Καουμπόηδες, απουσίες και μια πνευμονία. Η ιστορία των ορκωμοσιών των Αμερικάνων προέδρων έχει πολλά παράξενα και ευτράπελα
Σε λίγες ώρες η θητεία του Ντόναλντ Τραμπ ως 45ος πρόεδρος των ΗΠΑ λήγει οριστικά. Ο Τζο Μπάιντεν θα ανέβει τα σκαλιά στον εξωτερικό χώρο της δυτικής πτέρυγας του Καπιτωλίου και στις 12 το μεσημέρι ακριβώς (19.00 ώρα Ελλάδας) κοιτώντας το Μνημείο του Τζορτζ Ουάσινγκτον θα πει τον όρκο που θα τον κάνει τον 46ο πρόεδρο των ΗΠΑ.
Η τελετή της ορκωμοσίας στις ΗΠΑ σηματοδοτεί την αρχή της τετραετούς
θητείας του νέου προέδρου ή την ανανέωση της θητείας ενός προέδρου που
εκλέγεται για δεύτερη φορά και έρχεται 72 με 78 μέρες μετά τις εκλογές, οι
οποίες διεξάγονται την πρώτη Τρίτη του Νοεμβρίου της περασμένης χρονιάς. Πριν από
τον Τζο Μπάιντεν άλλοι 45 πρόεδροι έχουν ορκιστεί για πρώτη ή δεύτερη φορά. Ωστόσο,
η τελετή της ορκωμοσίας όσο σημαντική κι αν είναι δεν ήταν πάντα ανέφελη αυτά
τα 232 χρόνια που διεξάγεται.
Φέτος, είναι ήδη μια από αυτές τις χρονιές. Δέκα μέρες πριν έχει προηγηθεί η χωρίς προηγούμενο εισβολή στο Καπιτώλιο από τους οπαδούς του
Τραμπ που αρνούνται να αποδεχθούν ότι ο αγαπημένους τους πρόεδρος έχασε τις εκλογές.
Η εισβολή, η οποία ήρθε ουσιαστικά μετά από έμμεση προτροπή του ίδιου του
Τραμπ, κατέληξε σε ένα απίστευτο χάος και στον θάνατο πέντε ανθρώπων. Ο Τραμπ
επιμένει ότι του «έκλεψαν» τις εκλογές και ότι ο Τζο Μπάιντεν κατάφερε να
εκλεγεί με απάτη χωρίς ωστόσο να μπορεί όλους αυτούς τους μήνες να προσκομίσει
έστω και ένα αποδεικτικό στοιχείο που να στηρίζει τις κατηγορίες του. Έτσι, ο
45ος πρόεδρος των ΗΠΑ δεν θα είναι σήμερα στο Καπιτώλιο για να
υποδεχτεί τον 46ο πρόεδρο καταπατώντας μια μακραίωνη παράδοση στην
ιστορία των ορκωμοσιών που θέλει τον προηγούμενο πρόεδρο να υποδέχεται τον νέο
στον Λευκό Οίκο, να τον ξεναγεί και να στέκεται δίπλα του στην ορκωμοσία.
Στα 232 χρόνια των ορκωμοσιών μετά την πρώτη του Αμερικανού
προέδρου Τζορτζ Ουάσινγκτον το 1793 αρκετές φορές η ατμόσφαιρα ήταν εξίσου
ηλεκτρισμένη όπως φέτος, ενώ συχνά έχουν σημειωθεί διάφορα ευτράπελα που
έμειναν στην ιστορία. Αυτές είναι οι καλύτερες και χειρότερες στιγμές των
ορκωμοσιών.
