Τελικά πόσα χρόνια περπατά ο άνθρωπος πάνω στη Γη;
Η ιστορία του ανθρώπινου είδους πάνω στον πλανήτη Γη ίσως
χρειαστεί να γραφτεί ξανά από την αρχή μετά την ανακάλυψη ενός κρανίου στην
Κίνα.
Σύμφωνα με μια νέα μελέτη, αυτό το ανθρώπινο κρανίο είναι ηλικίας
ενός εκατομμυρίου ετών και υποδηλώνει ότι το είδος μας, ο Homo sapiens, άρχισε
να εμφανίζεται τουλάχιστον μισό εκατομμύριο χρόνια νωρίτερα απ’ όσο πιστεύαμε. Δείχνει
επίσης ότι συνυπήρξαμε με άλλα συγγενικά είδη, όπως οι Νεάντερταλ, επίσης για
πολύ περισσότερο χρόνο από όσο θεωρούσαμε μέχρι σήμερα.
Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η ανάλυση του συγκεκριμένου
κρανίου «αλλάζει εντελώς» την κατανόησή μας για την ανθρώπινη εξέλιξη και, αν
είναι σωστή, σίγουρα ξαναγράφει ένα πρώιμο αλλά κρίσιμο κεφάλαιο της ιστορίας του
είδους μας.
Η ανακάλυψη δημοσιεύθηκε στο κορυφαίο επιστημονικό περιοδικό
Science με την ερευνητική ομάδα, στην οποία συμμετείχαν επιστήμονες από
πανεπιστήμιο της Κίνας και το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Ηνωμένου Βασιλείου,
να λένε ότι «σοκαρίστηκαν» από τα αποτελέσματα.
«Από την αρχή, όταν πήραμε το αποτέλεσμα, σκεφτήκαμε ότι
ήταν απίστευτο. Πώς θα μπορούσε να πηγαίνει τόσο πίσω στο παρελθόν;» δήλωσε ο
καθηγητής Ξιτζούν Νι του Πανεπιστημίου Φουντάν, συν-επικεφαλής της ανάλυσης.
«Αλλά το ελέγξαμε ξανά και ξανά, ελέγξαμε όλα τα μοντέλα, χρησιμοποιήσαμε όλες
τις μεθόδους και τώρα είμαστε βέβαιοι για το αποτέλεσμα. Στην πραγματικότητα
είμαστε πολύ ενθουσιασμένοι».
Όταν βρέθηκε το κρανίο, που ονομάστηκε Yunxian 2, οι
επιστήμονες θεώρησαν ότι ανήκε σε έναν πρώιμο πρόγονο του ανθρώπου, τον Homo
erectus, ο οποίος θεωρείται ο πρώτος άνθρωπος με μεγάλο εγκέφαλο. Η
κατηγοριοποίησή του στους Homo erectus έγινε γιατί το κρανίο χρονολογήθηκε ότι
είναι ηλικίας περίπου ενός εκατομμυρίου ετών, πολύ πριν θεωρηθεί ότι
εμφανίστηκαν πιο εξελιγμένοι άνθρωποι.
Το κρανίο ανασκάφηκε μαζί με δύο άλλα από την επαρχία
Χουμπέι της Κίνας. Ωστόσο, ήταν κατεστραμμένα και σπασμένα σε πολλά κομμάτι,
κάτι που είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους το Yunxian 2 είχε
κατηγοριοποιηθεί λανθασμένα ως Homo Erectus.
Η ερευνητική ομάδα, για να μπορέσει να τα αποκαταστήσει στο
αρχικό τους σχήμα, σάρωσε τα κρανία και χρησιμοποίησε τεχνικές μοντελοποίησης
σε υπολογιστή, για να τα αποτυπώσει σωστά, ενώ στη συνέχεια εκτύπωσε αντίγραφα
σε έναν τρισδιάστατο εκτυπωτή. Βλέποντάς τα όπως ήταν πραγματικά, οι
επιστήμονες μπόρεσαν να τα αναταξινομήσουν.
Σύμφωνα με τα όσα προτείνει ως τώρα η εξελικτική θεωρία, ο Homo
erectus στην πορεία των χιλιετών εξελίχθηκε μέχρι που άρχισε να διαχωρίζεται
πριν από 600.000 χρόνια στους Νεάντερταλ και στο είδος μας, τον Homo sapiens.
Όμως η νέα ανάλυση του Yunxian 2, η οποία εξετάστηκε και από ανεξάρτητους
ειδικούς, υποδηλώνει ότι δεν πρόκειται για Homo erectus. Θεωρείται πλέον ότι ανήκει
σε μια πρώιμη μορφή του Homo longi, ενός συγγενικού είδους που βρισκόταν σε
παρόμοιο εξελικτικό επίπεδο με τους Νεάντερταλ και τον Homo sapiens. Σύμφωνα με
τα γενετικά στοιχεία, το είδος αυτό υπήρξε ταυτόχρονα με αυτούς. Επομένως, αν ο
Yunxian 2 περπατούσε στη Γη πριν από ένα εκατομμύριο χρόνια, λένε οι
επιστήμονες, τότε πιθανόν να υπήρχαν και πρώιμες μορφές Νεάντερταλ και Homo
sapiens.
