Τι προβλέπει ο Κ.Ο.Κ., τι λένε οι έρευνες, τι αναφέρουν οι ειδικοί. Το πρόβλημα στην Ελλάδα με τα πιστοποιητικά
Το ζήτημα
των ορίων ηλικίας στην οδήγηση επανέφερε στο προσκήνιο το δυστύχημα στο Νέο
Ψυχικό. Μια 88χρονη οδηγός προκάλεσε τον θάνατο ενός ατόμου και τον τραυματισμό
πέντε. Τι ισχύει όμως στον Κ.Ο.Κ. για τα όρια ηλικίας και μέχρι πότε μπορεί
κάποιος να οδηγεί.
Ο Κανονισμός
αναφέρει ότι ο κάτοχος της άδειας οδήγησης ενός Ι.Χ. θα πρέπει μετά το 65ο έτος
της ηλικίας του να προχωρήσει σε ανανέωση ανά 3ετία καταβάλλοντας το σχετικό
παράβολο. Επίσης, προβλέπονται εκ νέου ιατρικές εξετάσεις από παθολόγο και
οφθαλμίατρο.
Στην
περίπτωση που ο κάτοχος της άδειας οδήγησης είναι άνω των 80 ετών απαιτούνται
κάθε 2ετία επιπλέον των ανωτέρω πιστοποιητικών και δύο πιστοποιητικά ιατρικής
εξέτασης από ωτορινολαρυγγολόγο και νευρολόγο (ή νευροψυχίατρο ή ψυχίατρο). Δίνει
λοιπόν, υπό προϋποθέσεις, το δικαίωμα σε υπερήλικες να οδηγούν.
Αποτελεί
κοινό μυστικό ότι με το κατάλληλο αντίτιμο άνθρωποι μεγάλης ηλικίας βρίσκουν τρόπο
να παίρνουν πιστοποιητικά και να ανανεώνουν το δίπλωμα τους. Άνθρωποι που γνωρίζουν
μιλούν για οργανωμένο κύκλωμα που προμηθεύει πιστοποιητικά ακόμα και σε ανθρώπους
που είναι ξεκάθαρο ότι δεν βρίσκονται σε θέση να οδηγήσουν.
Είναι
δεδομένο πως για πολλούς ηλικιωμένους η αυτονομία στη μετακίνηση είναι ζωτικής
σημασίας. Πολλοί είναι εκείνοι που αρνούνται να εγκαταλείψουν την οδήγηση καθώς
θεωρούν ότι έτσι θα εγκαταλείψουν και την ανεξαρτησία τους.
Ωστόσο, με
την πάροδο της ηλικίας, οι ικανότητες που απαιτούνται για την ασφαλή οδήγηση
αρχίζουν να φθίνουν, δημιουργώντας σοβαρά προβλήματα τόσο για τους ηλικιωμένους
οδηγούς όσο και για τους υπόλοιπους χρήστες του δρόμου. Η γήρανση επιφέρει
μείωση στην όραση, την ακοή και τα αντανακλαστικά. Οι ηλικιωμένοι οδηγοί μπορεί
να δυσκολεύονται να διακρίνουν πινακίδες, πεζούς ή φώτα κυκλοφορίας, ειδικά τη
νύχτα. Μεγάλο πρόβλημα είναι και η καθυστέρηση στις αντιδράσεις, κάτι που αυξάνει
τον κίνδυνο ατυχημάτων.
Επιπλέον,
προβλήματα υγείας, όπως αρθρίτιδα, μειωμένη μυϊκή δύναμη ή νευρολογικές
παθήσεις, επηρεάζουν την ικανότητα ελέγχου του τιμονιού και των πεντάλ. Παθήσεις
όπως η άνοια ή το Αλτσχάιμερ μπορούν να οδηγήσουν σε σύγχυση, απώλεια
προσανατολισμού και λανθασμένες αποφάσεις κατά την οδήγηση.
Οι έρευνες
που έχουν γίνει επιβεβαιώνουν το μέγεθος του προβλήματος. Σύμφωνα με την
Ομοσπονδιακή Στατιστική Υπηρεσία στις ΗΠΑ, οι ηλικιωμένοι εμπλέκονται
σπανιότερα σε τροχαία ατυχήματα σε σχέση με τους νεότερους οδηγούς, αλλά
αποτελούν πολύ συχνά την κύρια αιτία ατυχημάτων που έχουν ως αποτέλεσμα
σωματικές βλάβες και θανάτους.
Το 2023, οι
άνω των 65 ετών ήταν οι κύριοι υπαίτιοι στο 68,1% αυτών των περιπτώσεων. Το
ποσοστό αυτό αυξάνεται με την ηλικία: το ποσοστό των άνω των 75 ετών που ήταν
υπαίτιοι έφτανε το 76,7%.
Οι νεότεροι
οδηγοί ηλικίας 18 έως 25 ετών προκαλούν επίσης πολλά ατυχήματα (66,1%), αλλά η
ασφαλέστερη ηλικιακή ομάδα είναι οι 45 έως 55 ετών, οι οποίοι ευθύνονται κυρίως
μόνο στο 49,8% των περιπτώσεων.
Τα αίτια των
ατυχημάτων διαφέρουν σημαντικά μεταξύ των ηλικιακών ομάδων. Οι ηλικιωμένοι
είναι πιο πιθανό να αγνοήσουν την προτεραιότητα (20,9%) και να κάνουν λάθη κατά
τη στροφή ή την είσοδο (21,6%). Αντίθετα, οι νεότεροι οδηγοί κατηγορούνται
συχνότερα για παραβάσεις όπως υπερβολική ταχύτητα (12,1%) ή οδήγηση υπό την
επήρεια αλκοόλ (3,9%). Ωστόσο, οι ηλικιωμένοι πλήττονται περισσότερο από το
μέσο όρο από τις σοβαρές συνέπειες των ατυχημάτων: το 2023, το 37,7% όλων των
θανάτων από τροχαία ατυχήματα ήταν ηλικίας 65 ετών και άνω.
Το ζήτημα
είναι περίπλοκο αλλά το δεδομένο είναι ένα: Οι ηλικιωμένοι στους οποίους
ανανεώνεται η άδεια πρέπει πράγματι να είναι σε κατάσταση να οδηγήσουν. Να μην
υπάρχει τρόπος να εξασφαλίσουν πιστοποιητικά πολλές φορές χωρίς καν να έχουν
εξεταστεί ή μέσω γνωστών και φίλων. Ειδικοί προτείνουν ως λύση τεστ οδηγικής
ικανότητα με συγκεκριμένες παραμέτρους που δεν θα παρακάμπτονται εύκολα.