Ο Τούρκος θεολόγος-συγγραφέας Τζεμίλ Κιλίτς μίλησε για την
επιμονή του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να μετατρέψει την Αγια Σοφιά σε τέμενος και τόνισε
πως ο πραγματικός του στόχος είναι ο κοσμικός χαρακτήρας του κράτους
Την Πέμπτη (2/7) το Ανώτατο Τουρκικό Δικαστήριο θα
συνεδριάσει ώστε να λάβει την οριστική απόφαση για το αν τελικά η Αγία Σοφία
της Κωνσταντινούπολης θα μετατραπεί σε τζαμί. Η μετατροπή της Αγια Σοφιάς σε
τέμενος είναι ένα μεγάλο στοίχημα της κυβέρνησης του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ο
οποίος ποντάρει πολύ επικοινωνιακά πάνω σε αυτό το θέμα.
Με αφορμή την επικείμενη απόφαση της τουρκικής δικαιοσύνης,
η γερμανική εφημερίδα Süddeutsche Zeitung δημοσίευσε συνέντευξη του Τούρκου
θεολόγου, συγγραφέα και ειδικού σε θέματα Ισλάμ και Τουρκίας Τζεμίλ Κιλίτς.
Ο Κιλιτς ανέλυσε τους λόγους πίσω από τις πιέσεις του Ερντογάν για
μετατροπή της Αγια Σοφιάς σε τέμενος αλλά και τον συμβολισμό του Ναού στον
ισλαμικό κόσμο.
«Κανείς δεν χρειάζεται την Αγία Σοφία ως τζαμί. Υπάρχουν
αρκετοί τόποι λατρείας στην Κωνσταντινούπολη» αναφέρει αρχικά ο Τζεμίλ Κιλίτς
συμπληρώνοντας: «Ο πρόεδρος Ερντογάν θέλει να κερδίσει το χαμένο έδαφος μεταξύ
των ψηφοφόρων. Λόγω της οικονομικής δυσπραγίας που επέφερε η πανδημία του
κοροναϊού, η κυβέρνηση βρίσκεται υπό πίεση. Με την Αγία Σοφία ο πρόεδρος θέλει
να αποσπάσει την προσοχή από τα οικονομικά προβλήματα».
Ο Τζεμίλ Κιλίτς δεν κάνει πρόβλεψη για την απόφαση του
δικαστηρίου αλλά επισημάνει ότι η κυβέρνηση έχει θέσει το ζήτημα πολύ ψηλά
στην ατζέντα. Ο Ερντογάν λοιπόν θα κάνει ό,τι περνά από το χέρι του για να
υλοποιήσει τις εξαγγελίες του και να ικανοποιήσει το κοινό του. «Δεν έχω
κρυστάλλινη σφαίρα αλλά ο Ερντογάν πρέπει να υλοποιήσει αυτό που είπε» τονίζει.
«Εάν οι δικαστές
κρίνουν ανενεργό το κεμαλικό διάταγμα -το οποίο υποθέτω- η Αγία Σοφία θα πρέπει
να χαρακτηρισθεί ως τζαμί. H κυβέρνηση δεν οφείλει να καταργήσει εντελώς το
μουσείο. Μπορεί να το αφήσει ανοιχτό στους τουρίστες αλλά το κτίσμα θα μπορεί
να χρησιμοποιείται για προσευχή σε ειδικές περιστάσεις ως τζαμί» αναφέρει
επίσης ο Κιλίτς.
Όπως εκτιμά η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί είναι
εφικτή καθώς υπάρχει προηγούμενο στη γειτονική χώρα με έναν άλλο ναό. «Δυστυχώς
υπάρχει ένα προηγούμενο: η εκκλησία της Μονής της Χώρας στην Κωνσταντινούπολη. Μετά
από πολλές προσφυγές, η εκκλησία μετατράπηκε από το 2017 σε τζαμί» τονίζει.
Αναφέρει επίσης ότι το θέμα της μετατροπής της Αγίας Σοφίας
σε τέμενος δεν είναι κάτι νέο αλλά χρησιμοποιείται ήδη από τη δεκαετία του '50
από τις εκάστοτε κυβερνήσεις. «Προσωπικά πιστεύω ότι Αγία Σοφία πρέπει να
παραμείνει μουσείο. Είναι ένα κτίσμα 1500 ετών και ανήκει στην παγκόσμια
κληρονομιά. Είναι ένα κέντρο της Χριστιανικής και Ισλαμικής κουλτούρας. Πρέπει
να χρησιμοποιείται ως μέρος αδελφοποίησης των δύο θρησκειών» αναφέρει ο Τούρκος
θεολόγος (φωτό).
«Στόχος του Ερντογάν
είναι οι κοσμικοί»
Όσο για εκείνους που επιθυμούν την μετατροπή της Αγίας
Σοφίας σε τζαμί, επικαλούμενοι τον Μωάμεθ Β', ο οποίος την μετέτρεψε σε τζαμί
ένα χρόνο μετά την άλωση της Πόλης, ο Τζεμίλ Κιλίτς αναφέρει:
«Ο Σουλτάνος Μωάμεθ Β' διατήρησε την εκκλησία. Διατήρησε το
όνομα του κτίσματος. Δεν κατέστρεψε τις χριστιανικές τοιχογραφίες και τα
μωσαϊκά, αλλά πέρασε από πάνω τους μια επίστρωση βερνικιού. Ο Σουλτάνος Μωάμεθ
δεν ήταν Ταλιμπάν! Ήθελε να προστατεύσει και να διατηρήσει την Αγία Σοφία».
Ο Κιλίτς τονίζει ότι κοσμικός χαρακτήρας του κράτους που
θέσπισε ο Κεμάλ είναι ο πραγματικός στόχος του Ερντογάν. "Οι κοσμικοί
είναι ο πραγματικός στόχος. Τα τελευταία χρόνια τους έχει αποδυναμώσει τόσο
πολύ που πλέον δεν μπορούν να αντισταθούν» τονίζει.
Σε ερώτημα κατά πόσο η σχεδιαζόμενη νέα χρήση της Αγίας
Σοφίας έχει ως στόχο την απομάκρυνση ακόμη περισσότερο από το κεμαλικό κοσμικό
κράτος, ο Τούρκος θεολόγος απαντά ότι πράγματι αυτός είναι ο στόχος του
Ερντογάν. «Ο υπ. Εξωτερικών ανήγαγε την τύχη της Αγίας Σοφίας σε ζήτημα
τουρκικής κυριαρχίας απορρίπτοντας κάθε ένσταση από το εξωτερικό. Τι σχέση έχει
η Αγία Σοφία με την κυριαρχία της Τουρκίας; Ο ισλαμικός κόσμος έχει σύνδρομο
κατωτερότητας έναντι της Δύσης. Η Τουρκία είναι ένα τέτοιο παράδειγμα. Εδώ και
300 χρόνια είναι αδύναμη: πολιτικά, οικονομικά, στρατιωτικά. Για τον λόγο αυτό
οι Τούρκοι θέλουμε να βγαίνουμε μπροστά. Αλλά έτσι ξεγελάμε μόνο τον εαυτό
μας.»
Κλείνοντας τονίζει ότι η μετατροπή της Αγια Σοφιάς σε
τέμενος θα μπορούσε να αυξήσει τη δημοφιλία του Ερντογάν στον ισλαμικό κόσμο:
«Στην αντίληψη του ισλαμικού κόσμου τρεις είναι οι τόποι μεγάλης θρησκευτικής
σημασίας: η Κάαμπα στη Μέκκα, το τέμενος Αλ Ακσά στην Ιερουσαλήμ και η Αγία
Σοφία».
Το... σόου της 29ης
Μαΐου
Ο Ερντογάν αποκάλυψε το σχέδιο του πριν από έναν μήνα μιλώντας στην κεντρική επιτροπή κόμματος. «Η Αγία Σοφία ως τζαμί μπορεί να
συνεχίσει να δέχεται τουρίστες. Όπως συμβαίνει και με το Μπλε Τζαμί. Για αυτό
θα αποφασίσει αποκλειστικά και μόνο το έθνος μας. Στην Αγία Σοφία μπορεί να
διαβάζεται και προσευχή, μπορεί να διαβάζεται και το εδάφιο για την Άλωση από
το κοράνι» τόνισε και ζήτησε από τα στελέχη του να κάνουν τη σχετική
προεργασία.
Ο τουρκικός Τύπος αναφέρει ότι το πλάνο είναι η Αγία Σοφία
να χαρακτηριστεί επισήμως τζαμί, αλλά παράλληλα να κρατήσει και την ιδιότητα
του μουσείου.
Ο Ερντογάν έδωσε μια πρώτη γεύση των σχεδίων του στις 29 Μαΐου
στο πλαίσιο των εκδηλώσεων που διοργανώθηκαν για την Άλωση της
Κωνσταντινούπολης: Πέραν των πυροτεχνημάτων και της πομπής των σκαφών στον
κόλπο όπου δεσπόζει ο μνημειώδης ναός και μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς της
UNESCO, δόθηκε εντολή να διαβαστεί, στο εσωτερικό του Ναού, η "σούρα του
Πορθητή", μία μουσουλμανική προσευχή αφιερωμένη στον Μωάμεθ Β'.
Η Αγία Σοφία, σύμβολο του Βυζαντίου μετατράπηκε σε τζαμί
μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς, ενώ το 1935 ο Κεμάλ
Ατατούρκ αποφάσισε τη μετατροπή της σε μουσείο.