Τι είναι αυτά τα μυστηριώδη κόκκινα φώτα που εμφανίστηκαν πάνω από το Αιγαίο; Το πρόγραμμα της NASA για το οποίο χρειάζεται τη βοήθειά μας
Στην εποχή που το διάστημα έχει γεμίσει με γήινους δορυφόρους
που αναζητούν απαντήσεις για όλα όσα συμβαίνουν στο αχανές σύμπαν που μας περιβάλει
υπάρχουν ακόμα πολλά μυστήρια της φύσης στα οποία δεν μπορούμε να δώσουμε
απαντήσεις.
Ένα από αυτά είναι και τα λεγόμενα «red sprites», δηλαδή ηλεκτρικά
φαινόμενα που εμφανίζονται στην Μεσόσφαιρα, τα οποία κατατάσσονται στα λεγόμενα TLEs
(Transient Luminous Events). Το σπάνιο αυτό φαινόμενο εμφανίζεται κατά τη
διάρκεια μιας καταιγίδας και αυτό που βλέπει κάποιος που κοιτά προσεκτικά στον ουρανό είναι
κόκκινες λάμψεις πάνω από την καταιγίδα. «Κυνηγοί» sprites υπάρχουν σε όλον τον
κόσμο και προσπαθούν όχι μόνο να εντοπίσουν αυτό το σπάνιο φαινόμενο, αλλά και
να το απαθανατίσουν με την κάμερά τους.
Μια από τις τελευταίες καταγραφές εμφανίστηκε στη χώρα μας και
ο φωτογράφος Θανάσης Παπαθανασίου κατάφερε να πετύχει μια τέλεια λήψη των sprites πάνω από το Αιγαίο, όπως
μας ενημερώνει η ίδια η NASA.
Η φωτογραφία τραβήχθηκε κατά τη διάρκεια μιας καταιγίδας στις 4 Δεκεμβρίου 2021
από τα νοτιοανατολικά προάστια της Αθήνας, ωστόσο η NASA την έδωσε τώρα
στη δημοσιότητα:
H αμερικανική Διοίκηση Αεροναυτικής και Διαστήματος μέσα από την ανακοίνωσή της, που συνοδευόταν από την φωτογραφία του κ. Παπαθανασίου, ανέφερε σχετικά με το ηλεκτρικό φαινόμενο: «Μια αστραπή και μετά κάτι άλλο. Ψηλά πάνω από την καταιγίδα, μια βυσσινί φιγούρα αναβοσβήνει. Αν το είδατε, είστε τυχεροί μάρτυρες ενός sprite, ενός από τα λιγότερο κατανοητά ηλεκτρικά φαινόμενα στην ανώτερη ατμόσφαιρα της Γης. Αν όμως το απαθανατίσατε με την κάμερα, η φωτογραφία σας θα μπορούσε να συμβάλει σε μια πρωτοφανή επιστημονική ανακάλυψη».
Γι’ αυτό η NASA καλεί όποιον πολίτη ενδιαφέρεται να γίνει… κυνηγός sprite να
συνδράμει στη δουλειά της μέσω του τελευταίου επιστημονικού προγράμματός της,
το Spritacular. Το πρόγραμμα αυτό, όπως μας ενημερώνει η NASA, αξιοποιεί τη δύναμη της συλλογής
πληροφοριών από πολίτες - αυτόπτες μάρτυρες, για να προωθήσει τη μελέτη των
sprites και άλλων παροδικών φωτεινών γεγονότων ή TLEs.
Τι είναι τα TLEs
Τα TLEs περιλαμβάνουν μια σειρά ηλεκτρικών φαινομένων που
παρατηρούνται πάνω από καταιγίδες και παράγουν σύντομες λάμψεις φωτός. Το νέο
πρόγραμμα έχει ως στόχο να συνδέσει επιστήμονες με πολίτες που θα ήθελαν να
συμβάλουν με την κάμερα τους σε επιστημονικές μελέτες.
«Οι άνθρωποι τραβούν θαυμάσιες εικόνες από sprites, αλλά
αυτές μοιράζονται σποραδικά στο διαδίκτυο και το μεγαλύτερο μέρος της
επιστημονικής κοινότητας δεν βλέπει αυτές τις λήψεις», δήλωσε η Δρ Μπορσού
Κοσάρ, φυσικός διαστήματος στο Κέντρο Διαστημικών Πτήσεων Goddard της NASA στο Γκρινμπελντ
του Μέριλαντ και βασική ερευνήτρια του Spritacular.
«Το Spritacular θα γεφυρώσει αυτό το κενό δημιουργώντας την
πρώτη βάση δεδομένων από πολίτες για sprites και άλλα TLE που θα είναι
προσβάσιμη και άμεσα διαθέσιμη για επιστημονική έρευνα».
