Μια καλοστημένη απάτη έκανε την κοινή γνώμη των ΗΠΑ να πειστεί ότι ο αμερικανικός στρατός πρέπει να επέμβει στο Κουβέιτ. Η κόρη του πρέσβη που μεταμορφώθηκε σε συγκλονισμένη εθελόντρια νοσοκόμα
Στα τέλη της
δεκαετίας του ’80 ο πρώην σύμμαχος, Σαντάμ Χουσεΐν είχε γίνει πλέον εχθρός για τις
ΗΠΑ. H αμερικανική κυβέρνηση είχε αποφασίσει να περιορίσει την ισχύ του
καθεστώτος στο Ιράκ όμως μετά το «τραύμα» του Βιετνάμ η κοινή γνώμη στη χώρα
ήταν παντελώς αντίθετη με έναν ακόμα «υπερπόντιο» πόλεμο. Ο μέσος Αμερικάνος
δεν γνώριζε τι συνέβαινε στην περιοχή ούτε τον ενδιέφερε. Ακόμα και όταν στις 2
Αυγούστου 1990 ο στρατός του Σαντάμ εισέβαλε στο Κουβέιτ και το ανακήρυξε «19η
επαρχία του Ιράκ» ο αμερικανικός λαός δεν «συγκινήθηκε». Οι δημοσκοπήσεις έδειχναν
ότι η πλειονότητα των Αμερικανών δεν επιθυμούσε πόλεμο για την απελευθέρωση του
Κουβέιτ. Αυτό ήταν ένα πολιτικό εμπόδιο που έπρεπε να ξεπεραστεί ώστε η
κυβέρνηση του Τζορτζ Μπους να πάρει έγκριση από τον Κογκρέσο για στρατιωτική
επέμβαση. Βρέθηκε τρόπος λοιπόν να... ευαισθητοποιηθεί ο αμερικανικός λαός.
Ο ρόλος της
«Hill & Knowlton»
Ενώ οι στρατιωτικές
προετοιμασίες προχωρούσαν, ξεκίνησε και μια εκστρατεία επικοινωνίας.
Δημιουργήθηκε μια ομάδα, με χρηματοδότηση από το εξόριστο καθεστώς του Κουβέιτ,
που ονομάστηκε Citizens for a Free Kuwait. Σκοπός της ήταν να «ενημερώνει» την
αμερικανική κοινωνία για τα εγκλήματα των ιρακινών στρατευμάτων.
Για την
εκτέλεση αυτής της αποστολής προσλήφθηκε η εταιρεία Hill & Knowlton, μια από τις
μεγαλύτερες εταιρείες δημοσίων σχέσεων στον κόσμο, με γραφεία στην Ουάσιγκτον.
Έχοντας
λάβει το τεράστιο για την εποχή ποσό των 10 εκατ. δολαρίων η Hill & Knowlton ανέλαβε να σχεδιάσει την
αφήγηση: Να δώσει στην αμερικανική κοινή γνώμη ένα ηθικό κίνητρο για επέμβαση, μια
ιστορία φρίκης που θα μεταμόρφωνε έναν περιφερειακό πόλεμο σε σταυροφορία υπέρ
της ανθρωπότητας.
Οργάνωσε
δομημένες συνεντεύξεις «προσφύγων», με προκαθορισμένα σενάρια και
συναισθηματικά στοιχεία (δάκρυα, προσωπικές ιστορίες, φωτογραφίες). Δημιούργησε
έντυπο και τηλεοπτικό υλικό, όπου παρουσιαζόταν η «φρίκη» της ιρακινής κατοχής.
Συνεργάστηκε με λογογράφους του Κογκρέσου για να ενσωματωθούν τα «μαρτυρικά»
περιστατικά σε ομιλίες γερουσιαστών.
Η Hill &
Knowlton είχε ένα ιδιαίτερο προνόμιο: Ο τότε πρόεδρός της, Craig Fuller, ήταν
στενός φίλος και πρώην επιτελής του Τζορτζ Μπους του πρεσβύτερου.
Έτσι, οι
«γραμμές επικοινωνίας» με τον Λευκό Οίκο παρέμεναν ανοιχτές, εξασφαλίζοντας ότι
η καμπάνια δεν θα έρθει ποτέ σε σύγκρουση με την επίσημη ρητορική της
κυβέρνησης.
