ΕΣΠΟ: Η ελληνική φιλοναζιστική οργάνωση που κατέδιδε πατριώτες και ήθελε να δημιουργήσει μεραρχία Ελλήνων για τα «SS»
Η οργάνωση-ντροπή των δωσίλογων, η βόμβα στα γραφεία της και το... ξέπλυμα πολλών μελών της μετά το τέλος του πολέμου
Η ιστορία της ναζιστικής κατοχής στην Ελλάδα έχει πολλά
πρόσωπα. Ηρωικά, τραγικά, παγωμένα αλλά και σκοτεινά. Πέραν από εκείνους που
αντιτάχθηκαν, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, στους Γερμανούς και εκείνους που
υπέμειναν στωικά υπήρξαν και αυτοί που αγκάλιασαν τον κατακτητή. Έσπευσαν να τον καλωσορίσουν και να εκμεταλλευτούν
τη νέα κατάσταση που διαμορφώθηκε. Η ιστορία της οργάνωσης ΕΣΠΟ είναι μια από
τις πλέον σκοτεινές στην ελληνική ιστορία. Δωσίλογοι φιλοναζιστές επιτίθονταν
σε Έλληνες εβραϊκής καταγωγής, κατέδιδαν πατριώτες και επιχειρούσαν να
στρατολόγήσουν νεαρούς άντρες για να πολεμήσουν στο πλευρό των «SS». Αυτή είναι η ιστορία της
Εθνικής Σοσιαλιστικής Πατριωτικής Οργάνωσης.
Η ίδρυση
Η ΕΣΠΟ εμφανίστηκε σε σχετικά σύντομο διάστημα μετά την κατάρρευση του μετώπου και την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα (27 Απριλίου 1941). Ιδρύθηκε σε συνεννόηση με τις κατοχικές δυνάμεις και πρώτος της πρόεδρος ήταν ο γιατρός Γιώργος Βλαβιανός. Σημαντικό ρόλο στην οργάνωση είχε ο Ανδρέας Κονδάκης (ο οποίος έφτασε κοντά στο να αναλάβει το κατοχικό υπουργείο Εργασίας) και ο στενός συνεργάτης του Σταύρος Βελλόπουλος.
Ιδρυτικά στελέχη της ΕΣΠΟ ήταν ακόμη οι:
Σπύρος Στεροδήμας, γιατρός, διάδοχος του Βλαβιανού στην ηγεσία της οργάνωσης.
Γεώργιος Σουλιώτης, απόστρατος αξιωματικός.
Δημοσθένης Κακίδης, απόστρατος αξιωματικός.
Σπυρίδων Τσάκωνας, απόστρατος αξιωματικός του Ναυτικού.
Αχιλλεύς Κονταράτος, αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού.
Νικόλαος Βελισσαρόπουλος, δημοσιογράφος και εκδότης προ της 4ης Αυγούστου της ημερήσιας εφημερίδας «Κράτος», άλλοτε στέλεχος της Οργάνωσης Εθνικού Κυριάρχου Κράτους, λίγο αργότερα συνεργάτης του Ν. Ματούση στο θέμα του «πριγκιπάτου» της Πίνδου.
Γεώργιος Τριαντόπουλος, δικηγόρος και δημοσιογράφος, ο τρίτος αρχηγός της ΕΣΠΟ μετά την ανατίναξη των γραφείων της.
Δημήτριος Αναστασίου, δημόσιος υπάλληλος, αρχηγός των μαχητικών ταγμάτων της ΕΣΠΟ.
Νικόλαος Ματθαίου, δημοσιογράφος, επικεφαλής του τμήματος νέων λογοτεχνών της οργάνωσης.
Γεράσιμος Μονόπολης, επιχειρηματίας.
Κωνσταντίνος Κουτουμάνος, υπάλληλος του ΙΚΑ.
Ανδρέας Καλογεράς κ.ά.
Η οργάνωση αναγνωρίστηκε άμεσα από τις κατοχικές δυνάμεις οι οποίες τη χρηματοδότησαν και της παραχώρησαν δύο ορόφους σε κτίριο που βρισκόταν στη συμβολή των οδών Πατησίων και Γλάδστωνος κοντά στην Ομόνοια.
Συγκεκριμένα τα γραφεία της βρίσκονταν στον πρώτο και το δεύτερο όροφο του κτιρίου. Στα μπαλκόνια κυμάτιζε η γερμανική, η ελληνική, η ιταλική και η ιαπωνική σημαία. Στον τρίτο όροφο βρίσκονταν τα στελέχη της γερμανικής GFP (Μυστική Στρατιωτική Αστυνομία). Το κτίριο διέθετε επίσης και ημιώροφο με είσοδο από τη Γλάδστωνος. Στη σκάλα υπήρχε φρουρός που ζητούσε από τους εισερχόμενους ταυτότητες.
Πολιτικοί...
διαφωτιστές
Αρχικά η ΕΣΠΟ είχε τον ρόλο της προπαγάνδας και ανέλαβε την πολιτική... διαφώτιση. Το συγκεκριμένο κομμάτι είχε αναλάβει ο γιατρός Σπύρος Στεροδήμας. Σταδιακά η δράση της επεκτάθηκε σε πολλούς τομείς. Ίδρυσε αθλητικό, καλλιτεχνικό και λογοτεχνικό τμήμα. Νεαροί, άγνωστοι τότε λογοτέχνες και ποιητές, είχαν ιδρύσει μέσα στην ΕΣΠΟ μια άλλη ομάδα, την ΑΟΝΛ (Ανεξάρτητη Ομάδα Νέων Καλλιτεχνών) και εξέδιδαν το περιοδικό ιδεολογικών αναζητήσεων '«Κοραής». Επικεφαλής αυτής της ομάδας ήταν ο Νίκος Ματθαίου, συνεργάτης του Κυριάκη και της Σίτσας Καραϊσκάκη στο κατοχικό ραδιόφωνο.
Η οργάνωση φιλοδοξούσε να αποτελέσει το φυτώριο του εθνικοσοσιαλισμού για τους Έλληνες ομοϊδεάτες και να συμμετέχει στο βαθμό που αυτό ήταν δυνατό στη διακυβέρνηση της χώρας με τοποθέτηση μελών της σε κυβερνητικές θέσεις.
Το καλοκαίρι του 1941 ο πρόεδρος της οργάνωσης, Γιώργος Βλαβιανός διορίσθηκε πρόεδρος της κοινότητας Κηφισιάς. Ήταν τακτικός επισκέπτης της γερμανικής πρεσβείας από την οποία έπαιρνε γραμμή. Κατά την ίδρυση της ελληνογερμανικής προπαγανδιστικής εταιρίας «Ελεύθερο Βήμα» τοποθετήθηκε αντιπρόεδρος του ΔΣ της εταιρίας με αναπληρωτή του τον υπάλληλο της γερμανικής πρεσβείας Φερδινάνδο Φοράουερ.
Η ηγεσία του Βλαβιανού έλαβε τέλος όταν, εντός της οργάνωσης, συγκρούστηκε η φιλογερμανική πτέρυγα με την φιλοϊταλική. Επικράτησε η πρώτη με τον Βλαβιανό να οδηγείται σε παραίτηση και τον Σπύρο Στεροδήμα να παίρνει τη θέση του. Ο Στεροδήμας υπήρξε φανατικός ναζιστής και ο μεγάλος θεωρητικός του εθνικοσιαλισμού στην Ελλάδα. Το όνομα του μνημονεύεται από τους σύγχρονους ομοϊδεάτες του.
Μετά την αλλαγή ηγεσίας η ΕΣΠΟ ενέτεινε τη δράση στο κομμάτι της φιλοναζιστικής προπαγάνδας και τον εντοπισμό και την κατάδοση αντιφρονούντων. Επιπλέον ξεκίνησε μια προσπάθεια στρατολόγησης ώστε να δημιουργηθεί μια ελληνική λεγεώνα για να αποσταλεί με τους άλλους Ευρωπαίους εθελοντές στο Ανατολικό Μέτωπο για να πολεμήσουν μαζί με τα «Waffen SS».
Μάλιστα στις 21 Ιουλίου 1941 η γερμανική πρεσβεία τηλεγραφούσε στο Βερολίνο υποστηρίζοντας πως «η ιδέα συγκρότησης ελληνικής λεγεώνας που θα πολεμήσει κατά της Ρωσίας βρίσκει απήχηση σε ευρείς κύκλους του λαού».
