Ποιος είναι ο… νονός και πώς απέτυχε η προσπάθεια να μετονομαστεί. Οι Παυσανίες, οι Θεσιθήρες και ο κυρ Νικολάκης
H συζήτηση
που έχει ανοίξει για την άρση μονιμότητας στο Δημόσιο φέρνει στο προσκήνιο την
ιστορία της πλατείας Κλαυθμώνος, πώς πήρε το όνομα της και μάλιστα το
διατήρησε παρότι πριν 36 ολόκληρα χρόνια μετονομάστηκε.
Όλα ξεκίνησαν τον Ιούλιο του 1878 όταν ο συγγραφέας και αρθρογράφος της εφημερίδας
«Εστία», Γιώργος Καμπούρογλου κάθεται σε καφενείο στον κήπο του τότε Υπουργείου
Οικονομικών. Παρακολουθεί τον κόσμο που βρίσκεται συγκεντρωμένος εκεί και
αντλεί έμπνευση για ένα κείμενο του που δημοσιεύθηκε τις επόμενες ημέρες και
μεταξύ άλλων αναφέρει:
«Γνωρίζετε τον κήπον του κλαυθμώνος; Παράδοξος ερώτησις! Πάντες τον
γνωρίζουσι και οφείλουσι να τον γνωρίζουσι, αφού είναι το προσφιλές ενδιαίτημα
της πλειονότητος του Έθνους, ην αποτελούσιν οι υπάλληλοι και οι παυσανίαι.
Εντούτοις ας επιτραπή ημίν να χαράξωμεν λέξεις τινάς περί του κήπου τούτου
χάριν της ευαρίθμου (σσ: μικρής) μειονότητος, των μοχθούντων δηλαδή και των
φορολογουμένων, διότι πιθανόν ούτοι αμυδρές περί αυτού να έχουν γνώσεις».
Το κείμενο κλείνει με την ιστορία του «κυρ Νικολάκη». Ένας υποδηματοποιός
που προσελήφθη τελικά «αλαταποθηκάριος εν αδεία με πλήρεις αποδοχάς» στο
δημόσιο. Ενώ πίνει καφέ και καπνίζει ναργιλέ οι «Παυσανίες» αναρωτιούνται ποιος
είναι αυτός ο άνθρωπος. Όταν ενημερώνονται ένας εξ αυτών λέει: «Πότε θα έλθωμεν
και ημείς στα πράγματα. Να ιδής πως κάνουν την πόζαν».
Ο κυρ Νικολάκης «ερόφα δεύτερον ναργκιλέ!! Και θα τον ροφά έως ότου
μετασκευθασθείσα η σκηνή τιτλοφορήσει και αυτόν δια τους επιρρήματος ‘τέως’.»
Την εποχή εκείνη δεν ίσχυε η μονιμότητα στο Δημόσιο (νομοθετήθηκε το 1911). Ο Καμπούρογλου λοιπόν χαρακτηρίζει την πλατεία «κλαυθμώνος» γιατί εκεί συγκεντρωνόταν κόσμος που διαμαρτυρόταν και έκλαιγε. Οι «Παυσανίες», δημόσιοι υπάλληλοι που είχε προσληφθεί από την τέως και παύθηκαν από τη νέα κυβέρνηση και οι «Θεσιθήρες», άτομα στα οποία είχαν υποσχεθεί μια θέση στο Δημόσιο αλλά τελικά δεν την πήραν.
Πολλά ονόματα, κυριάρχησε ένα
Παρότι από το 1911 οι δημόσιοι υπάλληλοι εξασφαλίστηκαν και δεν
χρειαζόταν να επισκέπτονται την πλατεία για διαμαρτυρίες και οδυρμούς το όνομα που
της «χάρισε» ο Καμπούρογλου άντεξε στον χρόνο.
Ο αρχιτέκτονες Λέο φον Κλέντσε που υπέβαλε σχέδια για την πόλη των Αθηνών
με πρόσκληση του βασιλιά Όθωνα, είχε προτείνει το «Πλατεία Αισχύλου». Τελικά το
πρώτο της όνομα ήταν Πλατεία Νομισματοκοπείου το πήρε γιατί εκεί βρισκόταν το
κτίριο του Νομισματοκοπείου, που αργότερα στέγασε το υπουργείο Οικονομικών ως
την κατεδάφισή του το 1940. Από το 1838
και για μεγάλη χρονική περίοδο είχε το όνομα Πλατεία 25ης Μαρτίου, γιατί στον
κήπο της πλατείας έγινε ο πρώτος Εορτασμός της Ελληνικής Επανάστασης του 1821
που θεσμοθετήθηκε το 1838 να γίνεται στις 25 Μαρτίου. Στη συνέχεια ονομάστηκε Πλατεία
Δημοκρατίας. Μετά το 1878 πήρε το όνομα Πλατεία Κλαυθμώνος λόγω του κειμένου του
Καμπούρογλου στην «Εστία». Στα τέλη Ιουνίου του 1989 με αφορμή τα αποκαλυπτήρια
του ομώνυμου γλυπτού μετονομάστηκε σε Πλατεία Εθνικής Συμφιλιώσεως. Το
συγκεκριμένο όνομα ουσιαστικά δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ.