Αν και όλα τα μέχρι στιγμής στοιχεία δείχνουν ότι ο νέος κοροναϊός εμφανίστηκε στην Κίνα, η χώρα του ανατέλλοντος ήλιου προσπαθεί να παρουσιάσει μια άλλη πραγματικότητα
Στις 17 Νοεμβρίου 2019 ένας 55χρονος άντρας την επαρχία Χουμπέι της Κίνας διαγιγνώσκεται με ένα είδος άτυπης πνευμονίας. Οι γιατροί δεν το ξέρουν ακόμα αλλά ο άντρας αυτός θα θεωρηθεί στη συνέχεια ο «ασθενής μηδέν» της νέας νόσου που θα απειλήσει στη συνέχεια όλον τον πλανήτη: της Covid-19.
Σήμερα ωστόσο, έναν χρόνο μετά η Κίνα επιχειρεί να
ανασκευάσει την ιστορία. Μέσα από πολλαπλές πηγές η χώρα προσπαθεί να
παρουσιάσει ένα νέο αφήγημα σύμφωνα με το οποίο ο κοροναϊός δεν εμφανίστηκε γα
πρώτη φορά στην Κίνα απλώς εκεί καταγράφηκε επίσημα για πρώτη φορά.
Η Κίνα φαίνεται ότι χρηματοδοτεί μια νέα εκστρατεία με στόχο
να αμφισβητήσει την προέλευση του φονικού ιού από την πόλη Γουχάν μέσω αναφορών
στα κρατικά μέσα αλλά και με μια νέα επιστημονική έρευνα που «δείχνει» ως
υπαίτιες για τον ιό άλλες χώρες, μεταξύ των οποίων και την Ελλάδα!
Προπαγάνδα και
κατεψυγμένα τρόφιμα
Τα κρατικά μέσα ενημέρωσης παρουσιάζουν συχνά ρεπορτάζ το
τελευταίο διάστημα στο οποίο προσφέρονται «αποδείξεις» ότι ο νέος κοροναϊός
απλώς εντοπίστηκε για πρώτη φορά στην πόλη Γουχάν, αλλά δεν προήλθε από αυτήν
την περιοχή.
Μάλιστα, η εφημερίδα «People’s Daily» μέσα από δημοσίευση
στο Facebook που έκανε την περασμένη εβδομάδα, ανέφερε πως όλα τα επίσημα
στοιχεία οδηγούν στο συμπέρασμα πως η πανδημία δεν ξεκίνησε από τη Γουχάν της
κεντρικής Κίνας.
«Η Γουχάν ήταν η πόλη στην οποία εντοπίστηκε για πρώτη φορά
ο κοροναϊός, όχι όμως αυτή από την οποία προήλθε», σχολίασε ο Ζενγκ Γκουάνγκ,
πρώην επικεφαλής επιδημιολόγος στο Κινεζικό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης
Νοσημάτων.
Εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών, ο οποίος ρωτήθηκε από
τα μέσα ενημέρωσης για την προέλευση του ιού, απάντησε πως είναι σημαντικό να
γίνει διάκριση μεταξύ της περιοχής πού εντοπίστηκε για πρώτη φορά και του
σημείου απ’ όπου ο ιός μεταλλάχθηκε και πέρασε από τα ζώα στους ανθρώπους μολύνοντας
εκατομμύρια σε όλον τον κόσμο.
«Αν και η Κίνα ήταν η πρώτη που κατέγραψε κρούσματα, αυτό δεν
σημαίνει αναγκαστικά ότι ο ιός ξεκίνησε από την Κίνα. Ο εντοπισμός της αρχής
είναι μια διαδικασία σε εξέλιξη και ίσως περιλαμβάνει πολλές χώρες και περιοχές»,
ανέφερε ο εκπρόσωπος Ζιάο Λιζιάν.
Την ίδια στιγμή τα κινεζικά μέσα κάνουν εκτενείς αναφορές
στον ιού του Covid-19 που εντοπίστηκε σε συσκευασία κατεψυγμένων τροφίμων
υπονοώντας ότι συσκευασίες που έχουν έρθει από το εξωτερικό μπορεί να μετέφεραν
τον κοροναϊό στην Κίνα. Ωστόσο, οι επιστήμονες παγκοσμίως παραμένουν σκεπτικοί
σχετικά με το κατά πόσο μπορεί να υπάρξει τέτοιος τρόπος μετάδοσης του ιού.
Πράγματι ίχνη του Sars-CoV-2
έχουν εντοπιστεί σε κατεψυγμένες συσκευασίες τροφίμων, ωστόσο οι επιστήμονες
θεωρούν ότι πρακτικά ο κίνδυνος μετάδοσης είναι πολύ χαμηλός καθώς σύμφωνα με
τα πιο πρόσφατα δεδομένα ο κοροναϊός μεταδίδεται κυρίως από αέρος με
σταγονίδια.
