ένα από αυτά τα παραδείγματα που οι οπλισμένοι επιβάλλονται με την δύναμη του σιδήρου σε όσους τολμούν να μιλήσουν για κάτι που «δεν επιτρέπεται». Κατά τη διάρκεια μιας διαδήλωσης των φοιτητών του Πανεπιστημίου του Κεντ στο Οχάιο κατά της απόφαση του Νίξον να εισβάλλει στην Καμπότζη, η Εθνική Φρουρά του Οχάιο ανοίγει πυρ κατά των φοιτητών. Τέσσερις φοιτητές σκοτώνονται και εννέα τραυματίζονται.
Η αρχή
Στις 30 Απριλίου του 1970, λίγους μήνες μετά την Σφαγή του Μάι-Λάι (Νοέμβριος 1969), ο πρόεδρος της Αμερικής Ρίτσαρντ Νίξον ανακοινώνει ότι τα αμερικανικά στρατεύματα εισέβαλαν στην Καμπότζη. Αυτό εξαγριώνει όσους ήταν ήδη κατά του πολέμου του Βιετνάμ με πρώτους απ' όλους τους νέους ανθρώπους και τους φοιτητές. Το ίδιο συμβαίνει και στο Πανεπιστήμιο του Κεντ στο Οχάιο, όπου την επόμενη μέρα, στη 1 Μαΐου, 500 περίπου φοιτητές διαδηλώνουν ειρηνικά κατά της εισβολής στο προαύλιο του Πανεπιστήμιου. Ενώ η διαδήλωση τελειώνει, κανονίζεται μια μεγάλη διαδήλωση για τις 4 Μαΐου.
Ωστόσο το βράδυ της 1ης προς 2ας Μαΐου, η ένταση μεταφέρεται στην πόλη, όταν ένα πλήθος φοιτητών, μηχανόβιων και περαστικών πετάει μπουκάλια σε αυτοκίνητα και σπάει τη τζαμαρία μιας τράπεζας. Λόγω των γεγονότων, ο δήμαρχος Σάτρομ αποφασίζει να καλέσει τον Κυβερνήτη Ρόουντς και την Εθνική Φρουρά του Οχάιο. Ο Ρόουντς σε συνέντευξη τύπου επιτίθεται κατά των φοιτητών και τους χαρακτηρίζει «αντι-Αμερικανούς» και «επαναστάτες που θέλουν να καταστρέψουν την ανώτατη εκπαίδευση του Οχάιο».
«Κάνουν συνεχώς σχέδια να κάψουν, να καταστρέψουν και να πετούν πέτρες στην αστυνομία και στην Εθνική Φρουρά. Θα εξαλείψουμε το πρόβλημα. Αυτοί οι άνθρωποι γυρνούν από πανεπιστήμιο σε πανεπιστήμιο και τρομοκρατούν την κοινωνία. Είναι χειρότεροι από τους Ναζιστές, τους κομουνιστές και την Κου-Κλουξ-Κλαν. Είναι το χειρότερο είδος ανθρώπου που μένει στην Αμερική. Νομίζω ότι είμαστε αντιμέτωποι με τη δυνατότερη, καλύτερα εκπαιδευμένη, στρατιωτική, επαναστατική ομάδα που γνώρισε ποτέ η Αμερική», αναφέρει ο Κυβερνήτης.
Όλα αυτά φυσικά για τους φοιτητές. Μάλιστα ο Ρόουντς θέλοντας να δώσει μεγαλύτερη έμφαση στα λεγόμενά του δεν έπαψε να φωνάζει συνεχώς σε κάθε του ατάκα και να χτυπά τη γροθιά του στο τραπέζι.
Και πραγματικά, οι υποσχέσεις του να συντρίψει αυτή την «επικίνδυνη» ομάδα, έγιναν πραγματικότητα μια μέρα μετά.
Δευτέρα 4 Μαΐου 1970
Όπως είχαν συμφωνήσει τρεις μέρες πριν, οι φοιτητές συγκεντρώνονται μαζικά έξω από το Πανεπιστήμιο του Κεντ για να διαδηλώσουν κατά του Πολέμου του Βιετνάμ και της νέας εισβολής στην Καμπότζη. Λίγο νωρίτερα η διεύθυνση του Πανεπιστημίου είχε τυπώσει και μοιράσει 12.000 φυλλάδια που ανέφεραν ψευδώς ότι η συγκέντρωση είχε ματαιωθεί. Παρ' όλα αυτά περίπου 2.000 φοιτητές και απλοί πολίτες μαζεύονται στο προαύλιο.