Η Ναγίρα
Πέραν όμως από
το υλικό που ετοίμαζε η εταιρία χρειαζόταν μια ιστορία που θα συγκλόνιζε το αμερικάνικο
κοινό. Αυτή θα ερχόταν, με τη μορφή μιας απλής, συγκλονιστικής κατάθεσης, από
το στόμα ενός παιδιού.
Και στις 10
Οκτωβρίου 1990, στην αίθουσα της Human Rights Caucus στο Κογκρέσο, εμφανίστηκε
μια δεκαπεντάχρονη κοπέλα με το μικρό της όνομα: Ναγίρα (Nayirah).
Εμφανώς
συγκλονισμένης και διακόπτοντας πολλές φορές λόγω της συγκίνησης της η 15χρονη
κατέθεσε:
«Κύριε
Πρόεδρε, και μέλη της επιτροπής, το όνομά μου είναι Nayirah και μόλις επέστρεψα
από το Κουβέιτ. Η μητέρα μου και εγώ ήμασταν στο Κουβέιτ στις 2 Αυγούστου για
ήρεμες καλοκαιρινές διακοπές. Η μεγαλύτερη αδερφή μου γέννησε στις 29 Ιουλίου
και θέλαμε να περάσουμε λίγο χρόνο στο Κουβέιτ μαζί της.
Προσεύχομαι
μόνο να μην είχε κανένας από τους συμμαθητές μου καλοκαιρινές διακοπές όπως
εγώ. Μπορεί μερικές φορές να ευχόμουν να μπορούσα να γίνω ενήλικας, να μπορούσα
να μεγαλώσω γρήγορα. Αυτό που είδα να συμβαίνει στα παιδιά του Κουβέιτ και στη
χώρα μου άλλαξε τη ζωή μου για πάντα, άλλαξε τη ζωή όλων των Κουβεϊτιανών, νέων
και ηλικιωμένων, απλών παιδιών.
Η αδερφή μου
με τον πεντάμηνο ανιψιό μου ταξίδεψαν στην έρημο για ασφάλεια. Δεν υπάρχει γάλα
διαθέσιμο για το μωρό στο Κουβέιτ. Μόλις που κατάφεραν να γλιτώσουν όταν το
αυτοκίνητό τους κόλλησε στην άμμο της ερήμου και ήρθε βοήθεια από τη Σαουδική
Αραβία.
Έμεινα πίσω
και ήθελα να κάνω κάτι για τη χώρα μου. Τη δεύτερη εβδομάδα μετά την εισβολή,
εργάστηκα εθελοντικά στο Νοσοκομείο Αλ-Άνταν με 12 άλλες γυναίκες που ήθελαν
επίσης να βοηθήσουν. Ήμουν η νεότερη εθελόντρια. Οι άλλες γυναίκες ήταν από 20
έως 30 ετών.
Ενώ ήμουν
εκεί, είδα τους Ιρακινούς στρατιώτες να μπαίνουν στο νοσοκομείο με όπλα.
Έβγαλαν τα μωρά από τις θερμοκοιτίδες, πήραν τις θερμοκοιτίδες και άφησαν τα
παιδιά να πεθάνουν στο κρύο πάτωμα. Ήταν φρικτό. Δεν μπορούσα παρά να σκεφτώ
τον ανιψιό μου που γεννήθηκε πρόωρα και μπορεί να είχε πεθάνει κι αυτός εκείνη
την ημέρα. Αφού έφυγα από το νοσοκομείο, μερικοί φίλοι μου κι εγώ μοιράσαμε
φυλλάδια που καταδίκαζαν την ιρακινή εισβολή μέχρι που μας προειδοποίησαν ότι
μπορεί να μας σκοτώσουν αν μας έβλεπαν οι Ιρακινοί.
Οι Ιρακινοί
έχουν καταστρέψει τα πάντα στο Κουβέιτ. Απογύμνωσαν τα σούπερ μάρκετ από
τρόφιμα, τα φαρμακεία από φάρμακα, τα εργοστάσια από ιατρικά εφόδια, λεηλάτησαν
τα σπίτια και βασάνισαν γείτονες και φίλους.
