Το μέγεθος της καταστροφής των παγετώνων είναι αποκαρδιωτικό
Ο Σουηδός φωτογράφος Κρίστιαν Άσλουντ ταξιδεύει με μια μικρή βάρκα κατά μήκος των ακτών του Σπίτσμπεργκεν, ενός νησιού στο νορβηγικό αρχιπέλαγος του Σβάλμπαρντ. Εδώ, βαθιά στον Αρκτικό Κύκλο και στο μέσο της απόστασης μεταξύ της Νορβηγίας και του Βόρειου Πόλου, εντοπίζει παγετώνες για τους οποίους υπάρχουν αρχειακές φωτογραφίες και διαπιστώνει πόσο έχουν επηρεαστεί από την κλιματική αλλαγή.
Ο Άσλουντ προσπαθεί να αναπαραστήσει φωτογραφίες που
τραβήχθηκαν περισσότερο από έναν αιώνα πριν. Όλα μοιάζουν ίδια με το σκηνικό της
αρχικής φωτογραφίας, εκτός από μια σημαντική διαφορά: οι παγετώνες μοιάζει να έχουν
συρρικνωθεί και σε ορισμένες περιπτώσεις τα χιόνια και οι πάγοι είναι πλέον
ανύπαρκτοι.
Σε μια λήψη του 1918, ένας άνθρωπος κάθεται σε μια βάρκα που
κατευθύνεται προς έναν τεράστιο παγετώνα. Στην εικόνα που τράβηξε ο Άσλουντ το
2024, η βάρκα κατευθύνεται πλέον προς κάτι που μοιάζει με σχεδόν γυμνή γη.
Οι φωτογραφίες αποτελούν μέρος ενός πρότζεκτ για το οποίο ο Άσλουντ συνεργάστηκε με το Νορβηγικό Πολικό Ινστιτούτο και την Greenpeace, για να καταγράψει την υποχώρηση των παγετώνων του Σβάλμπαρντ τον τελευταίο αιώνα. Επισκέφτηκε την περιοχή δύο φορές - το 2002 και το 2024 - και επέλεξε ποιες τοποθεσίες θα φωτογραφίσει με βάση ιστορικές εικόνες που βρήκε στα αρχεία του ινστιτούτου.
«Το 2002, η γνώση ή αποδοχή του γεγονότος της κλιματικής
αλλαγής δεν ήταν τόσο ευρεία όσο είναι τώρα», λέει ο Άσλουντ. Ο ίδιος δημοσίευσε
το πρώτο σετ φωτογραφιών πριν από 20 χρόνια για να ευαισθητοποιήσει το κοινό
σχετικά με το πόσο υποχωρούσαν οι παγετώνες. Αλλά προς έκπληξή του τότε έλαβε
κάποια σχόλια που υπονοούσαν ότι οι εικόνες είχαν υποστεί επεξεργασία μέσω
υπολογιστή, ότι οι παγετώνες απλώς διαστέλλονταν και συστέλλονταν φυσικά ή ότι
είχε τραβήξει τις φωτογραφίες το καλοκαίρι και τις συνέκρινε με αρχειακές
λήψεις που τραβήχτηκαν τον χειμώνα: «Αλλά δεν είναι χειμώνας. Αν κοιτάξετε τις αρχειακές
φωτογραφίες, θα δείτε ότι δεν υπάρχει πάγος στη θάλασσα και δεν υπάρχει αρκετό
χιόνι στα βουνά (για να είναι χειμώνας). Και επίσης, τον χειμώνα, είναι μόνιμα
σκοτεινά».
Το καλοκαίρι του 2024, αποφάσισε να επιστρέψει, τραβώντας φωτογραφίες στις ίδιες ακριβώς τοποθεσίες όπως πριν. «Είχα την αίσθηση ότι οι παγετώνες θα είχαν υποχωρήσει ακόμη περισσότερο και αυτό επιβεβαιώθηκε. Θέλαμε να δείξουμε ότι αυτοί οι παγετώνες δεν κινούνται πέρα δώθε. Συρρικνώνονται όλο και περισσότερο εξαιτίας του κλίματος που θερμαίνεται συνεχώς. Είναι μια σημαντική διαφορά», αναφέρει.
Η Αρκτική θερμαίνεται δύο φορές πιο γρήγορα από τον υπόλοιπο
κόσμο από το 2000, σύμφωνα με την Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας.
Ωστόσο, σύμφωνα με άλλες εκτιμήσεις έχει θερμανθεί ακόμη περισσότερο - τέσσερις
φορές πιο γρήγορα από τον παγκόσμιο μέσο όρο από το 1979. Η NASA αναφέρει ότι ο καλοκαιρινός
θαλάσσιος πάγος της Αρκτικής συρρικνώνεται κατά 12,2% ανά δεκαετία λόγω της
αύξησης των θερμοκρασιών.
Καθώς ο θαλάσσιος πάγος λιώνει, αντανακλά πολύ λιγότερη
θερμότητα προς το διάστημα και αυτή η θερμότητα απορροφάται από το θαλασσινό
νερό. Το λιώσιμο των παγετώνων, από την άλλη πλευρά, συμβάλλει στην άνοδο της
παγκόσμιας στάθμης της θάλασσας, η οποία με τη σειρά της θέτει σε κίνδυνο πολλές
κατοικημένες περιοχές, οι οποίες είναι πολύ πιθανό να βυθιστούν.
«Και τα δύο λιώνουν ως αποτέλεσμα της αύξησης της
θερμοκρασίας», λέει η Ζυλιέν Στρούβε, καθηγήτρια Πολικής Παρατήρησης και
Μοντελοποίησης στο University College του Λονδίνου, η οποία προσθέτει ότι το γλυκό νερό που
εισέρχεται στον ωκεανό μπορεί επίσης να διαταράξει τα παγκόσμια ρεύματα των
ωκεανών και να έχει καταστροφικές βιολογικές επιπτώσεις στη θαλάσσια ζωή.
«Τον τελευταίο αιώνα έχουμε δει μια μείωση της συνολικής ποσότητας πάγου στον Αρκτικό Ωκεανό, τόσο ως προς την έκταση όσο και ως προς το πάχος», συνεχίζει η Στρούβε. «Η σημερινή κάλυψη πάγου στο τέλος του καλοκαιριού είναι 40-50% λιγότερη από ό,τι ήταν πριν από 100 χρόνια και όλα τα κλιματικά μοντέλα και οι μελέτες υποδηλώνουν ότι τα πρώτα καλοκαίρια χωρίς πάγο θα σημειωθούν έως το 2050». Αυτό, προσθέτει, θα δημιουργήσει μια βαθιά μεταμόρφωση και είναι κάτι που δεν έχει συμβεί εδώ και τουλάχιστον 130.000 χρόνια. Θα θερμάνει περαιτέρω την Αρκτική, οδηγώντας σε αυξημένη τήξη πάγων από μέρη όπως η Γροιλανδία και σε απόψυξη του μόνιμα παγωμένου εδάφους, αποσταθεροποιώντας τις κοινότητες σε όλο τον Αρκτικό Ωκεανό.
Ο Άσλουντ λέει ότι όταν δημοσίευσε τις τελευταίες
φωτογραφίες από τη σειρά του του 2024, αντιμετώπισε την ίδια κριτική που έλαβε
το 2002. «Είμαι έκπληκτος που το 2024 οι άνθρωποι εξακολουθούν να μην πιστεύουν
αυτό που βλέπουν. Όλο το νόημα αυτού του έργου είναι ότι μια εικόνα δείχνει
περισσότερες από χίλιες λέξεις και ότι αυτό είναι αληθινό, αλλά οι άνθρωποι
εξακολουθούν να δυσκολεύονται να το πιστέψουν», λέει.
«Δεν θα με εξέπληττε αν σε 10 χρόνια από τώρα, οι περισσότεροι από αυτούς τους πάγους που καταγράψαμε θα εξαφανιστούν εντελώς. Δυστυχώς, αν δεν τραβήξουμε ‘χειρόφρενο’ πολύ σύντομα, νομίζω ότι αυτό θα συμβεί».