Ένας πολέμαρχος και μια παραστρατιωτική νεοναζιστική ομάδα. Η υπόθεση που δίνει μια εικόνα για το τι συμβαίνει τα τελευταία χρόνια στην περιοχή του Ντονμπάς
Θεωρητικά οι συγκρούσεις στην περιοχή του Ντονμπάς σταμάτησαν με το Πρωτόκολλο του Μινσκ και το Μινσκ ΙΙ που ακολούθησε. Στην πραγματικότητα ο πόλεμος μεταξύ αυτονομιστών και Ουκρανών συνεχίστηκε αλλάζοντας απλά μορφή. Η περιοχή έγινε «παιδική χαρά» για μισθοφόρους, ψυχοπαθείς, εθνικιστές και νεοναζί. Σε μια τέτοια ομιχλώδη κατάσταση φρίκης το δίκαιο και το άδικο είναι δυσδιάκριτο. Όπως είχε πει άλλωστε το 1918 ο Αμερικανός γερουσιαστής, Χίραμ Γουόρεν Τζόνσον «η πρώτη απώλεια στον πόλεμο είναι η αλήθεια». Η κάθε πλευρά παρουσιάζει το γεγονότα σύμφωνα με το δικό της συμφέρον. Μια δολοφονία όμως που έγινε το 2016 ίσως μπορεί να μας βοηθήσει να δούμε λίγο πιο καθαρά τι συμβαίνει τα τελευταία χρόνια στην ανατολική Ουκρανία.
O Motorola
Ο Αρσέν Παβλόφ γεννήθηκε το 1983 στην πόλη Ούκτα (βορειοανατολική ΕΣΣΔ τότε και πλέον Ρωσία). Σε μικρή ηλικία μετακόμισε στο Ροστόφ ον Ντον και στη συνέχεια κατατάχθηκε στους πεζοναύτες. Στο στρατό απέκτησε και το παρατσούκλι που θα τον ακολουθούσε στο υπόλοιπο της ζωής του, «Motorola». Όπως είχε πει ο ίδιος τον αποκαλούσαν έτσι γιατί ήταν διαβιβαστής στη διοίκηση των πεζοναυτών. Σύμφωνα με αναφορές ο Παβλόφ ήταν ασταθής και είχε προβλήματα με τις αρχές. Μάλιστα συνελήφθη όταν μεθυσμένος έκλεψε ένα αυτοκίνητο. Όταν πήρε εντολή να πάει στην Ουκρανία για να ενισχύσει το φιλορωσικό μέτωπο, γνωστό ως «αντιμαϊντάν», υποστηρίζει ότι ήταν παντρεμένος με έναν 5χρονο γιό. Τον Μάρτιο του 2014 τηλεοπτική κάμερα τον απαθανάτισε να συμμετέχει σε διαδήλωση στο Χάρκοβο. Τον Ιούλιο του 2014 παντρεύτηκε στο Ντονέτσκ την Ολένα Κολένκινα. Εγκαταστάθηκε στην πόλη και κυκλοφορούσε με Lada Niva το οποίο του το είχε κάνει δώρο ο εθνικής Ρώσος πολιτικός. Βλάντιμιρ Ζιρινόφσκι.
Το τάγμα Σπάρτα
Μετά το ξέσπασμα του πολέμου στο Ντονμπάς, ο Motorola ηγήθηκε του τάγματος Σπάρτα, μια στρατιωτική ομάδα που υποστηριζόταν από τη ρωσική κυβέρνηση. Ανακήρυξε την περιοχή "γη των Ρώσων" και συμμετείχε σε πολλές μάχες όπως στο Ιλοβάισκ και το αεροδρόμιο του Ντονέτσκ.
Η ουκρανική κυβέρνηση έβαλε το όνομα του στη λίστα των καταζητούμενων για δημιουργία παραστρατιωτικής ομάδας ενώ τον Φεβρουάριο του 2015 ο Παβλόφ μπήκε και στη λίστα της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τα άτομα στα οποία επιβλήθηκαν κυρώσεις.
Κατηγορήθηκε για εγκλήματα πολέμου όπως επιθέσεις σε αμάχους και εκτελέσεις αιχμαλώτων. Σύμφωνα με αναφορές σκότωσε με δύο σφαίρες στον κεφάλι τον Ουκρανό στρατιώτη, Ιχόρ Μπρανοβίτσκι τον οποίο η Σπάρτα είχε αιχμαλωτίσει κοντά στο Ντονέτσκ. Τον Απρίλιο του 2015 η εφημερίδα Kyiv Post δημοσίευσε στην ιστοσελίδα της ένα ηχητικό στο οποίο φέρεται να μιλά ο Παβλόφ. Εκεί ακούγεται να λέει: «Δεν με ενδιαφέρεται γιατί με κατηγορούν, είτε το πιστεύετε, είτε όχι. Πυροβόλησα και σκότωσα 15 αιχμαλώτους. Δεν με νοιάζει καθόλου. Κανένα σχόλιο. Αν θέλω θα σκοτώνω, αν δεν θέλω δεν θα σκοτώνω».
Ο Motorola έγινε διαβόητος στην περιοχή και οι Ουκρανοί επιχείρησαν να τον βγάλουν από την μέση. Στις 24 Ιουνίου 2016 έγινε απόπειρα δολοφονίας με εκρηκτικά έξω από νοσοκομείο. Δεν τραυματίστηκε καν.
