Ο θρυλικός αγώνας πόλο μεταξύ Ουγγαρίας και Σοβιετικής Ένωσης στις 6 Δεκεμβρίου 1956. Τι λέει ένας από τους πρωταγωνιστές
6 Δεκεμβρίου 1956 και οι εθνικές ομάδες πόλο της Ουγγαρίας και της Σοβιετικής Ένωσης βρίσκονται αντιμέτωπες στα ημιτελικά των Ολυμπιακών Αγώνων της Μελβούρνης. Ο αγώνας ουσιαστικά δεν τελείωσε ποτέ και οι εικόνες του αιμόφυρτου Ούγγρου αθλητή να βγαίνει από την πισίνα δημιούργησαν έναν ολόκληρο μύθο γύρω από το τι συνέβη. Η αναμέτρηση έμεινε γνωστή ως «Αίμα στο νερό» και κυριάρχησε στον Τύπο της εποχής που μίλησε για μαζική σύρραξη και για «κόκκινη πισίνα». Ο πρωταγωνιστής όμως καταρρίπτει τον μύθο και μιλάει για το τι πραγματικά έγινε στη Μελβούρνη.
Το ιστορικό πλαίσιο
Στη... μοιρασιά που έγινε μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου η Ουγγαρία τέθηκε στο σοβιετικό μπλοκ. Τον Μάιο του 1955 έγινε μέλος του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Η κυβέρνηση του Ίμρε Νατζ όμως επεδίωκε (και το δήλωνε ανοιχτά) ένα στάτους ουδετερότητας όπως αυτό που είχε υιοθετήσει η Αυστρία.
Τον Ιούνιο του 1956 ο ουγγρικός στρατός κατέστειλε με αγριότητα την εξέγερση των εργατών στο Πόζναν. Παρ' όλα αυτά οι πιέσεις για περισσότερη αυτονομία συνεχίστηκαν.
Η λεγόμενη Ουγγρική Επανάσταση ξεκίνησε στη Βουδαπέστη με μια διαδήλωση 20.000 ατόμων. Μέσα στην ημέρα το πλήθος μεγάλωσε και άρχισε να καταστρέφει σοβιετικά σύμβολα. Ο γραμματέας του ουγγρικού εργατικού κόμματος Έρνο Γκέρο ζήτησε την παρέμβαση της ΕΣΣΔ. Τις πρώτες πρωινές ώρες της 24ης Οκτωβρίου ο υπουργός άμυνας της Σοβιετικής Ένωσης, Γκεόργκι Ζουκόφ έδωσε εντολή στον στρατό να καταλάβει τη Βουδαπέστη και να επιβάλει την τάξη. Ακολούθησε μια περίοδος αιματηρών συγκρούσεων κατά την οποία σκοτώθηκαν πάνω από 3.500 άτομα. Οι απώλειες των σοβιετικών και καθεστωτικών δυνάμεων ήταν 722 ενώ από τους εξεγερμένους σκοτώθηκαν περίπου 3.000 άτομα.
Κατά τη διάρκεια της εξέγερσης η εθνική ομάδα πόλο της Ουγγαρίας βρισκόταν σε προπονητικό κέντρο έξω από τη Βουδαπέστη. Προετοιμαζόταν για την επερχόμενη Ολυμπιάδα με στόχο να διατηρήσει τα σκήπτρα καθώς είχε πάρει το χρυσό το 1952 στο Ελσίνκι. Οι αθλητές άκουγαν τους πυροβολισμούς και έβλεπαν καπνούς να βγαίνουν από την πόλη. Η ομάδα μεταφέρθηκε στην Πράγα για να μην εμπλακεί με τα γεγονότα και να ξεκινήσει από εκεί για το μακρύ ταξίδι προς την Αυστραλία. «Όταν ήμασταν στην Πράγα μάθαμε ότι τα σοβιετικά τανκ αποσύρθηκαν. Πιστέψαμε ότι όλα τελείωσαν και ήμασταν ήρεμοι» θυμάται ο Έρβιν Ζάντορ, ένα από τα αστέρια του ουγγρικού πόλο που έμελλε να γίνει το πρόσωπο του «Αίμα στο Νερό».
Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού όμως η αποστολή έμαθε για όλα όσα είχαν συμβεί στη χώρα. Τις συγκρούσεις, τους νεκρούς και την εκδίωξη της κυβέρνησης Νατζ. «Βρισκόμασταν σε ένα εστιατόριο και περιμέναμε να πάρουμε την επόμενη πτήση όταν ακούσαμε ότι οι Ρώσοι τελείωσαν την Επανάσταση. Σηκώθηκα με το ποτήρι στο χέρι και ανακοίνωσα ότι δεν θα επιστρέψω στην Ουγγαρία. Ήταν ήδη άσχημα και τώρα ένιωθα ότι θα είναι πολύ χειρότερα και οι Ρώσοι δεν θα φύγουν ποτέ. Κανονικά αυτή η δήλωση θα σήμαινε ότι τελείωσαν οι Ολυμπιακοί για εμένα. Όμως οι υπεύθυνοι της ομάδας ήταν αβέβαιοι για το πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα μέχρι να γυρίσουμε και τη γλίτωσα. Ακόμα και σήμερα τρέμω σκεπτόμενος το ρίσκο που πήρα. Και άλλοι παίκτες ένιωθαν το ίδιο με εμένα αλλά δεν το έλεγαν ανοιχτά». λέει ο Ζάντορ.