«Ένα θετικό τεστ για παρουσία του ιού δεν σημαίνει απαραίτητα ότι πρόκειται για κάποιο
μολυσματικό στέλεχος, απλώς είναι κάποιο σημάδι ότι ο ιός υπάρχει στην επιφάνεια»,
δηλώνει στο Associated Press ο καθηγητής
της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Τζονς Χόπκινς, Άντριου Πέκοζ. «Δεν
έχω δει κανένα πειστικό στοιχείο που να αποδεικνύει ότι η παρουσία του Sars-CoV-2 σε συσκευασίες τροφίμων
παρουσιάζει υψηλές πιθανότητες μόλυνσης».
«Η Κίνα προσπαθεί να αντιμετωπίσει το γεγονός ότι θεωρείται
υπεύθυνη για το ‘προπατορικό αμάρτημα’ του ξεσπάσματος της πανδημίας, το οποίο
υποσκάπτει ουσιαστικά κάθε προσπάθεια για να σώσει την εικόνα της», αναφέρει στον Guardian από την πλευρά του ο Άντριου Σμολ, ένας μελετητής της Κίνας και ανώτατο στέλεχος
του αμερικανικού thinktank,
German Marshall Fund. Ο ίδιος θεωρεί ότι η ανώτερη ηγεσία της Κίνας δεν έχει
καμία αμφιβολία για την προέλευση του κοροναϊού και ερμηνεύει την προσπάθεια να
παρουσιαστούν άλλες χώρες ως «πηγή» του κακού ως μια καμπάνια προπαγάνδας.
Η αμφιλεγόμενη μελέτη
Κινέζοι ερευνητές υπέβαλλαν πριν λίγες μέρες μια μελέτη τους
προς δημοσίευση στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό The Lancet. Η μελέτη δεν
έχει ακόμα αξιολογηθεί από την υπόλοιπη επιστημονική κοινότητα ώστε να λάβει το
«πράσινο φως» προς δημοσίευση.
Στην έρευνά τους «Η αρχική κρυφή μετάδοση και εξέλιξη του Sars-CoV-2
σε ανθρώπους», η Λίμπινγκ Σεν της Κινεζικής Ακαδημίας Επιστημών, ο Φουνάν Χε
του Πανεπιστημίου της Φουντάν και ο Ζάο Ζανγκ του Πανεπιστημίου του Χιούστον
στο Τέξας υποστηρίζουν ότι ο ιός μεταλλάχθηκε
και άρχισε να μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο σε κάποια άλλη χώρα, πιθανώς την
Ινδία ή ακόμα και την Ελλάδα.
Στην προσπάθειά τους να ιχνηλατήσουν την αρχή της πανδημίας,
οι τρεις Κινέζοι ερευνητές εξέτασαν τις μεταλλάξεις που έχουν καταγραφεί στον
ιό μέχρι σήμερα. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ως μέθοδο τη λεγόμενη φυλογενετική
ανάλυση, σύμφωνα με την οποία το στέλεχος του κοροναϊού που εμφανίζει τις
λιγότερες μεταλλάξεις πρέπει να είναι και το παλαιότερο. Αξίζει να σημειωθεί
ότι το γενετικό υλικό των ιών ή οποιουδήποτε οργανισμού συσσωρεύει τυχαίες
μεταλλάξεις με σχετικά σταθερό ρυθμό, κάτι που επιτρέπει στους γενετιστές να
ιχνηλατούν την εξελικτική πορεία κάθε είδους.
Έτσι, όπως υποστηρίζουν, σύμφωνα με αυτήν την ανάλυση διαψεύδεται
η θεωρία ότι ο SARS-CoV-2 εμφανίστηκε για
πρώτη φορά στην κινεζική πόλη του Γουχάν και προτείνουν οκτώ άλλες χώρες ως
πηγή της πανδημίας. Συγκεκριμένα, υποστηρίζουν ότι τα 41 στελέχη του ιού με την
λιγότερη μετάλλαξη εντοπίστηκαν σε οχτώ χώρες: Μπαγκλαντές, Ινδία, Ιταλία, ΗΠΑ,
Ελλάδα, Αυστραλία, Τσεχία, Ρωσία και Σερβία. Τα στοιχεία για τα στελέχη του ιού
από αυτές τις χώρες συλλέχθηκαν όπως αναφέρουν από την 1η Μαρτίου
έως και τις 12 Ιουνίου 2020. Αντίθετα τα στελέχη του ιού που ελέγχθηκαν από την
Κίνα έχουν περισσότερες μεταλλάξεις κι έτσι αποκλείουν το ενδεχόμενο να
ξεκίνησε η πανδημία από την Γουχάν.