Αυτοί που έφυγαν
νύχτα…
Η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί φέτος με τον Τραμπ θυμίζει
σε πολλά σημεία την ιστορία του προέδρου Άνταμς, τόσο του πατέρα όσο και του
γιου. Το 1801 ο δεύτερος πρόεδρος στην ιστορία των ΗΠΑ, Τζον Άνταμς, έχασε την επόμενη τετραετία από τον Τόμας Τζέφερσον, ο
οποίος μάλιστα ήταν ο αντιπρόεδρος της θητείας του. Ο Ανταμς αρνήθηκε να αποδεχθεί
την ήττα του. Αποκάλεσε τον Τζέφερσον «κακεντρεχή, ποταπό γιο ενός μιγά
Ινδιάνου» και έφυγε ξημερώματα από τον Λευκό Οίκο χωρίς να παραβρεθεί στην
ορκωμοσία του τρίτου προέδρου των ΗΠΑ.
Η συνήθεια αυτή φαίνεται ότι… κυλούσε στο αίμα της οικογένειας
και επαναλήφθηκε μερικά χρόνια μετά. Το 1824 ο γιος του, ο Τζον Κουίνσι Άνταμς, κέρδισε μια αμφισβητούμενη εκλογική μάχη
έναντι του Άντριου Τζάκσον. Ο Τζάκσον υποστήριξε ότι του έκλεψαν τις εκλογές,
ωστόσο δεν κατάφερε να το αποδείξει. Περίμενε τέσσερα χρόνια και έθεσε ξανά
υποψηφιότητα για πρόεδρος έναντι του Άνταμς καταφέρνοντας αυτή τη φορά να
εκλεγεί παρόλο που είχε λάβει μόλις το 50,3% της λαϊκής ψήφου καθώς κέρδισε
τους 178 από τους 261 εκλέκτορες. Η εντυπωσιακή νίκη του Τζάκσον στο σώμα των
εκλεκτόρων ήρθε καθώς είχε κερδίσει σε όλες τις νότιες πολιτείες που
υποστήριζαν τη δουλεία με το 72,6% των ψήφων. Εξάλλου ο Τζάκσον ήταν και ο ίδιος Νότιος και
φανατικός υπέρμαχος της δουλείας, ενώ έφερε μαζί του στον Λευκό Οίκο τους δούλους
του. Το πορτραίτο του τα τελευταία τέσσερα χρόνια κρεμόταν πίσω από το
προεδρικό γραφείο του Ντόναλντ Τραμπ στο Οβάλ Γραφείο. Παρά την νίκη του
Τζάκσον, ο Τζον Κουίνσι Άνταμς αρνήθηκε να την αποδεχθεί και όπως και ο πατέρας
του έφυγε από τον Λευκό Οίκο την βραδιά πριν από την ορκωμοσία. Ο Τζον Κουίνσι
Άνταμς ήταν ο τελευταίος πρόεδρος των ΗΠΑ που δεν παρέστη στην ορκωμοσία του
επόμενου προέδρου πριν από τον Τραμπ.
Το 1841 ο Δημοκρατικός Μάρτιν
Βαν Μπιούρεν δεν εμφανίστηκε στην τελετή ορκωμοσίας του Γουίλιαμ Χ.Χάρισον
σε μια ένδειξη διαμαρτυρίας για τις προσωπικές επιθέσεις που είχε δεχθεί από
την καμπάνια του Χάρισον κατά την προεκλογική περίοδο.
Ο τελευταίος πρόεδρος που δεν παρέστη στην ορκωμοσία του
επόμενου πριν τον Τραμπ ήταν ο Άντριου
Τζόνσον το 1869. Ο Τζόνσον ήταν ο πρώτος πρόεδρος που είχε περάσει από
διαδικασία παραπομπής ωστόσο είχε γλιτώσει για μια ψήφο. Όταν το κόμμα των
Δημοκρατικών δεν τον ψήφισε για να κατέβει για δεύτερη φορά για πρόεδρος, αλλά χρησμοδότησε
τον αντίπαλό του Ουλίσες Γκραντ, ο Τζάκσον δεν το πήρε πολύ θετικά. Έτσι, όταν
έφτασε η στιγμή της ορκωμοσίας, ο Τζόνσον βρισκόταν σε δίλημμα για το αν θα
έπρεπε να παραστεί. Όταν ο διάδοχός του αρνήθηκε να μοιραστεί μαζί του την άμαξα
μέχρι το Καπιτώλιο, αλλά όρισε να μπει σε διαφορετική, ο Τζόνσον αποφάσισε
οριστικά ότι δεν θα πήγαινε στην ορκωμοσία.
Ομιλία υπό του
μηδενός
Ο Γουίλιαμ Χ.Χάρισον,
ο οποίος διαδέχθηκε τον Μάρτιν Βαν Μπιούρεν, την εποχή της εκλογής του ήταν 68
ετών και ο γηραιότερος πρόεδρος των ΗΠΑ μέχρι που ο Ρόναλντ Ρίγκαν ορκίστηκε
πρόεδρος στα 69 του. Το ρεκόρ του Ρίγκαν ξεπέρασε ο Τραμπ, ο οποίος έγινε
πρόεδρος στα 70 του, ενώ όλους τους ξεπέρασε τώρα ο Τζο Μπάιντεν ο οποίος είναι
78 ετών.
Ωστόσο, πίσω στο 1841 ο Γουίλιαμ Χ.Χάρισον ήθελε να δείξει ότι παρά τα 68 του χρόνια παραμένει ο ισχυρός στρατηγός που είχε νικήσει σε πολλές μάχες τους Ινδιάνους. Η ορκωμοσία διεξήχθη στις 4 Μαρτίου (δεν είχε ακόμα θεσπιστεί η 10η Ιανουαρίου ως μόνιμη μέρα ορκωμοσίας) και στην πόλη της Ουάσινγκτον η θερμοκρασία έφτανε τους -9 βαθμούς κελσίου. Όμως ο Χάρισον αρνήθηκε να φορέσει χοντρό παλτό, γάντια και καπέλο. Εκφώνησε μάλιστα την πιο μεγάλη ομιλία που έχει ακουστεί ποτέ σε ορκωμοσία στις ΗΠΑ καθώς έφτανε 8.445 λέξεις, ακόμα και μετά την περικοπή που της έκαναν (Αξίζει να σημειωθεί ότι η συντομότερη ομιλία ανήκει στον πρώτο πρόεδρο των ΗΠΑ Τζορτζ Ουάσινγκτον το 1793 καθώς είχε έκταση μόλις 135 λέξεις). Ο Χάρισον χρειάστηκε δύο περιπου ώρες για να την ολοκληρώσει ακίνητος μες στο κρύο φορώντας μόνο το κοστούμι του. Λίγες μέρες μετά άρχισαν τα πρώτα συμπτώματα κρυολογήματος, το οποίο κατέληξε σε μια βαριά πνευμονία. Έναν μήνα ακριβώς μετά την ορκωμοσία του, στις 4 Απριλίου, ο Γουίλιαμ Χ.Χάρισον πέθανε και είναι μέχρι σήμερα ο πρόεδρος των ΗΠΑ με την πιο μικρή θητεία.
Πάντως ο καιρός δεν χάλασε τα σχέδια μόνο στην ορκωμοσία του
Χάρισον. Το 1985, όταν επρόκειτο να ορκιστεί για δεύτερη φορά ο Ρόναλντ Ρίγκαν η θερμοκρασία στην πόλη
ήταν -14 βαθμοί Κελσίου. Ο Ρίγκαν ωστόσο είχε πάρει το μάθημα κι έτσι, η τελετή
έγινε σε εσωτερικό χώρο του Λευκού Οίκου.
Υποψίες εκτέλεσης
Οι Αμερικάνοι που εκλέγονται πρόεδροι δεν είναι πάντα αρεστοί
σε όλους. Σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστα έχει υπάρξει η υποψία για σχέδια
δολοφονίας τους κατά την ημέρα της ορκωμοσίας. Αυτό είχε συμβεί στην πρώτη
θητεία του Αβραάμ Λίνκολν. Οι αρχές
ασφαλείας του είχαν λάβει γνώση για ένα σχέδιο δολοφονίας που ονομάστηκε «Σχέδιο
της Βαλτιμόρης» σύμφωνα με το οποίο αντίπαλοι του Λίνκολν σκόπευαν να τον
δολοφονήσουν καθώς θα περνούσε από την Βαλτιμόρη για να πάει στην Ουάσινγκτον
για την ορκωμοσία του το 1861. Έτσι, τελευταία στιγμή άλλαξε η διαδρομή του
τρένου που μετέφερε τον Λινκολν κι αν όντως κάποιος ήθελε να τον δολοφονήσει
έχασε την ευκαιρία.
