Η «Κιβωτός της Σελήνης»

Μια ομάδα επιστημόνων και ένα μεγαλεπήβολο σχέδιο για να σωθεί η ανθρωπότητα με την βοήθεια της Σελήνης

Ο αστροφυσικός Στίβεν Χόκινγκς ήταν ένας από τους πιο ένθερμους υποστηρικτές της μετοίκισης του ανθρώπου σε άλλους πλανήτες. Με την κλιματική αλλαγή να εντείνεται όλο και περισσότερο και τις συνεχείς κρίσεις που προέκυπταν στον πλανήτη μας επανειλημμένα είχε υποστηρίξει ότι η επιβίωση της ανθρωπότητας θα είναι δυνατή μόνον εφόσον εγκαταλείψουμε τον πλανήτη. Η έλευση και της νέας πανδημίας του κοροναϊού έκανε ακόμα πιο φανερό το πόσο εύθραυστη είναι η ζωή στον πλανήτη Γη.

Ήδη από το 2008 στον Αρκτικό Κύκλο λειτουργεί η Παγκόσμια Τράπεζα Σπόρων στο νορβηγικό αρχιπέλαγος Σβάλμπαρντ όπου φυλάσσονται πάνω από ένα εκατομμύριο σπόροι φυτών απ’ όλο τον πλανήτη σε μια προσπάθεια να μην χαθεί η βιποικιλότητα εξαιτίας κάποιας κρίσης. Ωστόσο, ακόμα και η πολύ καλά προφυλαγμένη στους πάγους της Αρκτικής τράπεζα κινδύνευσε πριν από δύο χρόνια καθώς λόγω της υπερθέρμανσης άρχισε να λιώνει το μόνιμα παγωμένο υπέδαφος. Τότε, η νορβηγική κυβέρνηση προχώρησε σε ανακαίνιση ύψους 20 εκατομμυρίων δολαρίων και πλέον η εγκατάσταση είναι απολύτως υδατοστεγής – τουλάχιστον προς το παρόν- με τον εξοπλισμό να διατηρεί στους -18 βαθμούς Κελσίου τη θερμοκρασία στο θησαυροφυλάκιο. Ωστόσο, το παράδειγμα αυτό ήταν αρκετό για να εντείνει την ανησυχία των επιστημόνων για το κατά πόσο μπορεί ο πλανήτης Γη να συνεχίσει να προφυλάσσει την ζωή που φιλοξενεί. Για πολλούς η ασφάλεια πρέπει να αναζητηθεί στο Διάστημα…

Η κιβωτός της Σελήνης

Μια ομάδα μηχανικών από το Πανεπιστήμιο της Αριζόνας παρουσίασε μια αναλυτική μελέτη σύμφωνα με την οποία προτείνουν την δημιουργία μιας σύγχρονης «Κιβωτού του Νώε», η οποία θα σταλεί στη Σελήνη με σκοπό να λειτουργήσει ως μια «σύγχρονη δικλείδα ασφαλείας για την ανθρωπότητα».

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η συγκεκριμένη κιβωτός θα μπορούσε να φιλοξενήσει πολλά περισσότερα από φυτικούς σπόρους. Σε αυτήν θα μπορούσαν να αποθηκευτούν με την μέθοδο της κρυογονικής δείγματα σπέρματος, σπόρων και αυγών για περισσότερα από 6,7 εκατ. είδη που ζουν στην Γη.

