Η τραγική ιστορία του Ελένο ντε Φρέιτας. Η πρώτη μεγάλη
ποδοσφαιρική ντίβα της Βραζιλίας που έσβησε ξεχασμένος σε ένα δωμάτιο
ψυχιατρείου
Στο εκπληκτικό του βιβλίο "Ποδόσφαιρο στη Σκιά και στο
Φως" ο Εδουάρδο Γκαλέανο αφιερώνει ένα κεφάλαιο στο μαγικό γκολ που
πέτυχε, το 1947, ένας επιθετικός της
Μποταφόγκο σε ντέρμπι με την Φλαμένγκο. Ο Ουρουγουανός συγγραφέας-φιλόσοφος
περιγράφει πως το αστέρι της Μποταφόγκο "κόλλησε" την μπάλα στο στήθος
και απέφυγε τους αμυντικούς: "Είχε την πλάτη του στο τέρμα και η μπάλα του
ήρθε από πολύ ψηλά. Την παγίδευσε στο στήθος του και γύρισε χωρίς να την αφήσει
να πέσει. Το σώμα του λύγισε προς τα πίσω σαν τόξο και η μπάλα ακόμα
ξεκουραζόταν στο στήθος του. Μελέτησε το σκηνικό. Μεταξύ αυτού και του τέρματος
στεκόταν ένα πλήθος. Υπήρχαν περισσότεροι άνθρωποι στην περιοχή της Φλαμένγκο
απ' ότι σε όλη τη Βραζιλία. Αν η μπάλα ακουμπούσε το χορτάρι ήταν χαμένος. Έτσι
άρχισε να περπατά και ήρεμα πέρασε τις γραμμές του εχθρού με το κορμί του
λυγισμένο πίσω και την μπάλα στο στήθος. Κανείς δεν μπορούσε να την πάρει χωρίς
να κάνει φάουλ, και βρισκόταν μέσα στην περιοχή. Όταν έφτασε μπροστά στο τέρμα
ίσιωσε το σώμα του. Η μπάλα κύλισε στα πόδια του και σκόραρε".
Ο... μάγος της Μποταφόγκο ήταν ο Ελένο ντε Φρέιτας.
"Ήταν ξεκάθαρα ένας τσιγγάνος. Είχε το πρόσωπο του Ροδόλφο Βαλεντίνο και
τον χαρακτήρα τρελού σκυλιού. Στον αγωνιστικό χώρο έλαμπε. Ένα βράδυ στο καζίνο
έχασε όλα του τα λεφτά. Κάποιο άλλο βράδυ, ποιος ξέρει που, έχασε τη θέληση του
να ζει. Και το τελευταίο του βράδυ, μέσα σε ντελίριο σε ένα νοσοκομείο,
πέθανε" γράφει ο Γκαλεάνο. Ο Ελένο είχε τον κόσμο στα πόδια του αλλά
επέλεξε να αυτοκαταστραφεί. Αυτή είναι η ιστορία του... καταραμένου πρίγκιπα
του Βραζιλιάνικου ποδοσφαίρου.
Από δικηγόρος...
Τζίλντα
Γεννήθηκε τον Φεβρουάριο του 1920 στην περιοχή των Μίνας Ζεράις
και η οικογένεια του ήταν εύπορη. Σπούδασε νομική και κατάφερε να πάρει πτυχίο
όμως ήταν ξεκάθαρο ότι δεν θα γινόταν ποτέ δικηγόρος. Ο Ελένο είχε δύο πάθη, το
ποδόσφαιρο και την καλή ζωή. Ψηλός (1,82), όμορφος και πλούσιος έγινε από τα
εφηβικά του χρόνια μια μικρή διασημότητα στην υψηλή κοινωνία της περιοχής.
Μετακόμισε στο Ρίο όπου η ζωή ήταν καλύτερη και οι γυναίκες
περισσότερες.
Ένα μεσημέρι σε μια από τις παραλίες της πόλης ο θρυλικός
σκάουτερ του βραζιλιάνικου ποδοσφαίρου Νενέμ Πράντσα είδε το ψηλόλιγνο παιδί να
μαγεύει με την μπάλα στην άμμο. "Έλα αύριο στο προπονητικό κέντρο της
Μποταφόγκο. Σε θέλουμε στην ομάδα" του είπε και κάπως έτσι ξεκίνησε τον
ταξίδι του στον κόσμο του ποδοσφαίρου.
