Ο Αμαντού έφτασε εκεί που... δεν μπορούσε

 

Η συγκλονιστική ιστορία του Αμαντού Ντιαλό, ο οποίος πάλεψε για το μέλλον του, το οποίο παραλίγο να στερηθεί εξαιτίας της μεταναστευτικής πολιτικής της Ελλάδας. Σήμερα μπορεί να χαμογελά.


Ανάμεσα στα δεκάδες βιβλία που έχει μαζί του ο Αμαντού Ντιαλό αυτό που ξεχωρίζει είναι αυτό της βιογραφίας του Φρέντερικ Ντάγκλας, του σπουδαίου Αφροαμερικανού ρήτορα που κατάφερε να δραπετεύσει από τα δεσμά της δουλείας και να γίνει ένας από τους σημαντικότερους πολέμιούς της. Μια συγκεκριμένη φράση του Ντάγκλας βρίσκεται πάντα στο μυαλό του: «Μόλις μάθεις να διαβάζεις, θα είσαι για πάντα ελεύθερος».

Το ταξίδι στην ελευθερία

Ο Ντιαλό σήμερα στα 20 του έφτασε στην Ελλάδα περίπου πριν από τέσσερα χρόνια. Ξεκίνησε από την Γουινέα της Αφρικής προσπαθώντας να ξεφύγει από τα ορυχεία, όπου δούλευε ως παιδί. Φτάνοντας στην χώρα μας προσπάθησε να αδράξει κάθε ευκαιρία για να φτιάξει μια καλύτερη ζωή, αυτή που ονειρευόταν.

Όταν ήταν μικρός δεν είχε σκεφτεί ποτέ ότι θα ήθελε να φύγει από την χώρα του. Όλα άλλαξαν όμως όταν πέθανε ο πατέρας του ύστερα από πολιτική δίωξη, όταν ο Ντιαλό ήταν εννέα ετών. Τρία χρόνια μετά πέθανε και μητέρα του. Μαζί με τον μικρότερο αδερφό του αναγκάστηκε να μείνει με την μητριά του, τη δεύτερη γυναίκα του πατέρα του, η οποία ήταν βίαιη και τελικά τον πούλησε σε έναν ιδιοκτήτη ορυχείου χρυσού παρόλο που ακόμα ήταν παιδί. Εκεί ουσιαστικά ζούσε ως δούλος. Την πρώτη φορά που προσπάθησε να δραπετεύσει τον έπιασαν και υπέστη πολύ βαριές τιμωρίες.

Όταν μπόρεσε, προσπάθησε ξανά. Κλειδωμένος σε ένα δωμάτιο μαζί με άλλα παιδιά-σκλάβους του ορυχείου άρχισε να φωνάζει ότι το δωμάτιο έπιασε φωτιά. Οι φρουροί ξεκλείδωσαν το δωμάτιο και μέσα στο χάος που ακολούθησε μπόρεσε να ξεφύγει. Κατάφερε να φτάσει ως τα σύνορα και να περάσει στο Μάλι κι από εκεί ξεκίνησε να πηγαίνει βόρεια ώσπου να φτάσει τελικά στην Τουρκία. Από εκεί μπόρεσε να μπει σε μια βάρκα για την Λέσβο.

Στα 16 του έφτασε τελικά στην Αθήνα, δύο μήνες αφού είχε δραπετεύσει από τα ορυχεία. Κυκλοφορώντας μόνος του στην πόλη εντοπίστηκε από την μη κερδοσκοπική οργάνωση The Home Project, η οποία βοηθά ανήλικους πρόσφυγες, και οδηγήθηκε στον ξενώνα ανηλίκων που διαχειρίζεται. Ως ασυνόδευτος ανήλικος θεωρήθηκε ευάλωτος και του προσφέρθηκε προσωρινή προστασία.

Στο Home Project γνώρισε την Άννα-Μαρία Κουντούρη, μια δικηγόρο της οργάνωσης, η οποία εξηγεί ότι οι ανήλικοι δίνουν μια μάχη με τον χρόνο ώστε να κερδίσουν το δικαίωμα να μείνουν στην Ευρώπη πριν γίνουν 18, καθώς πια θα είναι πολύ πιο δύσκολο να τους δοθεί άσυλο.

