Ο Νιλ Άρμστρονγκ ήταν ο πρώτος αλλά ο Τζιν Σέρναν ήταν ο τελευταίος. Αυτή είναι η ιστορία του τελευταίου ανθρώπου που βρέθηκε στη Σελήνη ως τώρα.
«Ένα μικρό βήμα για τον άνθρωπο, ένα τεράστιο άλμα για την ανθρωπότητα».
Όλοι γνωρίζουν τα λόγια του πρώτου ανθρώπου που πάτησε στην
επιφάνεια της Σελήνης. Χρειάστηκαν χιλιάδες χρόνια μέχρι τις 21 Ιουλίου 1969,
όταν για πρώτη φορά στην ιστορία του κόσμου ένας άνθρωπος – ο Νιλ Άρμστρονγκ της
αποστολής Apollo 11- πάτησε στον δορυφόρο της Γης. Πόσοι όμως γνωρίζουν ποιος
ήταν ο τελευταίος άνθρωπος που πάτησε το πόδι του στη Σελήνη;
Ο πιο πιστός σύντροφος της Γης, η Σελήνη, περιμένει
υπομονετικά εδώ και μισό αιώνα να δεχθεί στην επιφάνειά της έναν εκπρόσωπο του
ανθρώπινου είδους. Η αποστολή «Άρτεμις» της NASA που προετοιμάζεται πυρετωδώς
αναμένεται να οδηγήσει ξανά μια σειρά από αστροναύτες στο φεγγάρι.
Πριν απο αυτό όμως, η τελευταία φορά που η ανθρωπότητα πάτησε στη Σελήνη ήταν το
μακρινό 1972. Ο Τζιν Σέρναν ήταν ο άνθρωπος που μετά από μια βόλτα 22 ωρών στην επιφάνεια του
δορυφόρου άφησε πίσω του τους γεμάτους μυστικά κρατήρες του. Αυτή είναι
η μοναδική του ιστορία.
Η αρχή του ταξιδιού
Ο Σέρναν ξεκίνησε την καριέρα του αρχικά στο Πολεμικό
Ναυτικό των ΗΠΑ καταγράφοντας πτήσεις χιλιάδων ωρών πριν τον προσέξει η NASA τον Οκτώβριο του 1963. Η
πρώτη του συμμετοχή σε διαστημική πτήση ήταν στην αποστολή Gemini 9 το 1966. Αν και αρχικά η θέση
του ήταν στο αναπληρωματικό πλήρωμα, μια τραγωδία τον έβαλε στο αεροσκάφος και τον έστειλε στο διάστημα. Τα δύο μέλη του βασικού πληρώματος, ο Έλιοτ Σι και ο
Τσαρλς Μπάσετ, σκοτώθηκαν όταν το δοκιμαστικό αεροσκάφος που επέβαιναν
συνετρίβη. Έτσι, οι αναπληρωματικοί Τζιν Σέρναν και Τομ Στάφορντ έγιναν βασικοί και πέταξαν στο
διάστημα. Παρά τα πολλά προβλήματα της αποστολής, ο Σέρναν κατάφερε να κάνει
έναν περίπατο εκτός του σκάφους (EVA walk) και έγινε ο δεύτερος Αμερικανός και ο τρίτος αστροναύτης
παγκοσμίως που το κατάφερε.
Το επόμενο ταξίδι του ήρθε το 1969 με την αποστολή Apollo 10, την τέταρτη επανδρωμένη αποστολή της NASA στη Σελήνη. Σκοπός ήταν να προετοιμαστούν για την επόμενη αποστολή Apollo 11, η οποία θα περιελάμβανε και προσελήνωση. Ο Τζιν Σέρναν πάλι μαζί με τον αστροναύτη Τόμας Στάφορντ μπήκαν σε μια σεληνάκατο με το όνομα «Σνούπι» και ταξίδεψαν στη Σελήνη φτάνοντας 15,6 χιλιόμετρα πάνω από τη επιφάνειά της, το σημείο απ’ όπου κανονικά θα ξεκινούσε η προσελήνωση. Ο «Σνούπι» πραγματοποίησε 31 περιστροφές γύρω από την Σελήνη πριν επανασυνδεθεί με το μητρικό σκάφος «Τσάρλι Μπράουν» και επιστρέψουν στη Γη. Ωστόσο, πριν επανασυνδεθούν στο «Τσάρλι Μπράουν», τα συστήματα πλοήγησης του «Σνούπι» απορρυθμίστηκαν και η σεληνάκατος άρχισε να στροβιλίζεται πάνω από την επιφάνεια του δορυφόρου. Οι δυο αστροναύτες μετά το αρχικό πρώτο σοκ κατάφεραν να ανακτήσουν χειροκίνητα τον έλεγχο και να οδηγήσουν με ασφάλεια πίσω στο διαστημόπλοιο.
Το τελευταίο ταξίδι
Το επόμενο ταξίδι του στη Σελήνη έμελλε να είναι και το
τελευταίο επανδρωμένο ταξίδι της ανθρωπότητας στον δορυφόρο της Γης,
τουλάχιστον μέχρι τώρα. Ο Σέρναν εντάχθηκε στο πλήρωμα του Apollo 17 μαζί με τον γεωλόγο Χάρισον
Σμιτ – ο πρώτος και τελευταίος ως τώρα επιστήμονας που ταξίδεψε στη Σελήνη- και τον Ρόναλντ Έβανς, ο
οποίος θα έμενε στο σκάφος, για να διασφαλίσει ότι όλα θα πάνε καλά.
Μετά την εμπειρία του στο Apollo 10, ο Σέρναν ήταν αποφασισμένος να ταξιδέψει με τον δικό
του τροπο ως τη Σελήνη.
«Δεν υπήρχε περίπτωση να ταξιδέψω ως το φεγγάρι και μάλιστα
για δεύτερη φορά και να αφήσω έναν υπολογιστή να με προσεδαφίσει στη Σελήνη. Η αλαζονεία
του πιλότου και μάλιστα ενός πιλότου του πολεμικού ναυτικού είναι πολύ μεγάλη για
να επιτρέψει να συμβεί κάτι τέτοιο», είχε δηλώσει σε μια συνέντευξη του 2007.
Ο Σέρναν και ο Σμιτ προσελήνωσαν την σεληνάκατο στις 11
Δεκεμβρίου 1972 στις 2.55 μμ (EST).
Το σημείο που βρέθηκαν ήταν η Κοιλάδα Taurus-Littrow που βρίσκεται στο
νοτιοανατολικό άκρο της περίφημης Θάλασσας της Γαλήνης, την ίδια περιοχή που είχε
προσεληνωθεί και η θρυλική αποστολή Apollo 11 τα μέλη της οποίας έγιναν οι
πρώτοι άνθρωποι που πάτησαν το έδαφος της Σελήνης.
Ο Σέρναν ήταν ο πρώτος που πάτησε το έδαφος της Σελήνης και
καθώς έβγαινε από τη Σεληνάκατο είπε: «Είμαι στο κατώφλι και, Χιούστον, καθώς
βγαινω στην επιφάνεια του Taurus–Littrow θα θέλαμε να
αφιερώσουμε το πρώτο βήμα του Apollo
17 σε όλους αυτούς που το έκαναν δυνατό».
Οι δυο τους έμειναν συνολικά 75 ώρες στην επιφάνεια της Σελήνης
κατά τη διάρκεια των οποίων έκαναν τρεις περιπάτους. Έμειναν 22 ώρες
και 6 λεπτά εκτός της σεληνακάτου καταγράφοντας ρεκόρ μεγαλύτερης εξωτερικής
δραστηριότητας στην επιφάνεια του φεγγαριού από μια αποστολή. Μάλιστα η μια από
τις τρεις βόλτες τους διήρκησε 7 ώρες, 36 λεπτά και 56 δευτερόλεπτα και
είναι έτσι η μεγαλύτερη «βόλτα» που έχει γίνει στη Σελήνη στην οποία μάλιστα οι αστροναύτες πήγαν πιο μακριά από τη σεληνάκατο από οποιονδήποτε άλλο. Χρησιμοποιώντας το
ρόβερ που είχαν μαζί τους μετακινήθηκαν σε εννέα διαφορετικά σημεία της επιφάνειας
συλλέγοντας σημαντικά σεληνιακά δείγματα.