Ωστόσο, παρών στην δεύτερη ορκωμοσία του Λίνκολν στις 4 Μαρτίου του 1865, ήταν ο άνθρωπος που τελικά θα τον σκότωνε. Ο ηθοποιός Τζον Γουίλκις Μπουθ, ο οποίος πυροβόλησε τον Αβραάμ Λίνκολν 41 ημέρες αργότερα σε ένα θέατρο της πρωτεύουσας, βρισκόταν στα σκαλιά του Καπιτωλίου όταν ο Λίνκολν ορκιζόταν για την δεύτερη θητεία του.
Βρισκόμαστε στην εποχή του Αμερικανικού Εμφυλίου με τον
Λίνκολν να μάχεται σθεναρά κατά της Συνομοσπονδίας των Νοτίων και της δουλείας.
Ο Μπουθ είχε προσπαθήσει, μαζί με άλλους υποστηρικτές της Συνομοσπονδίας, να
απαγάγουν τον Λίνκολν. Αργότερα, ο Μπουθ είχε πει ότι λυπάται που δεν έφερε
όπλο στην ορκωμοσία γιατί είχε μια «καταπληκτική ευκαιρία… να δολοφονήσει τον πρόεδρο»
αν ήθελε.
Παρόμοιοι φόβοι για σχέδιο δολοφονίας υπήρχαν και στην τελετή
ορκωμοσίας του Τζον Φ.Κένεντι, τον
Ιανουάριο του 1961. Το κλίμα ήταν τεταμένο γιατί ο Κένεντι ήταν ο πρώτος
Καθολικός που γινόταν πρόεδρος σε μια, τότε, άκρως Προτεσταντική χώρα.
Μια φωτιά που ξέσπασε στην εξέδρα του ομιλητή έκανε τους
άνδρες της μυστικής υπηρεσίας να σπεύσουν επί τόπου φοβούμενοι απόπειρα
δολοφονίας του. Ο Κένεντι διατήρησε την ψυχραιμία του και χαμογελώντας συνέχισε
την θρυλική πλέον ομιλία του. Δολοφονήθηκε δύο χρόνια αργότερα.
Τα ευτράπελα
Αρκετά περιστατικά έχουν συμβεί επίσης κατά τη διάρκεια των
ορκωμοσιών που είναι αστεία. Στις 20 Ιανουαρίου 1953, ο Ντουάιτ Αϊζενχάουερ
ορκίστηκε για πρώτη φορά πρόεδρος των ΗΠΑ. Ενώ στεκόταν παρακολουθώντας την παρέλαση,
εμφανίστηκε στον δρόμο ο ηθοποιός και διάσημος καουμπόι Μόντι Μοντάνα με το
άλογό του. Τον πλησίασε και του έριξε λάσο πιάνοντάς τον στη θηλιά! Φυσικά επρόκειτο
για ένα προγραμματισμένο κόλπο και το
κοινό άρχισε να ζητωκραυγάζει.
Το 2009, ο Μπαράκ Ομπάμα χρειάστηκε να ορκιστεί δύο φορές! O
επικεφαλής του Ανώτατου Δικαστηρίου Τζον Ρόμπερτς μπέρδεψε τα λόγια του με αποτέλεσμα
ναμπερδέψει και τον Μπαράκ Ομπάμα. Έτσι, την επόμενη μέρα στον Λευκό Οίκο
ορκίστηκε ξανά ώστε να μην υπάρχει υπόνοια ότι ο πρόεδρός τους δεν είχε πει
σωστά τον όρκο του.
