Υπάρχουν κάποια σχολεία όπου οι μαθητές τους δεν μαθαίνουν γνώσεις, αλλά την απόλυτη κακοποίηση. Κάθονται στα θρανία δεμένοι με αλυσίδες κι αν κάνουν ένα λάθος η επίπληξη που λαμβάνουν είναι μαστιγώματα κάποιες φορές σχεδόν μέχρι θανάτου. Τα σχολεία αυτά δεν τα συναντάμε σε βιβλία ιστορίας από την εποχή του Μεσαίωνα, αλλά μπορεί κανείς να τα βρει μέχρι σήμερα σε κάθε μέρος του Σουδάν. Είναι τα περιβόητα khalwas.
Η θετική πλευρά
Σε ένα άρθρο του από το 2016 το τουρκικό πρακτορείο
Αναντολού παρουσίαζε τα σχολεία khalwas
ως τα μέρη που «σώζουν» τα παιδιά του Σουδάν από τον αναλφαβητισμό, ενώ τους μαθαίνουν
το κοράνι και πώς να προσεύχονται. «Τα σχολεία του Κορανιού προσελκύουν
χιλιάδες μαθητές σε όλο το Σουδάν με σκοπό να μάθουν το κοράνι και να
αποκτήσουν θρησκευτική εκπαίδευση. Τοπικά είναι γνωστά ως khalwas και αυτά τα σχολεία παίζουν
σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση του αναλφαβητισμού και την προώθηση της θρησκευτικής
μόρφωσης σε μια χώρα όπου οι Μουσουλμάνοι είναι η πλειονότητα του πληθυσμού»,
τονίζει το άρθρο.
«Στα khalwas οι μαθητές περνούν 2-4 χρόνια μελετώντας το Κοράνι, αραβικά
και ισλαμική νομολογία. Επίσης, μαθαίνουν πώς να προσεύχονται. Οι μαθητές
ξεκινούν την ημέρα τους μετά την αυγή και συνεχίζουν τα μαθήματα κατά τη
διάρκεια της ημέρας μέχρι και αργά το απόγευμα. Το πρωί, οι μαθητές γράφουν
έναν αριθμό στίχων από το Κοράνι σε ξύλινες πινακίδες ώστε να τους απομνημονεύσουν,
πριν ξεκινήσουν να τους απαγγέλουν μπροστά στον επικεφαλής ιμάμη», αναφέρεται
στο άρθρο όπου μεταφέρεται και η δήλωση ενός ιμάμη τέτοιου σχολείου ότι ο «πόλεμος
δεν έσβησε την φλόγα της εκπαίδευσης στο Νταρφούρ».
Η ζοφερή
πραγματικότητα
Η ειδυλλιακή σχεδόν εικόνα που μεταφέρει ωστόσο το πρακτορείο Αναντολού στην πραγματικότητα απέχει πολύ από όσα συμβαίνουν πράγματι μέσα σε αυτά τα σχολεία, σύμφωνα με τον Φατέχ Αλ-Ραχμάν Αλ-Χαμνταντί (ΦΩΤΟ). Ο δημοσιογράφος του BBC News Arabic για 18 μήνες επισκέφθηκε 23 τέτοια σχολεία σε όλο το Σουδάν και η έρευνά του αποκάλυψε την ζοφερή πραγματικότητα. Αγόρια ακόμα και από πέντε ετών αλυσοδένονται καθημερινά και ξυλοκοπούνται από τους σεΐχηδες ή τους ιμάμηδες που είναι επικεφαλής στα khalwas, ενώ υπάρχουν και ενδείξεις σεξουαλικής κακοποίησης.
Η έρευνά του κατέληξε σε ένα ντοκιμαντέρ μιας περίπου ώρας με τίτλο «Schools that Chain Boys» (Τα σχολεία που αλυσοδένουν αγόρια), το οποίο θα κάνει πρεμιέρα την Δευτέρα 19 Οκτωβρίου στις 19.00 από το κανάλι του BBC News Africa στο YouTube. Μπορείτε να το δείτε ΕΔΩ.