Ο Ντιαλό, όπως και όλοι οι υπόλοιποι ανήλικοι πρόσφυγες, για να εξασφαλίσει ένα μέλλον στην Ευρώπη έπρεπε η ελληνική κυβέρνηση να δεχθεί το αίτημα ασύλου του. Ωστόσο, στη χώρα μας τα ποσοστά απόρριψης των αιτημάτων ασύλου ακόμα και για ανήλικους έχουν αυξηθεί κατά πολύ τα τελευταία χρόνια. Όταν ένα αίτημα ασύλου από ανήλικο απορρίπτεται, το παιδί δεν επαναπατρίζεται στη χώρα του, ωστόσο όταν γίνεται πια ενήλικος και εφόσον έχουν προηγηθεί τρεις απορρίψεις το ενδεχόμενο αυτό είναι κάτι περισσότερο από πιθανό. Είναι ενδεικτικό ότι από τον Ιούνιο του 2013 ως και τον Ιανουάριο του 2020 υποβλήθηκαν συνολικά 7.558 αιτήματα ασύλου από ασυνόδευτους ανηλίκους. Από αυτά απορρίφθηκε το 63%. Από τις 186 αιτήσεις που υποβλήθηκαν μόνο τον Ιανουάριο του 2020 απορρίφθηκε το 71%.

Ο νόμος περί μετανάστευσης έχει πλέον σκληρύνει στην χώρα μας κάνοντας σχεδόν αδύνατη την παροχή ασύλου: «Πλέον, μεμονωμένες καταστάσεις όπως πολιτικές διώξεις ατόμων που ανήκουν σε εθνοτική μειονότητα ή έχουν σεξουαλικό προσανατολισμό για τον οποίο διώκονται δεν λαμβάνονται υπόψη. Ωστόσο, αυτά τα κριτήρια εμπίπτουν στο δικαίωμα απόκτησης ασύλου», δήλωσε η Κουντούρη στην εφημερίδα Libération.

Στο καταφύγιο, ο Ντιαλό άρχισε να μαθαίνει ελληνικά και αγγλικά, ενώ ήδη μιλούσε γαλλικά μιας και ήταν η μητρική του γλώσσα. Το προσωπικό του Home Project άρχισε να αντιλαμβάνεται ότι ο νεαρός είχε πολλές δυνατότητες κι έτσι κανόνισαν να συμμετάσχει σε εισαγωγικές εξετάσεις για το ιδιωτικό Ελληνογαλλικό λύκειο στην Αθήνα. Ο Ντιαλό δεν τους διέψευσε και αρίστευσε στις εξετάσεις εξασφαλίζοντας την φοίτησή του εκεί.

Η σχολική χρονιά είχε ήδη ξεκινήσει όταν ο Ντιαλό ξεκίνησε την φοίτησή του, αλλά ο ίδιος δεν πτοήθηκε και το εξέλαβε ως μια νέα πρόκληση: «Ήταν μια ευκαιρία, για να αποδείξω τι μπορώ να κάνω αν κάποιος με βοηθήσει», λέει ο ίδιος σήμερα.

Το δύσκολο παρελθόν που είχε ζήσει έκανε τον Ντιαλό αρχικά επιφυλακτικό ακόμα και με τον ψυχολόγο που προσπαθούσε να τον βοηθήσει να ενταχθεί και να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα. Ωστόσο, σιγά σιγά ο ήσυχος και μοναχικός 16χρονος μετεξελίχθηκε σε «αρχηγός» του καταφυγίου που ζούσε, ενώ εκλέχθηκε πρόεδρος του δεκαπενταμελούς στο σχολείο του. Τώρα λέει ότι λατρεύει να βρίσκεται μαζί με άλλους ανθρώπους και θέλει να μένει μόνος του μόνο για να διαβάσει.

Οι απορρίψεις

Η τελευταία μέρα του Ιανουαρίου ήταν πολύ σημαντική για τον Ντιαλό. Ήταν η μέρα που θα μάθαινε αν θα του παραχωρούνταν άσυλο, για να ξεκινήσει μια καινούργια ζωή με λιγότερες αβεβαιότητες. Η δικηγόρος κ. Κουντούρη επί εβδομάδες συνέλεγε αποδείξεις για την ζωή που είχε ζήσει στη χώρα του, όπως φωτογραφίες με τα τραύματα που έφερε ο Ντιαλό από την ζωή του στο ορυχείο.

