«Δεν μπορείς να είσαι άνθρωπος με αρχές μόνο όταν σε βολεύει»


Ο Τζον Αμίτσι είναι ο πρώτος παίκτης του ΝΒΑ που ανακοίνωσε δημόσια ότι είναι ομοφυλόφιλος. Στα 50 του πλέον μιλάει για τον ρατσισμό που βίωσε στο ΝΒΑ, για τη δύναμη που έχουν οι αθλητές και για την ανάγκη να πάρουν θέση απέναντι στα κοινωνικά προβλήματα

 

Μπαίνοντας στο κόσμο του επαγγελματικού μπάσκετ και μάλιστα στο κορυφαίο επίπεδο του, το ΝΒΑ, ο Τζον Αμίτσι γνώριζε ότι δεν θα μπορούσε να είναι ο εαυτός του. Στα μέσα της δεκαετίας του 1990 η ομοφυλοφιλία δεν είχε θέση στο χώρο του αθλητισμού που είχε δομηθεί πάνω σε συγκεκριμένα στερεότυπα τα οποία προστάτευε με μια φανατική... ευλάβεια. Όλοι γνώριζαν πως στο μπάσκετ, το ποδόσφαιρο, τον στίβο πολύ γνωστά ονόματα είχαν διαφορετικές σεξουαλικές προτιμήσεις. Ο αθλητισμός όμως απαιτούσε από αυτούς τους ανθρώπους να έχουν, τουλάχιστον στον δημόσιο βίο τους, την εικόνα του μάτσο αθλητή. Τους έκανε να ντρέπονται για αυτό που νιώθουν, έπρεπε να ακολουθήσουν τους κανόνες ώστε να μην... χαλάσει η εικόνα στη βιτρίνα.

Ο Αμίτσι ήρθε το 1996 στην Ελλάδα για να αγωνιστεί στον Παναθηναϊκό. Η σεξουαλική του ταυτότητα ήταν κοινό μυστικό από τότε. Χρειάστηκε όμως να σταματήσει το μπάσκετ για να μιλήσει ανοιχτά για αυτό το θέμα. Το 2007 κυκλοφόρησε την αυτοβιογραφία του "Man in the Middle" και έγινε ο πρώτος πρώην παίκτης του ΝΒΑ που αποκάλυψε δημόσια ότι είναι ομοφυλόφιλος.

Πέρασε τα δύο τελευταία χρόνια της καριέρας ίσως στην πλέον συντηρητική πολιτεία των ΗΠΑ. Η μοίρα των έφερε να παίξει για τους Τζαζ στη Γιούτα. «Σε αυτή την παράξενη πολιτεία, όπου οι άγραφοι νόμοι των Μορμόνων επικρατούν σε κάθε φάση της κοινωνικής μας ζωής, όπου οι εργοδότες μου είχαν το νομικό δικαίωμα να αξιολογήσουν αρνητικά την απόδοση μου στη βάση του σεξουαλικού μου προσανατολισμού, ο κίνδυνος να χάσω τα πάντα με ένα λάθος, ήταν υπαρκτός. Ο ιδιοκτήτης ομάδας μου, Λάρι Μίλερ ήταν ο άνθρωπος που μπορούσε να διαλύσει κάθε ομοφυλόφιλο. Άλλωστε ο ίδιος είχε απαγορεύσει την προβολή της ταινίας 'Brokeback Mountain' σε κινηματογράφο ιδιοκτησίας του» θυμάται.

