Η κινηματογραφική ζωή του Τζορτζ Μπλέικ, του διπλού πράκτορα που απαρνήθηκε τη Δύση και έδωσε αγώνα για την επικράτηση του κομμουνισμού
«Για να προδώσεις πρέπει πρώτα να ανήκεις κι εγώ ποτέ δεν άνηκα» έχει δηλώσει ο Τζορτζ Μπλέικ. Ο θρυλικός διπλός πράκτορας πέθανε στις 26 Δεκεμβρίου 2020 σε ηλικία 98 ετών και η ζωή του θυμίζει κινηματογραφικό σενάριο. Από όργανο των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών μετατράπηκε στον απόλυτο πράκτορα των Σοβιετικών. Συνελήφθη, βασανίστηκε, απέδρασε, πρόδωσε και προδόθηκε. Αυτή είναι η ζωή του Τζέιμς Μπλέικ ή του Γκεόργκι Ιβάνοβιτς, όπως αποκαλούνταν μετά την εγκατάσταση του στη Μόσχα.
Ο Μπεχάρ που έγινε
Μπλέικ
Ο πατέρας του ήταν ο σεφεραδίτης Εβραίος Άλμπερτ Μπεχάρ και η μητέρα του η Ολλανδή προτεστάντισσα, Κάθριν Μπεϊτερφόελεν. Ο Μπεχάρ είχε αγγλική υπηκοότητα και υπηρέτησε στον βρετανικό στρατό κατά τον Α' Παγκόσμιο πόλεμο. Όταν το 1922 γεννήθηκε ο γιος του, του έδωσε το όνομα του βασιλιά του Μεγάλου Βασιλείου, Γεωργίου του Ε'. Οι Μπεχάρ ζούσαν στο Ρότερνταμ όμως το 1936 ο πατέρας του Τζορτζ πέθανε. Στα 14 του μετακόμισε στην Αίγυπτο όπου έμενε με μια πλούσια θεία του. Εκεί γνώρισε τον ξάδελφο του, Χέντρι Κουριέλ, τον μετέπειτα ηγέτη του Κομμουνιστικού Δημοκρατικού Κινήματος για την Εθνική Απελευθέρωση της Αιγύπτου. Ο Τζορτζ θα πει πως η συναναστροφή του με τον μαρξιστή Κουριέλ θα έπαιζε καταλυτικό ρόλο στο πώς διαμόρφωσε τη δική του ιδεολογία.
Με το ξέσπασμα του Β' Παγκοσμίου επέστρεψε στην Ολλανδία και εντάχθηκε στον στρατό της χώρας. Οι Ολλανδοί δεν κατάφεραν να αντισταθούν στη ναζιστική στρατιωτική μηχανή και ο Τζορτζ συνελήφθη. Αφέθηκε όμως ελεύθερος γιατί ήταν μόλις 17 ετών. Μπήκε στην ολλανδική αντίσταση και από το 1942 άρχισε να ταξιδεύει. Βέλγιο, Γαλλία, Ισπανία, Γιβραλτάρ και τον Ιανουάριο του 1943 έφτασε στο Λονδίνο. Εκεί βρήκε τη μητέρα του και τις αδελφές του. Είχε πλέον αλλάξει το όνομα της σε Μπλέικ.
Πράκτορας της ΜΙ6
Ως Τζορτζ Μπλέικ πλέον κατατάχθηκε στο Βασιλικό Ναυτικό και στρατολογήθηκε από έναν πράκτορα της MΙ6, της βρετανικής υπηρεσίας πληροφοριών. Το 1946 στάλθηκε στο Αμβούργο για να ανακρίνει τον κυβερνήτη των γερμανικών υποβρυχίων που είχε συλληφθεί. Το 1957 το Ναυτικό έστειλε τον Μπλέικ στο Κολέγιο Ντάουνινγκ (στο Κέιμπριτζ) για να μάθει ξένες γλώσσες, μεταξύ των οποίων και ρωσικά.
Ακολούθησε η μετάθεση του (Νοέμβριος του 1948) στη Σεούλ της Νότιας Κορέας. Αποστολή του ήταν να συλλέξει πληροφορίες για τη Βόρεια Κορέα, την Κίνα και τη σοβιετική Άπω Ανατολή.
«Ένιωσα ντροπή που
ανήκα σε αυτές τις χώρες»
Τον Ιούνιο του 1950 ξέσπασε ο κορεατικός πόλεμος και γρήγορα οι δυνάμεις του Βορρά κατέλαβαν τη Σεούλ. Ο Μπλέικ συνελήφθη και μεταφέρθηκε αρχικά στην Πιονγκγιάνγκ και στη συνέχεια σε φυλακή κοντά στο ποταμό Γαλού. Εκεί ο Μπλέικ αποφάσισε πως δεν είναι με τη σωστή πλευρά και όπως υποστήριζε προσφέρθηκε εθελοντικά να δουλέψει για το κομμουνιστικό μπλοκ. Σε ερώτηση αν υπήρξε κάποιο συγκεκριμένο γεγονός που έπαιξε ρόλο στην απόφαση του έχει τονίσει: «Ήταν ο ανελέητος βομβαρδισμός μικρών κορεατικών χωριών από τα τεράστια αμερικανικά αεροπλάνα. Βομβαρδίστηκαν γυναίκες, παιδιά και ηλικιωμένοι καθώς οι νεαροί άντρες βρίσκονταν στο στρατό. Θα μπορούσαμε να είμαστε θύματα ακόμα κι εμείς. Με έκανε να νιώσω ντροπή που ανήκα σε αυτές τις καταδυναστευτικές, τεχνικά ανώτερες χώρες που πολεμούσαν ουσιαστικά κατά ανυπεράσπιστων ανθρώπων. Ένιωσα ότι ήμουν στην λάθος πλευρά. Ότι θα ήταν καλύτερο για την ανθρωπότητα αν το κομμουνιστικό σύστημα επικρατούσε και έμπαινε έτσι ένα τέλος στον πόλεμο».
«Τους έδωσα τόσα πολλά»
Ο Μπλέικ απελευθερώθηκε από την Κορέα το 1953 και στη Βρετανία τον υποδέχθηκαν με τιμές ήρωα. Τον Οκτώβριο του 1954 παντρεύτηκε την Τζίλιαν Άλαν, η οποία ήταν επίσης πράκτορας της ΜI6. Το 1955 μετατέθηκε στο Βερολίνο με σκοπό να στρατολογήσει σοβιετικούς πράκτορες. Αυτό που δεν γνώριζαν οι Βρετανοί ήταν πως ο Μπλέικ ενημέρωνε την KGB για όλες τις επιχειρήσεις της ΜI6 και της CIA. Από τις δικές του πληροφορίες οι Σοβιετικοί έμαθαν για την επιχείρηση «Χρυσός», ένα δίκτυο παγίδευσης στρατιωτικών τηλεφωνικών γραμμών. Για πάνω από έναν χρόνο Βρετανοί και Αμερικάνοι θεωρούσαν ότι είχαν δημιουργήσει μια πολύ επιτυχημένη επιχείρηση υποκλοπής ενώ στην πραγματικότητα οι Σοβιετικοί τους «τάιζαν» με ό,τι εξυπηρετούσε τα δικά τους συμφέροντα.
Μέσα στην πορεία του ως διπλός πράκτορας ο Μπλέικ
υπολογίζεται ότι αποκάλυψε στην KGB
περίπου 40 πράκτορες ή διπλούς πράκτορες. Οι πληροφορίες του οδήγησαν σε
φυλακίσεις και αρκετές φορές σε εκτελέσεις. «Δεν μπορώ να πω τι ακριβώς τους
είχα δώσει γιατί τους είχα δώσει τόσα πολλά» ανέφερε ο Μπλέικ που ουσιαστικά
κατέστρεψε τις περισσότερες επιχειρήσεις της ΜΙ6 στην Ανατολική Ευρώπη. Σε μια
από τις πλέον περιβόητες υποθέσεις κατασκοπίας ο Μπλέικ επιβεβαίωσε στους
σοβιετικούς πως το υψηλόβαθμό στέλεχος της GRU (στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών) Πιότρ
Σεμιόνοβιτς Ποπόφ δούλευε για την CIA. Ο Ποπόφ συνελήφθη και εκτελέστηκε λίγους μήνες μετά.