«Εμείς θα παίζουμε, αυτοί θα παλεύουν»
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο των δραματικών γεγονότων ανάμεσα στις δύο χώρες οι δύο ομάδες προετοιμάζονταν για την αναμέτρηση της 6ης Δεκεμβρίου. «Όταν φτάσαμε στη Μελβούρνη απλά θέλαμε να ολοκληρώσουμε τη δουλειά για την οποία είχαμε δουλέψει τόσο σκληρά. Υπήρχε όμως φόβος ότι δεν είμαστε σε φόρμα καθώς δεν είχαμε μπει στο νερό για περίπου έναν μήνα. Καθίσαμε λοιπόν και καταστρώσαμε μια τακτική. Σκεφτόμασταν να παίξουμε πολύ αμυντικά. Είχαμε ταξιδέψει σε όλο τον κόσμο και κανείς δεν θα περίμενε να παίξουμε έτσι. Οι αντίπαλοι μας δεν θα ήξεραν πώς να το αντιμετωπίσουν. Διπλομαρκάραμε τον πιο επικίνδυνο παίκτη τους και επιλέξαμε έναν παίκτη να μείνει ελεύθερος. Του φωνάζαμε: "ΟΚ προχώρα και ρίξε". Κανείς δεν περίμενε κάτι τέτοιο. Είχαμε όμως πολύ καλό τερματοφύλακα και ο ελεύθερος παίκτης γινόταν πολύ νευρικός. Δεν μπορούσε να σκοράρει με τίποτα. Ήταν ένα παιχνίδι του μυαλού. Επίσης είχαμε αποφασίσει να προκαλέσουμε τους αντιπάλους μας ώστε να κάνουν λάθη. Να τους εκνευρίσουμε ώστε να χάσουν την συγκέντρωση τους. Το πλάνο ήταν: Εμείς θα παίζουμε, αυτοί θα παλεύουν. Ήταν σημαντικό το γεγονός ότι μιλούσαμε τη γλώσσα τους. Στην Ουγγαρία ήταν υποχρεωτικό στο σχολείο να κάνεις δύο ώρες ρωσικά την ημέρα. Οπότε μπορούσαμε να τους πούμε γι' αυτούς και τις οικογένειες τους. Οπότε σύντομα εξελίχθηκε σε μάχη» τονίζει ο Ζάντορ.
Η αναμέτρηση ξεκίνησε στις 3:45 το απόγευμα. Οι κερκίδες ήταν κατάμεστες. Ούγγροι μετανάστες, οι οποίοι νωρίτερα είχαν πάει να δουν τον συμπατριώτη τους πυγμάχο Λάζλο Παπ και Αυστραλοί γέμιζαν τις κερκίδες. Η συντριπτική πλειονότητα ήταν κατά των Σοβιετικών. Το σύνθημα «Hajra Magyarck!» (Πάμε Ούγγροι) κυριαρχούσε.
Μέσα στα πρώτα λεπτά ο αγώνας έγινε βίαιος. Πολλά χτυπήματα κάτω από το νερό και κάποια πάνω από αυτό. Σε απόσπασμα που υπάρχει από τον αγώνα φαίνεται καθαρά ο αρχηγός των Ούγγρων, Ντέζο Γκιαρμάτι να ρίχνει γροθιά σε έναν Σοβιετικό. Ο Ζάντορ πάντως υποστηρίζει ότι πολλά παιχνίδια πόλο της εποχής εξελίσσονταν έτσι καθώς οι κανόνες ήταν ελαστικοί. «Άλλωστε ήταν αυτό που θέλαμε. Να τους εξοργίσουμε» θα πει.
Η τακτικών των Ούγγρων είχε αποσυντονίσει την σοβιετική ομάδα. Εκνευρισμένοι έπαιζαν χωρίς μυαλό και οι Μαγυάροι έφτασαν σε ένα εύκολο 4-0 με τον Ζάντορ να πετυχαίνει δύο γκολ. Λίγο πριν τη λήξη συνέβη το περιστατικό που θα έβαζε τον αγώνα στη σφαίρα του μύθου. Ο Ζάντορ θυμάται: «Ο Αντάλ Μπολβάρι με ρώτησε αν μπορώ να τον καλύψω γιατί είχε δεχθεί ένα χτύπημα και ένιωθε ότι έχει πάθει ζημιά το τύμπανο του αυτιού του. Μάρκαρε τον Βαλεντίν Προκόποφ ο οποίος είχε εκνευριστεί παρά πολύ. Με χαρά ανέλαβα. Ένιωθα πολύ καλά και το παιχνίδι είχε ήδη κριθεί.
