Σούπερ στρατιώτες: Μύθοι και πραγματικότητα


Οι αμερικάνικες υπηρεσίες πληροφοριών υποστηρίζουν ότι η Κίνα προσπαθεί να φτιάξει τη δική της εκδοχή του Κάπτεν Αμέρικα. Πέραν όμως από τις υπερβολές η πιθανότητα να «δημιουργηθούν» σούπερ στρατιώτες δεν είναι ούτε κάτι εξωφρενικό, ούτε διερευνάται μόνο από τους Κινέζους

Ο Στιβ Ρότζερς ήταν ένας απλός στρατιώτης που πολεμούσε της ναζιστικές δυνάμεις στον Β' Παγκόσμιο. Όταν η αμερικανική κυβέρνηση του πρότεινε να υποβληθεί σε μια πειραματική διαδικασία για να γίνει σούπερ στρατιώτης δέχθηκε λόγω πατριωτικού καθήκοντος. Έτσι γεννήθηκε, τον Μάρτιο του 1941,  ο Κάπτεν Αμέρικα. Αυτά συνέβη βέβαια στο σύμπαν των κόμικ της Marvel.

Όμως όλοι οι ισχυροί στρατοί, που διαθέτουν τεράστια οικονομικά κεφάλαια και ελάχιστους ηθικούς φραγμούς, όχι μόνο έχουν το όνειρο της δημιουργίας σούπερ στρατιωτών αλλά προσπαθούν να το υλοποιήσουν.

«Φτιάχνουμε τον Iron Man»

Το 2014 ο πρόεδρος Ομπάμα ανακοίνωσε στους δημοσιογράφους έναν νέο project. «Βασικά είμαι εδώ για να ανακοινώσω ότι φτιάχνουμε τον Iron Man» είπε και προκάλεσε χαμόγελα. Ο αμερικάνικος στρατός είχε ήδη αρχίσει να δουλεύει πάνω σε μια προστατευτική στολή την οποία είχε ονομάσει Talos (Tactical Assault Light Operator Suit). Μάλιστα η στολή είχε παρουσιαστεί με ένα βίντεο που θύμιζε βιντεοπαιχνίδι. Ο Iron Man του αμερικάνικου στρατού δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Μετά από πέντε χρόνια το project σταμάτησε.

Η βελτιστοποίηση άλλωστε δεν είναι κάτι νέο στον στρατιωτικό κόσμο. Από την αρχαιότητα το κάθε στράτευμα προσπαθούσε να βελτιώσει τον οπλισμό, την προστασία και την εκπαίδευση του. Πλέον όμως η βελτιστοποίηση δεν έχει να κάνει μόνο με τον εξοπλισμό αλλά με το ίδιο το άτομο.

Το 2017 ο Βλάντιμιρ Πούτιν προειδοποιούσε πως η ανθρωπότητα μπορεί να δημιουργήσει κάτι χειρότερο από την ατομική βόμβα. «Κάποιος ίσως φανταστεί ότι ο άνθρωπος μπορεί να δημιουργήσει ανθρώπους με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά όχι μόνο σε θεωρητικό αλλά και σε πρακτικό επίπεδο. Να δημιουργήσει μια μαθηματική ιδιοφυία, έναν εκπληκτικό μουσικό ή έναν στρατιώτη. Έναν άνθρωπο που θα πολεμά χωρίς φόβο, χωρίς συμπόνια, χωρίς αναστολές, χωρίς πόνο» είχε τονίζει ο Ρώσος πρόεδρος.

Το 2020 ο πρώην διευθυντής Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, Τζον Ράτσκλιφ πήγε το θέμα ένα βήμα πιο πέρα. Κατηγόρησε την Κίνα ότι προσπαθεί να υλοποιήσει ένα τέτοιο σχέδιο. «Έχουν κάνει ήδη πειράματα σε ανθρώπους ελπίζοντας να δημιουργήσουν στρατιώτες με βελτιωμένες βιολογικές ικανότητες. Το Πεκίνο δεν έχει ηθικά όρια στο κυνήγι της δύναμης» υποστήριξε. Η Κίνα απάντησε τονίζοντας ότι όσα λέει ο Ράτσκλιφ είναι «μείγμα με ψεύδη»

Η νέα διευθύντρια της αμερικανικής Εθνικής Ασφάλειας, Έιβριλ Χέινες ρωτήθηκε για το θέμα και τόνισε πως δεν θέλει να σχολιάσει. Παρέπεμψε απλά σε προηγούμενες δηλώσεις της για τις απειλές που δημιουργούνται μέσα από τις τακτικές της Κίνας. 

