Οι επιστήμονες μπόρεσαν να μεταμοσχεύσουν για πρώτη φορά μια καρδιά γουρουνιού σε έναν ασθενή.Τρεις μέρες μετά η καρδιά συνεχίζει να χτυπά!
Πριν λίγα χρόνια θα το παρακολουθούσαμε ως ένα επεισόδιο της σειράς Black Mirror ή ως κάποια ταινία επιστημονικής φαντασίας. Η είδηση όμως που έρχεται σήμερα από το Μέριλαντ των ΗΠΑ μετατρέπει την φαντασία σε πραγματικότητα.
Ο Ντέιβιντ Μπένετ είχε χάσει κάθε πιθανότητα για ζωή. Με μια
καρδιά που σχεδόν δεν λειτουργούσε και χωρίς να βρίσκεται ψηλά στη λίστα για
μεταμόσχευση του έμενε μόνο μια λύση: να αποκτήσει καρδιά γουρουνιού! Κι αυτό
έγινε.
Οι γιατροί στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ
πραγματοποίησαν αυτό που κάποτε θα έμοιαζε αδιανόητο: μεταμόσχευσαν την καρδιά
ενός γενετικά τροποποιημένου χοίρου στον Μπένετ σε μια τελευταία ευκαιρία να
σώσουν τη ζωή του. Σύμφωνα με την ανακοίνωση των γιατρών, ο ασθενής τρεις μέρες
μετά την επέμβαση είναι καλά στην υγεία του.
Ο 57χρονος Ντέιβιντ Μπένετ, ένας τεχνίτης από το Μέριλαντ, μπήκε στο χειρουργείο
γνωρίζοντας ότι κανείς δεν μπορούσε να του εγγυηθεί ότι το πείραμα θα πετύχει. Ωστόσο
δεν είχε άλλη επιλογή καθώς κυριολεκτικά βρισκόταν ένα βήμα από το θάνατο.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση των γιατρών, ο Μπένετ είχε καρδιακή
ανεπάρκεια τελικού σταδίου και αυτή η μεταμόσχευση ήταν η μόνη διαθέσιμη
επιλογή. Ο 57χρονος βάσει της κατάστασής του είχε κριθεί ήδη ακατάλληλος για
την κλασική μεταμόσχευση ανθρώπινης καρδιάς καθώς και για μεταμόσχευση ολικής
τεχνητής καρδιάς.
«Ή θα πέθαινα ή θα έκανα αυτή τη μεταμόσχευση. Θέλω να ζήσω.
Ξέρω ότι είναι μια βολή στο σκοτάδι, αλλά είναι η τελευταία μου επιλογή», είπε
ο Μπένετ μια μέρα πριν από το χειρουργείο, σύμφωνα με δήλωση που δόθηκε από την
Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ.
Όπως είπε την προηγούμενη εβδομάδα «ανυπομονώ να σηκωθώ από
το κρεβάτι μετά από αυτό». Ο Μπένετ επί έξι εβδομάδες πριν από την εγχείριση ήταν
καθηλωμένος σε ένα κρεβάτι και συνδεδεμένος με μηχανήματα που του επέτρεπαν να
συνεχίσει να ζει.
Μέχρι και τη Δευτέρα 10/1- τρεις μέρες μετά την επέμβαση- ο
Μπένετ ανέπνεε μόνος του ενώ ήταν ακόμα συνδεδεμένος με μια μηχανή
καρδιάς-πνεύμονα που βοηθούσε στη λειτουργία της νέας του καρδιάς. Οι γιατροί
θα πρέπει τώρα να παρακολουθούν τον Μπένετ για τις επόμενες εβδομάδες καθώς θα
αναρρώνει από το χειρουργείο.
Ο γιος του ασθενή, Ντέιβιντ Μπένετ Τζούνιορ, δήλωσε στο Associated Press ότι αυτή τη στιγμη βρίσκονται σε «άγνωστα νερά». Ωστόσο, όπως πρόσθεσε», ο πατέρας του «καταλαβαίνει τη σπουδαιότητα αυτού που έκανε και συνειδητοποιεί πόσο σημαντικό είναι».
Από την πλευρά του, ο χειρούργος δρ Μπάρτλεϊ Π. Γκρίφιθ, ο
οποίος ανήκει στη ομάδα που χειρούργησε τον Μπένετ ανέφερε: «Δεν έχουμε κάνει ποτε
σε άνθρωπο αυτό το πράγμα και θέλω να πιστέψω ότι του έχουμε δώσει μια καλύτερη
επιλογή για να συνεχίσει την θεραπεία του. Ωστόσο το αν θα ζήσει για μια μέρα,
μια εβδομάδα, ένα μήνα, έναν χρόνο εν ξέρω».
Πρώτη φορά στα
χρονικά
Αν και ακόμα δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι το «πείραμα» θα
πετύχει η εγχείριση αυτή αποτελεί μια μοναδική πρωτοπορία στην ιστορία της ιατρικής
επιστήμης.
Οι επιστήμονες προσπαθούν εδώ και δεκαετίες να
χρησιμοποιήσουν ζωικά όργανα για μεταμοσχεύσεις που σώζουν ανθρώπινες ζωές μιας
και τα ανθρώπινα όργανα που είναι κατάλληλα για μεταμόσχευση είναι πολύ
λιγότερα από αυτά που χρειάζονται.
«Απλώς δεν υπάρχουν αρκετοί άνθρωποι-δότες οργάνων για την
τεράστια λίστα ανθρωπων που τα έχουν ανάγκη», αναφέρει ο Γκρίφιθ. «Προχωράμε
προσεκτικά, αλλά είμαστε επίσης αισιόδοξοι γι’ αυτήν την πρώτη φορά στα χρονικά
εγχείριση που μπορεί να δώσει μια σημαντική νέα επιλογή στους ασθενείς στο
μέλλον».
Αν και είναι πολύ νωρίς για να γνωρίζουμε εάν η επέμβαση θα
λειτουργήσει πραγματικά, το χειρουργείο αυτό σηματοδοτεί ένα βήμα στην
προσπάθεια πολλών δεκαετιών να χρησιμοποιήσουμε μια μέρα
Οι γιατροί στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ
λένε ότι η μεταμόσχευση έδειξε ότι μια καρδιά από ένα γενετικά τροποποιημένο
ζώο μπορεί να λειτουργήσει στο ανθρώπινο σώμα χωρίς άμεση απόρριψη.
Αυτή τη στιγμή μόνο στις ΗΠΑ 106.657 άνθρωποι περιμένουν να
λάβουν κάποια μεταμόσχευση, ενώ καθημερινά πεθαίνουν 17 ασθενείς επειδή δεν
μπόρεσαν να βρουν το κατάλληλο όργανο. Την ίδια στιγμή, πέρυσι υπήρξαν μόλις
3.800 μεταμοσχεύσεις καρδιάς στις ΗΠΑ, αριθμός μάλιστα ο οποίος είναι ρεκόρ,
σύμφωνα με το United Network for Organ Sharing, το οποίο επιβλέπει το σύστημα
μεταμοσχεύσεων της χώρας.
«Εάν αυτό λειτουργήσει, θα υπάρξει μια ατελείωτη παροχή
αυτών των οργάνων για ασθενείς που υποφέρουν», δήλωσε ο Δρ Μοχάμεντ Μοχιουντίν,
επιστημονικός διευθυντής του προγράμματος μεταμόσχευσης από ζώο σε άνθρωπο του
πανεπιστημίου του Μέριλαντ.
«Πιστεύω ότι μπορείτε να το χαρακτηρίσετε ως γεγονός ορόσημο»,
είπε ο Δρ Ντέιβιντ Κλάσεν, επικεφαλής ιατρός της UNOS, σχετικά με τη
μεταμόσχευση στο Μέριλαντ.
Ωστόσο, ο Κλάσεν προειδοποίησε ότι είναι μόνο ένα πρώτο
δοκιμαστικό βήμα για να διερευνηθεί εάν αυτή τη φορά, η ξενομεταμόσχευση θα
μπορούσε τελικά να λειτουργήσει.