Η ομάδα με επικεφαλής τον ερευνητή Τζέκαν Τάνγκα προτείνει η κιβωτός αυτή να ταξιδέψει ως τη Σελήνη και να τοποθετηθεί μέσα σε μια από τις 200 ψυχρές σήραγγες λάβας που υπάρχουν ακριβώς κάτω από την επιφάνεια του δορυφόρου της Γης και ανακαλύφθηκαν μόλις το 2013. Οι συγκεκριμένες σήραγγες θεωρείται ότι δημιουργήθηκαν πριν από δισεκατομμύρια χρόνια, όταν υπήρχε ηφαιστειακή λειτουργία στην Σελήνη, και έχουν παραμείνει ανέγγιχτες για περίπου 3-4 δισεκατομμύρια χρόνια. Έτσι, θα μπορούσαν να αποτελέσουν ένα ιδανικό κάλυμμα προστασίας για την γονιδιακή τράπεζα από την ηλιακή ακτινοβολία, τους μικρομετεωρίτες και τις αλλαγές στην θερμοκρασία της επιφάνειας. Κάθε μια από αυτές τις σήραγγες υπολογίζεται ότι έχει περίπου 100 μέτρα διάμετρο, οπότε θα ήταν πολύ ευρύχωρες για την αποθήκευση της κιβωτού.

Σύμφωνα με το σχέδιο, θα απαιτούνταν η δημιουργία δύο ή περισσότερων αξόνων με ανελκυστήρες οι οποίοι θα οδηγούν στο υπέδαφος της Σελήνης όπου θα βρίσκεται η τράπεζα και μέσω των οποίων θα μεταφέρονται τα υλικά. Οι επιστήμονες προτείνουν και την χρήση των μικροσκοπικών ρομπότ SphereX που έχουν σχεδιάσει οι ίδιοι, τα οποία θα διασφαλίσουν τις συνθήκες καταλληλότητας της κατασκευής.

Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, ο κύριος σκελετός θα διαθέτει μια σειρά από κυλινδρικές μονάδες «κρυο-συντήρησης», στις οποίες θα υπάρξουν τακτοποιημένες σειρές από πέτρι, δηλαδή ρηχά κυλινδρικά πιατάκια, στα οποία οι βιολόγοι και οι βιοεπιστήμονες καλλιεργούν μικροοργανισμούς. Εκεί θα έχει εναποτεθεί το υλικό του δείγματος.

Οι σπόροι χρειάζονται θερμοκρασία ψύξης -180 βαθμούς Κελσίου, ενώ τα βλαστικά κύτταρα θα πρέπει να διατηρούνται σε θερμοκρασία -196 βαθμών Κελσίου. Ηλιακοί συλλέκτες στην επιφάνεια της Σελήνης θα μεταφέρουν κάτω από το έδαφος την απαιτούμενη ενέργεια για να διατηρούνται σταθερές οι συνθήκες και οι θερμοκρασίες στο εσωτερικό της τράπεζας.

Δύσκολο εγχείρημα, αλλά…

Φυσικά, για να μπορέσει να υλοποιηθεί ένα τέτοιο σχέδιο θα πρέπει να εξευρεθούν πρώτα απ’ όλα οι οικονομικοί πόροι που θα επέτρεπαν ένα τέτοιο διαστημικό εγχείρημα, ενώ θα πρέπει να έχει προηγηθεί η δημιουργία ενός σεληνιακού σταθμού, τον οποίο σχεδιάζει να δημιουργήσει η NASA σε αρκετά χρόνια από τώρα.

Το κόστος και πάλι θα ήταν δυσθεώρητο. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς μόνο η μεταφορά περίπου 50 δειγμάτων για το καθένα από τα 6,7 εκατομμύρια είδη, θα απαιτούσε 250 εκτοξεύσεις πυραύλων. Συγκριτικά, για τη συναρμολόγηση του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού – της μεγαλύτερης ανθρώπινης κατασκευής στο διάστημα- χρειάστηκαν 40 εκτοξεύσεις.

Αν και θεωρητικά ακούγεται ένα πολύ έξυπνο σχέδιο, πριν αυτό υλοποιηθεί θα πρέπει να επιλυθούν μια σειρά από πιθανά προβλήματα που μπορούν να προκύψουν. Σε τόσο χαμηλές θερμοκρασίες που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν, υπάρχει κίνδυνος να παγώσουν τα μεταλλικά συστατικά, να μπλοκάρουν ή ακόμη και να συγκολληθούν. Ωστόσο, οι ίδιες συνθήκες θα μπορούσαν να βοηθήσουν στο φαινόμενο της κβαντικής ανύψωσης, με τη δημιουργία μαγνητών, ώστε τα αποθηκευόμενα είδη να διατηρούν αποστάσεις. Οι επιστήμονες επιμένουν ότι η πρότασή τους βασίζεται σε δοκιμασμένες εργαστηριακές αρχές της φυσικής.