Το συγκεκριμένο πλάνο προώθησε ο στρατηγός Γεώργιος Μπάκος ο οποίος διετέλεσε υπουργός των Στρατιωτικών στην δωσιλογική κυβέρνηση του Γεωργίου Τσολάκογλου. Υπέγραψε τη συμφωνία για τη δημιουργία της Κυανόλευκης Μεραρχίας αλλά το σχέδιο προκάλεσε αντιδράσεις (οι Ιταλοί άσκησαν βέτο) και δεν υλοποιήθηκε.
H ανατίναξη των γραφείων της ΕΣΠΟ
Με την ΕΣΠΟ να έχει εντείνει τις προσπάθειες για τη στρατολόγηση Ελλήνων η αντιστασιακή οργάνωση Πανελλήνιος Ένωσις Αγωνιζομένων Νέων (ΠΕΑΝ) αποφάσισε να δράσει.
Τα μέλη της ΠΕΑΝ οργάνωσαν βομβιστική ενέργεια για το πρωινό της Κυριακής 20 Σεπτεμβρίου του 1942. Στα γραφεία της ΕΣΠΟ θα γινόταν συνέλευση ενώ τα υπόλοιπα γραφεία του κτιρίου θα ήταν άδεια και θα ελαχιστοποιούνταν οι παράπλευρες απώλειες. Στην επιχείρηση συμμετείχε ο αρχηγός της ΠΕΑΝ, Κώστας Περρίκος, η νεαρή δασκάλα Ιουλία Μπίμπα, ο τεχνικός Αντώνης Μυτιληναίος και ο φοιτητής Σπύρος Γαλάτης.
Τη βόμβα που θα τοποθετούσαν (αποτελούμενη από ένα δέμα βάρους 10 οκάδων, που το συνέθεταν φυσίγγια δυναμίτιδας), συναρμολόγησαν την παραμονή ο Μυτιληναίος και ο Γαλάτης στο σπίτι της Μπίμπα.
Το πρωινό της 20στής Σεπτεμβρίου 1942 ο Μυτιληναίος με τη Μπίμπα μετέφεραν τη βόμβα με προφυλάξεις (μέσα σε πάνινη σακούλα για ψώνια γεμάτη με χόρτα, που κρατούσε η γυναίκα) στο στόχο. Πήραν αρχικά το τραμ φτάνοντας στην Ομόνοια και από εκεί μετέβησαν με τα πόδια στην Πλατεία Κάνιγγος όπου είχε συμφωνηθεί συνάντηση με άλλα μέλη τη ομάδας (Γαλάτης, Ν. Μούρτος, Τ. Μιχαηλίδης, Ν. Λάζαρης, Σπ. Στανωτάς).
Στις 9:30 π.μ. στο κτίριο της ΕΣΠΟ βρίσκονταν δικηγόροι που
συζητούσαν, καθώς κι ένας ψαράς που πουλούσε την πραμάτεια του μπροστά στην
είσοδο. Τα μέλη της ΠΕΑΝ περίμεναν να μπουν στο κτίριο όσοι θα συμμετείχαν στη
συνέλευση της ΕΣΠΟ. Περίπου στις 11:30 ο Περρίκος έδωσε την εντολή να
τοποθετηθεί και να πυροδοτηθεί η βόμβα. Ο ίδιος θα παρέμενε ως ομάδα
υποστήριξης επικεφαλής τεσσάρων ατόμων. Οι Γαλάτης και Μυτιληναίος μπήκαν στην
πολυκατοικία από μια αφύλακτη είσοδο και απόθεσαν τα εκρηκτικά σε ένα μικρό
χώρο του ημιώροφου. Ακριβώς από πάνω ήταν εγκατεστημένα τα γραφεία της ΕΣΠΟ
(1ος και 2ος όροφος) ενώ σε πιο πάνω ορόφους υπήρχαν ορισμένες υπηρεσίες των
Γερμανών (‘Μυστική Στρατιωτική Αστυνομία’ κ.α.). Πριν πυροδοτήσουν τη βόμβα
ζήτησαν από τους δικηγόρους να αποχωρήσουν. Στη συνέχεια άναψαν το μήκους
Η έκρηξη που σημειώθηκε τρία λεπτά μετά τις 12 το μεσημέρι (κατά άλλη εκδοχή στις 11:57 π.μ.) ήταν τεράστιας έντασης. Από την ανατίναξη και την πυρκαγιά που επακολούθησε βρήκαν τον θάνατο 29 μέλη της ΕΣΠΟ (κατά άλλες εκτιμήσεις 39). Τραυματίστηκαν έξι Γερμανοί στρατιώτες, 12 τυχαίοι διερχόμενοι και 27 ακόμα μέλη ΕΣΠΟ. Το κτίριο πήρε φωτιά και η διέλευση των οχημάτων από την Πατησίων διακόπηκε για δέκα μέρες.