Ο Αμίτσι προσπάθησε με κάθε τρόπο να προστατεύσει την ιδιωτική του ζωή με αποτέλεσμα ουσιαστικά να μην διασκεδάζει. Γνώρισε ένα γκέι ζευγάρι με το οποίο όμως δεν εμφανιζόταν ποτέ δημόσια. «Ήταν οι πρώτοι άνθρωποι που με προστάτεψαν, ήταν εκείνοι που στήριξαν την απόφαση μου να μην κάνω coming out, αλλά να καλώ φίλους στη μυστική μου κρυψώνα και να εκφράζομαι εκεί όπως επιθυμώ. Έκανα κανόνα της ζωής μου, πως μέχρι να λήξει το συμβόλαιο μου, δεν θα εμφανιζόμουν δημοσίως μαζί με τον Στιβ και τον Ράιαν. Άλλωστε αυτή η πόλη βασίζεται στην διακριτικότητα των κοινωνικών συμπεριφορών, όλοι φοβούνται την αλήθεια, όλοι έχουν κάτι να χάσουν από αυτή».

«Είδα την πρόκληση του Κιριλένκο και δάκρυσα»

Ο Αμίτσι προσπαθούσε να αποφύγει τις ερωτήσεις. «Σε ερωτήσεις δημοσιογράφων για την προσωπική μου ζωή απαντούσα με ουδέτερες αντωνυμίες, αλλά ως εκεί. Συχνά με βοηθούσε και η αμερικάνικη αντίληψη για όλους τους Βρετανούς, πως ό,τι διαφορετικό κι αν κάνουμε είναι μέρος της κουλτούρας μας. Όλοι λέγανε: Ενταξει μωρέ, Άγγλος είναι, γι' αυτό μιλάει έτσι»

Ευτυχώς για τον 50χρονο πλέον βετεράνο μπασκετμπολίστα κάποιοι από τους συμπαίκτες του αποδείχθηκαν ανοιχτόμυαλοι. «Μια μέρα, ο συμπαίκτης μου Γκρεγκ Όστερταγκ με το πιο χαλαρό ύφος με ρώτησε: Φίλε, είσαι ομοφυλόφιλος; Τρόμαξα. Του απάντησα: Δεν έχεις να ανησυχείς για τίποτα. Ο Γκρεγκ όχι μόνο δεν ανησύχησε, αλλά δεν έδωσε σημασία στην απάντηση μου. Στην τελευταία μου σεζόν στη Γιούτα, ο Ρώσος Αντρέι Κιριλένκο μου έστειλε μια πρόσκληση: Τζον, έλα στο πάρτι μου για την Πρωτοχρονιά και φέρε το σύντροφο σου μαζί. Όποιος κι αν είναι, δεν έχει καμία σημασία. Ένιωσα δάκρυα στα μάτια μου. Έστειλα μια πανάκριβη σαμπάνια στον συμπαίκτη μου και για πρώτη φορά γέμισα από ένοχες, που δεν είδα τους συμπαίκτες μου με πιο ανοικτά μάτια, που μερικοί ηλίθιοι επισκίασαν τους υπόλοιπους» θυμάται.

Καθημερινώς μέσα του υπήρχε μια εσωτερική πάλη για το αν τελικά αξίζει όλο αυτό: «Στο τέλος, αναρωτήθηκα γιατί επέμεινα να κρύβομαι, γιατί δεν έβγαινα μαζί με τους φίλους μου όσο ήμουν στη Γιούτα, γιατί απέφευγα τα σκοτεινά κλαμπ της πόλης. Μάλλον φοβήθηκα ότι θα διασκέδαζα τόσο πολύ, ότι θα ήμουν για πρώτη φορά τόσο πολύ ο εαυτός μου, που θα διαπίστωνα τι είχα χάσει τόσα χρόνια στο μπάσκετ και θα ήθελα να φύγω».

«Ως αθλητής δεν έχεις επιλογή, είσαι πρότυπο»

Πλέον ο Βρετανός είναι ψυχολόγος και δίνει διαλέξεις για τον ρατσισμό και την ανισότητα. Πρόσφατα μια εμφάνιση του στο BBC τον έφερε και πάλι στο προσκήνιο. Μίλησε για το λεγόμενο "λευκό προνόμιο" και η τοποθέτηση του συζητήθηκε έντονα. «Όταν μιλάμε για λευκό προνόμιο δεν σημαίνει ότι δεν έχεις δουλέψει αρκετά σκληρά ή δεν αξίζεις την επιτυχία που έχεις. Δεν σημαίνει ότι η ζωή σου δεν είναι  δύσκολη ή δεν έχεις υποφέρει ποτέ. Σημαίνει απλά πως το χρώμα του δέρματος σου δεν είναι η αιτία για όλες αυτές τις δυσκολίες και τα προβλήματα», τόνισε.