Οι ερευνητές δηλώνουν ότι οποιαδήποτε από αυτές τις οχτώ χώρες
είναι «υποψήφια» για να συνέβη η μετάλλαξη του κοροναϊού στο έδαφός της ωστόσο
οι «επικρατέστερες» σύμφωνα με τους ίδιους είναι η Ινδία και το Μπαγκλαντές
εξαιτίας ενός κύματος παρατεταμένου καύσωνα που σημειώθηκε στην περιοχή το
καλοκαίρι του 2019.
«Η έλλειψη νερού ανάγκασε άγρια ζώα όπως οι πίθηκοι να
επιδίδονται σε θανάσιμες μάχες για το νερό και σίγουρα αύξησε την πιθανότητα
αλληλεπίδρασης ανάμεσα στον άνθρωπο και τα ζώα» γράφουν οι ερευνητές υποστηρίζοντας ότι άνθρωποι και ζώα μπορει να έπιναν από τις ίδιες πηγές νερού. «Εικάζουμε
ότι η μετάδοση του SARS-CoV-2 στον άνθρωπο μπορεί να σχετίζεται με αυτό το
ασυνήθιστο κύμα καύσωνα» αναφέρουν.
Μάλιστα τονίζουν ότι το γεγονός ότι οι δύο ασιατικές χώρες
έχουν ανεπαρκή συστήματα υγείας ίσως επέτρεψε στον κοροναϊό να εξαπλωθεί
σιωπηλά και να φτάσει στην Κίνα πιθανώς μέσω Ευρώπης. «Από αυτή την άποψη η
επιδημία Covid-19 ήταν αναπόφευκτη και η επιδημία της Γουχάν είναι μόνο ένα
μέρος της», γράφουν οι τρεις ερευνητές.
Πάντως, η μελέτη που έχει υποβληθεί προς δημοσίευση στο Lancet δεν έχει περάσει ακόμα από
ανεξάρτητο έλεγχο αν και οι ειδικοί που κλήθηκαν να σχολιάσουν την έρευνα
εμφανίστηκαν μάλλον δύσπιστοι σχετικά με το αν θα λάβει έγκριση.
Ο Ντέιβιντ Ρόμπερτσον, καθηγητής του Πανεπιστημίου της
Γλασκώβης, σχολιάζοντας το θέμα στην Daily Mail έκανε λόγο για «σοβαρά λάθη».
«Η προσέγγιση των συντακτών της μελέτης στην αναγνώριση των ΄λιγότερο
μεταλλαγμένων’ ιικών αλληλουχιών […] είναι εγγενώς εσφαλμένη, ανέφερε. «Οι
συγγραφείς έχουν επίσης αγνοήσει τα εκτενή επιδημιολογικά δεδομένα, τα οποία
δείχνουν ξεκάθαρα ότι ο ιός πρωτοεμφανίστηκε στην Κίνα» δήλωσε προσθέτοντας πως
«η δημοσίευση αυτή δεν προσθέτει τίποτα στις γνώσεις μας για τον SARS-CoV-2».
«Η επιλογή της ιικής αλληλουχίας που δείχνει να φέρει τον
ελάχιστο αριθμό διαφορών σε μια αυθαίρετη συλλογή είναι απίθανο να καταδείξει
τον προγονικό ιό» είπε από την πλευρά του ο Μαρκ Σούτσαρντ, ειδικός του
Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια σχολιάζοντας την μελέτη στην εφημερίδα South China
Morning Post.
Ο Μάικλ Ράιαν, διευθυντής του προγράμματος έκτακτης ανάγκης
στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, δήλωσε από την πλευρά του την περασμένη
εβδομάδα πως θα ήταν «μεγάλο ρίσκο» να υποστηρίξουμε δημόσια πως η ασθένεια δεν
εμφανίστηκε στην Κίνα.
«Είναι σαφές πως οι επικεφαλής της υγείας οφείλουν να
μελετούν τις περιοχές στις οποίες εμφανίστηκαν για πρώτη φορά οι περιπτώσεις»,
συμπλήρωσε κατά τη διάρκεια ενημέρωσης των δημοσιογράφων στη Γενεύη.
«Ίσως δεν μάθουμε
ποτέ από πού ξεκίνησε»
Την ίδια στιγμή ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει
ξεκινήσει την δική του έρευνα σε μια προσπάθεια να εντοπίσει την προέλευση του
πανδημικού κοροναϊού SARS-CoV-2, αν και έχει προειδοποιήσει ότι η πραγματική
πηγή της πανδημίας είναι πιθανό να μην ανακαλυφθεί ποτέ.