Φιλοδοξίες και πραγματικότητα

Ο σούπερ στρατιώτης βρίσκεται στις ονειρώξεις κάθε στρατιωτικού. Ένας πολεμιστής που δεν νιώθει πόνο, που δεν χρειάζεται ύπνο και αντέχει σε ακραίες συνθήκες Ο Χίτλερ το επιχείρησε μέσω ναρκωτικών ουσιών αλλά μακροπρόθεσμα τα αποτελέσματα ήταν καταστροφικά. Οι ΗΠΑ έχουν ποντάρει στην τεχνολογία αλλά η αποτυχία σχεδίων όπως αυτό του «Iron Man» προσγειώνουν στην πραγματικότητα.

Η ακαδημαϊκός Έλσα Κάνια είχε συγγράψει το 2019 μια αναφορά μαζί με έναν συνάδελφο της για το γεγονός ότι η Κίνα πειραματίζεται με εξωσκελετούς για να βελτιώσει το στράτευμα της.

Η Κάνια όμως τονίζει ότι δεν υιοθετεί τα όσα ισχυρίζεται ο Ράτσκλιφ. «Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τι ακριβώς συζητά ο κινεζικός στρατός και τι ελπίζει να πετύχει. Πρέπει επίσης να αναγνωρίσουμε την απόσταση των φιλοδοξιών και της πραγματικότητας, με δεδομένο το επίπεδο της τεχνολογίας που υπάρχει σήμερα. Πράγματι οι στρατοί σε όλο τον κόσμο δείχνουν μεγάλο ενδιαφέρον για την πιθανότητα να έχουν σούπερ στρατιώτες. Όμως αυτό που είναι πραγματοποιήσιμο μέσα στα όρια της επιστήμης περιορίζει τον καθένα που επιχειρεί να ξεπεράσει τα όρια» τονίζει.

Γενετική παρέμβαση

Ενώ ο Ράτσκλιφ αναφερόταν σε πειράματα με ενήλικες οι επιστήμονες τονίζουν ότι η παρέμβαση στο DNA των εμβρύων ίσως αποτελέσει την πιθανότερη οδό για τη δημιουργία σούπερ στρατιωτών.

Η Βρετανίδα γενετίστρια, Έλεν Ο'Νιλ λέει πως το ζήτημα πλέον δεν είναι αν θα φτάσει εκεί η τεχνολογία αλλά αν οι επιστήμονες θα τη χρησιμοποιήσουν με αυτό τον τρόπο. «Αυτές οι τεχνολογίες πρόσθεσης και συνδυασμού γονιδιωμάτων εξελίσσονται πλέον σε ρουτίνα. Η χρήση τους όμως στον άνθρωπο θεωρείται ανήθικη, τουλάχιστον προς το παρόν» τονίζει.

Το 2018 ο Κινέζος επιστήμονα Χε Τζιανκουί έκανε μια εκπληκτική ανακοίνωση. Κατάφερε να αλλάξει το DNA δύο εμβρύων δίδυμων κοριτσιών ώστε να μην κινδυνεύουν να προβληθούν από HIV.

Η ανακοίνωση προκάλεσε οργή. Μια τέτοια γονιδιακή παρέμβαση είναι απαγορευμένη στις περισσότερες χώρες, συμπεριλαμβανομένου και την Κίνα. Ο επιστήμονας υπερασπίστηκε το έργο του αλλά αυτό δεν τον γλίτωσε από τη φυλάκιση.

Η περίπτωση του θεωρείται από τις πλέον χαρακτηριστικές και ένα σημείο κλειδί στη λεγόμενη βιοηθική. Συνάδελφοι του υποστηρίζουν πως η παρέμβαση που έκανε στο DNA των εμβρύων επέφερε κι άλλες γονιδιακές βελτιώσεις, πέραν της προστασίας από τον HIV.

Οι προσθαφαιρέσεις που έκανε αποτελούν από τη μια «υπόσχεση» πως μελλοντικά η επιστήμη θα μπορεί να παρέμβει και να θεραπεύσει κληρονομικές ασθένειες. Θα μπορούσε όμως να χρησιμοποιηθεί και από τον στρατό.

Ο ερευνητής Κριστόφ Γκαλισέ λέει πως η μέθοδος του Χε Τζιανκουί είναι μια επανάσταση αλλά πρέπει να υπάρχουν και όρια. «Είναι σαν να αλλάζει φράσεις μέσα σε ένα κείμενο. Αυτό όμως που δουλεύει σε ένα σημείο μπορεί να μην βγάζει νόημα σε ένα άλλο. Είναι λάθος να πιστέψουμε ότι ένα γονίδιο θα έχει μόνο μια επίδραση. Αν αλλάξεις ένα γονίδιο μπορεί να έχεις ένα άτομο με μεγαλύτερη φυσική δύναμη ή αντοχή σε μεγάλο υψόμετρο. Από την άλλη μπορεί να του αυξήσεις τις πιθανότητες να αναπτύξει καρκίνο» τονίζει και προσθέτει πως οι αλλαγές που θα γίνουν θα κληρονομηθούν από τις επόμενες γενιές.