Είδα και
μίλησα με έναν φίλο μου μετά τα βασανιστήρια και την απελευθέρωσή του από τους
Ιρακινούς. Είναι 22 ετών, αλλά έμοιαζε σαν να ήταν γέρος. Οι Ιρακινοί βούτηξαν
το κεφάλι του σε μια πισίνα μέχρι που παραλίγο να πνιγεί. Του έβγαλαν τα νύχια
και μετά έκαναν ηλεκτροσόκ σε ευαίσθητα σημεία του σώματος του. Ήταν τυχερός
που επέζησε.
Αν ένας
Ιρακινός στρατιώτης βρεθεί νεκρός στη γειτονιά, καίνε ολοσχερώς όλα τα σπίτια
στην ευρύτερη περιοχή και δεν αφήνουν τους πυροσβέστες να έρθουν μέχρι να
απομείνουν μόνο στάχτες και ερείπια.
Οι Ιρακινοί
κορόιδευαν τον Πρόεδρο Μπους και κακοποιούσαν λεκτικά και σωματικά εμένα και
την οικογένειά μου καθώς φεύγαμε από το Κουβέιτ. Το κάναμε αυτό μόνο και μόνο
επειδή η ζωή στο Κουβέιτ έγινε αφόρητη. Μας ανάγκασαν να κρύψουμε, να κάψουμε ή
να καταστρέψουμε οτιδήποτε προσδιορίζει τη χώρα και την κυβέρνησή μας.
Θέλω να
τονίσω ότι το Κουβέιτ είναι η μητέρα μας και ο Εμίρης ο πατέρας μας. Το
επαναλαμβάναμε αυτό στις στέγες των σπιτιών μας στο Κουβέιτ μέχρι που οι
Ιρακινοί άρχισαν να μας πυροβολούν, και θα το επαναλάβουμε ξανά. Χαίρομαι που
είμαι 15 ετών, αρκετά μεγάλη για να θυμάμαι το Κουβέιτ πριν το καταστρέψει ο
Σαντάμ Χουσεΐν και αρκετά νέα για να το ξαναχτίσω».
Τα όσα
υποστήριξε η κοπέλα συγκλόνισαν την Επιτροπή και άμεσα έκαναν τον γύρω του
κόσμου. Η Hill & Knowlton φρόντισε να αποσταλούν βιντεοσκοπημένα
αποσπάσματα στα μεγάλα δίκτυα (ABC, CBS, NBC, CNN) ενώ το Κουβεϊτιανό γραφείο
Τύπου διοχέτευσε το υλικό σε εφημερίδες και οργανώσεις.
Η εικόνα των
«μωρών που πέθαναν στο πάτωμα» έγινε το σύμβολο της κουβεϊτιανής τραγωδίας και,
ουσιαστικά, το ηθικό επιχείρημα για την επέμβαση.
Ο Πρόεδρος Μπους
αναφέρθηκε έξι φορές δημόσια στην ιστορία αυτή μέσα στους επόμενους μήνες. Σε
ομιλία του στην Καλιφόρνια, τον Νοέμβριο του 1990, είπε: «Παιδιά πετάχτηκαν από
τις θερμοκοιτίδες και άφησαν να πεθάνουν. Ο Σαντάμ Χουσεΐν είναι χειρότερος από
τον Χίτλερ».
Η κατάθεση
της Ναγίρα αποδείχθηκε καταλυτική ώστε η κοινή γνώμη να πειστεί ότι είναι
αναγκαία μια στρατιωτική επέμβαση. . Δημοσκοπήσεις που δημοσιεύθηκαν στις αρχές
του 1991 έδειχναν ότι πλέον το 70% των Αμερικανών υποστήριζε πλέον στρατιωτική
επέμβαση. Ο Τομ Λάντος δήλωσε ότι «ο πολιτισμένος κόσμος δεν μπορεί να
παραμείνει αδρανής».
Η ιστορία
είχε επιτελέσει τον ρόλο της. Όταν το Κογκρέσο ψήφισε τον Ιανουάριο του 1991
την εξουσιοδότηση για στρατιωτική δράση, η εικόνα των μωρών στις θερμοκοιτίδες
επικρατούσε ακόμα στη συνείδηση της κοινής γνώμης.