Η μεγάλη ανακάλυψη της αποστολής ήρθε την τελευταία μέρα της παραμονής στην επιφάνεια της σελήνης, όταν ο Σμιτ αναφώνησε ότι είχε βρει ένα περίεργο πορτοκαλί κομμάτι ρηγόλιθου (σεληνιακό χώμα). Ο Σέρναν θα έγραφε αργότερα στην αυτοβιογραφία του αστειευόμενος ότι αρχικά πίστεψε ότι ο Σμιτ είχε «πάρει πολλά ναρκωτικά εκεί στα βράχια». Παρ’ όλα αυτά αποφάσισε να ρίξει κι αυτος μια ματιά. Πράγματι, ο ρηγόλιθος ήταν πορτοκαλί.
Όπως αποδείχτηκε από την μετέπειτα ανάλυση το χώμα αυτό αποτελούνταν από μικροσκοπικά πορτοκαλί και μαύρα κομμάτια γυαλιού δημιουργημένα πιθανότατα από ηφαιστειακή λάβα ή μετά από πρόσκρουση κάποιου μετεωρίτη (το δεύτερο σενάριο αποδείχθηκε πιο πιθανό). Συνολικά έφεραν μαζί τους 115 κιλά υλικού από την επιφάνεια της Σελήνης συμπεριλαμβανομένου και μιας πέτρας οχτώ κιλών, η οποία αποτελεί τη μεγαλύτερη που έχει φτάσει ποτέ στη Γη από τον δορυφόρο μας.
Στην τελευταία τους βόλτα και λίγο πριν επιστρέψουν για πάντα
στη σεληνάκατο, ο Σέρναν θέλησε να αποτίσει έναν φόρο τιμής στην κόρη του την,
Τρέισι. Έσκυψε στο έδαφος και χάραξε στο χώμα τα αρχικά της: T D C, όπως αποκάλυψε ο ίδιος στην
αυτοβιογραφία του. Άφησαν το ρόβερ περιπου 1,5 χιλιόμετρο μακριά από την
σεληνάκατο, ώστε οι κάμερές του να καταγράψουν την αποσελήνωσή τους την επόμενη
μέρα και επέστρεψαν στη βάση τους.
Ο Σμιτ μπήκε στη σεληνάκατο και τον ακολούθησε ο Σέρναν, ο οποίος θα γινόταν μέχρι και σήμερα ο τελευταίος άνθρωπος που έχει πατήσει στη Σελήνη. Καθώς ετοιμαζόταν να ανέβει τη σκάλα που θα τον οδηγούσε στη σεληνάκατο σταμάτησε και είπε τα εξής:
«Καθώς κάνω το τελευταίο βήμα του ανθρώπου από την επιφάνεια για αρκετό καιρό –
αν και ελπίζουμε ότι δεν θα είναι τόσο πολύς καιρός στο μέλλον- θα ήθελα μόνο
να πω αυτό που θεωρώ ότι θα καταγράψει η ιστορία: ότι οι προκλήσεις του σήμερα
από τις ΗΠΑ θα διαμορφώσουν την μοίρα της ανθρωπότητας αύριο. Και καθώς
φεύγουμε από την κοιλάδα Taurus–Littrow της
Σελήνης, φεύγουμε όπως ήρθαμε και με τη θέληση του Θεού θα επιστρέψουμε με
ειρήνη και ελπίδα για όλη την ανθρωπότητα. Ο Θεός να είναι μαζί με το πλήρωμα
του Apollo 17».
Στις 19 Δεκεμβρίου 1972, ύστερα από 12 μέρες, 13 ώρες, 51
λεπτά και 59 δευτερόλεπτα, ο Σέρναν και το υπόλοιπο πλήρωμα του Apollo 17 επέστρεψαν στη Γη
πέφτοντας με ασφάλεια στον Ειρηνικό Ωκεανό.
Μετά το Apollo
Επιστρέφοντας στη Γη ο Σέρναν σκέφτηκε αρκετές φορές να
επιστρέψει στο διάστημα για κάποιο ταξίδι. Ωστόσο αφού περπάτησε στη Σελήνη
τίποτα δεν έμοιαζε αρκετό. Γι’ αυτό το λόγο έφυγε από τη NASA το 1976.
«Δεν μπορούσα να πάω πάνω γι’ αυτό. Αφού πας στη Σελήνη, το
να μένεις ‘σπίτι’(σημ. στο διαστημικό λεωφορείο) δεν είναι πια αρκετό», είχε πει.
Αφού έφυγε από τη NASA άνοιξε τη δική του ιδιωτική επιχείρηση, The Cernan Co., προσφέροντας συμβουλές
στο πεδίο της αεροδιαστημικής βιομηχανίας. Έγινε συνεργάτης του τηλεοπτικού
δικτύου ABC για θέματα
του διαστήματος, ενώ συμμετείχε στην Johnson Engineering, η οποία ειδικευόταν στα
πληρώματα των διαστημικών σταθμών.
Μιλώντας σε μια συνέντευξη της NASA σχετικά με
τη κληρονομιά που άφησε πίσω του το Apollo 17 θυμήθηκε μια
ομιλία που είχε δώσει το 1973 και όπως είπε τα συναισθήματά του δεν είχαν
αλλάξει τρεις δεκαετίες μετά:
«Είχα πει ‘Κουράστηκα να αποκαλείται ως το τέλος. Το Apollo 17 δεν είναι το τέλος.
Είναι το ξεκίνημα μιας ολόκληρης νέας εποχής της ανθρωπότητας’. Φυσικά τότε
είχα πει ότι ‘όχι μόνο θα πάμε πίσω στη Σελήνη, αλλά θα είμαστε σε πορεία για
τον πλανήτη Άρη μέχρι το τέλος του αιώνα’».
Ο Σέρναν έφυγε από την ζωή στις 16 Ιανουαρίου 2017 σε ηλικία
82 ετών και μέχρι τότε-όπως και μέχρι σήμερα-παρέμεινε ο τελευταίος άνθρωπος
που έχει πατήσει το πόδι του στη Σελήνη. Προς το παρόν…
Η διάσημη φωτογραφία
Η αποστολή του Apollo 17 έχει μείνει στην ιστορία και για ακόμα μια συμβολή. Τα μέλη
της αποστολής καθώς ταξίδευαν από τη Γη στη Σέληνη κατάφεραν να απαθανατίσουν
για πρώτη φορά τον πλανήτη μας σε όλη του την έκταση. Αν και αυτή δεν ήταν η
πρώτη πραγματική φωτογραφία της Γης- ήδη από το 1967 υπήρχαν φωτογραφίες του
πλανήτη που είχαν ληφθεί από δορυφόρους- αυτή ήταν η πρώτη όλοκληρης της Γης που την τράβηξε ένας
άνθρωπος.