Ωστόσο ήρθε η απόρριψη για δεύτερη φορά. Ο Ντιαλό λέει ότι θυμάται να κοιτά το χαρτί της απόρριψης με δυσπιστία. Το μυαλό του γέμιζε με ερωτήσεις. Γιατί δεν αναγνώριζαν τα βασανιστήρια που είχε περάσει; Έβγαλε φωτογραφία την απόφαση και την έστειλε στην κ. Κουντούρη. Αυτή τον διαβεβαίωσε ότι θα έβρισκαν μια λύση. Ωστόσο κοιτώντας το χαρτί της απόρριψης δεν μπορούσε να καθησυχαστεί. «Ήμουν μόνος και δεν ένιωθα καμία συμπόνια, ούτε καν από το άτομο που μου έδωσε το αποτέλεσμα», αναφέρει.

Τώρα, ο Ντιαλό και η Κουντούρη έπρεπε να βρουν έναν δικαστή που θα απέρριπτε την απόφαση με την αιτιολογία ότι ήταν παράνομη και  αυθαίρετη. Υπήρχε όμως ο κίνδυνος για μια ακόμα απόρριψη, την τρίτη κατά σειρά, η οποία θα οδηγούσε αναπόφευκτα σε εντολή απέλασης.

«Είπα στον εαυτό μου ότι δεν θα αφήσω την κατάσταση να με ρίξει και δεν θα παρατήσω το σχολείο μου. Επειδή αυτήν την ευκαιρία που έχω τώρα, να φοιτώ σε ιδιωτικό σχολείο και να παίρνω φέτος το απολυτήριο μου, δεν την είχαν πολλοί».

Μετά την δεύτερη απόρριψη του αιτήματος ασύλου, η ταυτότητα του Ντιαλό ανακλήθηκε κι έτσι ακόμα και το να περπατάει στον δρόμο ήταν επικίνδυνο. Η αστυνομία τον σταμάτησε δύο φορές, αλλά τον άφησαν να φύγει όταν τους έδειξε φωτογραφία της παλιάς του ταυτότητας. Η αυτοπεποίθησή του άρχισε σιγά σιγά να εξανεμίζεται.

«Κανείς δεν θέλει να φύγει από τη χώρα του. Διηγήθηκα την ιστορία μου στις ελληνικές υπηρεσίες ασύλου. Τους παρουσίασα όλα τα αποδεικτικά στοιχεία ότι υπέστην διώξεις, ότι κινδυνεύω στη χώρα μου καθώς ανήκω στην φυλή Φουλάνι», δήλωνε τότε στην εφημερίδα Liberation.


Όπως λέει ένιωθε ντροπιασμένος στη σκέψη ότι είχε ελεγχθεί δύο φορές από την αστυνομία μπροστά στους συμμαθητές του: «Είναι σαν να είσαι κάποιος είδος εγκληματία, το να μην έχεις ταυτότητα», αναφέρει.

Εξάλλου, πλέον είχε πολλά περισσότερα να χάσει. Φέτος αποφοίτησε από το Ελληνογαλλικό λύκειο λαμβάνοντας το γαλλικό απολυτήριο (baccalauréat). Παράλληλα, έμαθε ότι του δινόταν μια πλήρη υποτροφία σε ένα από τα σημαντικότερα πανεπιστήμια του κόσμου, τη σχολή Πολιτικών Επιστημών του Παρισιού Sciences Po  στο οποίο έχουν φοιτήσει πολλοί Γάλλοι πρωθυπουργοί. Η είδηση που θα ήταν λόγος για να πανηγυρίσει απλώς τον παρέλυσε από φόβο για όσα μπορούσε να στερηθεί από μια νέα απόρριψη του αιτήματός του. Αν το τελευταίο του αίτημα απορριπτόταν δεν θα μπορούσε να πάει στο πανεπιστήμιο και θα έπρεπε να επιστρέψει στην Γουινέα ή να μένει κυνηγημένος και παράνομος στην Ελλάδα. Η ιστορία του όμως τράβηξε τα βλέμματα των φοιτητών του Sciences Po, οι οποίοι ξεκίνησαν συλλογή υπογραφών εξ ονόματός του ώστε να του επιτραπεί να φοιτήσει στο πανεπιστήμιο, ενώ το θέμα έφτασε μέχρι και την γαλλική πρεσβεία της Αθήνας, η οποία ενήργησε με τη σειρά της.