Το 1940 έκανε το ντεμπούτο του στην πρώτη ομάδα της
Μποταφόγκο. "Στην αρχή ο Ελένο έπαιζε στο κέντρο. Ήταν πάντα στη σωστή
θέση για να την παραλάβει και ήξερε να την πασάρει εξαιρετικά. Ήταν πολύ καλός
και στο σκοράρισμα. Με την πλάτη στο τέρμα ήξερε πώς να γυρίσει και πώς να
σουτάρει. Δεν θυμάμαι κανέναν να παίζει όπως αυτός εκείνη την εποχή", θυμάται ο συμπαίκτης του στη Μποταφόγκο, Ζενίνιο. Όταν ο προπονητής του
αποφάσισε να τον βάλει στην επίθεση εκτοξεύθηκε.
Έγινε γρήγορα ο αγαπημένος της εξέδρας και το κόκκινο πανί
για τους αντιπάλους. Οι οπαδοί της Φλουμινένσε τον φώναζαν "Τζίλντα" (από
τον ρόλο στην ομώνυμη ταινία της Ρίτα Χέιγουορθ) λόγω της εκκεντρικής του ζωής
και της πάντα προσεγμένης του εμφάνισης. Σε ένα ντέρμπι με την "Φλου"
στάθηκε μπροστά στο πέταλο τον φανατικών της, κατέβασε το σορτσάκι του και τους
έδειξε τα γεννητικά του όργανα.
Παρά τις προσπάθειες διοίκησης και προπονητών ο Ελένο
συνέχιζε την έξαλλη εξωγηπεδική ζωή. Έχανε προπονήσεις ή πήγαινε μεθυσμένος ενώ
κάθε βράδυ είχε άλλη γυναίκα στο κρεβάτι του. Υπερόπτης και νάρκισσος έβριζε
τους συμπαίκτες του που έκαναν λάθη και ασκούσε κριτική στους προπονητές. Στο
χορτάρι όμως ήταν εξαιρετικός και σκόραρε κατά βούληση. Ο Ελένο δεν
ενδιαφερόταν τι έλεγαν οι συμπαίκτες και ο κόσμος. Ένιωθε ότι είχε τον κόσμο
στα πόδια του και θα κατάφερνε να πετύχει τους μεγάλους του στόχους. Να
κατακτήσει το πρωτάθλημα με την Μποταφόγκο και το Μουντιάλ με τη Βραζιλία.
"Στη δική μου
Μποταφόγκο δεν χωράνε δειλοί"
Η Μποταφόγκο είχε πάρει τη δεύτερη θέση για τρεις διαδοχικές
σεζόν ('44, '45,'46) και το 1947 η κατάσταση ήταν οριακή. Ο Ελένο έβγαζε λογύδρια
στα αποδυτήρια προσβάλλοντας τους συμπαίκτες του. "Στη δική μου Μποταφόγκο
δεν χωράνε δειλοί" τους τόνιζε.
Η Βάσκο οδηγούσε την κούρσα και στο ντέρμπι με την
Φλουμινένσε η Μποταφόγκο ήθελε πάση θυσία νίκη για να μην χάσει και πάλι τον
τίτλο. Το σκορ ήταν 2-2 όταν κέρδισε πέναλτι. Ο Ελένο πήρε την μπάλα και την
έστησε στη λευκή βούλα. Εκτέλεσε και αστόχησε. Η Μποταφόγκο ήταν και πάλι
δεύτερη.
Μετά το τέλος του ματς ο Ελένο έπαθε αμόκ στα αποδυτήρια.
Έσπαζε ό,τι έβρισκε μπροστά του και έβριζε τους πάντες. Τελικά έπαθε κάταγμα
στο χέρι χτυπώντας το στον τοίχο. Η κατάσταση είχε φτάσει στο απροχώρητο και ο
πρόεδρος της ομάδας Καρλίτο Ρότσα αποφάσισε να την πάρει στα χέρια του. Ο Ελένο
έπρεπε να φύγει. Αυτό ήταν όμως πλέον το μικρότερο πρόβλημα του
"πρίγκιπα".
Η ασθένεια και η
μετανάστευση
Μέσα στο 1947 ο Ελένο έμαθε με τον πιο σκληρό τρόπο ότι η
ακόλαστη ζωή του είχε τίμημα. Διαγνώστηκε με σύφιλη, νόσημα καταστροφικό και
ανίατο εκείνη την εποχή. Ζήτησε από τους γιατρούς να το κρατήσουν μυστικό και
το είπε μόνο στον αδελφό του και τη σύζυγο του Ίλμα. Αρνήθηκε να ακολουθήσει τη
θεραπεία φοβούμενος μην επηρεάσει την απόδοση του και βρήκε τη λύση στον
αιθέρα. Έβρεχε ένα πανί και το μύριζε όταν δεν ένιωθε καλά. Τελικά εθίστηκε. Το
τελικό χτύπημα ήρθε όταν ο πρόεδρος της Μποταφόγκο τον ενημέρωσε ότι πουλήθηκε
στην Μπόκα και θα πρέπει να μετακομίσει στο Μπουένος Άιρες. Είχε πετύχει 204
γκολ σε 233 ματς με τον Μποταφόγκο και είχε γίνει το είδωλο του κόσμου της όμως
έφευγε σαν αποτυχημένος. Το όνειρο για πρωτάθλημα με την αγαπημένη του ομάδα
είχε χαθεί.
Στην Αργεντινή ο Ελένο δεν ασχολήθηκε ιδιαίτερα με το
ποδόσφαιρο. Έπαιξε 17 ματς με την Μπόκα και πέτυχε επτά γκολ αλλά ξεχώρισε
κυρίως για τη ζωή του εκτός γηπέδου. Οι φήμες τον θέλουν να έχει συνάψει σχέση
ακόμα και με την Εβίτα Περόν.
Το ποτό και οι γυναίκες όμως δεν τον παρηγορούσαν. Μισούσε
την Αργεντινή και τον κρύο της χειμώνα. Έκανε προπονήσεις με μπουφάν και
έβρισκε δικαιολογίες για να μην παίζει.
Η σύζυγος του Ίλμα και ο μικρός του γιος είχαν μείνει στη
Βραζιλία. Είχε ζητήσει από τον καλύτερο του φίλο να τους προσέχει. Αυτός όμως
ερωτεύτηκε την Ιλμα και έκαναν σχέση. Με τον φόβο ότι ο Ελένο θα τους κάνει
κακό εξαφανίστηκαν. Δεν ξαναείδε ποτέ τον γιο του.
Μετά από έναν χρόνο στο Μπουένος Άιρες έψαχνε απελπισμένα
διέξοδο. Ζήτησε από τον πρόεδρο της Μποταφόγκο να επιστρέψει χωρίς χρήματα αλλά
αυτός τον απέρριψε. Στη σεζόν της απουσίας του η ομάδα είχε κατακτήσει το
Πρωτάθλημα. Τελικά την ευκαιρία που ζητούσε του την έδωσε η Βάσκο. Με 19 γκολ
σε 24 ματς την οδήγησε στο Πρωτάθλημα. Είχε κερδίσει τον πρώτο τίτλο που ήθελε,
έστω και με την φανέλα άλλης ομάδας. Όμως η ασθένεια είχε αρχίσει να επηρεάζει
το μυαλό του. Σε μια προπόνηση έπαθε αμόκ. Υποστήριζε ότι τον σαμποτάρουν οι
συμπαίκτες του. Πιάστηκε στα χέρια με τον προπονητή του Φλάβιο Κόστα και η
διοίκηση της Βάσκο αποφάσισε την αποπομπή του.
Ακολούθησε ο δανεισμός του στην Ατλέτικο της Μπαρανκίγια που
έπαιζε στο μην αναγνωρισμένο από την FIFA πρωτάθλημα της Κολομβίας. Εκεί γνώρισε τον συγγραφέα
Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες. "Σαν παίκτης ο Ελένο ντε Φρέιτας μπορούσε να
προκαλέσει κρύο και ζέστη. Ήταν όμως κάτι παραπάνω από απλά ένας επιθετικός.
Ήταν μια μόνιμη ευκαιρία για τους άλλους να τον κατακρίνουν. Πιστεύω θα
μπορούσε να γίνει ένας θαυμάσιος συγγραφέας αστυνομικών μυθιστορημάτων. Έχει
αυτό το αίσθημα υπολογισμού, αυτές τις ήρεμες ερευνητικές κινήσεις και αυτά τα
γρήγορα και εκπληκτικά αποτελέσματα" θα γράψει ο Μάρκες για τον Βραζιλιάνο
φορ.
Το Μαρακανάζο
Ο Ελένο δεν κλήθηκε στην Εθνική για το Μουντιάλ του 1950.
Προπονητής της σελεσάο ήταν ο Φλάβιο Κόστα με τον οποίο είχε πιαστεί στα χέρια.
Είναι στην Κολομβία την ημέρα του "μαρακανάζο", της ήττας της
Βραζιλίας από την Ουρουγουάη. Την επόμενη δεν θα πάει στην προπόνηση ενώ σε
συνέντευξη που δίνει σε κολομβιανή εφημερίδα θα πει: "Αν ήμουν εγώ στην
επίθεση της Βραζιλίας δεν θα χάναμε το Μουντιάλ. Ξέρω τους Ουρουγουανούς και ο
Βαρέλα δεν θα μπορούσε να μου κάνει ούτε τα μισά απ' όσα έκανε στην επίθεση
μας. Ο προπονητής έκανε την ομάδα ένα τσούρμο ηττοπαθών, ανήμπορων να
αντιδράσουν. Ένα τσούρμο αδύναμων, ευνουχισμένων και φοβιτσιάρηδων".
Μετά από λίγους μήνες ο Ελένο επιστρέφει στη Βάσκο όπου
βρίσκει και πάλι μπροστά του τον Φλάβιο Κόστα. Καυγαδίζουν σε μια προπόνηση και
όταν αργότερα συναντιούνται έξω από το γήπεδο ο Ελένο βγάζει όπλο και απειλεί
τον προπονητή του. Αυτός τον αφοπλίζει και τον χτυπά. "Δυστυχώς έπρεπε να
του δώσω ένα μάθημα. Με είχε προσβάλει με τις δηλώσεις του. Σε κάθε ευκαιρία
προσέβαλε την επαγγελματική μου τιμή. Του είπα ότι το όπλο του δεν με τρομάζει.
Πήρε το μάθημα του. Με στεναχώρησε αυτό το επεισόδιο και για εμένα έχει κλείσει
το θέμα" τόνισε ο Βραζιλιάνος προπονητής.
Έφυγε ξανά από τη Βάσκο και προσπάθησε να αναγεννήσει την
καριέρα του στη Σάντος. Έκανε πολύ καλή σεζόν με 18 γκολ σε 20 ματς αλλά του
έλειπε το Ρίο και το σώμα του πλέον δεν τον... άκουγε. Επέστρεψε στο Ρίο και το
1953 συμφώνησε με την Αμέρικα. Έπαιξε μόλις ένα ματς και ήταν το μοναδικό του
στο Μαρακανά. Αποβλήθηκε μόλις στο 35' για χτύπημα στο αντίπαλο. Προσπάθησε να
συνεχίσει και ξεκίνησε προπονήσεις με την Φλαμένγκο αλλά τσακώθηκε με τους
συμπαίκτες του και τον έδιωξαν. Το ποδόσφαιρο είχε τελειώσει οριστικά για τον
"πρίγκιπα".
Από πρίγκιπας, τρελός
βασιλιάς του ψυχιατρείου
Μέσα στα επόμενα χρόνια ο Ελένο κατέρρευσε σωματικά και
πνευματικά. Η Βραζιλία είχε νέα ποδοσφαιρικά είδωλα, η Μποταφόνγκο ζούσε πλέον
στους ρυθμούς του Γκαρίντσα. Τον είχαν ξεχάσει όλοι και του είχε απομείνει μόνο
ο αδελφός του. Κλείστηκε σε ψυχιατρείο στην Μπαρμπακένα. Ο
"πρίγκιπας" του ποδοσφαίρου του Ρίο ήταν πλέον παράλυτος και είχε
παραισθήσεις
Το 1956 η ομάδα της Μποταφόγκο τον επισκέφθηκε στο σανατόριο.
Ο "πρίγκιπας" του ποδοσφαίρου του Ρίο ήταν πλέον παράλυτος, δεν είχε δόντια και του είχαν απομείνει ελάχιστα μαλλιά. Ζούσε μέσα στις παραισθήσεις
που του προκαλούσε η ασθένεια. "Ήταν επιθετικός και έβριζε τους πάντες. Έσκιζε
τα ρούχα του και έλεγε φανταστικές ιστορίες φωνάζοντας. Μιλούσε για τις εποχές
που ήταν βασιλιάς και για το πώς θα ξαναγίνει.
Η νοσοκόμα μάς είπε ότι κάποιες στιγμές έβαζε τέσσερα τσιγάρα στο στόμα
του και δύο στα ρουθούνια και τα άναβε. " λέει ένας από τους παίκτες της
Μποταφόγκο που τον επισκέφθηκε. Στις 8 Νοεμβρίου 1959 τον βρήκαν νεκρό στο
κρεβάτι του. Ήταν μόλις 39 ετών.
Δυστυχώς από την ποδοσφαιρική του καριέρα υπάρχουν μόνο
φωτογραφίες, δεν κινηματογραφήθηκε ποτέ αγώνας στον οποίο είχε παίξει. Πέτυχε
263 γκολ σε 342 παιχνίδια με τις ομάδες που έπαιξε ενώ φόρεσε την φανέλα της
Σελεσάο 18 φορές και πέτυχε 15 τέρματα.
O δημοσιογράφος Μάρκος Εντουάρντο Νέβες έγραψε για τον
"πρίγκιπα" το βιβλίο "Ποτέ δεν υπήρξε ένα άντρας σαν τον
Ελένο" ενώ το 2011 κυκλοφόρησε μια ταινία βασισμένη στην ιστορία του με
τον Ροντρίγκο Σαντόρο να τον ενσαρκώνει. "Ήθελε να είναι μεγαλύτερος από
την ίδια τη ζωή. Είχε ξεχάσει ότι είναι απλά ένας ποδοσφαιριστής. Ήταν η πρώτη
μεγάλη ντίβα του βραζιλιάνικου ποδοσφαίρου και ίσως η πιο τραγική"
αναφέρει ο Νέβες.