Η έρευνα θα ξεκινήσει από τη Γουχάν και θα διερευνήσει
μεταξύ άλλων αν ο ιός ξεπήδησε από την κεντρική κρεαταγορά της πόλης. Πολλοί
από τους πρώτους ασθενείς της Covid-19 είχαν επισκεφθεί την αγορά, παραμένει
όμως ασαφές αν αυτό ήταν το σημείο μηδέν της πανδημίας καθώς κρούσματα που
είχαν εντοπιστεί πολύ νωρίς τον Δεκέμβριο του 2019 ήταν σε άτομα που φέρεται να
μην είχαν καμία επαφή, άμεση ή έμμεση, με την συγκεκριμένη αγορά.
Οι εμπειρογνώμονες του ΠΟΥ, των οποίων τα ονόματα δεν έχουν
δημοσιοποιηθεί καθώς κινδυνεύουν να βρεθούν ανάμεσα σε «διασταυρούμενα πυρά» στην
κόντρα ΗΠΑ και Κίνας, θα πάρουν επίσης συνεντεύξεις από τους πρώτους ασθενείς
και θα εξετάσουν δείγματα αίματος που είχαν ληφθεί από το υγειονομικό προσωπικό
της Γουχάν τους μήνες που προηγήθηκαν της εμφάνισης του ιού, ενώ θα αναζητήσουν
την πηγή προέλευσης σε θηλαστικά που είναι γνωστό ότι προσβάλλονται από
κοροναϊούς, όπως τα βιζόν και τα αιλουροειδή.
Πολλά από τα πρώτα κρούσματα της πνευμονίας Covid-19 αφορούσαν άτομα που
είχαν επισκεφθεί την κεντρική κρεαταγορά της Γουχάν, εγείροντας υποψίες ότι ο
ιός μεταπήδησε στον άνθρωπο από τα άγρια ζώα που πωλούνταν κάτω από ακατάλληλες
συνθήκες.
Οι περισσότεροι επιστήμονες πιστεύουν ότι ο νέος κοροναϊός
προήλθε από τις νυχτερίδες, πιθανώς όμως μεταπήδησε στον άνθρωπο μέσω ενός
ενδιάμεσου ξενιστή όπως οι παγκολίνοι. Άλλωστε και ο συγγενικός κοροναϊός που
προκάλεσε την επιδημία SARS το διάστημα 2002-04 πιστεύεται ότι προήλθε από τις νυχτερίδες, ενώ τότε ενδιάμεσος
ξενιστής ήταν πιθανότατα ο νηκτερευτής (Nuctereutes procyonoides), ένα ζώο που
μοιάζει με ρακούν και εκτρέφεται στην Ασία για τη γούνα του.
«Το να εντοπίσεις ένα ζώο με λοίμωξη SARS-CoV-2 είναι σαν να
ψάχνεις για βελόνα στο μεγαλύτερο σωρό από άχυρα σε όλο τον κόσμο. Μπορεί να
μην το βρουν ποτέ» σχολίασε στο Nature η Άντζελα Ράσμουσεν, ιολόγος του
Πανεπιστημίου Κολούμπια της Νέας Υόρκης.
Πάντως η έρευνα του ΠΟΥ πιθανότατα θα επεκταθεί και εκτός
Κίνας. «Το πού γίνεται αρχικά αντιληπτή μια επιδημία δεν αντιστοιχεί απαραίτητα
στο πού ξεκίνησε» ανέφερε σε έκθεσή του ο ΠΟΥ, σημειώνοντας ότι θραύσματα του
γενετικού υλικού του SARS-CoV-2 είχαν ανιχνευτεί σε
δείγματα λυμάτων πριν από την καταγραφή του πρώτου κρούσματος πέρυσι τον
Δεκέμβριο. Η επισήμανση του ΠΟΥ μάλλον αναφερόταν σε αδημοσίευτη μελέτη που
εξέτασε δείγματα λυμάτων στην Ισπανία αναδρομικά από τον Μάρτιο του 2019 έως
σήμερα και στα οποία εντοπίστηκαν ίχνη του ιού SARS-CoV-2. Αν τα ευρήματα
ευσταθούν, ο ιός βρισκόταν ήδη στην Ισπανία πριν ξεσπάσει η κρίση στη Γουχάν.
Πάντως ο ΠΟΥ διαβεβαίωσε ότι σε κάθε περίπτωση η μεγάλη
έρευνα θα βασιστεί αποκλειστικά στην επιστήμη. Εκπρόσωπος του οργανισμού τόνισε
πως η διερεύνηση της υπόθεσης «θα είναι ανοιχτόμυαλη, ενδελεχής, χωρίς να
αποκλείει οποιαδήποτε υπόθεση».