Ο επικεφαλής της οργάνωσης Σπύρος Στεροδήμας μεταφέρθηκε στον Ευαγγελισμό με καθολικά εγκαύματα και εξέπνευσε έπειτα από λίγες μέρες (6/10/1942).
Οι κατοχικές αρχές προχώρησαν άμεσα σε ανακρίσεις για την εξεύρεση των δραστών. Αρχικά υπαίτιος θεωρήθηκε το ΕΑΜ και αυτός έδωσε χρόνο στα μέλη του ΠΕΑΝ να κρυφτούν σε ένα σπίτι στην Καλλιθέα.
Οι σαμποτέρ αποκαλύφθηκαν χάρη στην προδοσία του Πολύκαρπου Νταλιάνη, στελέχους της ελληνικής κατοχικής χωροφυλακής, που ήταν μέλος της ΠΕΑΝ. Ακολούθησαν συλλήψεις τον εμπλεκομένων και μερική εξάρθρωση της ΠΕΑΝ. Οι τέσσερις υπαίτιοι μεταφέρθηκαν σιδηροδέσμιοι στα γραφεία της Γκεστάπο του Πειραιά, όπου υποβλήθηκαν σε απάνθρωπα βασανιστήρια, χωρίς όμως να αποκαλύψουν κάτι. Μάλιστα, ο Μυτιληναίος κατάφερε να δραπετεύσει, καταλήγοντας τελικά στη Μέση Ανατολή.
Ουσιαστικά μόνο με την κατάθεση του Νταλιάνη οι άλλοι τρεις παραπέμφθηκαν σε γερμανικό στρατοδικείο και καταδικάστηκαν σε θάνατο. Τη θανατική ποινή απέφυγε μόνον ο Γαλάτης, καθώς η οικογένειά του κατέβαλλε 1.000 λίρες και πέτυχε τη μετατροπή της ποινής του σε ισόβια, για τα οποία μεταφέρθηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στη Γερμανία, από όπου επέστρεψε με κλονισμένη υγεία μετά τον πόλεμο. Ο Περρίκος [εκτελέστηκε στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής στις 4 Φεβρουαρίου του 1943, ενώ η Ιουλία Μπίμπα στάλθηκε στην Αυστρία, όπου στις 26 Φεβρουαρίου 1943 αποκεφαλίστηκε στην γκιλοτίνα. Σε ισόβια καταδικάστηκε και η Αικατερίνη Μπέση, η οποία αρνήθηκε να αποκαλύψει οτιδήποτε και κλείσθηκε στις φυλακές Αβέρωφ. Απεβίωσε το 1979. Ο Θάνος Σκούρας, ο Γιάννης Κατεβάτης, ο Δημήτρης Λόης και ο Διονύσης Παπαδόπουλος που είχαν επίσης συλληφθεί, απαλλάχθηκαν από το γερμανικό στρατοδικείο. Ωστόσο, οι Γερμανοί τους κρατούν ομήρους και τους εκτελούν για αντίποινα κάποιου σαμποτάζ στις 7 Ιανουαρίου 1943 στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής.
Οι αντιδράσεις
Η ανατίναξη των γραφείων της ΕΣΠΟ προκάλεσε πανευρωπαϊκή αίσθηση. Χωρίς αμφιβολία ήταν το μεγαλύτερο χτύπημα στο κατοχικό καθεστώς (και τους υποστηρικτές του) που είχε γίνει έως τότε στη χώρα. Έγινε ιδιαίτερη αναφορά σε αυτό τόσο στο συμμαχικό ραδιόφωνο όσο και στον ρωσικό ραδιοφωνικό σταθμό. Οι ιστορικοί συμφωνούν ότι το χτύπημα ήταν ιδιαίτερα εντυπωσιακό και τόνωσε το φρόνημα των Ελλήνων αλλά αναφέρουν ότι η προσπάθεια της ΕΣΠΟ για δημιουργία ελληνικής μεραρχίας ουσιαστικά είχε ήδη αποτύχει. H βρετανική στρατιωτική ηγεσία θεώρησε τη βομβιστική ενέργεια πρόωρη που θα οδηγούσε σε δυσανάλογα αντίποινα. Η άποψη τους ήταν ότι η καλύτερη αντίσταση ήταν οι απεργίες που θα νέκρωναν τις μεταφορές στη χώρα. Η ηγεσία του ΕΑΜ έκρινε την επίθεση ως «ατομική τρομοκρατία» και δεν την είδε θετικά καθώς θεώρησε ότι θα ήταν μια ερασιτεχνική ενέργεια που τελικά θα δυσχέραινε την κινητοποίηση του λαού.
