Τι ακριβώς συνέβη στην «Μάχη του Έβρου» τον Δεκέμβριο του 1986

Η εκδοχή που έχει επικρατήσει και η αφήγηση ενός από τους πρωταγωνιστές που παρουσιάζει μια εντελώς διαφορετική ιστορία

Τρεις νεκροί, αρκετοί τραυματίες και πολλά ερωτηματικά. Τι πραγματικά συνέβη στο περιστατικό της 19^ης Δεκεμβρίου 1986 το οποίο έμεινε γνωστό ως «Μάχη του Έβρου»;

Η επικρατούσα εκδοχή υποστηρίζει ότι τρεις συνοριοφύλακες που έκαναν περιπολία κατά μήκος του Έβρου, κοντά στο χωριό Φέρες, δέχθηκαν πυρά από Τούρκους και ανταπέδωσαν. Οι τρεις νεαροί, οι οποοι υπηρετούσαν στον στρατό ξηράς,  ήταν οι Δημήτριος Καραγιάννης (20 ετών), ο Ζήσης Καραγώγος (19 ετών) και Γεώργιος Βασιλός (20 ετών).

Περπατώντας σε σημείο που η κοίτη του ποταμού είναι ξερή λόγω εκτροπής που έχει κάνει η γειτονική χώρα, συνάντησαν έναν Τούρκο στρατιώτη. Αυτός φέρεται να ζήτησε ένα τσιγάρο από την περίπολο και ο Καραγώγος τον πλησίασε, περνώντας το σύνορο των δύο χωρών. Εν συνεχεία, χωρίς προειδοποίηση, ο Καραγώγος δέχτηκε πυρά από άλλο Τούρκο στρατιώτη που παραμόνευε κρυμμένος. Πυρά δέχτηκαν και οι άλλοι δύο στρατιώτες της περιπόλου. Ο Καραγώγος έπεσε στο έδαφος με βαριά τραύματα ενώ ο Καραγιάννης τραυματίστηκε στο δεξί χέρι.

Από την 11:30 π.μ. και για δέκα περίπου λεπτά, ακολούθησε ανταλλαγή πυροβολισμών μεταξύ της ελληνικής και της τουρκικής συνοριοφυλακής. Από την ανταλλαγή πυρών, σκοτώθηκαν δύο Τούρκοι στρατιωτικοί, ο υπολοχαγός Χακάν Τουρκυλμάζ και ο στρατιώτης Μεχμέτ Κάλυον. Ο Καραγώγος μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο Αλεξανδρούπολης όπου, τελικά, έχασε τη μάχη.

Από την τουρκική πλευρά ισχυρίζονται ότι δύο Έλληνες στρατιώτες διέσχισαν τα σύνορα αγνοώντας τις προειδοποιήσεις των Τούρκων στρατιωτών. Αναφέρουν ότι οι Έλληνες άνοιξαν πρώτοι πυρ εναντίον των Τούρκων στρατιωτών, σκοτώνοντας έναν εξ αυτών, με αποτέλεσμα την ανταπάντηση των Τούρκων.

Η αφήγηση του Βασιλού

Το 2019 ο Γιώργος Βασιλός, ένας εκ των στρατιωτών που συμμετείχαν στο τραγικό περιστατικό, μίλησε για τα όσα έγιναν. Υποστήριξε ότι στην αρχική του κατάθεση είχε πει ψέματα γιατί φοβόταν το στρατοδικείο. Τα όσα είπε αμφισβητούν την εκδοχή που έχει επικρατήσει.

Η αφήγηση του για το τραγικό επεισόδιο:

«Ήμασταν πολύ χαλαροί εκείνη την ημέρα. Δεν φοβόμασταν. Ειδικά ο Ζήσης (Καραγώγος) ήταν πολύ χαρούμενος γιατί θα έπαιρνε άδεια. Φώναζε όλη την ώρα. Κάναμε περιπολία σε ένα σημείο στο οποίο ο Έβρος είναι συνήθως ξερός. Λίγο πιο πάνω έχουν κάνει εκτροπή προς την μεριά τους και εκεί δεν έχει νερό. Κρατάει μόνο όταν βρέχει.