Το κρανίο ανασκάφηκε μαζί με δύο άλλα από την επαρχία
Χουμπέι της Κίνας. Ωστόσο, ήταν κατεστραμμένα και σπασμένα σε πολλά κομμάτι,
κάτι που είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους το Yunxian 2 είχε
κατηγοριοποιηθεί λανθασμένα ως Homo Erectus.
Η ερευνητική ομάδα, για να μπορέσει να τα αποκαταστήσει στο
αρχικό τους σχήμα, σάρωσε τα κρανία και χρησιμοποίησε τεχνικές μοντελοποίησης
σε υπολογιστή, για να τα αποτυπώσει σωστά, ενώ στη συνέχεια εκτύπωσε αντίγραφα
σε έναν τρισδιάστατο εκτυπωτή. Βλέποντάς τα όπως ήταν πραγματικά, οι
επιστήμονες μπόρεσαν να τα αναταξινομήσουν.
Αλλαγή του χρονοδιαγράμματος της εξέλιξης
Τα νέα δεδομένα που προκύπτουν από την ανάλυση του Yunxian 2
μετατοπίζουν δραματικά το χρονοδιάγραμμα της εξέλιξης των ανθρώπων με μεγάλο
εγκέφαλο τουλάχιστον μισό εκατομμύριο χρόνια νωρίτερα, σύμφωνα με τον καθηγητή Κρις
Στρίνγκερ από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, συν-επικεφαλής της έρευνας. Όπως μάλιστα
ανέφερε, είναι πιθανό να υπάρχουν απολιθώματα Homo sapiens ηλικίας ενός
εκατομμυρίου ετών κάπου στον πλανήτη – απλώς δεν τα έχουμε βρει ακόμη.
Στην επιστήμη της ανθρωπολογίας ακολουθούντα δύο μέθοδοι, για
να εντοπιστεί το είδος ενός πρώιμου ανθρώπου και να προσδιοριστεί πότε
περπάτησε στη Γη. Από τη μια μπορεί να γίνει μελέτη του σχήματος του κρανίου
και από την άλλη ανάλυση του γενετικού υλικού. Στην περίπτωση του Yunxian 2
χρησιμοποιήθηκαν και οι δύο μέθοδοι και κάθε φορά το συμπέρασμα ήταν το ίδιο.
Συγκρατημένος ενθουσιασμός και επιφυλακτικότητα
Πάντως, η επιστημονική κοινότητα διατηρεί ακόμα τις επιφυλάξεις
της για τα αποτελέσματα της εν λόγω μελέτης με ορισμένους ερευνητές να
χαρακτηρίζουν τα συμπεράσματα «εύλογα» τονίζοντας όμως ότι απέχουν πολύ ακόμα από
το να θεωρηθούν βέβαια.
Άλλοι ερευνητές, όπως ο δρ Έιλβιν Σκάλ, εξελικτικός
γενετιστής στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, λένε ότι υπάρχουν σημαντικές
αβεβαιότητες και στις δύο μεθόδους.
«Πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί με τις εκτιμήσεις
χρονολόγησης, γιατί είναι πολύ δύσκολες, ανεξάρτητα από το αν βασίζονται σε
γενετικά ή απολιθωμένα στοιχεία», είπε.
«Ακόμη και με τα περισσότερα γενετικά δεδομένα, είναι
δύσκολο να τοποθετήσεις χρονικά τη συνύπαρξη αυτών των πληθυσμών με ακρίβεια
μικρότερη των 100.000 ετών ή και περισσότερο».
Πρόσθεσε ότι, ενώ τα συμπεράσματα των καθηγητών Νι και Στρίνγκερ
είναι εύλογα, απέχουν πολύ από το να θεωρηθούν βέβαια και χρειάζονται
περισσότερα στοιχεία.
«Η εικόνα παραμένει ακόμη ασαφής. Αν τα συμπεράσματα αυτής
της έρευνας επιβεβαιωθούν από άλλες αναλύσεις, ιδανικά και από γενετικά
δεδομένα, τότε θα αρχίσουμε να έχουμε μεγαλύτερη βεβαιότητα», είπε στο BBC
News.
Τα παλαιότερα γνωστά στοιχεία για τον Homo sapiens
προέρχονται από την Αφρική και είναι ηλικίας 300.000 ετών, επομένως οι
επιστήμονες υποθέτουν ότι το είδος μας μπορεί να εμφανίστηκε πρώτα εκεί.
Ωστόσο, δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία για να το
επιβεβαιώσουμε σε αυτό το στάδιο, σύμφωνα με τον καθηγητή Στρίνγκερ, καθώς
υπάρχουν και απολιθώματα στην Αφρική και την Ευρώπη ηλικίας περίπου ενός
εκατομμυρίου ετών που ακόμα δεν έχουν μελετηθεί επαρκώς και πρέπει να
ενσωματωθούν στην ανάλυση.
«Υπάρχουν κάποια γενετικά δεδομένα που δείχνουν ακόμη
πρωιμότερη εμφάνιση του είδους μας, το οποίο μπορεί να αναμείχθηκε ξανά με τη
δική μας εξελικτική γραμμή, αλλά αυτό δεν έχει ακόμη αποδειχθεί», είπε στο BBC
News.
Το νέο χρονοδιάγραμμα σημαίνει ότι τα τρία ανθρώπινα είδη
συνυπήρχαν στον πλανήτη για περίπου 800.000 χρόνια, πολύ περισσότερο απ’ όσο
πιστεύαμε, πιθανώς αλληλεπιδρώντας και διασταυρούμενα στο μεταξύ.