Ένα άλλο μεγάλο ζήτημα που θα πρέπει να λυθεί είναι το πώς θα υπάρχει επικοινωνία με τη Γη. Παράλληλα, είναι άγνωστο ποια θα είναι η επίπτωση του περιβάλλοντος χαμηλής βαρύτητας που υπάρχει στη Σελήνη στα διάφορα γήινα είδη.

Ωστόσο, οι ερευνητές τονίζουν ότι μια τέτοια «πολιτική ασφαλείας» για τα γήινα είδη είναι πιο επιτακτική από ποτέ.

«Η κατάσταση στη γη είναι μόνιμα ευμετάβλητη», υποστηρίζει ο επικεφαλής της έρευνας, Τζέκαν Τάνγκα. «Το ανθρώπινο είδος ήρθε αντιμέτωπο με την εξαφάνιση πριν από 75.000 χρόνια. Τότε η έκρηξη του υπερηφαιστείου της Τόμπα προκάλεσε την εποχή των παγετώνων που διήρκησε 1.000 χρόνια και σύμφωνα με ορισμένους, είχε συνέπειες στην ανθρώπινη ποικιλομορφία, η οποία μειώθηκε. Εάν ο ανθρώπινος πολιτισμός, ο οποίος έχει τόσο μεγάλο αποτύπωμα, καταρρεύσει τότε θα υπάρξουν σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις και στον υπόλοιπο πλανήτη».

Ο Τάνγκα τόνισε και τους κινδύνους που αντιμετωπίζει το εγχείρημα μιας «γονιδιακής τράπεζας» στον πλανήτη Γη, όπως απέδειξε και η περίπτωση της Παγκόσμιας Τράπεζας Σπόρων. Όσο η κλιματική αλλαγή προχωρά και η στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει τέτοιες προσπάθειες μπορεί να καταστραφούν.

Ο Τάνγκα και η ομάδα του θεωρούν ότι η αποθήκευση των γενετικών δειγμάτων στη Σελήνη, ή σε οποιοδήποτε άλλο ουράνιο σώμα, αποτελεί την πιο σίγουρη δικλείδα ασφαλείας απέναντι στην καταστροφή της ζωής στον πλανήτη Γη.

Εξάλλου, όπως ανέφεραν, τέτοια έργα κάνουν τη Γη μέρος ενός διαστημικού πολιτισμού, και μας προετοιμάζουν για τα σχέδια δημιουργίας διαστημικών βάσεων στη Σελήνη και τον πλανήτη Άρη.

Κι άλλες προσπάθειες για «διαστημικές κιβωτούς»

Αξίζει να σημειωθεί πως δεν είναι η πρώτη φορά που εκφράζονται σκέψεις για την δημιουργία μιας «τράπεζας της ανθρωπότητας» σε κάποιο σημείο εκτός του πλανήτη μας.

Το 2006, η ομάδα επιστημόνων είχε δημιουργήσει την «Συμμαχία για τη Διάσωση του Πολιτισμού» προτείνοντας την αποστολή δειγμάτων DNA από κάθε ον του πλανήτη στη Σελήνη, καθώς την αποθήκευση εκεί του συνόλου της ανθρώπινης γνώσης.

O ιδρυτής της συμμαχίας αυτής ήταν ο Ρόμπερτ Σαπίρο, καθηγητής επί τιμή και ερευνητής βιοχημείας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, ο Ρέι Ερικσον διευθυντής εταιρείας αεροδιαστημικής στη Βοστώνη και πρόεδρος επιτροπής της NASA, ο Στίβεν Γουλφ σύμβουλος στο Κογκρέσο, καθώς και ο Ουίλιαμ Μπάροους, συγγραφέας και διευθυντής προγράμματος επιστημονικής, ιατρικής και περιβαλλοντικής δημοσιογραφίας στο Πανεπιστήμιο Νέας Υόρκης.