Απέναντι μας την ήταν κάποιος που όργωνε με τρακτέρ. Ο μακαρίτης ο Ζήσης ζούσε στη Γερμανία, ήξερε λίγα τούρκικα και μιλούσε μαζί του. Ο Ζήσης λοιπόν μπήκε μέσα, πέρασε στην τουρκική πλευρά.

Ήταν συχνό φαινόμενο να μιλάμε με την άλλη πλευρά αλλά δεν περνούσαμε. Δεν αληθεύει αυτό με τα τσιγάρα. Γινόταν μια συζήτηση και πιο κάτω ήταν το τουρκικό παρατηρητήριο. Ήρθε ένας φαντάρος δικός τους και μετά ένας ακόμα. Πλέον είχαμε περάσει κι εμείς το σύνορο, οι Τούρκοι ήταν στη δική τους πλευρά. Μιλούσαμε, κάναμε μια απλή συζήτηση.

Τα παιδιά κοιτούσαν τις ξιφολόγχες που είχαν οι Τούρκοι. Τα δικά μας όπλα τα είχαμε αφήσει στην δικιά μας την πλευρά και μου είπαν να πάω να φέρω τη δική μου ξιφολόγχη. Θυμάμαι αυτοί (οι Τούρκοι) είχαν κάτι μεγάλες ξιφολόγχες.

Πήγα λοιπόν και μου φωνάζει ο μακαρίτης ο Ζήσης: Πάρε και το όπλο, μην έρθεις χωρίς όπλο.

Συζητούσαμε ενώ είχε φύγει αυτός που όργωνε με το τρακτέρ. Κάποια στιγμή ο ένας Τούρκος στρατιώτης ρίχνει μια σφαίρα στον αέρα. Του λέει ο Ζήσης, σπαστά με νοήματα: Πώς τις δικαιολογείτε εσείς τις σφαίρες;

Μόλις τον ρώτησε, ο Τούρκος ο οποίος καθόταν κάτω, ρίχνει μια ριπή στο έδαφος μπροστά μας. Εμείς πατούσαμε σε έναν πεσμένο κορμό λεύκας.

Εγώ γύρισα προς το ποτάμι. Εκεί κατάλαβα τι πάει να πει φόβος. Δεν είδα τι έγινε με τον Ζήση. Κρύφτηκα.

Ο Καραγιάννης μου φωνάζει ότι είναι εντάξει και μου λέει ότι ο Ζήσης έπεσε μέσα (στην κοίτη του ποταμού). Αυτός (ο Καραγιάννης) έριχνε, εγώ φοβήθηκα, είχα πάθει μπλακ-άουτ.

Κάποια στιγμή πάω να ρίξω, τίποτα το όπλο, μπλόκαρε. Βλέποντας ότι δεν ρίχνω ο Τούρκος σκέφτηκε ότι έφυγα. Συνέχισε λοιπόν να πυροβολεί για να βγει ο άλλος.

Πάλευα να βάλω μια σφαίρα και όταν έριξα ο Τούρκος κρύφτηκε. Το δικό μας το μέρος είχε βάτα και δέντρα, το δικό τους ήταν όλο όργωμα και φαίνονταν.

Έριχνα μια-μια σφαίρα, στον αέρα όχι ότι τους έβλεπα, για να μην πυροβολούν αυτοί.

Περίμενα και μετά από μισή ώρα, τρία τέταρτα βλέπω πίσω μου έρχεται ένα τρακτέρ. Ήταν ο αγροφύλακας (πρόκειται για τον Σωτήρη Ζαπόρτα). Σταματάει και κρύβεται πίσω από ένα δέντρο. Πάει μετά προς τον άλλον και του τραβάει το όπλο με μια κλάρα. Άρχισαν να τον πυροβολούν.