Η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων, η οποία επιβλέπει τέτοια
πειράματα, επέτρεψε τη χειρουργική επέμβαση στο πλαίσιο της λεγόμενης
εξουσιοδότησης έκτακτης ανάγκης «παρηγορητικής χρήσης», που είναι διαθέσιμη
όταν ένας ασθενής με μια απειλητική για τη ζωή του κατάσταση δεν έχει άλλες
επιλογές.
Την ίδια στιγμή πάντως ακούγονται και οι «ανήσυχες» φωνές
από την πλευρά της βιοηθικής. «Θα είναι ζωτικής σημασίας να μοιραστούμε τα
δεδομένα που συλλέγονται από αυτό το μόσχευμα προτού το επεκτείνουμε σε
περισσότερους ασθενείς», δήλωσε η Κάρεν Μάσκε, ερευνήτρια στο Hastings Center,
η οποία βοηθά στην ανάπτυξη συστάσεων ηθικής και πολιτικής για τις πρώτες
κλινικές δοκιμές στο πλαίσιο επιχορήγησης από το National Ινστιτούτα Υγείας.
Από την άλλη, ο Αρτ Κάπλαν, καθηγητής βιοηθικής στο
Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, δήλωσε ότι ένιωσε λίγο προβληματισμένος
ακούγοντας τα νέα για την μεταμόσχευση του Κάπλαν.
«Ελπίζω ότι έχουν τα στοιχεία να στηρίξουν μια τέτοια
εγχείριση τώρα, βασιζόμενοι στις μελέτες τους με τα ζώα», ανέφερε ο Κάπλαν
τονίζοντας ότι στις ΗΠΑ υπάρχει τεράστια έλλειψη οργάνων. Και ο ίδιος πιστεύει
ότι οι μεταμοσχεύσεις από τα ζώα μπορούν να αποτελέσουν τη λύση.
«Το ερώτημα είναι πώς μπορούμε να έχουμε το μικρότερο δυνατό
κίνδυνο για τους πρώτους εθελοντές», ανέφερε.
Ο Κάπλαν τόνισε ότι είναι πολύ νωρίς για να θεωρήσουμε ότι η
εγχείριση στέφθηκε με επιτυχία. Αυτό θα μπορούμε να το πούμε αν ο Κάπλαν
εξασφαλίσει μια καλή ποιότητα ζωής για μήνες, αλλά και τότε είναι πιθανό να
πεθάνει.
Όποια πάντως κι αν είναι η έκβαση, είναι σημαντικό το
γεγονός ότι οι ερευνητές θα μπορέσουν να μάθουν κάτι για να το εφαρμόσουν σε
μελλοντικές μεταμοσχεύσεις, πρόσθεσε ο Κάπλαν. Όπως είπε, θα χρειαστεί
ανεξάρτητη μελέτη των δεδομένων σχετικά με το πώς αποφασίστηκε αυτή η πρώτη
μεταμόσχευση, η οποία έλαβε έγκριση από τον αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και
Φαρμάκων (FDA) στις 31
Δεκεμβρίου 2021.
Μια άλλη ανησυχία που αφορά το ηθικό κομμάτι είναι το ζήτημα
της συναίνεσης. Σύμφωνα με τον Κάπλαν θα πρέπει να υπάρχει συναίνεση και από
κάποιον άλλο εκτός του ασθενούς, ο οποίος πιθανότατα θα συμφωνήσει σε οτιδήποτε
εγχείριση όταν αντιμετωπίζει τον θάνατο.
«Η συναίνεση από αυτόν που πρόκειται να πεθάνει είναι
σημαντική, αλλά δεν είναι αρκετή. Πρέπει να υπάρχει και κάποιος άλλος που να
πει ‘ναι συμφωνούμε, αυτό δεν είναι τόσο τρελό ή επικίνδυνο για να το
δοκιμάσουμε», αναφέρει.
Πώς έγινε η εγχείριση
Οι επιστήμονες έχουν προσπαθήσει αρκετές φορές στο παρελθόν
να κάνουν μεταμόσχευση ζωικών οργάνων ή μοσχευμάτων σε ανθρώπους, ωστόσο οι
προσπάθειές τους δεν είχαν στεφθεί με ιδιαίτερη επιτυχία κυρίως επειδή το σώμα
των ασθενών απέρριψε γρήγορα το όργανο του ζώου.
Αυτή τη φορά όμως οι επιστήμονες δοκίμασαν κάτι καινούργιο. Η
καρδιά του γουρουνιού που χρησιμοποιήθηκε υποβλήθηκε πρώρα σε γονιδιακή
επεξεργασία, ώστε να αφαιρεθεί τρία γονίδια στα κύτταρά του που ευθύνονται για
αυτήν την υπερβολικά γρήγορη απόρριψη οργάνων και ακόμα ένα γονίδιο που μπορεί
να οδηγήσει σε μεγάλη ανάπτυξη του ιστού της καρδιάς του χοίρου. Παράλληλα, εισήχθησαν
στην καρδιά έξι ανθρώπινα γονίδια που είναι υπεύθυνα για την αποδοχή των
οργάνων από το ανοσοποιητικό σύστημα.
Τα γουρούνια ερευνώνται εδώ και χρόνια, ως πιθανή πηγή
αντικατάστασης οργάνων, καθώς δεν χρειάζονται πολύ χρόνο για να αναπαραχθούν ενώ
ήδη χρησιμοποιούνται για φαγητό, οπότε δεν υπάρχει το ηθικό πρόβλημα που αφορά
τη χρήση οργάνων από πιθήκους. Εξάλλου, ήδη γίνονται αντικαταστάσεις καρδιακής
βαλβίδας χοίρου και δερματικών μοσχευμάτων, στα εγκαύματα.
Έτσι, αρκετές εταιρείες βιοτεχνολογίας αναπτύσσουν όργανα
χοίρου για μεταμόσχευση ανθρώπου. Αυτό που χρησιμοποιήθηκε για την επέμβαση
προήλθε από τη Revivicor, θυγατρική της United Therapeutics.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τον περασμένο Σεπτέμβριο
πραγματοποιήθηκε μια επιτυχής μεταμόσχευση νεφρού από γενετικά τροποποιημένο
γουρούνι, σε μια γυναίκα που ήταν εγκεφαλικά νεκρή. Ο νεφρός του χοίρου «συνδέθηκε»
επιτυχώς και μπόρεσε να «φιλτράρει» τα απόβλητα της ασθενούς, όπως κάνει
κανονικά ένας νεφρός, και παρήγαγε ούρα. Μάλιστα, το ανοσοποιητικό σύστημα της
ασθενούς στο ξένο όργανο -κάτι που συμβαίνει συνήθως με τα μοσχεύματα από
άλλους.
«Είχε απόλυτα φυσιολογική λειτουργία, δεν απορρίφθηκε άμεσα,
κάτι για το οποίο ανησυχούσαμε», είχε δηλώσει στο Associated Press ο γιατρός
που ηγήθηκε της χειρουργικής ομάδας στο NYU Langone Health, Ρόμπερτ Μοντγκόμερι.
Όπως είπε ο ίδιος παρ' όλο που το νεφρό δεν μεταμοσχεύθηκε
πλήρως στο σώμα (συνδέθηκε με τα αιμοφόρα αγγεία στο άνω μέρος του ποδιού), το
γεγονός ότι δεν απορρίφθηκε από το ανοσοποιητικό σύστημα της ασθενούς είναι ένα
απίστευτο σημάδι. Ο Μοντγκόμερι χαρακτήρισε την επέμβαση ως «στιγμή
μεταμόρφωσης», αποκαλύπτοντας πως οι χειρουργοί παρατηρούσαν «σε απόλυτη σιωπή»
την άμεση λειτουργία.
Οι προηγούμενες προσπάθειες που έχουν γίνει για τέτοιες
μεταμοσχεύσεις ή ξενομοσχεύματα έχουν αποτύχει. Αξίζει να σημειωθεί ότι το
1984, η Baby Fae, ένα ετοιμοθάνατο βρέφος, έζησε 21 ημέρες με μια καρδιά
μπαμπουίνου.