The Misanthropic Division
Μετά το ξέσπασμα του πολέμου στο Ντονμπάς πολλοί Ουκρανοί εθνικιστές και νεοναζί πήγαν στην περιοχή και δημιούργησαν παραστρατιωτικές ομάδες. Μια από αυτές ήταν και η Μισανθρωπική Μεραρχία (The Misanthropic Division) την οποία συνέστησαν φανατικοί νεοναζί με στόχο «μια ανεξάρτητη από τη Ρωσία και τη Δύση, Ουκρανία». Υιοθετώντας ναζιστικά σύμβολα και συνθήματα (όπως το Αίμα-Τιμή που ακούσαμε στην Ελλάδα από τη Χρυσή Αυγή) εντάχθηκαν στο ναζιστικό τάγμα Αζόφ που δρα στην περιοχή του Ντονμπάς. Η Misanthropic Division, πέραν από Ουκρανούς, στρατολογεί διαδικτυακά άτομα από κάθε χώρα, μέσω ιστοσελίδων για την Black Metal μουσική. Νεοναζί της μέταλ σκηνής διοργάνωσαν εράνους και στήριξαν τη Μεραρχία. Υπάρχουν αναφορές πως Βρετανοί, Βραζιλιάνοι, ακόμα και Ιάπωνες έστειλαν χρήματα. Χαρακτηριστικό είναι ένας από τους ηγέτες της «MD» είναι ο Ιταλός φασίστας Φρανσέσκο Σαβέριο Φοντάνα. Η Misanthropic Division έχει κατηγορηθεί για βασανιστήρια, εκφοβισμό και πλιάτσικο κατά του ρωσικού πληθυσμού στο Ντονμπάς.
Η δολοφονία
Στις 16 Οκτωβρίου 2016 ο Παβλόφ και ο σωματοφύλακας του έμπαιναν στον ανελκυστήρα του σπιτιού του όταν εξερράγη εκρηκτικός μηχανισμός. Πέθαναν επί τόπου παρότι φορούσαν γιλέκα. Στο διαδίκτυο ανέβηκε βίντεο στο οποίο τέσσερις άντρες με μάσκες ανέλαβαν την ευθύνη για τη διπλή δολοφονία και υποστήριξαν ότι έδρασαν μετά από εντολή της «MD». Ακολούθησε ένας «πόλεμος» πληροφοριών για το ποιος τελικά σκότωσε τον Motorola. Η ουκρανική πλευρά υποστήριξε ότι ήταν οι Ρώσοι που τον έβγαλαν από τη μέση γιατί θεωρούσαν ότι είχα χάσει τον έλεγχο και ήθελαν να τον αντικαταστήσουν. Μάλιστα υπήρξαν και αναφορές ότι η «MD» διαψεύδει την εμπλοκή της.
Από την άλλη οι φιλορώσοι του Ντονμπάς τόνισαν ότι ήταν η «MD» με την υποστήριξη των ουκρανικών αρχών που δολοφόνησαν τον Motorola. «Η ενέργεια αυτή είναι παραβίαση της συμφωνίας εκεχειρίας και κήρυξη πολέμου. Ο λοχαγός Αρσέν Παβλόφ ήταν ένας ήρωας της Δημοκρατίας του Ντονμπάς» ανακοίνωσε ο ηγέτης της αυτονομημένης περιοχής, Αλέξαντερ Ζαχαρένκο και προσέθεσε πως θα κυκλοφορήσει γραμματόσημο με το πρόσωπο του.
Ως αντίποινα δολοφονήθηκε ο διοικητής του ουκρανικού τάγματος Batman, Αλέξάντερ Μπεντνόφ και ο ηγέτης της μεραρχίας Prizrak, Αλεκσέι Μοζγκοβόι.
Δημοσίευμα της Guardian υποστήριξε ότι εβδομάδες πριν τη δολοφονία του, ο Παβλόφ φοβόταν για την ασφάλεια του και περίμενε ότι θα επιχειρήσουν να τον σκοτώσουν. Φέρεται να είχε πει στη σύζυγο του να μην εμπιστεύεται πλέον του Ρώσους πράκτορες. «Ο Motorola ήταν πολύ προσεκτικός με την ασφάλεια του. Ήταν παρανοϊκός τόσο με τη δική του προστασία όσο και με της οικογένειας του. Για να πραγματοποιήσεις ένα τόσο εξεζητημένο χτύπημα χρειάζεσαι πρόσβαση στον στενό του κύκλο. Η επίσημη εκδοχή για τη δολοφονία του είναι ιδιαίτερα αμφίβολη» δήλωσε στην αγγλική εφημερίδα συνεργάτης του Παβλόφ τονίζοντας ουσιαστικά ότι είναι πιθανό να δολοφονήθηκε από συνεργάτες του.
Επίλογος
Ο «Motorola» και η «MD» αποτελούν ουσιαστικά τις δύο πλευρές του ίδιου νομίσματος. Η δράση τους δίνει μια εικόνα για το τι συμβαίνει όλα αυτά τα χρόνια στην ανατολική Ουκρανία. Το «παιχνίδι» είχε περάσει στα χέρια πολεμάρχων, παραστρατιωτικών και νεοναζί με θύματα, όπως πάντα, τους αμάχους.
To δεδομένο είναι ότι η περιοχή του Ντονμπάς ανήκει στην Ουκρανία και ο ρωσικός πληθυσμός, που μένει εκεί, πρέπει να έχει δικαίωμα να ζήσει ελεύθερος χωρίς φόβο. Τα συμφέροντα όμως κάνουν το λογικό να δείχνει πλέον αδύνατο.