Η οργάνωση μετά τη
βομβιστική ενέργεια
Μετά την καταστροφή των γραφείων και τον θάνατο του προέδρου της, η ΕΣΠΟ ανασυστάθηκε με επικεφαλής τον δημοσιογράφο Γεώργιο Τριαντόπουλο και άμεσο συνεργάτη του τον ιατροφιλόσοφο Αριστείδη Ανδρόνικο, γνωστό για το αντισημιτικό του μένος.
Στεγάστηκε σε κτίριο επί της οδού Σταδίου (κτίριο Γουτάκη) και αργότερα στο επιταχθέν κτίριο του Οικονομικού Γυμνασίου, στην γωνία Ακαδημίας και Χαρ. Τρικούπη. Τον τελευταίο χρόνο της Κατοχής η οργάνωση διαλύθηκε, αλλά ο υπαρχηγός της Γεώργιος Παντέλογλου, που μετακατοχικά εκτελέστηκε, είχε ιδρύσει μαζί με άλλα στελέχη την ΟΕΔΕ (Οργάνωση Εθνικών Δυνάμεων Ελλάδος). Η ΟΕΔΕ λειτούργησε μέχρι την τελευταία ημέρα που έφυγαν οι Γερμανοί και μερικοί από τους ιθύνοντες κατευθύνθηκαν στη Βιέννη, όπου παρέμειναν μέχρι την τελική πτώση του Τρίτου Ράιχ.
Μετά την απελευθέρωση κάποια μέλη της ΕΣΠΟ καταδικάσθηκαν για συνεργασία με τον κατακτητή. Στα Δεκεμβριανά ο ΕΛΑΣ συνέλαβε έξι μέλη της νεολαίας της ΕΣΠΟ (ανάμεσά τους τα δύο αδέλφια του αργότερα γνωστού θεατρικού επιχειρηματία Βαγγέλη Λιβαδά) και τα εκτέλεσε. Τον Δεκέμβριο του 1942 συνελήφθη και ο Νταλιάνης που είχε προδώσει τους σαμποτέρ. Ομολόγησε και εκτελέστηκε με σφυρί σε ένα υπόγειο στην οδό Παμίσου.
Κάποια από τα εξέχοντα μέλη της ΕΣΠΟ έφυγαν για την Βιέννη όπου συμμετείχαν στο Ελληνικόν Εθνικόν Συμβούλιον υπό τον Έκτορα Τσιρονίκο, μια ομάδα δωσιλόγων που πίστευαν ότι ένα υπερόπλο των Γερμανών θα άλλαζε τα δεδομένα στον Πόλεμο και θα επέστρεψαν θριαμβευτικά στην Ελλάδα.
Με το εμφυλιακό κλίμα να επικρατεί σε όλη την χώρα τα δεδομένα άλλαξαν και για τα μέλη της ΕΣΠΟ που παρέμειναν. Με δικαστική απόφαση του 1948 ο ιδρυτής της, Γεώργιος Βλαβιανός, και πολλά εξέχοντα μέλη της αθωώνονται. Άτομα που κατέδιδαν Έλληνες και υπέγραφαν κείμενα κατά της ενέργειας του Γλέζου και του Σάντα ξεπλύθηκαν. Κάποιοι από αυτούς τους «εραστές» του ναζισμού κατέλαβαν σημαντικές κρατικές θέσεις και μετά το τέλος του Εμφυλίου παρουσιάστηκαν ως πατριώτες. Είναι μια από τις ιστορικές στρεβλώσεις που προκλήθηκαν από τα καταιγιστικά γεγονότα που ακολούθησαν το τέλος της Κατοχής.
«Η σφραγίς της έχει
Ελληνικήν σημαίαν και αγκυλωτόν σταυρόν»
Μεγάλο ενδιαφέρει έχει η έκθεση των ελληνοσυμμαχικών στρατιωτικών υπηρεσίιών της Μέσης Ανατολής για την ΕΣΠΟ. Αν και τα στοιχεία που παρουσιάζονται δεν είναι πλήρως εξακριβωμένα η έκθεση δίνει μια εικόνα για τη φιλοναζιστική οργάνωση:
«Ιδρύθη τον Οκτώβριο 1941, πρωτοστατούντος του ιατρού Βλαβιανού (όστις υπήρξε ο πρώτος Διευθυντής) εν συνεργασία μετά των Λούβαρη, Αλ. Γιάνναρου, Γ. Μερκούρη, Πατρονικόλα (ιατρού), Μπίνου κ.ά. Ανέλαβε την αρχηγίαν ο ιατρός Στεροδήμας μετά τον θάνατον του οποίου διευθύνεται από επιτροπήν εκ των Κονδάκη, Νικολαρεΐζη (δημοσιογράφου εκ Δωδεκανήσου), δικηγόρου Παπατάσου, Ζαρπαλά (υπαλλήλου υπουργείου Τύπου), Τσόλκα ιατρού. Μετέχουν οι: στρατηγός Οικονομάκος, Π. Σακελλαρόπουλος, Στ. Καστέλης και ο νεαρός Πομόνης. Ο εκ των σημαινόντων μελών της απόστρατος πλοίαρχος Π.Ν. Τσάκωνας (αντιπρόεδρος) παρητήθη αποδοκιμάσας την τροπήν της οργανώσεως εις αντεθνικήν δράσιν.
Τα μέλη της ανήλθον εις 2500 πολλά των οποίων διέρρευσαν, αποτελούντο δε κυρίως από νεαρούς και νεαράς μέλη της Ε.Ο.Ν. Εις τα γραφεία της συνεκεντρούντο νέοι και νεάνιδες και ήρχοντο εις επαφήν με γερμανούς αξ/κούς και κατόπιν εξαπελύοντο προς συλλογήν πληροφοριών. Ησχολείτο με την παρακολούθησιν πατριωτών τους οποίους κατέδιδε εις την Γκεστάπο μετά της οποίας συνειργάζετο. Είχε σκοπόν την δημιουργίαν ταγμάτων τα οποία να εκπαιδευθούν και πολεμήσουν παρά το πλευρόν των γερμανών.
Την μεσημβρίαν της 20.9.42 ανετινάχθησαν διά δυναμίτιδος τα επί της οδού Πατησίων γραφεία της, εφονεύθησαν αρκετοί και ετραυματίσθησαν 40, μεταξύ των οποίων και ο τότε αρχηγός Στεροδήμας αποθανών μετ’ όλίγας ημέρας συνεπεία των τραυμάτων του.
Τα γραφεία της εγκατεστάθησαν έκτοτε εις την γωνίαν των οδών Αχαρνών και Σουρμελή. Διαθέτει τυπογραφεία επί της οδού Παπαρηγοπούλου 2-4, εις τα οποία εκτυπούνται προπαγανδιστικά φυλλάδια και εικόνες. Μεταξύ των μελών της περιλαμβάνονται και μέλη άλλων φιλοαξονικών οργανώσεων δεδομένου ότι όλαι σχεδόν έχουν τα αυτά μέλη και διαφόρους τίτλους ίνα παρουσιάζουν όγκον.
Παρουσιάζει σοβαράν δράσιν. Αρκετός αριθμός μελών της κατετάγη ως άνευ θητείας χωροφύλακες εις την ειδικήν ασφάλειαν. Μεταξύ των μελών είναι ο Γ. Στιλόπουλος. Ονομαστικόν κατάλογον των μελών της ΕΣΠΟ παρέδωσε εις τον εν Σμύρνη κ. Μπουγιώταν ο ιατρός Καβουνίδης Βασ. ως ο ίδιος αναφέρει.
Είναι οργάνωσις φασιστική. Εστρατολόγησε τους αισχροτέρους και επικινδυνωδεστέρους χαφιέδες προς αντιμετώπισιν των λαϊκών εξεγέρσεων. Ασχολούνται με την προδοσίαν κομμουνιστών κυρίως. Επίσης, ανέλαβον αντιεβραϊκόν αγώνα. Κατά τον Σεπτέμβριον ομάς εκ τριάκοντα οπλισμένων με γκλόπς επετέθησαν εις την συναγωγήν των Αθηνών ζητούντες οικονομικήν ενίσχυσιν της οργανώσεως, άμα δε έλαβον αρνητικήν απάντησιν επέπεσαν και κατεκερμάτισαν τα πάντα. Τελεί υπό την αρχηγίαν του Σπύρου Στεροδήμα, εκ μέρους δε της Γερμανικής Πρεσβείας ο κ. Καββαδίας, ανταποκριτής Αιγυπτιακής εφημερίδος. Η οργάνωσις χρηματοδοτείται από τον Γκοτζαμάνην και την Γκεσταπό. Έλαβε ως πρώτην δόσιν 2 εκατομμύρια.
Βασική αρχή και ιδανικός σκοπός στο καταχθόνιο πρόγραμμά της Νέας Τάξεως είναι η ψυχική και πνευματική κατάκτησις των υποδούλων λαών. Ευρίσκεται καμουφλαρισμένη από αθώα προσχήματα και εξωραϊσμένη με δελεαστικά θέλγητρα που παρασύρουν τους αφελείς νέους. Διακηρύττουν ότι: Σκοπός είναι η μεθοδική αληθινή εξύψωσις της ιδέας της πατρίδος, θρησκείας και οικογενείας μέσα εις το πλαίσιον του Σοσιαλισμού και της Νέας Τάξεως. Πιστεύουν συνειδητά εις την εθνικοσοσιαλιστικήν ιδέαν. Η «ΕΣΠΟ» προς ολοκλήρωσιν της δράσεώς της προέβη εις την ίδρυσιν «Διευθύνσεως Πρωτοπόρων Νέων». Ευρίσκεται υπό την προστατευτικήν σκέπην του Υπουργείου Παιδείας με σκοπούς και επιδιώξεις να μυηθούν εις τα νεώτερα ιδανικά οι νέοι και νέες μέσα στα πλαίσια του Σοσιαλισμού και του Πατριωτισμού. Το «νέο κράτος», εξουσία και αστυνομία έρχονται εις ενίσχυσιν του «Εθνοσωτηρίου» αυτού έργου.
Είς την οδόν Δήμητρος αριθ. 11 ευρίσκεται το Παράρτημα της οργανώσεως Καλλιθέας. Ιδιαίτερος Γραμματεύς της οργανώσεως είναι ο δικηγόρος Θεοδωρόπουλος, τμηματάρχης του οργανωτικού ο Μηχανικός Αρνάκης και του οκονομικού ο υπάλληλος της Τραπέζης Ελλάδος Άννινος.
Οι Γερμανοί κατακτηταί θα δώσουν στολάς και παπούτσια. Κάθε νέο μέλος πρέπει να έχη πιστοποιητικό της Ασφαλείας, προσπαθούν δε να κάμουν και Τάγματα εφόδου. Η εισδοχή εις ταύτην γίνεται βάσει αιτήσεως ήτις αποστέλλεται εις Γκεσταπό και αφού ελεγχθή ότι το προς πρόσληψιν μέλος είναι Γερμανόφιλον αποστέλλεται η αίτησις, εις τα γραφεία της ΕΣΠΟ και διά καταβολής 180 δρχ. γίνεταί τις μέλος αφού προηγουμένως παρακολουθήσει ωρισμένας διαλέξεις. Η εκδιδομένη ταυτότης είναι γεγραμμένη εις την Ελληνικήν και Ιταλικήν και θεωρείται από Έλληνα και Γερμανόν αξ/κόν. Διά της ταυτότητος ταύτης παρέχεται πλήρης ελευθερία κινήσεως εις τράμ, σιδηροδρόμους δωρεάν.
Είς την ΕΣΠΟ καταλέγονται ο Στρατηγός Οικονομάκος του Πεζικού, ο αντ/ρχης Κουρκουλάκος, αι θυγατέρες του Στρατηγού Μπάκου, ο Γ. Μερκούρης και μέλη εκ των παλαιών οργανώσεων του Γιάνναρου. Τα γραφεία ευρίσκονται επί της οδού Πατησίων και ανετινάχθησαν κατά Σεπτέμβριον 1942. Η σφραγίς της έχει Ελληνικήν σημαίαν και αγκυλωτόν σταυρόν».