Κανείς όμως δεν
είχε αναρωτηθεί ποια ήταν στην πραγματικότητα η Ναγίρα και αν αυτά που κατέθεσε
ευσταθούσαν.
Η αποκάλυψη
Τον
Ιανουάριο του 1992, περισσότερο από έναν χρόνο μετά την απελευθέρωση του
Κουβέιτ, η ιστορία που είχε συγκλονίσει τον κόσμο άρχισε να καταρρέει.
Η αποκάλυψη
έγινε σταδιακά, μέσα από έρευνες δημοσιογράφων και οργανώσεων για τα ανθρώπινα
δικαιώματα. Το Canadian Broadcasting Corporation (CBC) αποκάλυψε σε ντοκιμαντέρ
του την ταυτότητα της 15χρονης.
Το κορίτσι
που είχε συγκινήσει το Κογκρέσο και την κοινή γνώμη δεν ήταν ανώνυμη πρόσφυγας,
αλλά η κόρη του Σαούντ αλ-Σαμπάχ (Saud Nasser Al-Sabah), τότε πρέσβη του
Κουβέιτ στις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά.
Το κορίτσι δεν
είχε ποτέ εργαστεί στο νοσοκομείο Αλ Αντάν. Δεν υπήρχαν ιατρικά ή νοσηλευτικά
αρχεία που να την αναφέρουν. Επιπλέον, έρευνα της Amnesty International, που
αρχικά είχε υιοθετήσει την ιστορία, κατέληξε το 1992 ότι δεν υπήρχαν αποδείξεις
για μαζικές δολοφονίες νεογνών από Ιρακινούς στρατιώτες. Γιατροί που πήγαν στο
νοσοκομείο ως παρατηρητές του ΟΗΕ επιβεβαίωσαν ότι ποτέ δεν συνέβησαν όσα είχε
καταθέσει η Ναγίρα.
Η μαρτυρία είχε
ενορχηστρωθεί από την Hill & Knowlton. Το κορίτσι είχε κάνει εντατική
προετοιμασία για το πώς πρέπει να μιλήσει μπροστά στην Επιτροπή. Τα πάντα ήταν
σκηνοθετημένα και η εταιρία είχε ετοιμάσει διάφορά σενάρια με ερωτήσεις ώστε η
κόρη του πρέσβη να είναι έτοιμη.
Ο δημοσιογράφος
Τζον ΜακΆρθουρ, στο βιβλίο του Second Front: Censorship and Propaganda in the Gulf War (1992), έγραψε: «Ήταν μια από τις
πιο επιτυχημένες πράξεις πολιτικής προπαγάνδας του 20ού αιώνα. Ένα ψέμα που
δούλεψε, επειδή το κοινό ήθελε να πιστέψει την ηθική απλότητα του καλού και του
κακού»
Ακόμη και
μέλη του Κογκρέσου που είχαν βασιστεί στην κατάθεση της Ναγίρα για να στηρίξουν
την ψήφο τους υπέρ του πολέμου δήλωσαν αργότερα εξαπατημένα. Ο Τομ Λάντος, όταν
ρωτήθηκε, απάντησε αμυντικά: «Ίσως δεν γνωρίζαμε ποια ήταν, αλλά η ουσία
παραμένει· το Ιράκ διέπραξε εγκλήματα πολέμου».
Επίλογος
Όταν το
Κογκρέσο ψήφισε τελικά την έγκριση για στρατιωτική δράση τον Ιανουάριο του
1991, η διαφορά ήταν μόλις 5 ψήφοι. Αναλυτές εκτιμούν πως, αν δεν υπήρχε η
μαρτυρία της Ναγίρα, η ιστορία ίσως να είχε γραφτεί διαφορετικά.
Αναφερόμενος
στην υπόθεση ο Τζον ΜακΆρθουρ τονίζει: «Δεν ήταν απλώς προπαγάνδα. Ήταν μια
παράσταση με σκοπό να κινητοποιήσει ένα έθνος. Η Ναγίρα δεν είπε απλώς ένα
ψέμα· είπε την ιστορία που ήθελαν να ακούσουμε».
Ακολουθεί το
ντοκιμαντέρ «To Sell a War» (1992) που παρουσίασε την απάτη: