Δημοσιογράφος δούλεψε για έξι μήνες σε εταιρία social media και
αποκάλυψε των σκοτεινό κόσμο των ψεύτικων λογαριασμών, των τρολ και των...
πρότζεκτ. Η υποκρισία και η ελληνική πραγματικότητα
Φως στον σκοτεινό κόσμο των εταιριών social media και
τον ψεύτικων προφίλ ρίχνει μια δημοσιογράφος από την Πολωνία. Στα πλαίσια της
έρευνας της η Καταρζίνα Προύζκιεβιτς εργάστηκε για έξι μήνες σε μια τέτοια
εταιρία. Πρόκειται για την Cat@Net που εδρεύει στο Βρότσλαβ
και όπως αυτοχαρακτηρίζεται είναι ένα "πρακτορείο διαδικτυακών δημοσίων
σχέσεων με ειδικούς που χτίζουν, κυρίως στα social media, μια θετική εικόνα για εταιρίες, πρόσωπα και ιδιωτικά
ινστιτούτα".
To πρώτο που ζητήθηκε από την Καταρζίνα, μετά την πρόσληψη της,
ήταν να δημιουργήσει ένα ψεύτικο προφίλ στα δημοφιλή social media από
το οποίο θα σχολιάζει κοινωνικά και πολιτικά θέματα. Ο πρώτος στόχος ήταν να
προσελκύσει 500 followers.
Αφού τα κατάφερε και πέρασε μια μικρή δοκιμαστική περίοδο απέκτησε πρόσβαση στις εσωτερικές επικοινωνίες τις εταιρίες. Εκεί οι υπάλληλοι δέχονται οδηγίες από τους μάνατζερ για το ποια θέματα πρέπει να προωθήσουν, ποιον να στηρίξουν και σε ποιον να επιτεθούν.
Ο κάθε υπάλληλος έχει δημιουργήσει περίπου 15 διαφορετικά
προφίλ από τα οποία προωθεί όσο του ζητά η εταιρία.
Υπάρχουν λογαριασμοί που παράγουν φιλοδεξιό πολιτικό
περιεχόμενο και άλλοι που κάνουν φιλοαριστερά σχόλια. Στόχος είναι να
προσελκύσουν την προσοχή των χρηστών και να παρουσιαστούν ως αξιόπιστοι ώστε
στη συνέχεια να προωθήσουν και να στηρίξουν τους πελάτες της εταιρίας.
Σε εμπιστεύεται άρα
τον επηρεάζεις
"Ο στόχος είναι να χτίσεις εμπιστοσύνη και να πιστέψουν
ότι είσαι αξιόπιστος και οι δύο πλευρές του πολιτικού διαχωρισμού. Όταν
κερδίσεις την εμπιστοσύνη κάποιου αντανακλώντας ουσιαστικά τις απόψεις του και
λέγοντας του αυτά που θέλει να ακούσει τότε είσαι πλέον σε θέση να τον
επηρεάσεις" λέει ο Βόιτσικε Τσιέσλα, υπεύθυνος στην έρευνα που έκανε η
Προύσκιεβιτς.
"Διαβάζοντας τις εσωτερικές επικοινωνίες διαπιστώνεις
πως οι λογαριασμοί λαμβάνουν καθημερινώς τις οδηγίες. Βλέπεις πως τους διοικούν
σαν δύο μεραρχίες του ίδιου στρατού μέσα στο πεδίο της μάχης.
"Αριστεροί" λογαριασμοί και "Δεξιοί" στην υπηρεσία ενός
στρατηγού" αναφέρει ο Τσιέλσα.
Η πολιτική της Cat@Net είναι να προσλαμβάνει όσο το δυνατόν περισσότερα άτομα με
ειδικές ανάγκες, κυρίως με κινητικά προβλήματα. Δεν το κάνει για κάποιον
ανθρωπιστικό λόγο αλλά για να πάρει την επιχορήγηση που δίνει το πολωνικό
κράτος. Τα στοιχεία δείχνουν ότι τα τελευταία τέσσερα χρόνια έχει πάρει περίπου
400.000 ευρώ μόνο από τις επιχορηγήσεις για την πρόσληψη ατόμων με ειδικές
ανάγκες.
"Πολλοί από τους υπαλλήλους είναι πραγματικά καλοί
άνθρωποι. Είναι ευγενικοί και συμπονετικοί, κάνουν φιλανθρωπικό έργο και
παλεύουν για τα δικαιώματα τους. Όμως τα προβλήματα τους περιορίζουν τις
ευκαιρίες για μια καλή εργασία. Για αυτούς είναι απλά μια δουλειά και τίποτα
άλλο" λέει η Προύζκιεβιτς.
Τα... πρότζεκτ
Κατά την παραμονή της στην εταιρία η δημοσιογράφος είχε
αναλάβει προφίλ τα οποία θα προωθούσαν το έργο της κρατικής πολωνικής
τηλεόρασης. H TVP
δέχεται έντονη κριτική για το περιεχόμενο της και για το γεγονός ότι επιτρέπει
να ακούγονται ακραίες απόψεις και ρητορική μίσους κατά μειονοτήτων. "Θα
ήταν σημαντικό αν πόσταρες θετικά σχόλια για την οικονομική ενίσχυση της κυβέρνησης
στην TVP και τα σχέδια
της για τις τηλεοπτικές άδειες και τα ποσά που πρέπει να δοθούν" ανέφερε η
οδηγία του μάνατζερ της.
Η έρευνα έδειξε ότι οι λογαριασμοί που ανήκουν στην Cat@Net παρήγαγαν συνολικά 10.000 ποστ προς
υπεράσπιση και στήριξη της TVP
και έφτασαν περίπου τα 15εκατ. views.
Ένα ακόμα "πρότζεκτ" που είχε αναλάβει η εταιρία,
όσο εργαζόταν σε αυτή η ρεπόρτερ, ήταν η στήριξη ενός βουλευτή αριστερού
κόμματος που συμμετείχε στις πρόσφατες Ευρωεκλογές. Τουλάχιστον 90
"αριστεροί λογαριασμοί" της εταιρίας προωθούσαν και στήριζαν τα
ποσταρίσματα του. Το εκπληκτικό είναι ότι στο παιχνίδι είχαν μπει και οι
λεγόμενοι "δεξιοί λογαριασμοί". Σχολίαζαν τα ποσταρίσματα των
"αριστερών" ώστε να δημιουργήσουν ενδιαφέρον και ένταση που σημαίνει
μεγαλύτερη διαδικτυακή κίνηση άρα μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τον υποψήφιο.
"Αν τον ακολουθούν μόνο οι δικοί μας λογαριασμοί είναι
ύποπτο" ανέφερε ένα μέμο της εταιρίας. Η Προύσκιεβιτς λέει πως αρκετές
φορές είχε αντιπαρατεθεί διαδικτυακά με άλλο λογαριασμό της εταιρίας. Κανένα
από τα δύο πρόσωπα δεν υπήρχαν στην πραγματικότητα όπως η κόντρα τους είχε
προσελκύσει μεγάλο ενδιαφέρον.
Τα F-35 είναι ο εχθρός
Μια ακόμα σημαντική αποκάλυψη της έρευνας είναι πως είχαν
δημιουργηθεί λογαριασμοί που επικεντρώνονταν στα θέματα των δαπανών για την
εθνική άμυνα και κυρίως την αεροπορία. Είχαν στόχο τις αποφάσεις της κυβέρνησης
για τα συμβόλαια που έδινε σε κατασκευαστές.
Συγκεκριμένα επιτίθονταν στην κυβέρνηση για την απόφαση της να
παραγγείλει F-35 από την αμερικάνικη Lockheed Martin και όχι Eurofighter Typhoon. "Μην ξεχνάτε
ότι τα F-35 είναι
νούμερο ένα εχθρός μας. Μην είστε όμως πολύ πιεστικοί με τα Eurofighter γιατί
θα καταλάβουν ότι είστε τρολ" ανέφερε οδηγία από τους μάνατζερ της
εταιρίας. Αξίζει να αναφέρουμε ότι στην κατασκευή των Eurofighter συμμετέχει και μια πολωνική
εταιρία και έχει συμφέροντα.
Αυτό που επίσης προσέχει πολύ η Cat@Net είναι οι δεσμοί της με πρόσωπα και επιχειρήσεις. Τα χρήματα
για τις καμπάνιες της Cat@Net έρχονται από μια άλλη
εταιρία δημοσίων σχέσεων. Έτσι δεν υπάρχουν άμεσοι δεσμοί και δεν μπορεί
κάποιος να κατηγορήσει τους πελάτες πως πληρώνουν για να "τρέξουν"
καμπάνιες με αναπροσανατολισμό και ψεύδη. Σχολιάζοντας την έρευνα η πολωνική
εταιρία διέψευσε ότι ουσιαστικά είναι μια "φάρμα με τρολ" και τόνισε:
"Το πεδίο δράσης μας είναι η ανάθεση προώθησης στα social media. Επικοινωνούμε ακριβείς
πληροφορίες, μιλάμε για τους πελάτες μας και προωθούμε τα προϊόντα και τις
υπηρεσίας τους όπως κάθε άλλο πρακτορείο αυτού του είδους".
H Cat@Net έχει μάλλον δίκιο στο
τελευταίο κομμάτι. Πλέον η πλειονότητα των συγκεκριμένων εταιριών λειτουργεί με
τον τρόπο που αποκάλυψε η Καταρζίνα Προύσκιεβιτς. Παγκοσμίως ιδιώτες ή
επιχειρήσεις απευθύνονται σε τέτοιου είδους πρακτορεία για να αποκτήσουν έναν
στρατό με τρολ που θα στηρίξει τα συμφέροντα τους. Τα πράγματα γίνονται άκρως
επικίνδυνα όταν στο παιχνίδι μπαίνει και η πολιτική, όπως έχει ήδη αποδειχθεί
άλλωστε.
Το Facebook δεν πείθει...
Κολοσσοί όπως το Facebook έχουν ανακοινώσει ότι έχουν πάρει μέτρα για τα ψεύτικα
προφίλ όμως αυτό αμφισβητείται με τον πλέον επίσημο τρόπο. Xαρακτηριστικό είναι ότι η αρμόδια επιτροπή της Ευρωπαϊκής Ένωσης τόνισε ότι η πρόοδος για την οποία
μιλάει για το Faecbook δεν επιβεβαιώνεται από τα στοιχεία που υπάρχουν.
"Οι Ευρωεκλογές έδειξαν ότι δεν υπάρχει σύνδεση της
πραγματικότητας με όσα λέει το Facebook.
Για παράδειγμα έρευνα του πανεπιστημίου George Washington έδειξε ότι το ακροδεξιό γερμανικό AfD που έλαβε το 11% στις Ευρωεκλογές είχε το 86% των share και
το 76% των σχολίων στο σύνολο του πολιτικού περιεχομένου που αναρτήθηκε στο Facebook. Το μεγαλύτερο
ποσοστό των share και των σχολίων προήλθε από 80.000 συγκεκριμένους
λογαριασμούς που προωθούσαν με μανία κάθε ποστάρισμα υπέρ του AfD.
Οι 20.000 από αυτούς τους λογαριασμούς είχαν μόνο δύο
γράμματα στο όνομα και το επίθετο τους. Αν μια πλατφόρμα όπως το Facebook με
τα χρήματα και την τεχνογνωσία που διαθέτει δεν μπορεί να εντοπίσει ότι αυτοί
οι χιλιάδες λογαριασμούς με τα δύο γράμματα είναι ύποπτοι. Αν δεν μπορεί να
εντοπίσει την οργανωμένη τους δράση σε περιεχόμενο που αφορά εκλογές τότε
έχουμε παρά πολύ δρόμο μπροστά μας" αναφέρει ο επίτροπος ασφαλείας, Τζούλιαν
Κινγκ. Το θέμα λοιπόν δεν είναι αν οι ιδιοκτήτες των social media μπορούν
να λάβουν μέτρα κατά των ψεύτικων λογαριασμών αλλά αν θέλουν.
Η ελληνική
πραγματικότητα
Φυσικά η έρευνα της Προύσκιεβιτς και τα στοιχεία που έφερε
στο φως αγγίζουν σε απόλυτο βαθμό και τη χώρα μας. Είναι γνωστό και
αποδεδειγμένο ότι τα ελληνικά κόμματα διαθέτουν "στρατούς" από τρολ
το οποία προωθούν τις θέσεις τους στα social media. Ιστοσελίδες δημιουργούνται με μοναδικό στόχο την προώθηση
συγκεκριμένων συμφερόντων, ψευδείς ειδήσεις διακινούνται στο διαδίκτυο για να
επηρεάσουν την κοινή γνώμη θετικά ή αρνητικά σχετικά με ένα πρόσωπο, μια
εταιρία ή μια μειονότητα.
Ειδικά τα χρόνια της κρίσης τα τρολ, οι ψεύτικοι λογαριασμοί και οι "ιστοσελίδες-πιστόλια" αυξήθηκαν δραματικά στο ελληνικό διαδίκτυο. Εκμεταλλεύτηκαν την απόγνωση του κόσμου, την έλλειψη μόρφωσης και κριτικής σκέψης και το γεγονός ότι μια μεγάλη μερίδα μεσήλικων και ηλικιωμένων ανθρώπων, που ήρθαν για πρώτη φορά σε επαφή με το διαδίκτυο, είχαν την φιλοσοφία "το διάβασα στο ίντερνετ άρα ισχύει".
Όσο για τις εταιρίες "φάρμες τρολ"
δραστηριοποιούνται και στην Ελλάδα και δεν είναι καθόλου απίθανο όταν
φιλονικείτε διαδικτυακά για κάποιο θέμα (πολιτικό, οικονομικό ή υγείας) να έχετε
"απέναντι" σας έναν υπάλληλο που κάνει απλά τη δουλειά του.