Λίγες ώρες πριν την πρεμιέρα, ο δημοσιογράφος με ένα άρθρο
του στον Guardian αναφέρεται εκτενώς σε όσα φρικιαστικά ήρθε αντιμέτωπος σε
αυτά τα «ιερά» σχολεία:
«Απόγευμα Απριλίου στα περίχωρα του Χαρτούμ. Ύστερα από
μήνες μυστικής έρευνας, είχα μάθει να κανονίζω τις επισκέψεις μου στα Ισλαμικά
Σχολεία του Σουδάν ώστε να συμπίπτουν με την βραδινή προσευχή. Μπήκα ενώ οι
σεΐχηδες δάσκαλοι και τα 50 περίεργα ντυμένα αγόρια με τις λευκές τους κελεμπίες
ήταν απασχολημένοι με την προσευχή. Όταν γονάτισαν άκουσα τον ήχο των
μεταλλικών αλυσίδων με τις οποίες ήταν δεμένα τα πόδια των αγοριών καθώς
χτυπούσαν στο έδαφος. Κάθισα κάτω πίσω τους και ξεκίνησα να βιντεοσκοπώ
μυστικά.
Ξεκίνησα τις έρευνές μου ύστερα από ορισμένους ισχυρισμούς
περί κακοποίησης σε κάποια από αυτά τα σχολεία: τα παιδιά κρατούνταν δεμένα με
αλυσίδες, ξυλοκοπούνταν και κακοποιούνταν σεξουαλικά. Τα khalwas υπάρχουν στο Σουδάν εδώ και αιώνες. Υπάρχουν πάνω από
30.000 σε όλη τη χώρα κι εκεί τα παιδιά μαθαίνουν να απομνημονεύουν το Κοράνι. Τα
σχολεία διοικούνται από σεΐχηδες, οι οποίοι συνήθως παρέχουν στα παιδιά τροφή,
νερό και καταφύγιο δωρεάν. Ως αποτέλεσμα οι φτωχές οικογένειες στέλνουν συχνά
τα παιδιά τους στα khalwas
αντί για τα δημόσια σχολεία.
Εργάζομαι ως δημοσιογράφος στο Σουδάν για πέντε χρόνια, αλλά
για πρώτη φορά μια αποστολή έμοιαζε τόσο προσωπική. Διδάχθηκα κι εγώ σε ένα khalwa: ένα μέρος στο οποίο
προσπαθούσα απλώς να βγάλω την κάθε μέρα χωρίς να με ξυλοκοπήσουν.
Το 2018 ξεκίνησα αυτό που θα κατέληγε σε μια έρευνα δύο ετών
με το BBC News Arabic
για την οποία ταξίδεψα σε 23 khalwas
σε όλο το Σουδάν. Ακόμα και πριν φτάσει ο κατάλληλος εξοπλισμός για τις μυστικές
καταγραφές από το BBC,
έβαλα το κινητό μου μέσα σε ένα βιβλίο και ξεκίνησα να βιντεοσκοπώ.
Παρόλο που και ο ίδιος είχα πάει σε khalwa, σοκαρίστηκα με τα όσα ανακάλυψα.
Είδα παιδιά – μερικά ακόμα και πέντε ετών- να ξυλοκοπούνται και να τα δένουν με
χειροπέδες σαν ζώα. Ένα αγόρι με βαθιά, φρέσκα σημάδια γύρω από τους αστραγάλους
του μού είπε: «Μπορεί να είμαστε σε ομάδες των έξι ή επτά παιδιών δεμένα όλα
μαζί και αυτοί (οι σεΐχηδες) μας βάζουν να τρέχουμε σε κύκλους. Όταν κάποιος
από εμάς πέσει πρέπει να σηκωθούμε ξανά γρήγορα γιατί θα συνεχίσουν να μας μαστιγώνουν.
Λένε ότι είναι για το καλό μας».
Μια από τις χειρότερες εμπειρίες μου ήταν το 2018 στο Ahmed Hanafy, ένα φημισμένο khalwa στο Νταρφούρ. Σε μια
αίθουσα κάτω από μια στέγη από καυτή λαμαρίνα ένα μικρό αγόρι τοποθετήθηκε στο
έδαφος και ένας δάσκαλος τον μαστίγωσε πάνω από 30 φορές. Ο μόνος ήχος στο
δωμάτιο ήταν το μαστίγιο και τα κλάματα του παιδιού. Ήθελα να αρπάξω το
μαστίγιο και να χτυπήσω τον σεΐχη, αλλά ήξερα ότι δεν μπορούσα. Όταν στη
συνέχεια επικοινώνησα με το σχολείο, ο σεΐχης επιβεβαίωσε ότι πράγματι δέρνουν τα
παιδιά, αλλά αρνήθηκε το συγκεκριμένο περιστατικό.