Σύλληψη, φυλακή
και... Μόσχα
Η τύχη του Μπλέικ τελείωσε το 1961 όταν ο Πολωνός Μιχαήλ Γκολιέφσκι αποφάσισε να αυτομολήσει στη Δύση. Ενημέρωσε τους Βρετανούς για τον ρόλο του Μπλέικ. Εκείνο τον καιρό βρισκόταν σε αποστολή στον Λίβανο. Η ΜΙ6 του ζήτησε να επιστρέψει στο Λονδίνο και συνελήφθη στο αεροδρόμιο. Μετά από τρεις μέρες ανάκριση ο Τζορτζ Μπλέικ ομολόγησε πως είναι διπλός πράκτορας. Είπε πως άλλαξε πλευρά εθελοντικά και έδωσε αναλυτικά στοιχεία για τις επιχειρήσεις που είχε σαμποτάρει. Τον Μάιο του 1961 δικάστηκε και του επιβλήθηκε η ποινή των 42 ετών φυλάκισης.
Μεταφέρθηκε σε φυλακή στο δυτικό Λονδίνο όπου και παρέμεινε για πέντε χρόνια. Το 1966 κατάφερε να δραπετεύσει με τη βοήθεια ατόμων που είχε γνωρίσει κατά τη φυλάκιση του. «Θεωρούσαμε ότι η ποινή των 42 ετών ήταν απάνθρωπη και συμπαθούσαμε τον Μπλέικ» θα πει ένας από αυτούς.
Το απόγευμα της 22ας Οκτωβρίου 1966, ενώ οι υπόλοιποι κρατούμενοι βρίσκονταν σε προβολή ταινίας, ο Μπλέικ έσπασε ένα παράθυρο και πήδηξε έξω. Σύρθηκε και έφτασε στον περιμετρικό τοίχο. Ένας από τους συνεργάτες του τον περίμενε απέξω και του έριξε μια ανεμόσκαλα. Ακολούθησε μια περιπλάνηση σε διάφορα κρησφύγετα ενώ προετοιμαζόταν η έξοδος από την χώρα. Τελικά βγήκε από την Αγγλία κρυμμένος σε ένα αυτοκινούμενο τροχόσπιτο. Μέσα σε λίγες μέρες βρισκόταν στην Ανατολική Γερμανία.
Πίσω στην Αγγλία η σύζυγος του κατέθεσε αίτηση διαζυγίου και πήρε την αποκλειστική επιμέλεια των τριών τους παιδιών.
Μια νέα ζωή
Ως Γκεόργκι Ιβάνοβιτς πλέον εγκαταστάθηκε στη Μόσχα. Παντρεύτηκε και έφτιαξε νέα οικογένεια. Το 1991 σε συνέντευξη που παραχώρησε στο τηλεοπτικό δίκτυο NBC τόνισε ότι μετανιώνει για τους θανάτους των πρακτόρων που προκλήθηκαν από δικές του πληροφορίες. Από την άλλη τόνισε ότι θεωρεί ότι πάλεψε για έναν ευγενή σκοπό. «Κοιτάζοντας πίσω τη ζωή μου όλα φαίνονται λογικά. Ο κομμουνισμός ήταν μια ιδεολογία η οποία, αν πετύχαινε, θα άξιζε. Θεωρούσα ότι μπορούσαμε να πετύχουμε και έκανα ό,τι μπορούσα για να χτίσω μια τέτοια κοινωνία. Αποδείχθηκε ότι δεν ήταν δυνατό. Πιστεύω όμως ότι ήταν μια ευγενής ιδέα και θεωρώ ότι ο κόσμος θα επιστρέψει σε αυτή» τόνισε.
Το 2007, σε ηλικία 85 ετών, του απονεμήθηκε το μετάλλιο του Τάγματος της Φιλίας από τον Βλάντιμιρ Πούτιν. Ακόμα και σε αυτή την ηλικία διατηρούσε επαφές με τις υπηρεσίες πληροφοριών και είχε συμβουλευτικό ρόλο.
Το 2012 έγινε 90 ετών και σε δηλώσεις που έκανε τόνισε ότι πλέον είχε χάσει την όραση του. Τόνισε πως παραμένει φανατικός μαρξιστής και πως δεν ένιωθε προδότης και γιατί ποτέ δεν ένιωσε Βρετανός. «Οι σημερινοί πράκτορες έχουν τη δύσκολη και καίρια αποστολή να σώσουν τον κόσμο. Ζούμε σε μια εποχή με τον κίνδυνο ενός πυρηνικού πολέμου να ελλοχεύει και την αυτοκαταστροφή του ανθρώπινου είδους να έχει επανέλθει στο προσκήνιο λόγω ανεύθυνων ηγετών. Είναι μια πραγματική μάχη μεταξύ καλού και κακού» τόνιζε.