Τα sprites (στην παραπάνω λήψη, καταγραφή του φαινόμενου από τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό) συνήθως εμφανίζονται σε ύψος περίπου 80 χιλιομέτρων πάνω από την επιφάνεια της Γης, ψηλά πάνω από τις καταιγίδες. Εμφανίζονται μερικές μόνο στιγμές μετά από μια αστραπή και μοιάζουν με μια ξαφνική κοκκινωπή λάμψη που μπορεί να πάρει μια σειρά από σχήματα συχνά συνδυάζοντας διάχυτους σχηματισμούς με φωτεινές, αγκαθωτές έλικες. Ορισμένα sprites τείνουν να ‘χορεύουν’ πάνω από τις καταιγίδες, αναβοσβήνοντας το ένα μετά το άλλο. Πολλά ερωτήματα σχετικά με το πώς και γιατί σχηματίζονται παραμένουν αναπάντητα, σύμφωνα με τη NASA.
Πολλοί μπορεί να τα μπερδεύουν με τους κλασικούς κεραυνούς,
ωστόσο υπάρχουν διαφορές, όπως π.χ. το γεγονός ότι ο κεραυνός αποτελεί θερμό
πλάσμα, ενώ τα red sprites
ψυχρό πλάσμα. Έχουν προταθεί διάφορα αίτια τα οποία μπορεί να προκαλούν αυτές
τις διαταραχές στη μεσόσφαιρα και την ιονόσφαιρα- από ατμοσφαιρικά βαρυτικά
κύματα, κοσμικές ακτίνες μέχρι και πτώσεις μετεώρων- ωστόσο δεν υπάρχει καμία
σίγουρη απάντηση.
Η πρώτη καταγραφή
Αναφορές αυτοπτών μαρτύρων για περίεργες λάμψεις φωτός πάνω
από καταιγίδες υπάρχουν εδώ και εκατοντάδες χρόνια, αλλά μόλις το 1989
καταγράφηκε το πρώτο τέτοιο γεγονός με κάμερα. Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο
της Μινεσότα δοκίμαζαν μια τηλεοπτική κάμερα χαμηλού φωτισμού για μια αποστολή
πτήσης με πύραυλο που επρόκειτο να γίνει σύντομα. Από καθαρή τύχη, η κάμερά
τους κατέγραψε την πρώτη αξιόπιστη απόδειξη γι' αυτό που σήμερα αποκαλούμε
sprites.
«Δεν ήταν μια κάμερα πολύ υψηλής ανάλυσης ή γρήγορη - απλά
κατέγραψαν δύο φωτεινές κηλίδες πάνω από μια κοντινή καταιγίδα», δήλωσε η Κοσάρ.
«Ολόκληρος ο τομέας έρευνας των sprites ξεκίνησε επειδή μια κάμερα ήταν
στραμμένη προς τη σωστή κατεύθυνση τη σωστή στιγμή».
Οι επιστήμονες ονόμασαν αυτά τα φευγαλέα γεγονότα sprites,
κάνοντας έμμεση αναφορά στα μυθικά πλάσματα της ευρωπαϊκής λαογραφίας που
μοιάζουν με νεράιδες ή τελώνια και είναι γνωστά γιατί τους αρέσει να πειράζουν τους
ανθρώπους όχι πάντα με κακή πρόθεση. Καθώς ανακαλύφθηκαν και άλλα είδη TLE, τα
παιχνιδιάρικα ονόματα διατηρήθηκαν. Έτσι, σήμερα, οι επιστήμονες μελετούν και
άλλα TLE με ονόματα όπως Elves (Ξωτικά), Halos (Αλώς), Blue Jets, Gigantic Jets
και άλλα.
Ωστόσο μέχρι τώρα έχουμε ακόμη πολύ λίγες παρατηρήσεις από
sprites και άλλα TLE και υπάρχουν πολλά που δεν γνωρίζουμε για το πώς και γιατί δημιουργούνται. Αξίζει να
σημειωθεί ότι η πρώτη φωτογραφία red sprite στη χώρα μας τραβήχθηκε από τον
Δημήτρη Σαγιάκο στις 21.09.2015.
Μερικά από τα
σημαντικότερα ερωτήματα που παραμένουν, όπως αναφέρει η NASA,είναι:
-Πόσο συχνά συμβαίνουν sprites; Γιατί παίρνουν τα σχήματα
που παίρνουν;
-Ποιες συνθήκες στην ανώτερη ατμόσφαιρα πυροδοτούν την
έναρξη των sprites;
-Πώς επηρεάζουν τα sprites το παγκόσμιο ηλεκτρικό κύκλωμα
της Γης και ποια είναι η συμβολή τους στην ενέργεια στην ανώτερη ατμόσφαιρα της
Γης;
-Πώς συνδέονται τα sprites με τα κύματα βαρύτητας, τα οποία
στέλνουν κυματισμούς ενέργειας στην ανώτερη ατμόσφαιρα;
«Η απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα θα μπορούσε να οδηγήσει σε
σημαντικές προόδους στην επιστήμη της ανώτερης ατμόσφαιρας της Γης. Αλλά για να
φτάσουμε εκεί, το Spritacular χρειάζεται τη βοήθειά σας», τονίζει η NASA.
Περισσότερα για το πώς θα συμμετέχετε στο πρόγραμμα της NASA μπορείτε να μαθετε ΕΔΩ