Στα τελευταία λεπτά λοιπόν μάρκαρα τον Προκόποφ. Του είπα ότι είναι λούζερ, και ότι η οικογένεια του επίσης είναι λούζερ και διάφορα άλλα... Δεν υπήρχε πρόβλημα μέχρι που έκανα ένα τεράστιο λάθος. Άκουσα ένα σφύριγμα και κοίταξα τον διαιτητή για να δω γιατί σφύριξε. Δεν έπρεπε να αφήσω από τα μάτια μου τον Προκόποφ, ήταν εξοργισμένος. Το επόμενο πράγμα που είδα είναι το σώμα του να βγαίνει από το νερό και να με χτυπά στο πρόσωπο με το ανοιχτό χέρι του. Μετά το χτύπημα είδα 4.000 αστεράκια. Ήμουν σαν ζαλισμένο γουρούνι. Έπιασα το πρόσωπο μου και ένιωσα το ζεστό αίμα να τρέχει. Αμέσως σκέφτηκα: Θεέ μου δεν θα μπορέσω να παίξω στο επόμενο παιχνίδι».
Η εικόνα του αιμόφυρτου Ζάντορ να βγαίνει από την πισίνα εξόργισε τους θεατές. Κάποιοι πήδηξαν μέσα στον χώρο που βρίσκονταν οι πάγκοι των δύο ομάδων και επιχείρησαν να επιτεθούν στους Σοβιετικούς. Η αστυνομία παρενέβη και συνόδευσε τη σοβιετική ομάδα στα αποδυτήρια. Το ματς έληξε περίπου ένα λεπτό νωρίτερα.
«Δεν παίζαμε μόνο για τους εαυτούς μας αλλά και για κάθε Ούγγρο. Αυτός ήταν ο τρόπος μας να αντισταθούμε» δήλωσε μετά το ματς ο Ζάντορ. «Προσπαθήστε να φανταστείτε το σκηνικό. Μια υπερδύναμη καταστρέφει τη χώρα σου με όπλα και τανκς, μια χώρα που ποτέ δεν ζήτησε από αυτή τη δύναμη να είναι εκεί. Αφότου λοιπόν κατέπνιξαν την επανάσταση εσύ πρέπει να αντιμετωπίσεις τους εκπροσώπους αυτής της υπερδύναμης» λέει από τη μεριά του ο Ντέζο Γκιαρμάτι.
Αυτό που φοβόταν ο Ζάντορ έγινε. Το πρόσωπο του πρήστηκε και δεν κατάφερε να παίξει στον τελικό με την Γιουγκοσλαβία. «Δοκίμασα τα πάντα για να μπορέσω να παίξω. Οι γιατροί όμως επέμεναν ότι δεν γινόταν. Παρακολουθούσα το ματς με αγωνία και ήμουν σίγουρος ότι θα χάσουμε γιατί δεν έπαιζα. Τελικά όμως δεν ήταν έτσι» λέει γελώντας. Η Ουγγαρία επικράτησε με 2-1 και πήρε το χρυσό.
Επίλογος
Μετά τους Ολυμπιακούς αγώνες ο Ζάντορ και κάποιοι άλλοι συμπαίκτες του αυτομόλησαν στο Δυτικό Μπλοκ. Έζησε στην Καλιφόρνια και πέθανε το 2012. «Στα 21 μου ήμουν ένας από τους καλύτερους παίκτες στον κόσμο και αποφάσισα να τα παρατήσω όλα. Ήταν μια τεράστια απόφαση για εμένα αλλά δεν το μετανιώνω. Η ελευθερία είναι σαν να αναπνέεις» θα πει.
Η εικόνα του να αιμορραγεί σε έναν κόσμο που είχε χωριστεί στα δύο χρησιμοποιήθηκε για προπαγάνδα και δημιούργησε απίστευτες ιστορίες γύρω από τον αγώνα. Ο Τύπος έγραψε ότι οι παίκτες τον δύο ομάδων συνεπλάκησαν μαζικά μέσα στην πισίνα της οποίας το νερό έγινε κόκκινο από το πολύ αίμα. Μίλησε για σύρραξη και πολλούς τραυματισμούς. Η αλήθεια δεν είναι τόσο εντυπωσιακή αλλά το «Αίμα στο νερό» θα παραμένει για πάντα ένας από τα ξεχωριστά γεγονότα στον παγκόσμιο αθλητισμό.