Το κέντρο αυτό θα διοικούνταν από ειδικούς, οι οποίοι με τη βοήθεια των μεθόδων τεχνητής γονιμοποίησης και κατεψυγμένων ωαρίων και σπερματοζωαρίων θα λειτουργούσαν ως άλλοι «Αδάμ και Εύα».

«Όλοι πιστεύουμε ότι η Ημέρα της Κρίσης θα είναι τρομερή. Στην πραγματικότητα, η ημέρα της κρίσης έρχεται σταδιακά, με μικρά γεγονότα. Το 1918 η επιδημία γρίπης σκότωσε 30 εκατομμύρια ανθρώπους και σήμερα καινούργιο στέλεχος προκαλεί πανικό. Τον Ιανουάριο 2003, ηλεκτρονικός ιός έθεσε εκτός λειτουργίας δεκάδες αεροπορικές εταιρείες, τράπεζες και κυβερνητικές υπηρεσίες. Τον ίδιο χρόνο, δένδρο που έπεσε σε ηλεκτροφόρα σύρματα προκάλεσε μπλακ άουτ. H ημέρα της κρίσης έχει πολλές μορφές. Δεν θέλω να προβλέψω τα χειρότερα. Ωστόσο, κερδίσαμε κάποια πράγματα και πρέπει να τα διατηρήσουμε. Κι αν τελικά ποτέ δεν έρθει η ολοκληρωτική καταστροφή… θα έχουμε ένα μουσείο», ανέφερε τότε ο δρ Σαπίρο.

Ωστόσο η πρόταση της συγκεκριμένης «Συμμαχίας» ήταν τελείως θεωρητική και δεν πρότεινε συγκεκριμένες κατασκευές και μεθοδολογίες, όπως αυτή της ομάδας του Τζέκαν Τάνγκα.

Παράλληλα, το 2019, το Ισραήλ προσπάθησε να στείλει μια πολύ μικρότερη αποστολή στη Σελήνη με το Beresheet Lunar Lander. Σκοπός ήταν να μεταφερθούν στη Σελήνη αρχεία 30 εκατ. σελίδων από την ανθρώπινη ιστορία, ώστε να διαφυλαχθούν για το μέλλον δημιουργώντας μια χρονοκάψουλα που θα περιείχε την «Σεληνιακή Βιβλιοθήκη». Η συγκεκριμένη βιβλιοθήκη περιελάμβανε ένα πλήρες αρχείο της αγγλόφωνης Wikipedia, μια στήλη της Ροζέτας, την Τορά, παιδικές ζωγραφιές, ένα παιδικό βιβλίο, αφηγήσεις από το Ολοκαύτωμα, μια σημαία του Ισραήλ, τον εθνικό ύμνο της χώρας και ένα αντίγραφο από την Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας του Ισραήλ. Την τελευταία στιγμή προστέθηκαν και ορισμένα γενετικά δείγματα. Η αποστολή ωστόσο τελικά απέτυχε καθώς το διαστημόπλοιο που μετέφερε τα αρχεία προσέκρουσε την επιφάνεια της Σελήνης και καταστράφηκε.

Το σχέδιο που προτείνει σήμερα η ομάδα του Τάνγκα είναι μεγαλεπήβολο και παρά την οργανωμένη παρουσίασή του, κρίθηκε από πολλούς επιστήμονες ως «τρελή» ιδέα τόσο λόγω του κόστους του όσο και εξαιτίας της δυσκολίας που θα είχε η υλοποίηση του. Ωστόσο, ο επικεφαλής της έρευνας δεν το βλέπει έτσι: «Δεν είναι και τόσο τρελό. Μας εξέπληξε λίγο αυτή η αντίδραση», αναφέρει ο Τάνγκα.