Η συγκέντρωση ξεκινά συμβολικά με το χτύπημα του Victory Bell, του κουδουνιού που χτυπούσε για να αναγγέλλει τις νίκες στο ποδόσφαιρο. Ταυτόχρονα, στο σημείο μαζεύονται και ισχυρές δυνάμεις της αστυνομίας και της Εθνικής φρουράς με όπλα στα οποία υπάρχουν προσαρτημένες ξιφολόγχες και προσπαθούν να διασπάσουν το πλήθος! Αυτό απάντησε με πέτρες αναγκάζοντας τις δυνάμεις να υποχωρήσουν. Η φρουρά, αφού ανασυντάχθηκε, πέταξε δακρυγόνα τα οποία όμως λόγω του αέρα δεν είχαν καμία χρησιμότητα, ενώ οι φοιτητές τούς τα πετούσαν πίσω φωνάζοντας: «Τα γουρούνια έξω από το Πανεπιστήμιο».
Η ώρα περνούσε, κάποιοι αστυνομικοί χαλάρωσαν, κάποιοι φοιτητές έφευγαν, και κάποιοι άλλοι πετούσαν σποραδικά πέτρες, ενώ μερικοί άρχισαν να κινούνται αργά προς τις δυνάμεις. Τότε, στις 12.24 μμ, ο λοχίας Τέιλορ όπλισε και έριξε την πρώτη σφαίρα. Στα επόμενα 13 δευτερόλεπτα ακολούθησαν άλλες 66 σφαίρες. Οι εννέα βρήκαν το στόχο τους. Οι τέσσερις έφεραν το θάνατο.
Ο Τζέφρι Γκλεν Μίλερ, 20 ετών, πυροβολήθηκε στο στόμα από απόσταση 81 μέτρων και πέθανε ακαριαία. Η Άλισον Κράους, 19 ετών, πυροβολήθηκε στο στήθος από απόσταση 105 μέτρων και πέθανε μια μέρα μετά. Ο Γουίλιαμ Νοξ Σκρέντερ, 19 ετών, πυροβολήθηκε στο στήθος από απόσταση 116 μέτρων και πέθανε μια ώρα μετά στο νοσοκομείο, ενώ περίμενε να εγχειριστεί. Η Σάντρα Σκίερ, 20 ετών, χτυπήθηκε στο λαιμό από απόσταση 120 μέτρων και πέθανε λίγα λεπτά αργότερα από ακατάσχετη αιμορραγία. Ο Μίλερ και η Κράους συμμετείχαν στη διαδήλωση, ενώ ο Σκρέντερ και η Σκίερ περνούσαν απλώς από το σημείο, για να πάνε στα μαθήματά τους.
Ένας από τους εννέα τραυματίες έμεινε παράλυτος για πάντα.
Η «τιμωρία»
Ως σήμερα κανείς δεν ξέρει με σιγουριά για ποιο λόγο έπεσε η πρώτη σφαίρα που προκάλεσε και τις υπόλοιπες. Τα 29 από τα 77 μέλη της Εθνικής φρουράς που βρίσκονταν στο Πανεπιστήμιο παραδέχθηκαν ότι χρησιμοποίησαν τα όπλα τους. Υποστήριξαν ότι απειλήθηκε έντονα η ζωή τους. Ωστόσο, η απόσταση των νεκρών φοιτητών δεν δικαιολογεί κάτι τέτοιο. Το ίδιο και τα «όπλα», τις πέτρες, που έφεραν οι φοιτητές σε σύγκριση με τα τουφέκια με τις ξιφολόγχες. Από τους 29 που πυροβόλησαν, στους οχτώ απαγγέλθηκαν κατηγορίες όμως με τη δικαιολογία της νόμιμης άμυνας, το δικαστήριο του Οχάιο τους απάλλαξε.
Οι οικογένειες των θυμάτων επέρριψαν αστικές ευθύνες στους φρουρούς, τον κυβερνήτη Ρόουντς και τον Πρόεδρο του Κεντ. Το ομοσπονδιακό δικαστήριο τους έκρινε όλους ένοχους για αναίτια πρόκληση θανάτου και τραυματισμού. Ωστόσο, η απόφαση ακυρώθηκε από το Εφετείο και τελικά δόθηκε στις οικογένειες των θυμάτων η συνολική αποζημίωση των 675.000 δολαρίων.
Ο πρόεδρος Νίξον δεν έδειξε να ταράζεται από τα γεγονότα και αρκέστηκε να πει ότι επρόκειτο απλώς για κάποιους «αλήτες»(bums) που καταστρέφουν τα αμερικανικά πανεπιστήμια. Ο υπουργός Τύπου της κυβέρνησης, Ρον Ζίγκλερ μίλησε...παιδαγωγικά αναφέροντας ότι «όταν η διαφωνία στρέφεται προς τη βία, τότε προκαλείται τραγωδία». Ωστόσο, πολλοί υποστηρίζουν ότι αυτή η κινηση ήταν και η αρχή της πτώσης του με το σκάνδαλο του Γουότεργκεϊτ δύο χρόνια μετά να του δίνει το τελειωτικό του χτύπημα.
Η εξέγερση
Ο θάνατος των τεσσάρων παιδιών πυροδοτεί σε ολόκληρη την Αμερική μια πρωτόγνωρη εξέγερση. Την επόμενη μέρα 450 πανεπιστήμια σε όλη τη χώρα οργανώνουν διαδηλώσεις διαμαρτυρίας κατά της κυβέρνησης. Πέντε μέρες μετά το γεγονός, 100.000 άτομα διαδηλώνουν στην Ουάσινγκτον. Στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης κρεμούν ένα πανό όπου γράφουν: «Δεν μπορούν να μας σκοτώσουν όλους».
Συνολικά 4 εκατ. άνθρωποι διαδήλωσαν για τον άδικο θάνατο των φοιτητών και κατά του πολέμου και 900 πανεπιστήμια έκλεισαν σε ένδειξη πένθους και διαμαρτυρίας. Το Πανεπιστήμιο του Κεντ έμεινε κλειστό έξι εβδομάδες. Δέκα μέρες μετά, στις 14 Μαΐου, στο Πανεπιστήμιο Τζάκσον σκοτώνονται άλλοι δυο φοιτητές, αλλά κανείς δεν ασχολήθηκε καν με το γεγονός. Ήταν μαύροι.
Η 4η Μαΐου στην τέχνη
Η φωτογραφία ενός φοιτητή φωτογραφίας του Πανεπιστημίου του Κεντ, του Τζον Φίλο, απεικονίζει την 14χρονη Μαίρη Αν Βέκιο, γονατισμένη πάνω από το πτώμα του Τζέφρι Μίλερ να ουρλιάζει (κεντρική ΦΩΤΟ). Η φωτογραφία του Φίλο ήταν από τις πιο σοκαριστικές και έκανε το γύρο του κόσμου, ενώ έγινε το έμβλημα κατά του πολέμου του Βιετνάμ. Ο Φίλο απέσπασε το βραβείο Πούλιτζερ.
Οι φωτογραφίες από τη «Σφαγή» δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Life. Εκεί τις είδε για πρώτη φορά ο Νιλ Γιανγκ των CSN&Y (Crosby, Stills, Nash & Young). Λίγο αργότερα έγραψε το τραγούδι «Ohio», το οποίο έμεινε για να θυμίζει περισσότερο από κάθε τι άλλο την τραγική αυτή μέρα της Αμερικής. Οι στίχοι του τραγουδιού μιλούν συνεχώς για τους «τέσσερις νεκρούς» και τις τενεκεδένιες στρατιές του Νίξον, κάτι που όπως δήλωσε το άλλο μέλος του συγκροτήματος, Ντέιβιντ Κρόσμπι, ήταν ό, τι πιο γενναίο θα μπορούσε να κάνει ο Γιάνγκ. Όταν το τραγούδι κυκλοφόρησε πολλοί ραδιοσταθμοί αρνήθηκαν να το παίξουν, με μόνη εξαίρεση τους παράνομους, απ' όπου κι έγινε μεγάλη επιτυχία.
Δεν είναι σπάνιο φαινόμενο η δύναμη της εξουσίας να οδηγεί σε φαινόμενα όπως αυτό. Είναι άλλωστε κάτι που το έχουμε δει και στη χώρα μας. Το λιοντάρι δεν επιτίθεται στο λιοντάρι, αλλά στο ελάφι που μόνο του όπλο είναι τα κέρατά του και η δύναμη να τρέξει. Όμως το λιοντάρι έχει ισχυρά δόντια και πιο δυνατά πόδια και το προλαβαίνει. Ο νόμος του δυνατού, ο νόμος της εξουσίας και ο νόμος του θανάτου.
Οι στίχοι του τραγουδιού
Tin soldiers and Nixon coming,
We're finally on our own.
This summer I hear the drumming,
Four dead in Ohio.
Gotta get down to it
Soldiers are cutting us down
Should have been done long ago.
What if you knew her
And found her dead on the ground
How can you run when you know?
Gotta get down to it
Soldiers are cutting us down
Should have been done long ago.
What if you knew her
And found her dead on the ground
How can you run when you know?