Η φωτογραφία ελήφθη στις 7 Δεκεμβρίου, ενώ το διαστημόπλοιο
βρισκόταν 29.000 χιλιόμετρα μακριά από τη Γη. Οι αστροναύτες είχαν τον ήλιο από
πάνω τους και φωτογράφισαν τη Γη ενώ έβλεπαν κατά κύριο λόγο την Μεσόγειο
Θάλασσα και την Ανταρκτική. Μπόρεσαν και φωτογράφησαν για πρώτη φορά το Νότιο
Ημισφαίριο παρόλο που ήταν καλυμμένο από πολλά σύννεφα. Εκτός από την Αραβική
Χερσόνησο και τη Μαδαγασκάρη, είναι ορατή σχεδόν όλη η ακτογραμμή της Αφρικής
και το μεγαλύτερο μέρος του Ινδικού Ωκεανού. Μάλιστα, είναι ορατός και ο κυκλώνας
Ταμίλ Νάντου που βρισκόταν εκείνη τη στιγμή πάνω από τον Ινδικό Ωκεανό.
.jpg)
Και τα τρία μέλη του πληρώματος έβγαζαν συνεχώς φωτογραφίες οπότε είναι δύσκολο να βεβαιωθεί ποιος απ’ όλους έβγαλε τη συγκεκριμένη λήψη που έγινε γνωστή ως «Blue Marble» (Μπλε Σφαίρα). Αν και επίσημα όλο το πλήρωμα θεωρείται ως ο «φωτογράφος» της Γης, πιθανολογείται σύμφωνα με έρευνες ότι ο Χάρισον Σμιτ πάτησε το κλικ για την φωτογραφία που μέχρι σήμερα θεωρείται ως η πιο πολυδιαμοιρασμένη στον κόσμο.
Η φωτογραφία μετά τη δεκαετία του ’70, όταν ξεκίνησαν οι συνεχείς
εκκλήσεις των επιστημόνων για την κλιματική αλλαγή, έγινε το σύμβολο του
περιβαλλοντικού ακτιβισμού καθώς θεωρήθηκε ότι αποτυπώνει την αδυναμία, την ευαλωτότητα
και την «μοναξιά» του πλανήτη μας μέσα στο αχανές σύμπαν.
Τελείως ειρωνικά, ο Χάρισον Σμιτ (ΦΩΤΟ) αποτελεί σήμερα έναν από τους πιο φανατικούς υποστηρικτές της θεωρίας ότι δεν υπάρχει κλιματική αλλαγή. Αφού έφυγε από τη NASA για να πολιτευθεί με το ρεπουμπλικανικό κόμμα ως Γερουσιαστής του Νέου Μεξικό (εκλέχθηκε την περίοδο 1977-1983), εξέφρασε σύντομα την άποψη ότι όσες αλλαγές παρατηρούνται στο περιβάλλον είναι φυσιολογικές και δεν έχουν προκληθεί από τον άνθρωπο. Σύμφωνα με τον ίδιο, οι ανησυχίες για τους κινδύνους από την κλιματική αλλαγή είναι υπερβολικές, ενώ υποστηρίζει ότι η κλιματική αλλαγή είναι ένα εργαλείο των κυβερνήσεων για να υποδουλώσουν πιο εύκολα τους πολίτες και να αυξήσουν τον έλεγχο στις ζωές των Αμερικανών, τα εισοδήματά τους και τον τρόπο που λαμβάνουν τις αποφάσεις τους.
Σε μια συνέντευξη που έδωσε το 2009 στον υπερσυντηρητικό συνωμοσιολόγο παρουσιαστή Άλεξ Τζόουνς, ο Σμιτ συνέδεσε το περιβαλλοντικό κίνημα στις ΗΠΑ με την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης: «Θεωρώ ότι όλη αυτή η μόδα ξεκίνησε με την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης. Επειδή αυτοί οι μεγάλοι πρωταθλητές των αντιπάλων της ελευθερίας, δηλαδή οι κομμουνιστές, έπρεπε να βρουν κάτι άλλο να ασχολούνται, ουσιαστικά κατέληξαν στο περιβαλλοντικό κίνημα». Σε ένα άρθρο του το 2013 υποστήριξε ότι η αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα όχι μόνο δεν επηρεάζει την αύξηση της θερμοκρασίας, αλλά μπορεί να «δράσει θετικά για την αύξηση του πληθυσμού μέσω της αύξησης της γεωργικής καλλιέργειας».