Ακόμα μια υπόθεση που με σόκαρε ήταν αυτή δύο δεκατετράχρονων
αγοριών, του Μοχάμεντ Νάντερ και του Ισμαήλ. Όταν τους επισκέφτηκα στο
νοσοκομείο ήταν ξαπλωμένοι μπρούμυτα και αναίσθητοι. Η σάρκα στις πλάτες τους σχεδόν
δεν υπήρχε. Είχαν ξυλοκοπηθεί, μαστιγωθεί και βασανιστεί τόσο άγρια που είχαν
φτάσει μια ανάσα από τον θάνατο.
«Τους κράτησαν σε ένα δωμάτιο για πέντε μέρες χωρίς φαγητό
και νερό», μου είπε ο πατέρας του Μοχάμεντ Νάντερ. «Έτριψαν όλο τους το σώμα με
πίσσα. Ο Μοχάμεντ έχει ξυλοκοπηθεί τόσο άσχημα που σχεδόν μπορείς να δεις την
σπονδυλική του στήλη».
Είχα επισκεφτεί αυτό το σχολείο που συνέβη το περιστατικό. Ήταν
το khalwa αλ-Χουλαφάα
αλ-Ρασιντίν, το οποίο διοικούσε ένας άντρας που τον έλεγαν Σεΐχη Χουσεΐν. Οι συνθήκες
ήταν από τις χειρότερες που είχα δει. Τα περισσότερα αγόρια ήταν αλυσοδεμένα
και οι δάσκαλοι περνούσαν από πάνω τους κρατώντας μαστίγια σε περίπτωση που
κάνουν κάποιο λάθος. Ένας μαθητής είχε δείξει προς ένα δωμάτιο με κάγκελα στα
παράθυρα, το οποίο είχε περιγράψει ως φυλακή. Ήταν το δωμάτιο όπου κρατούνταν ο
Ισμαήλ και ο Μοχάμεντ.
Κράτησα συχνές επαφές με τα δύο αγόρια. Αρκετούς μήνες μετά
την επίθεση καθώς παίζαμε PlayStation,
ο Μοχάμεντ Νάντερ μου είπε τι συνέβη όταν τον έπιασαν να προσπαθεί να
δραπετεύσει μαζί με τον Ισμαήλ.
«Με έδεσαν και με έριξαν στο πάτωμα μπρούμυτα πριν
ξεκινήσουν να με μαστιγώνουν», αναφέρει. Τα μαστιγώματα συνέχισαν για μέρες. «Έρχονταν
πολλοί άνθρωποι να μας μαστιγώσουν, ενώ τα υπόλοιπα παιδιά κοιμούνταν. Μετά από
αυτό δεν ξέρω τι συνέβη. Ξύπνησα ξανά στο νοσοκομείο».
Η αστυνομία απήγγειλε κατηγορίες σε δύο δασκάλους για την υπόθεση,
οι οποίοι στη συνέχεια αφέθηκαν ελεύθεροι με εγγύηση. Το σχολείο παρέμεινε
ανοιχτό.
Κοιτάζοντας στην οθόνη της κάμεράς μου, ο Μοχάμεντ Νάντερ
είπε: «Υπήρχαν και βιασμοί στο khalwa.
Μπορούσαν να σε φωνάξουν για να κάνουν αυτό». Όπως είπε οι πιο μικροί και
αδύναμοι μαθητές συχνά κακοποιούνταν από μεγαλύτερους μαθητές.
Ο Μοχάμεντ Νάντερ και ο Ισμαήλ δεν είχαν κακοποιηθεί
σεξουαλικά, αλλά αρκετά ακόμα άτομα μου είπαν ότι συνέβαιναν βιασμοί στο khalwa υπό την διοίκηση του
Σεΐχη Χουσεΐν.
