Στον βυθό της Βαλτικής, τα σκουριασμένα όπλα του Β΄ Παγκοσμίου φιλοξενούν θαλάσσια ζωή. την ίδια στιγμή δηλητηριάζουν το μέλλον της θάλασσας
Στον κόλπο του Λούμπεκ, στη Βαλτική Θάλασσα, οι δύτες του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Έρευνας του Κιέλου αντίκρισαν μια εικόνα που μοιάζει βγαλμένη από ταινία επιστημονικής φαντασίας. Σκουριασμένες βόμβες και νάρκες, που εδώ και ογδόντα χρόνια κείτονται στον βυθό, είχαν καλυφθεί από πολύχρωμες ανεμώνες, αχινούς και σμήνη από καβούρια. Οι επιφάνειες των όπλων είχαν μετατραπεί σε «τεχνητούς υφάλους», δημιουργώντας μικροοικοσυστήματα σε έναν κατά τα άλλα έρημο βυθό.
Μια
οικολογική αντίφαση
Η εικόνα
εντυπωσίασε τους επιστήμονες. Εκατομμύρια τόνοι εκρηκτικών που πετάχτηκαν στη
Βαλτική μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου, αντί να εξαφανιστούν στη λήθη, έγιναν
θεμέλια για νέες μορφές ζωής. Όμως το τίμημα είναι βαρύ: καθώς οι μεταλλικές
θήκες διαβρώνονται, απελευθερώνουν τοξικές ουσίες όπως το TNT και το RDX.
Μελέτες έχουν ήδη εντοπίσει ίχνη αυτών των ουσιών σε ψάρια και οστρακοειδή, ενώ
οι βιολόγοι προειδοποιούν ότι η διαρροή μπορεί να επηρεάσει ολόκληρη την
τροφική αλυσίδα.
Η κληρονομιά του πολέμου
Η Βαλτική
είναι μία από τις πιο «μολυσμένες» θάλασσες του κόσμου σε ό,τι αφορά τα
κατάλοιπα πολέμου. Εκτιμάται ότι τουλάχιστον 1,6 εκατομμύρια τόνοι πυρομαχικών
βρίσκονται στον βυθό της — από βόμβες και τορπίλες μέχρι χημικά όπλα. Οι
περισσότερες πετάχτηκαν σκόπιμα εκεί μετά το 1945, όταν οι Σύμμαχοι ήθελαν να
ξεφορτωθούν γρήγορα τα αποθέματα του Τρίτου Ράιχ.
Ένα
πρόγραμμα–αγώνας με τον χρόνο
Η γερμανική
κυβέρνηση έχει ήδη ανακοινώσει επενδύσεις εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ για την
απομάκρυνση των εκρηκτικών. Η διαδικασία είναι επικίνδυνη: πολλά από τα όπλα
είναι ασταθή και μπορούν να εκραγούν με την παραμικρή μετακίνηση. Γι’ αυτό, σε
πολλές περιπτώσεις, επιστήμονες και μηχανικοί επιλέγουν να πυροδοτήσουν τα
εκρηκτικά με ειδικές μεθόδους επί τόπου, παρά να τα μεταφέρουν στην ξηρά.
Ζωή πάνω στον θάνατο
Για τους
δύτες, η εικόνα παραμένει διπλά συγκλονιστική. Από τη μία, τα εκρηκτικά
θυμίζουν ότι η Ευρώπη θάφτηκε στον τρόμο του πολέμου. Από την άλλη, οι
πολύχρωμες ανεμώνες και τα μικρά κοπάδια ψαριών που κολυμπούν γύρω τους
δείχνουν ότι η φύση βρίσκει τρόπο να μετατρέπει ακόμα και τον θάνατο σε
καταφύγιο ζωής.
Το
παράδοξο της Βαλτικής
Το μέλλον
της περιοχής εξαρτάται από το αν η Ευρώπη θα προλάβει να καθαρίσει τη θάλασσα
πριν η διάβρωση μετατρέψει τα εκρηκτικά σε οικολογική βόμβα. Ως τότε, ο βυθός
της Βαλτικής παραμένει ένα παράδοξο: όπλα που φτιάχτηκαν για να σκοτώνουν,
λειτουργούν ταυτόχρονα σαν θεμέλια ζωής. Ένα μνημείο στον παραλογισμό του
πολέμου, αλλά και στη δύναμη της φύσης να επιβιώνει κόντρα σε όλα.