Ο στρατός θέλει το πλεονέκτημα

Επιστρέφοντας στο στρατιωτικό κομμάτι κάποιοι αναλυτές τονίζουν ότι οι προσπάθειες της Κίνας ήρθαν ως απάντηση σε αυτές των ΗΠΑ. Από το 2017 υπήρχαν αναφορές ότι ο αμερικανικός στρατός επενδύει τεράστια ποσά στη γενετική τεχνολογία. Φυσικά δεν είναι μόνο οι δύο συγκεκριμένες χώρες που δραστηριοποιούνται σε αυτό το επίπεδο. Ο γαλλικός στρατός ήδη κάνει τη δική του έρευνα με τον υπουργό Άμυνας της χώρας να δηλώνει ότι «πρέπει να αντιμετωπίσουμε τα δεδομένα της εποχής και να είμαστε έτοιμοι για το μέλλον».

Ακόμα όμως κι αν οι επιστήμονες μπορέσουν να βελτιώσουν με ασφάλεια τις ικανότητες ενός ατόμου το πώς θα χρησιμοποιηθεί στρατιωτικά αυτό είναι τεράστιο θέμα. Αρχικά οι στρατιώτες θα έχουν το δικαίωμα να επιλέξουν αν θα υποβληθούν στην «θεραπεία» ή όχι, ειδικά σε καθεστώτα όπως της Κίνας και της Ρωσίας. Όλοι γνωρίζουν ότι ο στρατός παραμερίζει την ηθική όταν βλέπει ότι μπορεί να κερδίσει πλεονέκτημα και να κερδίσει έναν πόλεμο. Τα όρια είναι διαφορετικά απ' την υπόλοιπη κοινωνία.

Όσο για το αφήγημα ότι η γενετική βελτίωση θα προστατεύσει τους στρατιώτες και θα αυξάνει τις πιθανότητες επιβίωσης του, ο καθηγητής Πάτρικ Λιν του Πολυτεχνείου της Καλιφόρνια τονίζει: «Δεν είναι ξεκάθαρο αν οι βελτιωμένοι στρατιώτες θα είναι και πιο προστατευμένοι. Μπορεί τελικά να τους στέλνουν σε πιο επικίνδυνες αποστολές αλλά να είναι και έτοιμοι να πάρουν πολύ μεγαλύτερα ρίσκα απ' ό,τι τώρα» τονίζει.

«Πρέπει να εντοπίσουμε τι μπορεί να πάει στραβά»

Αυτή τη στιγμή η δημιουργία ενός... Κάπτεν Αμέρικα δεν μοιάζει με κάτι εφικτό αλλά πάντα υπάρχει η πιθανότητα της έκπληξης. «Είναι δύσκολο να ελέγχεις ηθικά και δημοκρατικά το πώς εξελίσσονται τα πράγματα στο στρατό, όταν η μυστικότητα και η προστασία των συμφερόντων θεωρείται κάτι δεδομένο» αναφέρει ο καθηγητής της Οξφόρδης, Τζούλιαν Σαβουλέσκου.

Ο Πατρικ Λιν από την μεριά του τονίζει ότι ο έλεγχος είναι μια μεγάλη πρόκληση καθώς μια έρευνα για θεραπευτικούς λόγους μπορεί να χρησιμοποιηθεί τελικά και στον στρατό. «Δεν είναι ξεκάθαρο πώς μπορούμε να το ελέγχουμε και να μην κάνουν ζημιά στην θεραπευτική έρευνα», τονίζει.

Η δρ. Ο'Νιλ από την μεριά της υποστηρίζει ότι η συζήτηση για το ηθικό κομμάτι είναι χάσιμο χρόνου και πρέπει ήδη να ασχολούμαστε με το τι θα πάει στραβά. «Πρέπει να εστιάσουμε στην πραγματικότητα του τώρα. Να μην σπαταλάμε ενέργεια σε εικασίες και δυστοπικές προβλέψεις. Να εστιάσουμε στους κινδύνους που θα επιφέρει αυτή η χρήση της τεχνολογίας και να τους κατανοήσουμε. Κάπου αλλού θα γίνουν αυτές οι χρήσεις, κάπου αλλού γίνονται ήδη. Μέσω λοιπόν της έρευνας πρέπει να εντοπίσουμε τι μπορεί να πάει στραβά» τονίζει.