Το 2017, όταν οι Ομπάμα υποδέχτηκαν τους Τραμπ στον Λευκό
Οίκο για να τους ξεναγήσουν λίγο πριν την ορκωμοσία, τον γύρο όλου του κόσμου
έκανε το μπερδεμένο πρόσωπο της Μισέλ Ομπάμα, όταν η Μελάνια Τραμπ εμφανίστηκε
με ένα δώρο στα χέρια. Το έδωσε στην Μισέλ κι αυτή δεν ήξερε κυριολεκτικά τι να
το κάνει. Άρχισε να στριφογυρίζει προσπαθώντας να βρει κάποιον να το δωσει
μέχρι που την λύση την έδωσε ο Μπαράκ Ομπάμα!
Στην ίδια ορκωμοσία, ενώ ο Τραμπ έκανε την πρώτη του ομιλία του ως πρόεδρος των ΗΠΑ προαναγγέλλοντας ότι θα βάλει την «Αμερική πρώτη» και ότι θα επιστρέψει «στον λαό την εξουσία που του είχε κλέψει το κατεστημένο της Ουάσινγκτον», την παράσταση είχε κλέψει ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζορτζ Μπους. Πίσω από τον Τραμπ προσπαθούσε να φορέσει ένα πλαστικό για να προστατευθεί από το ψιλόβροχο, ωστόσο δυσκολεύτηκε πολύ να τα καταφέρει. Πάντως, φαίνεται ότι άκουγε την ίδια στιγμή όσα έλεγε ο Τραμπ. Σύμφωνα με την ιστορία, αμέσως μετά την ορκωμοσία πλησίασε την ηττημένη υποψήφια των Δημοκρατικών Χίλαρι Κλίντον και της ψιθύρισε σχολιάζοντας την ομιλία Τραμπ ως «ένα μάτσο περίεργες μπούρδες».
Μερικά από τα ρεκόρ
Μεγάλη συζήτηση στις ορκωμοσίες γίνεται πάντα για το πλήθος
των ατόμων που παρίστανται σε αυτές καθώς είναι ενδεικτικό της δημοφιλίας του
προέδρου από τον κόσμο. Αν και δεν μπορούν να υπάρχουν επίσημα στοιχεία,
υπολογίζεται ότι το ρεκόρ προσέλευσης κόσμου κρατά ο Μπαράκ Ομπάμα καθώς
θεωρείται ότι στην πρώτη ορκωμοσία του το 2009 παραβρέθηκαν περίπου 1,8 εκατ.
άνθρωποι, ενώ και στην δεύτερη το 2013 βρέθηκαν περίπου ένα εκατ. Τα νούμερα
αυτά προσέγγισε ο Κλίντον στην ορκωμοσία του το 1993 με 800.000 κόσμο, ενώ ο
Τραμπ συγκέντρωσε περίπου 700.000 άτομα. Ωστόσο, υπήρξαν αναφορές ότι από τον
Λευκό Οίκο δόθηκε εντολή ώστε να επεξεργαστούν οι φωτογραφίες και ο κόσμος να
μοιάζει πολύ περισσότερος απ’ όσος πραγματικά ήταν.
Ο Τραμπ από την άλλη υπολογίζεται ότι είναι ο πρόεδρος που
συγκέντρωσε τα περισσότερα χρήματα στην ορκωμοσία του φτάνοντας το ποσό των 90
εκατ. δολαρίων.
Παρά το γεγονός ότι οι Αμερικανοί πρόεδροι έχουν δικαίωμα να
μείνουν στον Λευκό Οίκο για δύο μόνο θητείες μόνη εξαίρεση αποτέλεσε ο πρόεδρος
Φραγκλίνος Ρούσβελτ. Ο Ρούσβελτ προήδρευσε της Αμερικής σε μια από τις πιο
κρίσιμες στιγμές της ιστορίας από την Μεγάλη Κρίση της δεκαετίας του ’30 μέχρι
τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Έτσι, είναι ο μόνος που έχει ορκιστεί πρόεδρος τέσσερις
φορές καθώς η θητεία του ανανεωνόταν λόγω των τεταμένων συνθηκών (1933-1937-1941-1945)