Η έφεση για την ακύρωση της απόρριψης ήταν να εξεταστεί αρχικά τον Μάιο και στη συνέχεια τον Ιούλιο, ωστόσο λόγω του κοροναϊού αναβλήθηκε για τις 23 Σεπτεμβρίου. Ωστόσο ακόμα και αν το αποτέλεσμα της εκδίκασης ήταν θετικό για τον Ντιαλό αυτό θα σήμαινε ότι θα είχε χάσει την ευκαιρία να φοιτήσει στο γαλλικό πανεπιστήμιο καθώς οι εγγραφές θα είχαν λήξει.

Η δικαίωση

Από τα τέλη της άνοιξης έως και το καλοκαίρι ο Ντιαλό δεν ήξερε ποιο θα ήταν το μέλλον του. Η αγωνία έληξε τελικά στις 21 Ιουλίου. Ο Ντιαλό κλήθηκε στο υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής όπου έλαβε τιμητικά το πολυπόθητο άσυλο μαζί με άλλους δύο νέους ως «εξαιρετικές περιπτώσεις ανηλίκων». Οι τρεις τους βραβεύτηκαν ξεχωριστά για την προσπάθειά τους να ενταχθούν. Εκτός από τον Ντιαλό, ο ένας από τους νέους είναι ένας αριστούχος μαθητής, ενώ ο άλλος ένα ανερχόμενο αστέρι του μπάσκετ που έχει ήδη ενταχθεί στις τάξεις του Παναθηναϊκού.

«Και οι τρεις αιτούντες άσυλο αποτελούν καλό παράδειγμα ανθρώπων οι οποίοι έχουν στόχο και αγωνίζονται να τα καταφέρουν, επιθυμούν να πάνε μπροστά, να αξιοποιήσουν τις ευκαιρίες που τους προσφέρουν η Ελλάδα και η Ευρώπη για να αλλάξουν τη ζωή τους», ανέφερε το υπουργείο Μετανάστευσης.

Ωστόσο, αυτή η αναγνώριση που του δόθηκε εκτός από μια ανταμοιβή αποτελεί κι ένα ιδιαίτερο βάρος, λέει ο Ντιαλό. Αυξάνει την πίεση για να αποδεικνύει συνεχώς ότι την αξίζει. Όμως δεν είναι κάτι που τον πτοεί και προσπαθεί να βλέπει τα πράγματα θετικά: «Προσπαθώ να θυμάμαι όλα τα καλά πράγματα που μου συνέβησαν. Έχω πρόσβαση στην μόρφωση, κάτι που ήθελα πάντα», τονίζει.

Ο Ντιαλό όλα αυτά τα χρόνια δούλευε τα καλοκαίρια σε ξενοδοχεία ώστε να μπορέσει να πληρώνει τις σπουδές του και τα βράδια βυθιζόταν στα βιβλία του διαβάζοντας και κάνοντας όνειρα για το μέλλον που θα μπορούσε να κατακτήσει, ένα μέλλον που βασιζόταν απόλυτα στις πολιτικές παροχής ασύλου της Ελλάδας. Πλέον του δίνεται η δυνατότητα να ζήσει αυτό ακριβώς που ονειρευόταν.

«Πριν ήθελα να είμαι ασφαλής, τώρα σκέφτομαι ότι μπορώ να κάνω περισσότερα. Πρέπει μόνο να δουλέψω περισσότερο και να πάρω περισσότερες πρωτοβουλίες στη ζωή μου . Έμαθα ότι πάντα πρέπει να προσπαθούμε, να μην το βάζουμε κάτω και να συνεχίζουμε να προσπαθούμε», λέει σήμερα ο Ντιαλό.

 

*Το κείμενο περιέχει στοιχεία από το αφιέρωμα του Guardian στον Ντιαλό στο πλαίσιο της ενότητας «Europe’s dreamers» και από άρθρο της Liberation