Για τον Αμίτσι το μεγαλύτερο εμπόδιο στον πόλεμο κατά του ρατσισμού είναι ότι το γεγονός ότι οι άνθρωποι αποφεύγουν να νιώσουν άβολα και να πάρουν θέση. "Δεν μπορείς να είσαι άνθρωπος με αρχές μόνο όταν σε βολεύει. Ως αθλητής δεν έχεις επιλογή, είσαι πρότυπο. Η μόνη επιλογή σου είναι αν θα είσαι καλό ή κακό πρότυπο. Βλέπουμε στις μέρες μας την γενναιότητα τον αθλητών που αντιδρούν σε όλα όσα συμβαίνουν. Αυτή την πλέον πολιτισμένη μορφή ανυπακοής. Ο ΛεΜπρόν Τζέιμς για παράδειγμα δεν κάνει ό,τι κάνει γιατί το διδάχθηκε παίζοντας μπάσκετ. Μάλιστα διδάχθηκε το αντίθετο: Σκάσε και παίξε. Τώρα βλέπουμε κάτι διαφορετικό. Αθλητές να χρησιμοποιούν τη θέση και τη δύναμη τους σαν εργαλείο, σαν μοχλό για να επηρεάσουν την κοινωνία. Έτσι πρέπει να χρησιμοποιείς τον αθλητισμό. Το 1990 ο Μάικλ Τζόρνταν επέλεξε να μην υποστηρίξει έναν υποψήφιο που κατέβαινε κατά ενός διαβόητου ρατσιστή. Είπε το περιβόητο: 'Και οι Ρεπουμπλικάνοι αγοράζουν παπούτσια'. Αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα κακής χρήσης της δύναμης του αθλητισμού».

Ο Αμίτσι αναφέρεται και στο γεγονός ότι πολλοί αντιδρούν στην κίνηση πολλών αθλητών να γονατίζουν πριν την έναρξη των αγώνων. «Είναι απλά κάτι συμβολικό που σε βάζει να σκεφτείς. Οι συμβολισμοί είναι χρήσιμοι αν και η δράση είναι καλύτερη. Για παράδειγμα το γεγονός ότι τα γήπεδα του μπάσκετ στις ΗΠΑ δόθηκαν και για εκλογικά κέντρα είναι κάτι εκπληκτικό.

«Όταν έπαιξα μπάσκετ ένιωσα ότι δεν είμαι φρικιό»

Ο πατέρας του Αμίτσι είναι Νιγηριανός και η μητέρα του λευκή Βρετανίδα. Γνωρίστηκαν στον πόλεμο της Μπιάφρα και μετακόμισαν στη συνέχεια στις ΗΠΑ όπου γεννήθηκε ο Τζον. Ακολούθησε το διαζύγιο των γονιών του και η εγκατάσταση στην Αγγλία. "Ζούσα με τη μητέρα μου σε ένα μέρος που δεν ήταν και το πιο εύκολο για ένα μαύρο παιδί.  Ο παππούς μου οδηγούσε και έβριζε τους μαύρους ενώ εγώ και η αδελφή μου καθόμασταν στο πίσω κάθισμα. Νομίζω ότι είναι κάτι που έχουν ζήσει πολλά παιδιά με γονείς διαφορετικού χρώματος. Ήταν μοναχικά τα παιδικά μου χρόνια. Ζούσα με τα βιβλία μου, τα κόμικς και τη φαντασία. Αυτός ήμουν. Δεν έβγαινα πολύ στον πραγματικό κόσμο».

Το πολύ μεγάλο ύψος τον οδήγησε αναπόφευκτα στο μπάσκετ. «Έπαιξα για πρώτη φορά στα 17 μου σε ένα γυμναστήριο που μύριζε ούρα. Ένιωσα ότι δεν είμαι ένα φρικιό, δεν τρόμαζα τον κόσμο. Εκείνη την μέρα ένιωσα για πρώτη φορά πως είναι όλοι να θέλουν να σου μοιάσουν. Τότε αποφάσισα ότι θέλω να πάω στο ΝΒΑ. Έστειλα περίπου 3.000 γράμματα σε σχολεία και πήρα τρεις απαντήσεις. Στο ένα με ρωτούσαν αν είμαι σοβαρός, στο άλλο με απέρριψαν αλλά στο τρίτο μου είπαν ότι με θέλουν στην ομάδα τους. Η πορεία ήταν δύσκολη. Νομίζεις ότι έχεις δουλέψει όσο πιο σκληρά γίνεται και τελικά διαπιστώνεις ότι αν δεν δουλέψεις ακόμα σκληρότερα κάποιος άλλος θα πάρει τη θέση σου».

Λέει πως η μητέρα του έπαιξε πολύ μεγάλο ρόλο στην επιτυχία του: «Δεν μου έλεγε αυτές τις βλακείες ότι αν το πιστέψω θα γίνει. Μου είπε να βάζω πλάνο, να έχω όρεξη για σκληρή δουλειά, να αντέχω τη ρουτίνα και να μην τα παρατάω όταν νιώθω άβολα. Αν τα έκανα όλα αυτά, μου έλεγε, ότι μπορώ να πετύχω εκπληκτικά πράγματα».

«Θα πεθάνω και ο ρατσισμός θα είναι ακόμα αχαλίνωτος;»

Μετά την κυκλοφορία της αυτοβιογραφίας του ο Αμίτσι αποκαλύπτει ότι βίωσε εχθρότητα και δέχθηκε ακόμα και απειλές. «Όταν πλέον το αποκαλύπτεις δημόσια σταματάς να είσαι το άτομο που έβαλε πολλά γκολ ή έτρεξε γρήγορα. Είναι απλά αυτός ο γκέι και αυτό είναι απογοητευτικό» τονίζει.

Ο 50χρονος λέει πως για έναν μαύρο είναι ακόμα πιο δύσκολο καθώς οι μαύρες κοινότητες δέχονται ακόμα πιο δύσκολα την ομοφυλοφιλία. "Είναι κυρίως θρησκευτικό το θέμα. Ένα θρησκευόμενο άτομο δέχεται πιο δύσκολα τις σχέσεις δύο ατόμων με το ίδιο φύλο και οι μαύροι είναι πολύ συχνά κοντά στη θρησκεία".

Θυμάται όταν κάποτε στο Μάντσεστερ δεν τον άφησαν να μπει σε ένα γκέι μπαρ γιατί δεν έμοιαζε στο στερεότυπο. "Ο πορτιέρης πίστεψε ότι αυτός ο μαύρος ψηλός τύπος θα δημιουργήσει προβλήματα. Είναι σαν να μην μπορώ να ενσωματωθώ πουθενά, είμαι μια περίεργη ανωμαλία» λέει.

Πλέον ως ψυχολόγος και λέκτορας ο Αμίτσι θέλει να κάνει ό,τι περνά από το χέρι του για να βοηθήσει τον κόσμο και να περάσει το μήνυμα πως πρέπει να μπει τέλος στον ρατσισμό και την ανισότητα. «Θέλω να κάνω κάτι με νόημα και να επηρεάσω τις ζωές των ανθρώπων. Είμαι 50 χρονών. Θα πεθάνω και ο ρατσισμός θα είναι ακόμα αχαλίνωτος. Πόσο γελοίο είναι αυτό;» αναρωτιέται.