Πέρασε κάποια ώρα και βλέπουμε το τζιπάκι του υποδιοικητή μας να πηγαίνει πάνω-κάτω στο ανάχωμα. Δεν μπορούσα να πιστέψω ότι δεν είχαν καταλάβει τίποτα.

Τελικά λέει ο αγροφύλακας θα πάω να τους ενημερώσω εγώ στο φυλάκιο και έφυγε με το τρακέρ. Πέρασε περίπου μια ώρα και ακούω στα δεξιά μου πυροβολισμούς κι έριξα προς τα εκεί.

Μετά άκουσα φωνές, μου έλεγαν να μην ρίχνω. Ήρθαν εκεί, πήραν τον Ζήση μέσα από το ποτάμι. Έρχεται ο διοικητής δίπλα μου κι έτρεμε. Ένας ταγματάρχης πήρε ένα όπλο κι έριξε στο τούρκικο παρατηρητήριο. Μου είπαν ότι τον έναν Τούρκο τον χτύπησαν.

Απ’ ότι μου είπαν μετά,  οι Τούρκοι μαζεύτηκαν απέναντι καμιά τριανταριά και πυροβολούσαν αλλά εμείς είχαμε εντολή να μην απαντήσουμε. Προχώρησαν όμως πολύ μέσα στο ποτάμι και τους ρίξαμε κι εμείς. Όλη την ώρα ακουγόταν η φωνή ενός αξιωματικού Τούρκου. Μόλις χτύπησαν αυτόν σταμάτησαν τα πάντα».

Ο Βασιλός υποστηρίζει ότι δεν είπε αρχικά την αλήθεια γιατί φοβόταν. «Τότε που έγιναν αυτά εγώ είπα άλλα γιατί υπήρχαν στρατοδικεία και φοβόμουν. Εμείς είπαμε ότι δεν ήμασταν μέσα στο τουρκικό έδαφος αλλά ήμασταν. Κάναμε όμως μια απλή κουβέντα. Ήταν ένα ανόητο επεισόδιο, δεν μπορούσα να φανταστώ ότι θα καταλήξουμε εκεί. Χάθηκαν ζωές άδικα, για το τίποτα» λέει.

Η αφήγηση του σίγουρα αφήνει ερωτηματικά καθώς δεν αποσαφηνίζεται πώς τραυματίστηκε θανάσιμα ο Ζήσης Καραγώγος.

Αρκετά χρόνια μετά το επεισόδιο ο Βασιλός καθηλώθηκε σε αναπηρικό καροτσάκι λόγω αυτοκινητιστικού ατυχήματος. «Άμα λες ψέματα κάποτε τα πληρώνεις. Κανείς δεν με υποχρέωσε να πω ψέματα. Εγώ το έκανα μόνος μου για να μην πάω στρατοδικείο» θα πει.

Επίλογος

Επισήμως στο επεισόδιο σκοτώθηκαν τρία άτομα και υπήρξαν αρκετοί τραυματίες. Το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας της Ελλάδας ανακοίνωσε ότι, εν τέλει οι τοπικοί στρατιωτικοί διοικητές των δύο χωρών συμφώνησαν ότι επρόκειτο για ένα περιστατικό «τοπικού χαρακτήρα» και σταδιακά επήλθε αποκλιμάκωση

Το 1988, το φυλάκιο «Ε.Φ. ΦΕΡΩΝ» μετονομάστηκε σε «Ε.Φ. ΚΑΡΑΓΩΓΟΥ» προς τιμήν του στρατιώτη που έχασε τη ζωή του. Το 2012 το τοπικό παρατηρητήριο «κτήματος Τσιρώζη» επίσης έλαβε τιμητικά το όνομα «Καραγώγου». Στην περιοχή ανεγέρθηκε μνημείο με προτομή του 19χρονου.