Όταν επέστρεψα στο khalwa και του μίλησα, ο Σεΐχης Χουσεΐν
παραδέχθηκε ότι ήταν λάθος να φυλακίζουν παιδιά, αλλά επέμενε ότι έπρεπε να τα
αλυσοδένουν καθώς «υπήρχαν ωφέλειες» από αυτό. Άλλωστε «τα περισσότερα σχολεία
αλυσοδένουν τα παιδιά, όχι μόνο εγώ». Μου είπε όμως ότι είχε σταματήσει να
χρησιμοποιεί τις αλυσίδες και ότι η φυλακή πλέον είχε μετατραπεί σε αποθήκη. Όταν
τον ρώτησα για τους ισχυρισμούς περί σεξουαλικών επιθέσεων εξοργίστηκε, τις αρνήθηκε
κατηγορηματικά και με κατηγόρησε ότι επιτίθεμαι στο Κοράνι.
Ο σεΐχης τελικά σκοτώθηκε σε ένα τροχαίο δυστύχημα νωρίτερα
φέτος.
Η νέα μεταβατική κυβέρνηση διεξάγει πλέον έρευνα σχετικά με
όλα τα khalwas στο Σουδάν.
Ο υπουργός Θρησκευτικών Υποθέσεων, Νασρεντίν Μουφρέχ, είπε ότι όλα θα μεταρρυθμιστούν.
Δεν πρέπει να υπάρχουν «ξυλοδαρμοί, βασανισμοί, καταπάτηση των ανθρωπίνων
δικαιωμάτων και ειδικά σε παιδιά» στα khalwas.
Όταν του μίλησα για την κακοποίηση της οποίας είχα γίνει
μάρτυρας μου απάντησε: «Το παλιό καθεστώς δεν είχε νόμους που να ρυθμίζουν τα khalwas. Δεν μπορώ να λύσω
ένα πρόβλημα που δημιουργήθηκε μέσα σε 30 χρόνια από το παλιό καθεστώς σε ένα
βράδυ» (σημ. πρόκειται για το δικτατορικό καθεστώς του Ομαρ αλ-Μπασίρ που πήρε
την εξουσία το 1989 και εκδιώχθηκε το 2019 ύστερα από την Σουδανική Επανάσταση
που έφερε στην εξουσία μια μεταβατική κυβέρνηση συνεργασίας).
Η επιρροή των σεΐχηδων είναι μεγάλη και γι’ αυτό σπάνια οι
οικογένειες αναζητούν δικαιοσύνη. Ωστόσο, οι γονείς του Μοχάμεντ Νάντερ
αποφάσισαν να κινηθούν δικαστικά. Αν και ο εισαγγελέας οφείλει να αναλάβει τις υποθέσεις
βίας κατά παιδιών, οι γονείς του προσέλαβαν έναν ιδιωτικό δικηγόρο για να
πολεμήσει για την υπόθεσή τους.
Φτάνοντας στο δικαστήριο, η μητέρα του Μοχάμεντ, Φατίμα,
είπε ότι η επανάσταση του 2018 την έκανε πιο αισιόδοξη. «Στο παρελθόν, δεν
είχαμε δικαιώματα, αλλά τώρα είναι διαφορετικά. Με την νέα κυβέρνηση θα
διεκδικήσουμε τα δικαιώματα μας, με την θέληση του Θεού».
Λίγες ώρες μετά, βγαίνοντας από το δικαστήριο την είχε
καταβάλει η απογοήτευση. Ένας από τους κατηγορούμενους δεν είχε εμφανιστεί και
η ακρόαση αναβλήθηκε. Οι δάσκαλοι που κατηγορούνται για τα βασανιστήρια ακόμα
δεν έχουν δικαστεί. Το khalwa
τώρα διοικείται από τον αδερφό του Σεΐχη Χουσεΐν, ο οποίος μου είπε ότι υπό την
διοίκησή του δεν θα είναι ανεκτός ο ξυλοδαρμός των παιδιών.
Ο Μοχάμεντ Νάντερ και ο Ισμαήλ βρίσκονται σε μια μακρά και
αργή διαδικασία φυσικής ανάρρωσης. Ωστόσο, χιλιάδες άλλα παιδιά σε όλο το
Σουδάν βρίσκονται ακόμα σε κίνδυνο», καταλήγει ο δημοσιογράφος Φατέχ Αλ-Ραχμάν Αλ-Χαμνταντί.
Το ντοκιμαντέρ «The Schools that Chain Boys» θα ανέβει στο κανάλι
του BBC News Arabic στο YouTube στις 19.00, ώρα Ελλάδας, την Δευτέρα 19 Οκτωβρίου. Δείτε το ΕΔΩ.